TLG 3170 001 :: EPHRAEM :: Chronicon

EPHRAEM Hist. Poeta
(Aeniensis (Thraciae): A.D. 14)

Chronicon

Source: Bekker, I. (ed.), Ephraemius [Corpus scriptorum historiae Byzantinae] Bonn: Weber, 1840: 7–417.

  • Chronicon imperatorum Romanorum: pp. 7–382
  • Chronicon patriarchum Constantinopoleos: pp. 383–417

Citation: (Line)

ante1tΓάϊος ἔτη δʹ.
1Εἶτα κατέσχε τὸ κράτος τῶν Αὐσόνων Γάϊος, Ἐπίκουρος ἢ Σατὰν τρόπον, ὑπὲρ φύσιν βρότειον αὑτὸν σεμνύνων ἢ καὶ θεουργῶν, ἡ κατάπτυστος φύσις,
5ἀνὴρ ἀσελγὴς ἀποφρὰς μιαιφόνος· ἐφ’ οὗ Στέφανος πρωτομαρτύρων κλέος μαρτυρίου στέφανον εὗρεν ἐκ λίθων, σοφοί τ’ ἐγνωρίζοντο δύο προκρίτων Ἰώσηπός τε καὶ Φίλων ἐξ Ἑβραίων.
ante10tΚλαύδιος ἔτη ιδʹ.
10Τούτου καταστρέψαντος ἀθλίως βίον, Ἑρμοῦ φίλος Κλαύδιος, ἠπία φύσις,
ἴσου τε φύλαξ, ὑπερόπτης χρημάτων, τὰς ἡνίας εἴληφεν αὐσοναρχίας. τούτου κρατοῦντος Θευδᾶς καὶ Σίμων μάγος7
15πολλοὺς ἐλυμαίνοντο κακοτεχνίαις, πρῶτος δ’ ἐπιβέβηκε τῆς Ῥώμης Πέτρος σωτήριον κήρυγμα κηρύσσων ὅλοις.
ante18tΝέρων ἔτη ιδʹ.
18Μεθ’ ὃν παρῆλθεν εἰς βασίλειον κράτος Νέρων ἀσελγής, ἐμφερὴς τῷ Γαΐῳ,
20θηλυδρίας ὢν καὶ θύλακος σαπρίας, πρῶτος διώκτης, εὐσεβῶν καθαιρέτης Χριστοῦ τε μυστῶν προκρίτων ἀναιρέτης. εἶτα Γάλβας Ὄθων σὺν Οὐιτελίῳ ἐπὶ βράχιστον τοῦ κράτους γεγευμένοι.
ante25tΟὐεσπασιανὸς ἔτη ιʹ.
25Μεθ’ οὓς κατηγλάϊσε τὴν κραταρχίαν Οὐεσπασιανός, κλέος βασιλέων, ἀρχὴν δράσας εὖ καὶ πλατύνας εἰς μέγα, ἐχθρῶν νικητής, φιλότιμος τὴν χέρα, ἀνήρ τις εὐπρόσιτος, ἡδὺς τοῖς φίλοις,
30ὑπηκόοις δ’ ἅπασι καὶ πεφιλμένος.
ante31tΤίτος ἔτη γʹ.
31Μεθ’ ὃν Τίτος παῖς παραλαμβάνει κράτος,
θάλασσα καλῶν, φιλοδωρίας χύσις, εὐεργετικός, συμπαθής τις καρδία, χρηστὸς τρόποις οἷς ὡραΐζεται κράτωρ,8
35ἄναξ ἀριστεὺς καὶ στρατηγὸς γεννάδας, Ἰουδαϊκοῦ τοῦ θράσους καθαιρέτης· οὗ πᾶσιν ἀοίδιμον ᾄδεται τόδε, τὸ σήμερον δὲ μὴ βεβασιλευκέναι, εὖ τινὰ μὴ δράσαντα ταῖς εὐποιίαις,
40καὶ “δεῖ τινὰ πρόσωπον ἄνακτος πάλιν ἰδόντα μηδὲν στυγνὸν ἀνθυποστρέφειν.”
ante42tΔομετιανὸς ἔτη ιεʹ.
42Τούτου τὸ βιοῦν ἐκμετρήσαντος μόρῳ Δομετιανός, ἡ βδελυρὰ καρδία, φύσιν Τίτου σύναιμος, οὐ τρόπους ὅλως,
45ἀναξίως εἴληφε τὴν αὐταρχίαν, Χριστοῦ κολαστὴς οἰκετῶν καὶ μαρτύρων, ἐφ’ οὗ φιλητὸν τὴν θεηγόρον χάριν νῆσός τις ἐξόριστον ἔσχεν, ἡ Πάτμος. ηὔχει δ’ Ἀπολλώνιος τερθρείαις τότε,

(50)

Πυθαγορικὸς Τυανεύς, σοφὸς γόης, ὃς καίπερ ὢν πόρρωθεν ἀναιρουμένου δηλοῖ παροῦσι τοῦ τυράννου τὸν μόρον.
ante53tΝερούας ἔτος αʹ.
53Τούτου καταστρέψαντος αἰσχρῶς τὸν βίον
κλῆσιν Νερούας, εὐγενὴς ψυχὴν δέμας,9
55τὰ Ῥωμαϊκὰ σκῆπτρα παραλαμβάνει, ταμεῖον ὄντως ἀρετῶν Χριστοῦ δίχα, καλοῦ δὲ παντὸς αὐτοκράτορσι τύπος. ἐφ’ οὗ τις ἀμύθητον εὗρε χρυσίον, θησαυρὸν ἁβρὸν ἐγκατακεχωσμένον,
60ὃν ἐκκαλύψας κράτορος μένει κρίσιν· ὁ δ’ αὖ κεχρῆσθαι μηνύει καὶ κατέχειν. ἀλλ’ ὑπὲρ αὑτὸν εὑρεθὲν φάσκει πέλειν. ἦ δ’ ὃς “κατακέχρησο τοῖς εὑρημένοις.”
ante64tΤραϊανὸς ἔτη ιηʹ.
64Τούτου λιπόντος σὺν κραταρχίᾳ βίον
65Τραϊανός τις, παῖς θετὸς τούτου, στέφος καὶ σκῆπτρα παρείληφε τὰ τῶν Αὐσόνων, εὐρὺ κλέος σχὼν ἐν νίκαις καὶ πρακτέοις, εἰ καὶ διώκων εὐσεβεῖς ἦν μετρίως· καθ’ ὃν χρόνον βέβρωτο θηρίων γνάθοις
70ὁ θεοφόρος Ἰγνάτιος ἐν Ῥώμῃ, ἄλλοι τε πλεῖστοι μαρτυρικῶς τὸν βίον Χριστοῦ χάριν ἤνυσαν ἠγωνισμένοι. τούτων μαθόντα τὸν κρατοῦντα τὸν φόνον, ὡς οὐ πονηρᾶς αἰτίας πάσχειν τάδε,
75οἷς δὲ Χριστὸν σέβουσιν ὡς θεὸν μόνον, μὴ δεῖν κολάζειν θεσπίσαι χριστωνύμους.
τοῦτόν γ’ ἐπάρχῳ χειρίσαντα τὸ ξίφος “δέδεξα τουτὶ ταῖν χεροῖν” τοῦτον φάναι, “κἂν μὲν καλῶς ὦ διέπων τὰ τοῦ κράτους,10
80ὑπέρ γ’ ἐμαυτοῦ τῷδε χρηστέον, φίλε· εἰ δ’ αὖ γε κακῶς, κατ’ ἐμαυτοῦ καρδίας.”
ante82tἈδριανὸς ἔτη καʹ.
82Τούτου δὲ βίον καὶ κράτος λελοιπότος Ἀδριανὸς Αἴλιος, ἀριστεὺς μέγας, διάδοχος δέδεικτο τῆς μοναρχίας,
85ἑρμαϊκός τε καὶ μεγαλόφρων ὅλοις, μὴ δεῖν κολάζειν θεσπίσας χριστωνύμους. τούτου δ’ ἱππεύοντος ἐν λεωφόρῳ ἐδεῖτο γυνὴ λιπαρῶς ἐγκειμένη· ὁ δ’ “οὐ σχολάζω” τῇδ’ ἐγκειμένῃ λέγει.
90καὶ “μηδὲ βασίλευε” πρὸς τόνδ’ ἀντέφη· ὁ δὲ στραφεὶς προσέσχεν αὐτῆς τῇ δίκῃ. οὗτος πολίζει πρὸς Παλαιστίνῃ πόλιν, ὅπου Σιὼν ἵδρυτο κατεσκαμμένη, Καπιτωλίναν καλέσας τήνδ’ Αἰλίαν·
95καὶ ναὸν ἀντήγειρε Διὶ τῷ Κρόνου, οὗ πρὶν Σολομὼν τὸν ναὸν τεύξας ἔχει. τοῦτ’ οὐκ ἀνεκτὸν ἦν Ἰουδαίων φύλῳ· συσπειραθέντες τοιγαροῦν ὡπλισμένοι ἐπίασι φύλαξι Ῥωμαίοις τόπου,

(100)

καὶ σφῶν γε πλείστους ἔδρασαν ἔργον φόνου. ὃ γνοὺς ὁ κρατῶν στρατιᾶς ὁμαιχμίας ἄρδην Ἑβραίων ἐκθερίζει τὸ στῖφος, ὀκτὼ μὲν ἀνδρῶν καὶ πεντήκοντα πάλιν ποσουμένας δοὺς μυριάδας θανάτῳ,11
105κώμας κατασκάψας δὲ τούτων χιλίας, φρούρια πεντήκοντα τεθρυλημένα. οὗτός ποτ’ ἀνδρὸς ἦν κατακρίνας μόρον· καὶ τὸν λαβόντα πῦρ θυμιῶντα λέγειν “ἐγὼ μὲν οὐδὲν ἀδικῶν θνήσκω βίᾳ,
110Ἀδριανὸν δὲ καὶ ποθοῦντα τεθνάναι μὴ τοῦ κατ’ εὐχὴν εὔχομαι τυχεῖν τέλους·” ὃ καὶ παθεῖν οἱ συνέβη πρὸς τῷ τέλει, νόσῳ χρονίως ὑδέρῳ τετηγμένῳ. κἀπὶ Θρᾴκης δ’ αὖ Ὀδρυσοῦ πρὸς χωρίῳ
115ἄλλην πολίζει τὴν ὁμώνυμον πόλιν.
ante116tἈντωνῖνος ὁ καὶ Πίος ἔτη κʹ.
116Εἶτ’ Ἀντωνῖνος εὐσεβὴς κεκλημένος, βέλτιστος ἀνὴρ εὐαγής τε τοὺς τρόπους, πάντων τιμῶν μάλιστα τοὺς χριστωνύμους, χειρίζεται κάλλιστα τὴν κραταρχίαν·
120ὅστις γε μάχης καὶ βίας ἐγκειμένων, ἐπείπερ οὐδὲν εὐπορῶν ἦν χρημάτων, εἰς ἀγορὰν προύθηκε τοῖς ᾑρημένοις
πάντα τὰ λαμπρὰ καὶ τιμαλφῆ τοῦ κράτους· ἀφ’ ὧν ἱκανῶν εὐπορήσας χρημάτων12
125καὶ στρατιωτῶν ἡλικὼς πλείστας ἴλας μάχην κατορθοῖ καὶ βαθὺν πλοῦτον φέρει· καὶ πάλιν ἀπέλαβε τὰ πεπραμένα, αἱρουμένοις δοὺς τὴν τιμὴν ὠνουμένοις.
ante129tΜάρκος Ἀντωνῖνος ἔτη ιϛʹ.
129Καὶ πάλιν ἄλλος Ἀντωνῖνός τις Μάρκος,
130πρώτου θετὸς παῖς, φιλόσοφος τοὺς λόγους τρόπους τε χρηστός, εὐμενὴς χριστωνύμοις, παραλαβὼν ἴθυνε τὴν κραταρχίαν· ἐφ’ οὗ φάλαγξ κέκλητο κεραυνοβόλος, ἥτις μερίδος οὖσα τῶν χριστωνύμων
135καιρῷ μάχης ηὔξατο Χριστῷ δεσπότῃ, δίψει στρατιᾶς κινδυνευούσης τότε ἀντιπάλων τε βαρβάρων ἐπιθέσει· καὶ δυσμενεῖς μὲν τῷ κεραυνῷ συμφλέγει, ὀμβρῶν δ’ ἐπὶ στράτευμα πλουσίως ὕει.
140Ἑρμογένης τ’ ἤκμαζε τῆς τέχνης ἴδρις· δυάς τ’ ἐναθλεῖ μαρτύρων Χριστοῦ χάριν, Σμύρνης ὁ Πολύκαρπος καὶ Ἰουστῖνος.
ante143tΚόμοδος ἔτη ιβʹ.
143Κόμοδος εἶτα, μιαρὸς φαυλεργάτης,
κακῶς ἐπεισέφρησε τῇ κραταρχίᾳ·13
145ἐφ’ οὗ Κλήμης ἦν στρωματεύς, σοφὸς μέγας, καὶ Πάνταινος, κήρυκες ὀρθῶν δογμάτων.
ante147tΠερτίναξ καὶ Ἰουλιανός.
147Μεθ’ ὃν κραταρχεῖ Περτίναξ ὁ τριγέρων, καὶ σφάττεται δὴ πρὸς μέσοις ἀνακτόροις, καὶ σκῆπτρα παρείληφε τὰ τῶν Αὐσόνων

(150)

Ἰουλιανὸς Δίδιος βραχὺν χρόνον
ante151tΣεβῆρος ἔτη ιηʹ.
151καὶ Σεβῆρος, κράτιστος ἐχθρῶν ἐν μάχαις, σφοδρὸς κολαστὴς εὐσεβῶν χριστωνύμων, ἐφ’ οὗ σὺν ἄλλοις καὶ πατὴρ Ὠριγένους Φιλωνίδης εὕρατο μαρτύρων στέφος.
ante155tἈντωνῖνος Καράκαλος ἔτη ζʹ.
155Τούτου θανόντος Καράκαλος τοὐπίκλην Ἀντωνῖνος εἴληφε τὴν μοναρχίαν, αἰσχρός τις ἀνὴρ καὶ πλέον μιαιφόνος,
ante158tΜακρῖνος καὶ Ἄρβιτος ἔτη δʹ.
158καὶ Μακρῖνος βράχιστον ἄρξας τὸν χρόνον. εἶτα κατωρχήσατο τῆς κραταρχίας
160κλῆσιν Ἄρβιτος, Σαρδανάπαλος θέσιν, ἀνδράποδόν τι Πριήπου Διονύσου, ἄλλος τις ὄντως Σαρδανάπαλος τρόπους, θηλυδρίας τις ἐκδεδιῃτημένος.14
ante164tἈλέξανδρος ὁ Μαμαίας ἔτη ιδʹ.
164Μεθ’ ὃν παρῆλθεν εἰς βασίλειον κράτος
165Μαμαίας Ἀλέξανδρος, εὐσεβεῖς σέβων· μητρὸς γὰρ αὐτοῦ Μαμαίας πιστευσάσης διδασκαλίαις ταῖς σοφαῖς Ὠριγένους, τιμῆς κατηξίωτο πιστῶν τὸ στῖφος.
ante169tΜαξιμῖνος καὶ ἄλλοι ἔτη γʹ.
169Τούτου σφαγέντος ἀναδείκνυται κράτωρ
170θεοστυγής τις Μαξιμῖνος μαινόλης, ὅστις διωγμὸν χαλεπὸν χριστωνύμοις κινήσας ἀπέφηνε μάρτυρας ὅσους. Σὺν Ἀλβίνῳ Μάξιμος ἔσχε τὸ κράτος καὶ Πομπιανὸς Πουπλίῳ σὺν Βαλβίνῳ.
ante175tΓορδιανὸς ἔτη ϛʹ.
175Ὧνπερ θανόντων ζώννυται κραταρχίαν Γορδιανός τις σὺν ὁμωνύμῳ τέκνῳ· ἐφ’ ὧν ὁ λαμπρὸς ἐν λόγοις Ὠριγένης
ἦν ἐκδιδάσκων μύστας ἐν Παλαιστίνῃ, οἷσπερ συνηρίθμηντο σύγγονοι δύο,15
180ὁ γρήγορος νοῦς, θαυματουργὸς τοὐπίκλην, πρὸς δ’ αὖ Ἀθηνόδωρος, οὐχ ἥττων λόγους.
ante182tΦίλιππος ἔτη ϛʹ.
182Μεθ’ οὓς Φίλιππος εὐμενὴς χριστωνύμοις, μᾶλλον δὲ Χριστῷ προσδραμεῖν αἱρεῖ λόγος εὐχῶν τε πιστοῖς συμμετασχεῖν ἀσμένως,
185καί οἱ θριαμβεῦσαί γε τὰ πεπραγμένα, ἄλλως προέδρων τόνδε μὴ δεδεγμένων. ᾧ Βόστρα πατρίς, οὗ κτίσας ἔχει πόλιν, ἣν πᾶς Φιλίππου τήνδε φημίζει πόλιν.
ante189tΔέκιος ἔτος αʹ.
189Εἶτα Δέκιος τοῦ κράτους δεδραγμένος
190εὐθὺς διωγμὸν κατὰ πιστῶν ἐκφέρει, ὃν ὑπερέσχον εὐψύχως ἠνδρισμένοι Κυπριανός τε Βαβύλας καὶ μυρίοι· ἥττηντο δ’ ἄλλοι καὶ τάλας Ὠριγένης. τότ’ ἦν Ναυάτος, ἡ μισάνθρωπος φύσις,
195ἐκκλησίας δ’ ὢν Ῥωμαίων θυηπόλος ἔφασκε μὴ δεῖν βασάνοις τεθυκότας μετανοοῦντας προσδέχεσθαι καθάπαξ. ὃ πατράσιν ἔδοξε πίστεως νόθον,
καὶ μὴ μεταγνοὺς ἐκκεκήρυκται τάλας.16
ante200tΓάλλος καὶ Αἰμιλιανὸς ἔτος αʹ.

(200)

Βίον Δεκίου καὶ κράτος λελοιπότος κατῆρξε Γάλλος, ἡ βέβηλος καρδία, βαρὺς κολαστὴς Χριστιανῶν τυγχάνων· Αἰμιλιανὸς τέτταρας μῆνας μόλις, ἡνίκα Σαβέλλιος ἦν, σκαιὸς Λίβυς,
205ὁ σύγχυσιν δρῶν ἀσεβῶς ἐν τριάδι θείων προσώπων καὶ συναλείφων φύσεις.
ante207tΒαλλεριανὸς καὶ Γαλιηνὸς ἔτη ιεʹ.
207Αἰμιλιανοῦ δὲ σφαγέντος ἀθλίως Βαλλεριανὸς παραλαμβάνει κράτος, βαρὺς διώκτης εὐσεβῶν χριστωνύμων·
210ὅστις ἀγεννῶς βαρβάροις Πέρσαις μάχῃ ἁλοὺς παρ’ αὐτοῖς τὸν βίον καταστρέφει. καὶ παῖς παρῆλθε Γαλιηνὸς εἰς κράτος, δεξιὸς ἀνήρ, φιλότιμος, χαρίεις, πολλοὺς ἀνατλὰς κινδύνους ἐν ταῖς μάχαις.
ante215tΚλαύδιος ἔτος αʹ.
215Μεθ’ ὃν Κλαύδιος, ἀρρεποῦς δίκης φύλαξ, κράτωρ ἀγαθὸς καὶ μαχητὴς γεννάδας,
πάππος μεγίστου κράτορος Κωνσταντίνου.17
ante218tΑὐρηλιανὸς ἔτη ϛʹ.
218Τούτου τελευτήσαντος ἐν κραταρχίᾳ Αὐρηλιανὸς δυσμενὴς χριστωνύμοις
220τὰ σκῆπτρα παρείληφε τῆς αὐταρχίας. τούτου κρατοῦντος Παῦλον Σαμοσατέα κακῶς φρονοῦντα πατέρων θεῖον στῖφος ἐπάρατον τίθησι καὶ βδελυκτέον. τῆς δ’ Ἀντιόχου καθέδρας δεδραγμένον,
225καὶ τήνδε βίᾳ κατέχειν ᾑρημένον, πεισθεὶς ὁ κρατῶν εὐσεβῶν ἐντυχίᾳ γραφαῖς ἀτίμως ἐξελαύνει τοῦ θρόνου.
ante228tΠρόβος ἔτη ϛʹ.
228Βραχὺν χρόνον Τάκητος, ἀνὴρ πρεσβύτης. εἶτα Φλῶρός τις, φίλος Ἑρμοῦ καὶ μάχης,
230παραλαβὼν ἴθυνε τὴν κραταρχίαν, πρᾶος μεγαλόψυχος εὐμενὴς κράτωρ· οὗ ταῖς κατ’ ἐχθρῶν ἐμβραδύνοντος μάχαις, στρατοῦ δὲ βρωτῶν κινδυνεύοντος σπάνει, ἐπ’ αὐτὸν ἐκλείποντα λιμῷ σιτίων
235ὄμβρον σίτῳ σύμμικτον ὀμβρῆσαι λόγος, τὸν ὑψόθεν βλύσαντα τῷ λαῷ μάννα,
ᾧπερ τραφεῖσαν στρατιὰν ἐνισχῦσαι.18
ante238tΚάρος καὶ Νουμεριανὸς καὶ Καρῖνος ἔτη βʹ.
238Μεθ’ ὃν Κάρος τις γεννάδας σὺν υἱέσιν ἄναξ ἐδείχθη, παραλαβὼν τὸ κράτος.
240Νουμεριανὸς ἐκδαρεὶς ἀσκοῦ δίκην, ληφθεὶς παρ’ ἐχθρῶν αἰχμάλωτος, ὡς λόγος. καὶ Καρῖνος αἴσχιστος, ἀπηνὴς λίαν, χριστωνύμων ὄλεθρος, ἔσχε τὸ κράτος· ἐφ’ οὗ λελοιπὼς Περσίδα Μάνης τάλας
245Ῥωμαΐδος κλίμασι παρεισεφθάρη, κακίας ἰὸν ἐξεμῶν ψυχοφθόρον, ἀφ’ οὗ βδελυκτὸν τοὔνομα Μανιχαίων.
ante248tΔιοκλητιανὸς ἔτη κʹ.
248Μετὰ δὲ τοῦτον ἡ μεγίστη μανίαν τὴν κατὰ Χριστοῦ δυάς, ἡ τρισαθλία

(250)

βροτῶν Ἐριννύς, αἱμοχαρὴς καρδία, Μαξιμιανὸς Διοκλητιανός τε, ὠμῶς κατῆρξαν τοῦ βασιλείου κράτους· ὃς πατέρων φὺς δυσγενῶν Δαλματόθεν ἄσημος ἢ τρίδουλος ἐβδελυγμένος,
255θεοῦ κριμάτων! τυγχάνει κραταρχίας· ἧς συμμεριστὴν Ἑρκούλιον λαμβάνει Μαξιμιανόν, εὐσεβῶν ἀναιρέτην. ἐπὶ κακῷ γοῦν τώδε συμπεπνευκότε
Χριστοῦ μερίδος, ἢ πλέον σφῶν καρδίας,19
260διωγμὸν ἀφόρητον ἐξηγειρέτην, καὶ κατὰ δήμους εἴτε χιλιοστύας μάρτυρας ἀπέφηναν ἠγωνισμένους, αὐθαίρετα θύματα, καθηγνισμένα ἔμψυχα, παντέλεια, δεκτὰ κυρίῳ.
265γαμβροὺς δυὰς εἴληφεν αὐτοκρατόρων εἰς τὰς ἑαυτῶν φιλτάτας θυγατέρας, ὁ μὲν Χλωρὸν Κώνσταντα, λαμπρὸν τῷ γένει, τοῦ παμμεγίστου πατέρα Κωνσταντίνου, ὁ Διοκλητιανὸς δ’ αὖ Μαξιμῖνον,
270ὃς Γαλέριος ἦν ἐπικεκλημένος· καὶ τούσδε τιμᾷ τῇ Καίσαρος ἀξίᾳ. ἐπεὶ δὲ χριστώνυμον οὐκ ἐνῆν σβέσαι πολλὰ καμοῦσι τοῖσδε τυράννοις σέβας, ἑκόντες ἀπέθεντο τὴν σκηπτουχίαν,
275Καίσαρσι δόντες διέπειν τὰ τοῦ κράτους, ἄρχειν Γαλερίῳ μὲν ἁπάσης ἕω, τῷ Κώνσταντι δὲ βασιλεύειν ἑσπέρας. ἦν καὶ τρίτος τύραννος ἐν Ῥώμῃ πάλιν, Ἑρκουλίου παῖς, Μαξέντιος μαινόλης.
280ἀλλὰ Κώνστας μὲν εὐμενὴς ἦν τοῖς ὅλοις, χριστωνύμους ἔστεργε τῶν ἄλλων πλέον, Μαξιμῖνος δὲ δυσχερὴς ὑπηκόοις, γυναικομανής, μοιχικός, κοινὴ λύμη,
χριστωνύμοις δὲ δυσχερέστατος λίαν,20
285πανωλεθρίαν τῶνδε φεῦ κατακρίνας. κοινωνὸν οὗτος τοῦ κράτους προσλαμβάνει Λικίνιον, Κώνσταντος αἰσχρὸν νυμφίον, κακόν τι τερμέρειον, εὐσεβῶν φθόρον· καὶ Μαξέντιος ἦν ἴσος τούτοις τρόπους,
290καὶ χριστομάχος καὶ μιαιφόνος πλέον· τριὰς ἐναγὴς εὐσεβῶν ἀναιρέτις, ἥνπερ μετῆλθεν ἐνδίκως θεία δίκη.
ante293tΚωνσταντῖνος ἔτη λβʹ.
293Ὁ τοίνυν Κώνστας τῷ γόνῳ Κωνσταντίνῳ βίον τελευτῶν καταλείπει τὸ κράτος,
295ὃν ἐξ Ἑλένης ἔσχε τῶν πρόσθεν γάμων· οὗ χάριν εἰπεῖν οὐ περίεργον τάχα κλύουσι προσγένοιτ’ ἂν εὐεπηβόλως, ὅπως τε διίθυνεν ἀρχῆς τὸ σκάφος καὶ προσδραμεῖν ὑπῆρξε Χριστῷ δεσπότῃ.

(300)

ἀρχὴν μὲν οὗτος πατρόθεν δεδεγμένος διεῖπε καλῶς συνέσει στρατηγίαις, ἔτι μὲν ἀμύητος, εὖ φρενῶν δ’ ἔχων, ὡς ἐξ αὐτοῦ συλλογίσασθαι δέον, ὡς ὕστερον δέδειχε πραγμάτων πέρας·
305τριῶν δ’ ὑπόντων αὐτοκρατόρων τότε, τούτου Μαξεντίου τε καὶ Λικινίου,
ὡς Μαξιμίνου τὸν βίον λελοιπότος βαρὺς ὁ Μαξέντιος ἦν ὑπηκόοις, δράκων δαφοινός, αἱμοχαρής τις κύων,21
310ὅπλοις τὸ λοιπὸν ἀμῦναι Κωνσταντῖνος παρακαλεῖται σφίσι τυραννουμένοις. καὶ καταπεισθεὶς ἡ συμπαθὴς καρδία ἐφίσταται τάχιστα Ῥωμαίων πόλει, καὶ πρὸς μάχην ἕτοιμον αὐτὸν ὀτρύνει.
315καὶ δὴ σκοποῦντι καὶ δεδοικότι μάχην σταυροῦ μεσούσης ἡμέρας ὤφθη τύπος, τυπούμενός γε πρὸς πόλῳ δι’ ἀστέρων, ἐν γράμμασι φράζουσιν “ἐν τούτῳ νίκα.” αὐτίκα τοίνυν ἐκ χρυσοῦ σταυροῦ τύπον,
320ὡς ὦπτό οἱ πρίν, ἐμφρόνως σχεδιάσας αὐτοῦ προάγειν στρατιᾶς παρηγγύα· ᾧ δὴ πεποιθὼς συμπλακεὶς ἐναντίοις τρόπαιον ἱστᾷ κατὰ τυράννου μέγα, ἔργον φανέντος ῥευμάτων ποταμίων
325ἡττημένου φεύγοντος αἰσχρῶς ἐκ μάχης. κἀντεῦθεν οὐκοῦν ἦρξε καὶ Ῥώμης ὅλης, καὶ δόγμα βασίλειον εὐθὺς ἐκφέρει μὴ δεῖν κολάζειν θεσπίζον χριστωνύμους. καθιστορεῖται καὶ ταδὶ τούτου πέρι,
330ὡς ταῖς κατ’ ἐχθρῶν ἠσχολημένον μάχαις ἄνακτα τοῦτον ἱππότην ὡπλισμένον τινά ποτ’ ἰδεῖν, ἀντὶ σημαίας τύπον
σταυροῦ χεροῖν φέροντα σύμβολον νίκης· καὶ πάλιν ὀφθῆναι δὲ τῷδ’ ἄνδρας δύο22
335ἐν Ἀδριανοῦ τῆς μάχης ἡγουμένους, ἀντιπάλων κτείνοντας ἀφειδῶς ἴλας· καὶ φῶς περιαστράψαν ἀθρῆσαι νύκτωρ, πάντων ὑπνούντων, χάρακα στρατευμάτων περὶ τὸ Βυζάντιον ἐσκηνημένων.
340ἐκ τῶνδε συνεὶς ὡς θεὸς καλῶν δότης ἐπιστρέφειν ἤρξατο καὶ συνιέναι, καὶ Λικίνιον χριστομαχοῦντα βλέπων ὅπλοις στρατιᾷ καταστρέφει τοῦ κράτους, δίκας τ’ ἀπαιτεῖ τόνδε χριστομαχίας·
345ὅθεν μονάρχης ἀξίως αὐτοκράτωρ Κωνσταντῖνος πέφηνεν ἑσπέρας ἕω. λύσιν δὲ τοῦ τρύχοντος αἰτοῦντι πάθους βουλὴν πονηρὰν ὑποτίθενται θύται Διὸς βδελυκτοὶ καὶ γόητες καὶ μάγοι,

(350)

πρὸς ἴασιν αἵματι παίδων ἀφθόρων ἐναποπλῦναι σαρκίον κατατρύχον. ἤθροιστο τοίνυν νηπίων πληθὺς ὅση, προθεσμία δ’ ὥριστο τούτων θυσίας. παρῆν βασιλεύς, μητέρων κλύει γόων,
355πυνθάνεται δὲ τὰς ἀφορμὰς τῶν γόων, καὶ γνοὺς δίδωσι τὰ τέκνα ταῖς μητράσι, καὶ χρήματα δὲ ταῖσδε πρὸς τούτοις νέμει ἀντίρροπα φάρμακα τῆς πρόσθεν λύπης.
οὕτω καλῶς δράσαντι νυκτὸς κατ’ ὄναρ23
360ἐφίσταταί οἱ προκρίτων ἀποστόλων δυὰς φαεινή, Πέτρος ἅμα καὶ Παῦλος, παρεγγυῶντες γνησίως ἐπισκόπῳ τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἀναθέσθαι σὺν πόθῳ, εἰ βούλεται σχεῖν τοῦ πιέζοντος λύσιν
365ζωῆς ἀκηράτου τε τυχεῖν καὶ ξένης. ἐπεὶ δ’ ἀνῆκεν ὕπνος αὐτόν, αὐτίκα τὸν ἱερὸν Σίλβεστρον εὐλαβῶς ἄγαν μετακαλεῖται, καὶ προσελθόντα βλέπει, καὶ πάντα διέξεισιν αὐτῷ προφρόνως·
370ὁ δ’ αὖ ἐπάγει τῶν θεαθέντων λύσιν. καὶ τί με δεῖ γράφοντα μακρὰ συμπλέκειν; ἐκτίθεταί οἱ τὸν λόγον μυστηρίου, μυεῖ τε βαπτίζει τε πιστεύσαντά γε, λουτροῦ τ’ ἀσινῆ τοῦ παναγοῦς ἀνάγει.
375προσῆλθε Χριστῷ καὶ βασιλὶς Ἑλένη διδασκαλίαις ποιμενάρχου Σιλβέστρου· μεθ’ οὗ Σιὼν ἔβλεψε τὴν θεοῦ πόλιν εἰς φανέρωσιν σταυρικοῦ θείου ξύλου ναῶν τ’ ἀναδόμησιν εὐαγεστάτων.
380κἀντεῦθεν ἀνθεῖ τὰ καθ’ ἡμᾶς εἰς μέγα, ἐκτείνεται δὲ καὶ μέχρι γῆς τερμάτων σωτήριον κήρυγμα τῶν ἀποστόλων, γελᾷ δ’ ἔαρ ἥσυχον ὀρθοδοξίας. ἀνοίγνυται πᾶς καὶ νεὼς χριστωνύμοις,
385βωμός τ’ ἀνετέτραπτο πᾶς σὺν τῇ πλάνῃ
Χριστοῦ δυνάμει παντάνακτος δεσπότου, ὑποστρατήγῳ βασιλεῖ Κωνσταντίνῳ, ὃς ἄρξας ἐθνῶν ἀπλέτων ἐθναρχίας σχοινίσματά τε πλατύνας κληρουχίας24
390σταυροῦ τε κράτει παντοδυνάμου λόγου πάλιν πολίζει τὴν ὁμώνυμον πόλιν, ὀφθαλμὸν αἰγλήεντα τῆς οἰκουμένης, πατὴρ ἀνάκτων εὐσεβῶν κεκλημένος καὶ χριστολατρῶν κρατόρων ἀρχηγέτης,
395πρώτης ὁριστὴς ποιμενάρχων συνόδου, μεθ’ ὧν καθεῖλεν Ἀρείου δόγμα νόθον.
ante397tΚωνστάντιος ὁ υἱὸς τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου ἔτη κδʹ.
397Τούτου λιπόντος τὴν κάτω μοναρχίαν, οὐράνιον δόξαν δὲ κληρωσαμένου καὶ βασιλείας οὐρανῶν κληρουχίαν,

(400)

οἱ παῖδες αὐτοῦ τὴν ὅλην κραταρχίαν, Κώνστας τε Κωνστάντιος καὶ Κωνσταντῖνος, αὐτοῖς διεῖλον σφίσι εἰς κληρουχίαν, Κώνστας μὲν ἅμα συγγόνῳ Κωνσταντίνῳ λαχόντες ἄρχειν τῶν καθ’ ἑσπέραν τόπων,
405αὐτῆς τε Ῥώμης, Ἀφρικῆς, Ἰταλίας, καὶ μέχρις αὐτῶν ὠκεανοῦ τερμάτων· πᾶσα δ’ ἑώα τῷ Κωνσταντίῳ λάχος, πρὸς τοῖσδε Θρᾴκης Μακεδονίας ὅροι, σὺν τῇ πατρῴᾳ καὶ βασιλίδι πόλει.
410ὃς διέπων ἄριστα τὴν κληρουχίαν πολλοὺς ἀγῶνας ἀνέτλη καὶ κινδύνους, ἀεὶ στραταρχῶν, κατ’ ἐχθρῶν κινῶν δόρυ. εἶτα σφαγέντων συγγόνων ἐν ἑσπέρᾳ, τοῦ μὲν κινοῦντος καθ’ ὁμαίμονος ξίφη,25
415τοῦ Κώνσταντος δὲ πρὸς Μαγνεντίου δόλῳ, πάσης κατῆρξεν ἑσπέρας καὶ τῆς ἕω, Μαγνέντιον μὲν ἀνελὼν μάχης νόμῳ, τὸν δ’ αὖ Βρετανίωνα τὸν κακεργάτην ὑπηκόον θεὶς κατασεισθέντα φόβῳ.
420ὑπῆρχεν οὗτος εὐχερὴς μὲν τὸν τρόπον καὶ πάμπαν εὐρίπιστος, ἀνέμου πέδον, πειθήνιός τε τοῖς ἀρειομανίταις, ἔνδον δὲ τὸν νοῦν εἰς σέβας ἐρρωμένος, κράτωρ ἀριστεὺς καὶ μαχητὴς γεννάδας,
425ἡδύς, προσηνής, εὐμενὴς ὑπηκόοις, περί τε τὴν δίαιταν ἐγκρατὴς ἄγαν καὶ σωφρονικός, καὶ παθῶν αὐτοκράτωρ. καὶ τὰς κρίσεις ἦν ἐκφέρων κατὰ νόμους, δικαιοσύνης δ’ οὐδαμῶς ὑπεκτρέχων,
430ἀρχαιρεσιάζων τε καθάπερ δέον, τὰς ἀξίας τε προσνέμων τοῖς ἀξίοις, καὶ πάντα ποιῶν σὺν λόγῳ τὰ τοῦ κράτους, οὐ συναριθμῶν οὐδένα γερουσίᾳ ὃς οὐ μετέσχε τῶν σοφῶν παιδευμάτων
435μηδ’ αὖ λέγειν ἤσκητο καὶ καλῶς γράφειν
καταλογάδην εἴτε ῥυθμῷ καὶ μέτρῳ, παιδεύσεως ἔμπειρος, Ἑρμοῦ τ’ αὖ φίλος. ἄνακτι τῷδ’ Ἰουλιανὸς μαινόλης ἐπιφυεὶς ἥρπασε τὴν κραταρχίαν·26
440κἀκ τοῦδε μακρᾷ συσχεθεὶς ἀγωνίᾳ καὶ διακαεῖ πυρετῷ φθισιβρότῳ ἐν Μόψου κρήναις τὸν βίον καταστρέφει, χολὴν μέλαιναν ἐκπτύσας ἐξ ἐγκάτων.
ante444tἸουλιανὸς ὁ παραβάτης ἔτη βʹ 𐅶. ἕτεροι δέ φασιν ἔτη γʹ.
444Εἶτα καθαρῶς ἀναδείκνυται κράτωρ
445Ἰουλιανὸς χριστομάχος μαινόλης, ὅστις ἀποστὰς δεσπότου σεσωκότος καὶ Χριστιανῶν πίστεως σωτηρίου τῇ δαιμόνων φεῦ ἀπάτῃ προσερρύη, τὰ Χριστιανῶν φαυλίσας ἐκ καρδίας.

(450)

καὶ κατὰ Χριστοῦ παρατάττεται τάλας, καὶ τοῦδε κλῆσιν ἐκποδὼν θέσθαι θέλει. καὶ λοιπὸν οἵαις ἐξέτριψεν αἰκίαις καὶ παντοδαπαῖς ποικίλαις τιμωρίαις ἀντιστατοῦντας εὐσεβῶς χριστωνύμους,
455καὶ τῶνδ’ ὅσους ἔδειξε μάρτυρας πάλιν αἵματος ἄχρι καρτερῶς ἠνδρισμένους, οὐκ ἔστιν εἰπεῖν χρωμένοις συμμετρίᾳ. κατὰ δὲ Περσῶν ἐκστρατεύσας βαρβάρων
μετὰ στρατιᾶς μυρίας ῥωμαλέας,27
460καὶ μὴ διαθεὶς ὡς δέοι τὰ τῆς μάχης, ἐκεῖσε κατέστρεψεν ἀθλίως βίον, βληθεὶς παρά του καιρίαν ἐν τῇ μάχῃ, εἴτ’ Αὐσόνων ἢ βαρβάρων ἀντιπάλων ἢ χειρὸς ἄλλης πανσθενοῦς οὐρανόθεν·
465ἡνίκα φασὶν αἵματος καταρρύτου, πλευρᾶς νυγείσης χειρὶ προσδεδεγμένου, εἰς ἀέρα χέοντα ταῦτ’ ἐπιλέγειν “Ναζωραῖε, πλήσθητι.” φεῦ τῆς μανίας.
ante469tἸοβιανὸς μῆνας ηʹ. οἱ δὲ ἔτος αʹ.
469Τούτου καταστρέψαντος ὡς ἔφην βίον,
470δυσὶ τυραννήσαντος ἀσεβῶς χρόνοις, ψήφῳ στρατιᾶς προκρίτων γερουσίας Ἰοβιανός, χιλίαρχος ὢν τότε, ἀνὴρ ἀγαθός, εὐσεβὴς Χριστοῦ λάτρις, εἰς βασιλείας τὸ κράτος προεκρίθη.
475ὁ δ’ ἦν ἀπειθὴς πρὸς τὸ δέξασθαι κράτος, Χριστοῦ μὲν αὑτὸν οἰκέτην εἶναι λέγων, καὶ μὴ κραταρχεῖν ἀσεβοῦς στρατοῦ θέλειν. τούτων δὲ Χριστὸν ἀνακραξάντων σέβειν εὐθὺς ἀνεζώσατο τὴν κραταρχίαν.
480καὶ σπένδεται δὲ τῷ κρατοῦντι Περσίδος· καὶ σὺν στρατιᾷ τὴν Ἀντιόχου φθάσας τοὺς πρὶν φυγάδας Ἀρχιθύτας ποιμένας εἰς σφῶν ἐπανήγαγε ποιμεναρχίας,
μεθ’ ὧν Ἀθανάσιον ἔνθεον θύτην,28
485καὶ πᾶσιν ἐβράβευσε τοῖς χριστωνύμοις ἔαρ γαληνόν, ὀρθοδοξίας φάος. εἰς Ἄγκυραν δὲ πεφθακὼς Γαλατίας ἐκεῖ τελευτᾷ διάγων ἐξαπίνης, φαγὼν μύκητας ἀρτιφυεῖς, ὡς λόγος,
490ὀκτὼ κατασχὼν μῆνας ἀρχὴν καὶ μόνους. ὑπῆρχεν οὗτος εὐσεβὴς μέν, ὡς ἔφην, χρηστός, γαληνός, εὐμενὴς ὑπηκόοις, ἀναδρομὴν σώματος εὐμήκη φέρων, καὶ γραμμάτων δὲ μετρίως γεγευμένος,
495ἥττητο δ’ οἴνου σὺν ἐρωτοληψίαις. καὶ τοῦδ’ ὁ νεκρὸς ἐν πόλει Βυζαντίδι ἐν εὐαγεῖ τέθαπτο κηρύκων δόμῳ.
ante498tΟὐαλεντινιανὸς ἔτη ιαʹ. οἱ δὲ ἔτη ιʹ.
498Εἶτα παρῆλθεν εἰς βασίλειον κράτος δικαιοσύνης πραότητος αὖ τύπος

(500)

Οὐαλεντινιανός, εὐσεβῶν κλέος, γεννάδας ἀνήρ, εὐσθενής, ῥωμαλέος, ἐκ Πανονίας ἀρχῆθεν ὡρμημένος, κράτωρ ἀγαθός, κηδεμὼν ὑπηκόων, εἰς ἀλλοδαπὴν ἐξορισθείς που χθόνα
505ὡς Χριστιανὸς καὶ θεὸν Χριστὸν σέβων Ἰουλιανοῦ πρὸς παραβάτου πάλαι· εἶτ’ ἀνακληθεὶς χρηματίζει τριβοῦνος. ὡς οὖν ἀνεζώσατο τὴν κραταρχίαν,
κοινωνὸν ἀρχῆς σύγγονον προσλαμβάνει,29
510ἄθλιον Οὐάλεντα, μύστην Ἀρείου, καὶ μοῖραν αὐτῷ παραδοὺς τὴν τῆς ἕω αὐτὸς κατῆρχεν εὐσεβῶς τῆς ἑσπέρας, περιφανῆ τρόπαια κατὰ βαρβάρων καὶ νίκας ἱστὰς τῇ θεοῦ συμμαχίᾳ,
515καὶ πάντα ποιῶν οἷς σεμνύνεται κράτωρ δικαιοσύνης ἐς τὰ μάλιστα φίλος καὶ δογμάτων πρόμαχος ὀρθοδοξίας, πολυετής τις ἀναφανεὶς ἐν βίῳ καὶ μακαριστὸς τοῦ βίου καὶ τοῦ τέλους,
520βιοὺς ὀγδοήκοντα τῆς ζωῆς χρόνους πρὸς τέτρασιν αὖ ἐνθέως εὐδαιμόνως, ἀφ’ ὧν κατῆρξεν ἕνδεκα κραταρχίας. οὗτος τελευτᾷ διάγων ἐν Γαλλίαις, υἱῷ λελοιπὼς Γρατιανῷ τὸ κράτος,
525ἀνδρὶ προμάχῳ δογμάτων ὀρθοφρόνων.
ante526tΟὐάλης ἔτη γʹ. οἱ δὲ ἔτη δʹ.
526Ὁ δ’ αὖ Οὐάλης βασιλεύων τῆς ἕω, καὶ καθυπαχθεὶς Ἀρειανῶν μανίᾳ, σφοδρὸς διώκτης ὀρθοδοξούντων λάχους ἦν καὶ κολαστὴς δυσμενὴς φρικαλέος,
530ἀρχιθύτας μὲν ποιμένας διδασκάλους ποίμνης ἐλαύνων καὶ τιθεὶς πορρωτάτω
καὶ ποικίλαις σφᾶς ἐκτρίβων βασάνοις· θεοῦ δὲ θύτας κωλύων θείων δόμων εἱρκταῖς ἐναπέκλειε δεσμωτηρίοις,30
535ἄλλους δὲ βυθῷ καὶ πυρὶ θαλαττίῳ σὺν πυριφλέκτῳ νηῒ κατεπυρπόλει. ἔστεργε δ’ ὡς μάλιστα μύστας Ἀρείου, καὶ τοῦδε τοῖς δόγμασιν ἀπρὶξ ἐμμένων ἐκκλησίας ἔνειμεν αὐτοῖς τὰς ὅλας,
540σφῶν ὀρθοδόξους ἐκβαλὼν κακοτρόπως. Σκυθῶν δὲ Θρᾴκης καταδῃούντων ὅρους καὶ πάντα δρώντων Σκυθικὴν ἐρημίαν, ἄναξ ἐπεστράτευσε τοῖσδε βαρβάροις, καὶ συμπλακεὶς ἥττητο δυσκλεῶς Σκύθαις·
545τὸν ἐκ ξίφους φεύγων δὲ θάνατον τάλας ἀχυρμιᾷ που συρφετώδει προστρέχει, κἀκεῖ τροφὴ γένοιτο πυρὸς παμφάγου, Σκυθῶν ἀναψάντων γε κώμης οἰκίας. κατῆρξεν οὗτος πρὸς τρισὶ δέκα χρόνους,

(550)

βαρὺς κολαστὴς ὀρθοδοξούντων λάχους, θερμὸς δ’ ἐραστὴς καὶ πρόμαχος Ἀρείου.
ante552tΓρατιανὸς ἐν Ῥώμῃ.
552Οὕτω φθαρέντος Οὐάλεντος ἀθλίως ὁ Γρατιανὸς σὺν κασιγνήτῳ φίλῳ πάσης κατῆρξαν ἑσπέρας καὶ τῆς ἕω.
555κράτος μὲν εἶχε Γρατιανὸς πατρόθεν· ἡ δ’ αὖ στρατιὰ τοῦ πατρὸς τεθνηκότος,
καὶ μὴ παρόντος Γρατιανοῦ τῷ μόρῳ, ἀνεῖπεν Οὐαλεντινιανὸν νέον, καὶ σύγγονος δέδεκτο τὴν κοινωνίαν.31
560ζηλῶν βασιλεὺς Γρατιανὸς πατέρα εἰς εὐσέβειαν, ὀρθότητα δογμάτων, αἰτοῦντι θείῳ τῷ Βάλεντι συμμάχους οὔκουν παρέσχεν ἐξιόντι πρὸς Σκύθας, “οὐ συμμαχεῖν δεῖ τοῖς ἐχθροῖς θεοῦ” φράσας.
565καὶ ποιμένας δ’ αὖ ἐνθέους διδασκάλους, πρὸς Οὐάλεντος ποιμνίων ἐξωσμένους τῆς εὐσεβείας ὀρθοδοξίας χάριν, αὖθις ἐπανήγαγε ταῖς ἐκκλησίαις. λεηλατούντων τῶν Σκυθῶν δ’ ἔτι Θρᾴκην
570καὶ τῆσδε πάντας ἐξερημούντων ὅρους, καὶ τὰ πέριξ ἅπαντα κατεφθαρκότων, ἅτ’ ἀκαθέκτων τῇ νίκῃ δεδειγμένων, μετακαλεῖται Γρατιανὸς αὐτάναξ λαμπρὸν Θεοδόσιον ἐξ Ἱσπανίας,
575ἄνδρ’ ἀρεϊκὸν γεννάδαν βουληφόρον, τῇ δ’ εὐσεβείᾳ μᾶλλον ὡραϊσμένον· ὃν καὶ στρατηγὸν ἀποφήνας ταγμάτων μετὰ στρατιᾶς ἱκανῆς ῥωμαλέας κατὰ Σκυθῶν πέπομφε τοῦτον βαρβάρων·
580ὃς συμβαλὼν ἥττησε τοὺς ἀντιπάλους, τρεψάμενος σφᾶς ἐν μάχῃ κατὰ κράτος καὶ πάντας ἄρδην παραδοὺς μικροῦ ξίφει.
ἔπειτ’ ἀφεικὼς στρατιὰν αὐτοῦ μένειν, πρὸς Γρατιανὸν αὐτεπάγγελτος φθάσας,32
585ἐν Πανονίᾳ διάγοντα τῷ τότε, αὐτὸς βασιλεῖ μηνύει τὰ τῆς νίκης καὶ τὸν Σκυθῶν ὄλεθρον ἅμα καὶ φόνον· ὅθεν βασιλεὺς εἰς ἀμοιβὴν τῆς νίκης, ἄλλως τε κρίνας ἐμπρέπειν κραταρχίᾳ,
590στέφει Θεοδόσιον εἰς βασιλέα πάσης ἑώας, Μακεδονίας, Θρᾴκης, αὑτῷ δ’ ἀπεκλήρωσεν ἑσπέρας τόπους. ἐν Γαλλίαις οὖν διάγων ἀνῃρέθη ὑπὸ στρατηγοῦ κλῆσιν Ἀνδραγαθίου,
595δόλῳ καταπράξαντος αὐτοῦ τὸν φόνον, ἕξ που κατασχὼν τὴν βασιλείαν χρόνους, κράτωρ ἀγαθός, εὐσεβὴς Χριστοῦ λάτρις.
ante598tΟὐαλεντινιανὸς νέος ἐν Ῥώμῃ.
598Τούτου θανόντος ἦρξεν ἑσπέρας ὅλης Οὐαλεντινιανὸς σύγγονος νέος,

(600)

ὅστις γε μητρὸς ὑπαχθεὶς συμβουλίαις Ἰουστίνης δέδεκτο δόγματ’ Ἀρείου κἀντεῦθεν ἀπέστεργεν εὐσεβῶν στῖφος. καί τινος αὐτῷ Μαξίμου στρατηγέτου ἐπιφυέντος καὶ νικήσαντος μάχῃ,
605πρέσβεις πεπομφὼς πρὸς κρατάρχην τῆς ἕω λαμπρὸν Θεοδόσιον αἰτεῖ συμμάχους· ὁ δ’ αὖ ἐδήλου μὴ τεθηπέναι λέγων, εἰ δοῦλος ὢν Μάξιμος ὤφθη δεσπότου ὑπέρτερός τε καὶ νικητὴς ἐν μάχαις,33
610σοῦ δεσπότην σὸν ἠθετηκότος, κράτορ, καὶ τόνδε δούλοις συγκατηριθμηκότος, σύμμορφον ὄντα τῷ πατρὶ κατ’ οὐσίαν. ὅμως στρατεύσας κατὰ Μαξίμου κράτωρ ἀνεῖλε τοῦτον κατακρατήσας μάχῃ.
615καὶ τὴν κεφαλὴν δ’ Ἀνδραγαθίου τέμνει, ἐκπράξας αὐτὸν εὐθύνας τὰς τοῦ φόνου. ταῦτα διαθεὶς βασιλεὺς ὑποστρέφει. Οὐαλεντινιανῷ δ’ αὖ νεωτέρῳ ἀντῆρεν Εὐγένιος, εἷς τῶν ἐν τέλει·
620καὶ γνοὺς τὸ δρᾶμα, συσχεθεὶς ἄναξ φόβῳ ἑαυτὸν ἐξήγαγεν ἀγχόνῃ βίου.
ante622tΘεοδόσιος ὁ μέγας ἔτη ιζʹ. οἱ δὲ ἔτη ιϛʹ.
622Ἀλλὰ Θεοδόσιος Αὐσονοκράτωρ ἐπιστρατεύσας καὶ πάλιν Εὐγενίῳ κτείνει τε τοῦτον ἐκνικήσας ἐν μάχῃ
625καὶ βασιλεύει καὶ μερῶν τῆς ἑσπέρας. πρὶν ἢ δ’ ὑπάρξαι τάδε κατορθωμάτων, ἄναξ ἐπιστὰς Θεσσαλονίκῃ πόλει δήμου στασιάσαντος ἐξ ἀταξίας ὑβρίζεται μὲν οὗτος ἀστοῖς ἀνέδην,
630φονεύεται δ’ ὕπαρχος ἐν τῇ συγχύσει. ταῦτ’ οὐκ ἐνεγκὼν ὁ κρατάρχης ἡμέρως στράτευμ’ ἀφῆκε τῷ λεῷ ξιφηφόρον, καὶ τόνδε κατέσφαξαν ἀφειδῶς ξίφει, ὡς ἐκ τοσούτου μυριαρίθμου στίφους34
635πρὸς πέντε θανεῖν χιλιοστύας δέκα. ἀλλ’ Ἀμβρόσιος Μεδιολάνων θύτης τόνδ’ ἀναμνήσας τοῦ πεπραγμένου μύσους, ἤγαγεν αὐτὸν εἰς συναίσθησιν πάθους, καὶ πρόσφορα κίρνησιν αὐτῷ φαρμάκων
640δακρυρροοῦντι τῶν πεπραγμένων χάριν. Οὗτος βασιλεὺς εὐσεβὴς ὢν ὀρθόφρων, σύστημα σεπτὸν ἀρχιθυτῶν ἁλίσας πρὸς τοῖς ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα πάλιν πνευματομάχου κατὰ Μακεδονίου,
645πνεῦμα τὸ θεῖον οὐ σέβοντος ὡς θέμις, συνεκρότησε σύνοδον τὴν δευτέραν· ἣ συμφυὲς τὸ πνεῦμα πατρὶ καὶ λόγῳ ἄριστα τρανώσασα, σύνθρονόν θ’ ἅμα, βάλλει Μακεδόνιον ἀραῖς ἐνδίκως,

(650)

τῆς καθολικῆς ἐκτεμοῦς’ ἐκκλησίας, καὶ ποιμενάρχην δεικνύει Βυζαντίδος Νεκτάριον, λάμποντα βίῳ καὶ λόγῳ, χριστώνυμον μέν, ἀμύητον δ’ εἰσέτι, ὃν ἅμα βαπτίζουσι χρίουσι θύτην,
655τοῦ Γρηγορίου καὶ πατρὸς θεηγόρου
αὐθαιρέτως γε τὸν θρόνον λελοιπότος. Οὗτος τελευτᾷ βασιλεὺς καθ’ ἑσπέραν, υἱοῖς μερίσας τοῖς δυσὶ κραταρχίαν, Ὁνωρίῳ μὲν δοὺς κατάρχειν ἑσπέρας,35
660Ἀρκαδίῳ δ’ αὖ τῶν μερῶν τῶν τῆς ἕω, βεβασιλευκὼς ἑπτὰ καὶ δέκα χρόνους πρὸς πέντε μησὶν εὐσεβῶς εὐδαιμόνως, ἀνὴρ ἀγαθὸς καὶ κράτωρ νικηφόρος, τῇ δ’ εὐσεβείᾳ μᾶλλον ὡραϊσμένος.
665καὶ κίον’ οὗτος ἐν βοὸς τεύχει τόπῳ ἀνδρείκελον φέροντα τοῦ δειμαμένου.
ante667tἈρκάδιος ἔτη ιδʹ.
667Ἀρκάδιος γοῦν παραλαβὼν τὸ κράτος διεῖπεν αὐτὸ πλημμελῶς καὶ ῥᾳθύμως· νωθὴς γὰρ εὐρίπιστος ὤν, ἀνειμένος
670καὶ τῇ γυναικὶ πάντα προσπεπεισμένος, τρικυμίας ἔπλησε τὴν ἐκκλησίαν, αὑτῷ δὲ μέμψεις προυξένησεν ἐνδίκους. Νεκταρίου γὰρ ἐκμετρήσαντος βίον, ἀχθεὶς ὁ χρυσοῦς ἐν λόγοις Ἰωάννης
675ἐξ Ἀντιόχου πρὸς πόλιν βασιλίδα ταύτης καθωράϊσε τὸν σεμνὸν θρόνον· ἀλλ’ ἡ βασιλὶς ἀδίκως Εὐδοξία, μισήσασα φεῦ ἐνθέου παρρησίας,
τὸν τῶν ψυχῶν ἥλιον, ἄξιον θρόνου,36
680τίθησιν ἐξόριστον ἐν τοῖς Κομάνοις, ἀντικαθιστᾷ δ’ Ἀρσάκιον πρεσβύτην. Οὗτος βασιλεὺς ἐν Θρᾴκῃ κτίζει πόλιν, ἣν Ἀρκαδίου πάντες ᾄδουσι πόλιν. καὶ κίον’ ἀνήγειρεν ἐν Ξηρολόφῳ
685στήλην ἄνω φέροντα τοῦ δειμαμένου. ἔτη δὲ πρὸς τέσσαρσι κατάρξας δέκα, ὢν εὐσεβής τις ὀρθοδοξίας φίλος, ἄλλως δὲ κοῦφος, εὐάγωγος τὸν τρόπον, νοσήσας ἐξέλιπε τὸν φθαρτὸν βίον.
ante690tΘεοδόσιος ὁ νέος ἔτη μβʹ.
690Καὶ παῖς Θεοδόσιος ἄρχει τοῦ κράτους, πραΰς, προσηνής, εὐσεβής, χρηστὸς τρόπους, ἐγκύκλιον παίδευσιν εὖ ἠσκημένος, μαθημάτων ἴδρις τε τῆς τετρακτύος, καὶ πλαστικῆς αὖ καὶ γραφικῆς τεχνίτης,
695καὶ τοξότης ἄριστος, ἱππεύειν ἄκρος, ἡδύς, χαρίεις, εὐμενὴς ὑπηκόοις, ὑπέρμαχος κράτιστος ὀρθοδοξίας. πλὴν μαλθακῶς διεῖπε τὴν αὐταρχίαν, κοινῶν μεταχείρισιν εὐνούχοις νέμων,

(700)

Ἀντιόχῳ πρῶτα μέν, εἶτ’ Ἀμαντίῳ, πρὸς τοῖσδε δούλῳ χρυσίου Χρυσαφίῳ. νέος κομιδῇ τυγχάνων ἡλικίαν
ἀνήγεθ’ οὗτος πρὸς κασιγνήτου φίλης, τῆς πάντ’ ἀρίστης ὀλβίας Πουλχερίας,37
705ἐπίτροπον σχὼν ἐν γραφαῖς φυτοσπόρου Ἰσδιγέρδην ἄνακτα Περσίδος τότε, οὗ τῷ δέει πᾶς εὐνόει τῷ δεσπότῃ καὶ φευκτέαν ἥγητο τὴν τυραννίδα. ἠγάγεθ’ οὗτος ἐξ Ἀθηνῶν καὶ κόρην
710κοινωνὸν ἅμα τοῦ κράτους καὶ τοῦ λέχους, λάμπουσαν ὥρᾳ καὶ μαθημάτων τέχνῃ, παῖδα Λεοντίου τινὸς φιλοσόφου, τὴν εὐδόκιμον ἐν λόγοις Εὐδοκίαν, ἧς τὴν σοφίαν δεικνύουσιν ἐν λόγοις
715ὁμηρόκεντρα τὰ σοφῶς γεγραμμένα. αὕτη Σιὼν ἔβλεψε τὴν θεοῦ πόλιν, εἰς προσκύνησιν τῶν σεβασμίων τόπων πλοῦτον βαθὺν φέρουσα, χρυσὸν μυρίον, οἷσπερ νεὼς ἤγειρε Χριστῷ δεσπότῃ.
720μετὰ δ’ ἐπανέζευξεν αὖθις εἰς πόλιν. εἶτα θανόντος αὐτάνακτος συζύγου πάλιν ὑποστρέψασα πρὸς θείους τόπους ἐκεῖ τελευτᾷ καταλιποῦσα βίον, ζήσασα καλῶς καὶ καθὰ θεῷ φίλον.
725 Ἀρσακίου δὲ τὸν βίον λελοιπότος ἐκκλησίας ἔσχηκεν Ἀττικὸς θρόνον, κοσμούμενος βίῳ τε καὶ λόγῳ πλέον· ὃς Ἰουδαῖον παράλυτον ἐκ νόσου πεισθέντα μυεῖ, καὶ βαπτίσας ὡς δέον
730λουτροῦ χάριτος ὑγιῆ τόνδ’ ἀνάγει. τέλει δ’ Ἀττικοῦ τοῦ βίου χρησαμένου Σισίνιος ἔλαβε τὴν προεδρίαν· οὗπερ τὸ βιοῦν ἐκμετρήσαντος μόρῳ Νεστόριός τις ἀντικατέστη θρόνῳ,38
735ἀνὴρ ἀποφρὰς δυσσεβὴς καὶ κακόφρων, ὃς δογματίζων ἀπεφλυάρει μάτην ἄνθρωπον εἶναι τὸν Χριστὸν μόνον, καὶ μητράνανδρον παρθένον τὴν Μαρίαν οὐ θεοτόκον μᾶλλον ἢ χριστοτόκον·
740ὅθεν βασιλεὺς πατέρων θεοκρίτων σύστημα σεπτὸν εὐσεβῶς συναλίσας, ὧν Κύριλλος ἔξαρχος Ἀλεξανδρείας, καθεῖλε Νεστόριον ἀνθρωπολάτρην. εἶτα προέστη τῆς θεοῦ ἐκκλησίας
745Μαξιμιανός, προστάτης ὀρθοφρονῶν· οὗπερ θανόντος ἐνθρονίζεται θρόνῳ Πρόκλος Κυζίκου ποιμενάρχης ἀξίως, ποιμὴν ἀγαθὸς καὶ νομεὺς ψυχοτρόφος, μυστὴς φιλητὸς τοῦ πατρὸς Χρυσοστόμου,

(750)

ἐφ’ οὗ κελεύσει τοῦ κρατοῦντος Αὐσόνων τούτου τὸ σῶμα πρὸς πόλιν ἤχθη κράτους. τούτου λιτανεύοντος ἱεροῦ Πρόκλου μετά γε λαοῦ συνδρομῆς ἀπειρίτου, ἁρπαγὲν ἄφνω παιδίον πρὸς ἀέρα
755πάντων βλεπόντων καὶ λίαν θαμβουμένων,
μεθ’ ἱκανὴν ὥραν δὲ καταχθὲν πάλιν, ἔφη μυηθῆναί γε μὴ προστιθέναι τὸ “σταυρωθείς” πρόσρημα “δι’ ἡμᾶς” λέγων τῷ τρισαγίῳ καὶ σεβασμίῳ ὕμνῳ.39
760τούτου μεταστάντος δὲ πρὸς θείους νόας προεδρίαν εἴληφε τῆς Κωνσταντίνου πρεσβύτερός τις Φλαβιανὸς ἀξίως, πρόμαχος ὀρθῶν δογμάτων ἐκκλησίας· οὗπερ θανόντος λακτίσει Διοσκόρου
765ἐν λῃστρικῇ τε καὶ φονικῇ συνόδῳ θύτης Ἀνατόλιος Ἀλεξανδρείας εἴληφε θῶκον ἱερὸν βασιλίδος. Οὗτος Θεοδόσιος αὐσονοκράτωρ καὶ τεῖχος ἀνήγειρε χερσαῖον πόλει
770ἐκ τῶν Βλαχερνῶν εἰς πύλας τὰς χρυσέας, τοὖργον περάνας ἐν δυσὶ μησὶ μόνοις σπουδῇ γ’ ἐπάρχου καὶ συνεργείᾳ Κύρου. ἀγαμένου δήμου δὲ Κῦρον τοῦ τάχους, καὶ ταῦτ’ ἀνακράξαντος ἐν παρρησίᾳ,
775“Κωνσταντῖνος μὲν ἔκτισε πρὶν τὴν πόλιν, ἀνανεοῖ Κῦρος δὲ νῦν,” προθυμίᾳ ταύτῃ φθονηθείς, ἐκπεσὼν τῆς ἀξίας, ἐκκλησίας πρόεδρος ὤφθη Σμυρναίων. Καὶ Πουλχερίαν οὗτος, ἀδελφὴν φίλην,
780τῶν βασιλείων ἐκβαλὼν ὡς οὐκ ἔδει, ταῖς ὑποθήκαις βασκάνου Χρυσαφίου,
ἐν Ἑβδόμῳ τίθησιν ἐγκεκλεισμένην, φροντίδος αὐτὴν καταπαύσας πραγμάτων. μόλις δὲ συνεὶς τὸν φθόνον Χρυσαφίου40
785αὐτὸν μὲν ἐξόριστον ἐνδίκως ἔδρα, τὴν σύγγονον δὲ προσλαβὼν αὖθις νέμει φροντίδα κοινῶν τῇδε πραγμάτων ὅλων. Οὗτος νοσήσας ἐξέλιπε τὸν βίον, ὥς φασι, βιοὺς πεντήκοντά που χρόνους,
790καθ’ οὓς σχεδὸν κατῆρχε τοὺς χρόνους ὅλους.
ante791tΜαρκιανὸς ἔτη ϛʹ. 𐅶.
791Σκῆπτρα μεταβαίνει δὲ πρὸς Πουλχερίαν, τρόποις ἀγαθοῖς καὶ σεμνοῖς κοσμουμένην, τῇ δ’ εὐσεβείᾳ παρθενίᾳ τ’ αὖ πλέον· ἣ Μαρκιανόν, ἄνδρα χρηστὸν τοὺς τρόπους,
795σεμνὸν γεραρὸν σώφρονα καὶ πρεσβύτην, ἐκ στρατιωτῶν προσκαλεῖται ταχέως, καὶ τῷδε δηλοῖ τοῦ κρατάρχου τὸν μόρον, καὶ φησίν “εἴ μοι πίστιν ἀσφαλῆ νέμοις ὡς παρθενίας τῆς ἐμῆς εἴης φύλαξ,

(800)

ἥνπερ καθιέρωσα Χριστῷ νυμφίῳ, στέψω βασιλέα σε τῆς Ῥωμαΐδος.” τοῦ δ’ αὖ κατανεύσαντος ἀσφαλῶς τόδε μετακαλεῖται βασιλὶς ἀρχιθύτην, τοὺς ἐν τέλει, σύγκλητον ἄλλο τε στῖφος,
805καὶ Μαρκιανὸν ταινιοῖ κράτους στέφει
καὶ κράτορα δείκνυσι τῆς Ῥωμαΐδος. τῷ δ’ αἰχμαλώτῳ χρηματίσαντι πάλαι, θέρους ὑπνοῦντι πρὸς φλόγα τὴν ἡλίου σὺν αἰχμαλώτοις πλείοσιν ἕρκους μέσον,41
810ἐπικαταπτὰς ἀετὸς σκιὰν ἔδρα· ὃ γνοὺς ἐθνάρχης τόνδ’ ὁ κατέχων πέδαις ἀφῆκεν αὐτὸν πρὸς πατρίδ’ ἀπιέναι. τοῦτ’ αὐτὸ πάλιν καὶ δυάς τις συγγόνων κατεῖδε σαφῶς ἐν θέματι Λυκίας,
815ἣ καὶ προεῖπε τῷδε τὴν κραταρχίαν. οὕτω προαφώριστο τῷδε τὸ κράτος. Πουλχερία δὲ φροντίζουσα πραγμάτων καὶ συνδιαφέρουσα τὴν κραταρχίαν, τὸν ἐν Βλαχέρναις ἀπαράμιλλον ξένον
820νεὼν ἀνιστᾷ μητροπαρθένῳ κόρῃ. πρεσβυτέρας Ῥώμης δὲ Λέοντος πάπα καὶ ποιμενάρχου δ’ Ἀνατολίου νέας τὰ πρὸς Διοσκόρου τε τοῦ τ’ Εὐτυχέος πραχθέντα δεινῶς Φλαβιανὸν εἰς μέγαν
825μὴ παραδραμεῖν ἄνακτ’ ἐξαιτουμένων, ἤδη γενέσθαι σύνοδος τέτακτό γε Μαρκιανοῦ δόγματι καὶ Πουλχερίας, τῶν φιλοχρίστων εὐσεβῶν βασιλέων. συνῆλθον οὐκοῦν ἐν Χαλκηδόνι πόλει
830ἑξακόσιοι πατέρες θεηγόροι πρὸς τριάκοντα συναχθέντες ἐνθέως, ὧν ἦρχε Ῥώμης τῆς παλαιτέρας Λέων
νέας τ’ Ἀνατόλιος ἔνθεος θύτης καὶ Ἰουβενάλιος Σιὼν ἁγίας·42
835οἳ δὴ καθεῖλον Διόσκορον ἐνδίκως σὺν Εὐτυχεῖ τε δυστυχεῖ τρισαθλίῳ, ἐπὶ Χριστοῦ λέγοντας οὐ διπλᾶς φύσεις, μίαν δὲ μᾶλλον δυσσεβῶς κακοφρόνως. ἐπεὶ δ’ ἀναιδῶς ὑπεναντίων στῖφος
840ὀρθόφρονας ἦν ἐνδιαβάλλον μάτην ὡς Νεστορίου τὴν λύμην δεδεγμένους ἐν τῷ φρονεῖν τε καὶ λέγειν Χριστὸν φέρειν διπλᾶς τελείας τὰς φύσεις, ἀσυγχύτως ἡνωμένας αὖ ἐν μιᾷ γ’ ὑποστάσει,
845πρὸς ὀρθοδόξων δυσσεβῶν τόμοι δύο γεγράφαται δὴ σὺν ὅλῃ προθυμίᾳ, καὶ τούσδε καλῶς σφραγίσαντες, ὡς δέον, ἐν λάρνακι κλείουσι σεπτῶν λειψάνων Εὐφημίας μάρτυρος, ὀλβίας κόρης.

(850)

εἶτα μετ’ εὐχὰς ἡμέραν τε τὴν τρίτην πάντων παρόντων ἀνεῳγμένου τάφου, καὶ τοῦ κρατοῦντος συμπαρόντος πατράσιν, ὢ θαυμασίων, Χριστέ μου, τεραστίων! τῶν δυσσεβῶν μὲν αἱρετικῶν που τόμος
855ἐν τοῖς ποσὶ μάρτυρος ἦν ἐρριμμένος, τὸν δ’ αὖ γε λοιπὸν ὀρθοδοξούντων μέρους κατεῖχε χερσὶν ἀσφαλῶς ταῖς ἰδίαις, καὶ τῷ κρατοῦντι καὶ πατριάρχῃ νέμει τὴν δεξιὰν τείνασα πρὸς σφᾶς. ὢ τέρας.
860 Μετὰ δὲ ταῦτα βασιλὶς Πουλχερία γῆθεν μετέστη πρὸς μονὰς οὐρανίους, ζήσασα καλῶς εὐσεβῶς ὀρθοφρόνως, Χριστὸν θεραπεύσασα καλὸν νυμφίον ἐν παρθενίᾳ καὶ καλῶν εὐποιίαις,43
865καὶ τῆσδε φαιδρὰν ἀνάψασα λαμπάδα. εἶτα τελευτᾷ Μαρκιανὸς τὸν βίον, ζήσας ἐπὶ μήκιστον, ἄναξ χαρίεις, γνώμην ἀγαθός, ἱλαρός, πρᾶος φύσει, οὗτος θεοπρόβλητος ἐμπρέπων κράτει,
870ἕξ που κατασχὼν τὴν βασιλείαν χρόνους· ὃς γνωματεύων μὴ κινεῖν βασιλέα ἔφασκε δεῖν ὅπλα τε καὶ μάχην ὅλως, ἂν ᾖ δυνατὸν ἤρεμον βιοῦν βίον.
ante874tΛέων ὁ μέγας ἤτοι ὁ Μακέλλης ἔτη ιηʹ.
874Τούτου θανόντος καὶ μεταστάντος βίου
875εὐθὺς παρῆλθεν εἰς βασίλειον κράτος κλῆσιν Λέων τις καὶ Μακέλλης τοὐπίκλην, ἀνὴρ ἀγαθός, ἀρετῶν πεπλησμένος, μάλιστα φιλοίκτῳ δὲ κατηυγασμένος, κράτωρ ἀριστεὺς καὶ μαχητὴς γεννάδας,
880ἐχθρῶν κλονῶν φάλαγγας ὥσπερ τις λέων, σειρὰν γένους ἄνωθεν ἕλκων ἐκ Θρᾴκης ἢ καὶ Δακῶν, ὥς φασί τινες, ἐκ γένους, ὑπέρμαχος κράτιστος ὀρθοδοξίας, καὶ δαψιλής τις ἀπόρων χορηγέτης.
885εἴωθεν οὗτος γνωματεύειν καὶ λέγειν “ὡς ἥλιος πέφυκε θερμαίνειν ὅλους οἷς ἂν ἐπαφῇ τὰς φαεινὰς ἀκτῖνας, τὸν αὐτὸν οἶμαι δεῖν βασιλέα τρόπον, οἷς ἂν ἐπιβλέψειεν ἀνθρώπων γένους,44
890σφᾶς ἀξιοῦν οἴκτου τε φιλοδωρίας.” πρὸ τοῦ κατασχεῖν οὗτος ἀρχὴν καὶ κράτος Ἄσπαρι δεινῷ τῶν μέγα δυναμένων ὑπόσχεσιν δέδωκε τῶν παίδων ἕνα εἰς Καισαρικὴν ἀξίαν προβιβάσαι·
895ἐπεὶ δ’ ἐπιβέβηκε τῆς αὐταρχίας, Ἄσπαρ ἀπῄτει τὴν χάριν μετὰ βίας, καὶ πορφυρίδος τοῦδ’ ἀναιδῶς ἡμμένος “ψευδηγορεῖν” ἔφασκεν “οὐ χρεών, ἄναξ, τὸν τήνδε λαμπρὰν πορφυρίδ’ ἐνημμένον.”

(900)

“ἀλλ’ οὐδὲ πάλιν ἐκβιάζεσθαι δέον, ὥς τινα δοῦλον,” ἀντεπῆγεν ὁ κράτωρ, “τὸν ἀρχικὴν φοροῦντα λαμπρὰν χλαμύδα.” Οὗτος συνῴκει γαμετῇ τῇ Βηρίνῃ, ἣ δύο τίκτει βασιλεῖ θυγατέρας,
905τὴν Ἀριάδνην, δευτέραν Λεοντίαν· ὧν Ἀριάδνη Ζήνωνι συνεζύγη, ἀνδρὶ δυσειδεῖ καὶ κακίστῳ τοὺς τρόπους, ἕλκοντι σειρὰν τοῦ γένους ἐξ Ἰσαύρων· Μαρκιανὸς δ’ ἔγημε τὴν Λεοντίαν,
910Ἀνθεμίου παῖς βασιλεύσαντος Ῥώμης. Τούτου βασιλεύοντος ἐν βασιλίδι
πυρκαϊά τις συνέβη φρικαλέα ἐκ τῆς πρὸς ἄρκτον ἁλμυρᾶς εἰς θατέραν, πυρὸς διαζώσαντος ἐν μέσῳ πόλιν45
915καὶ πυρπολοῦντος τῆσδε λαμπρὰς οἰκίας, τἆλλά τε πάντα καὶ σεβασμίους δόμους, ἐπὶ τετρακτὺν ἡμερῶν ἀνενδότως. τῇ δ’ Ἀντιόχου καὶ σφοδρὸς γῆς τις κλόνος συμβὰς κατηρείπωσεν αὐτὴν ἐσχάτως.
920ὕσθη σποδὸς δὲ μάλα πολλὴ τῇ πόλει εἰς ἐμψύχων κάκωσιν, εἰς καρπῶν φθίσιν. ἐκ τοῦδ’ ὁ κρατῶν συσχεθεὶς ἀγωνίᾳ, πόλιν λελοιπώς, ἐν βασιλείοις δόμοις οὖσι πρὸ τειχῶν ἀσφαλῶς ἦν διάγων.
925ἐφ’ οὗπερ ἐσθὴς μητρανάνδρου παρθένου ἐκ τῆς Σιών τε καὶ Παλαιστίνης τόπου πρὸς τὴν βασιλεύουσαν ἀχθεῖσα πόλιν ναῷ τεθησαύριστο τῷ πρὸς Βλαχέρναις, ὃν αὐτὸς ἀνήγειρε μητροπαρθένῳ,
930ἐν ἀργυρᾷ σορῷ καὶ σεβασμίᾳ, δι’ ἣν κατωνόμαστο καὶ θεῖος δόμος σορὸς τιμία τῆς πανυμνήτου κόρης. Οὗτος κραταρχῶν καὶ στρατηγὸν γεννάδαν Ῥουστίκιον, ἄριστον ἐν στρατηγίαις,
935προβάλλεται δὴ καὶ κατορθοῖ τὰς νίκας. τούτου θανόντος σύγγονον βασιλίδος Βασιλίσκον προύκρινεν εἰς στρατηγίαν,
ὃς ἐκπεπλευκὼς εἰς Ἀφρικὴν σὺν στόλῳ κατακρατοῦντος τοῦ τόπου Γιζερίχου46
940ἧτταν ὑπέσχε δυσκλεᾶ κατὰ μάχην, καὶ πλεῖστον ἀπέβαλε τῶν στρατευμάτων. Ἀνατολίου δ’ ἐκλελοιπότος βίον ἀρχιθύτης δέδεικτο τῆς Κωνσταντίνου Γεννάδιος, πρόμαχος ὀρθοδοξίας.
945τούτου τὸ βιοῦν ἐν θρόνῳ λελοιπότος Ἀκάκιος κάκιστος ἔσχε τὸν θρόνον. Ἔφυ βασιλεῖ θυγατριδοῦς τις νέος ἐξ Ἀριάδνης καὶ Ζήνωνος συζύγου, ὃν καλέσας Λέοντα ταινίᾳ στέφει

(950)

ἐν ἡλικίᾳ τυγχάνοντα νηπίων. Οὗτος νοσήσας εὐσεβὴς ἄναξ Λέων τὸν φθαρτὸν ἐκλέλοιπε τοῦτον βίον, τῷ θυγατριδῷ καταλείψας τὸ κράτος, βεβασιλευκὼς σὺν ὀκτὼ δέκα χρόνους,
955ἄναξ ἱλαρός, εὐμενὴς ὑπηκόοις, γαληνὸς εὐέντευκτος ἡδὺς χαρίεις.
ante957tΛέων νέος ἔτος αʹ.
957Νέος δ’ ἐπιβὰς τῆς βασιλείας Λέων κατῆρχεν αὐτῆς νηπιάζων τῷ χρόνῳ· ἔτος δὲ ταύτην ἓν κατασχὼν καὶ μόνον
960ἀπῆρεν ἔνθεν, καταλείψας τὸν βίον.47
ante961tΖήνων ὁμοῦ ἔτη ιζʹ.
961Ζήνων δ’ ὑπῆρχεν ἐξ Ἰσαύρων, ὡς ἔφην, αἴσχιστος ἀνὴρ καὶ δέμας καὶ καρδίαν, κίναιδος, αἰσχρός, συμφόρημα κακίας, ἔργων πονηρῶν ἀθεμίτων ἐργάτης,
965ἀνδρῶν Ἐριννὺς τῶν περιφανεστέρων, οὐχ ὡς βασιλεὺς διέπων αὐταρχίαν, ἀλλ’ ὡς τύραννος ἐμπιπρῶν καταστρέφων καὶ πάντα ποιῶν εἰς φθορὰν ὑπηκόων, σέβας κακόφρων, οἰοφυσίτης τάλας.
970τούτῳ γε δειλῷ παντάπαν πεφυκότι Βασιλίσκος, σύναιμος ὢν τῆς Βηρίνης, ἀντῆρε χεῖρα Βηρίνης συνεργίᾳ, καὶ τόνδ’ ἐφυγάδευσεν εἰς τὴν πατρίδα· εἶτα περιτίθησιν αὑτῷ τὸ στέφος
975καὶ πάντα παράσημα τῆς κραταρχίας, τῆς συγχυτικῆς κακοδοξίας πέλων, τῆς Εὐτυχοῦς τε καὶ Διοσκόρου λύμης. ἐκκλησίας οὗτός γε τὰς ὀρθοφρόνων πικρῶς ἐκάκου παντοδαπαῖς αἰκίαις.
980καὶ σύνοδον δὲ τὴν κατὰ Χαλκηδόνα σεπτὴν ἀκυροῖ γράμμασιν, ὡς οὐκ ἔδει. καὶ πατριάρχην καὶ συνέδρους ποιμένας ταῦτα κυροῦν ἔπειθε καὶ τοῖσδ’ ἐμμένειν. ἀλλ’ ὀρθοδόξων συναθροισθέντες στῖφος
985Βασιλίσκον βάλλουσι ταῖς δυσφημίαις, τὴν σύνοδον δ’ αὖ ἀνεκήρυξαν πάλιν θεοκρότητον ἁγίαν σεβασμίαν. διά γε ταῦτα Βασιλίσκος ἀξίως πᾶσιν ἀποτρόπαιος ἦν στυγητέος.48
990ὅμως κατὰ Ζήνωνος ἐκπέμπει τάχος ἄνδρας στρατηγοὺς καὶ σὺν αὐτοῖς δυνάμεις, οἳ προσρυέντες τῷ Ζήνωνι γνησίως σπεισάμενοί τε πρὸς πόλιν βασιλίδα αὖθις μετὰ Ζήνωνος ἧκον ἐν τάχει.
995καὶ πάλιν ἀπείληφεν οὗτος τὸ κράτος, δήμου τε λαοῦ τόνδε προσδεδεγμένου. Βασιλίσκος δὲ προσφυγὼν ἐκκλησίᾳ μετὰ γυναικὸς ἱκέτης καὶ φιλτάτων, ἔπειτ’ ἐκεῖθεν ἐξελασθεὶς ὁρκίοις,

(1000)

ἔν τινι κλεισθεὶς πυργίῳ σὺν τεκνίοις, ἐκεῖ λιμῷ τέθνηκε φθαρεὶς ἀθλίως, ἔτη κατασχὼν τὴν βασιλείαν δύο. Τούτου κρατοῦντος τῇ βασιλίδι πόλει πυρκαϊά τις συνέβη φρικαλέα,
1005ἐκ Χαλκοπρατείων γε πυρὸς ἡμμένου, ὑφ’ ἧς κατῃθάλωτο καὶ διεφθάρη ἄλλα τε πλεῖστα καὶ δόμος φύλαξ βίβλων ἐς μυριάδας δώδεκα ποσουμένων· ἐν αἷς χορίον καὶ δράκοντος, ὡς λόγος,
1010πρόμηκες ὑπῆν, ἐς πόδας τεταμένον πρὸς τοῖς ἑκατὸν εἴκοσι, θαῦμα ξένον,
καθ’ οὗ χρυσοῖς γράμμασιν ἐγγεγραμμέναι ἦσαν Ὁμήρου τοῦ σοφοῦ ῥαψῳδίαι, Ἰλιὰς Ὀδύσσεια. φεῦ τῆς ζημίας.49
1015 Ἀναλαβὼν δὲ Ζήνων τὴν κραταρχίαν Ἁρμάτιον μὲν τῷδε συνηργηκότα προβάλλεται δὴ ταγμάτων στρατηγέτην, υἱὸν δ’ ἐκείνου Καίσαρα πάλιν στέφει. εἶτα τὸν Ἁρμάτιον ἔκτεινε ξίφει,
1020παῖδα δὲ τὸν Καίσαρα κληρικὸν δράσας περιπολεῖν εἴασεν οὕτω τὸν βίον, “ὡς πίστιν ὀρθὴν οὐκ ἐφύλαξαν” φράσας “οὗτοι κραταρχήσαντι τῷ Βασιλίσκῳ, οὔτ’ αὖ ἐμοὶ ταύτην γε φυλάξους’ ἴσως.”
1025πρὸς τοῖσδε πολλοὺς παρέπεμψε θανάτῳ, ἄλλους δ’ ἐκάκου κατέτρυχεν αἰκίαις τῶν εὐκλεῶν τε καὶ περιφανεστέρων· εἰς γὰρ ἀθέσμους ἐκκλίνας αἰσχρουργίας, πράξεις μιαιφόνους τε καὶ βδελυκτέας,
1030πρὸς δ’ αὖ ὑπαχθεὶς αἱρέσει Διοσκόρου μυσητὸς ἦν ἅπασι καὶ τοῖς ἐν τέλει, Ἀριάδνῃ δὲ τῇ συνεύνῳ καὶ πλέον· ὅθεν σορῷ τέθαπτο δόξας τεθνάναι, κἀκεῖ βιαίως τὸν βίον καταστρέφει.
1035οἱ μέν φασι μέθαις τε χρώμενον πότοις ἔκστασιν αὐτὸν τῶν φρενῶν πεπονθέναι, δόξαντα δ’ οἰκτρῶς ἐκλελοιπέναι βίον κατατεθῆναι λάρνακι καθὰ νέκυν,
καὶ πωματισθέντος γε τοῦ τάφου λίθῳ,50
1040γοώμενον κάκιστα θανεῖν ἐν τάφῳ· ἄλλοι δὲ παθεῖν τοῦτο δεινῆς ἐκ νόσου, δόντα θανεῖν δόκησιν ἀθροῦσιν ὅλοις.
ante1043tἈναστάσιος ἔτη κζʹ.
1043Τούτου καταστρέψαντος οὕτω τὸν βίον βουλῇ γερουσίας τε καὶ τῶν ἐν τέλει
1045συζεύγνυται δὴ βασιλὶς Ἀριάδνη Ἀναστασίῳ πρὸς γάμου κοινωνίαν, ἕλκοντι σειρὰν ἐξ Ἐπιδάμνου γένους· ὃν κράτορα δέδειχε τῆς Ῥωμαΐδος, Οὐρβικίου σπεύσαντος εὐνούχου τόδε.

(1050)

Εὐφήμιος δ’ ἔστεψε τόνδ’ ἀρχιθύτης. οὕτως Ἀναστάσιος ἔσχε τὸ κράτος, ὅστις ἐπωνόμαστο δίκορος θέσιν, οἷς οὐχ ὁμοίας ἔσχεν ὀμμάτων κόρας, ἀλλὰ μελαντέραν μὲν αὐτῶν θατέραν,
1055γλαυκὴν δὲ λαιάν, ὡς ἐπίσημον φέρων. οὗτος βδελυρὰν εἰσφορὰν χρυσαργύρου, ὑπήκοον τρύχουσαν ἅπαν ἐσχάτως, δασμὸν πονηρὸν εὐσεβῶς παύσας ἔχει, καθ’ ὅν τις ἠνάγκαστο πᾶς συνεισφέρειν
1060ὑπέρ θ’ ἑαυτοῦ καὶ προσόντων ἀλόγων ἐτήσιον νόμισμα τῷ κοινῷ φόρον. καὶ δημοσίας οὔσας ἀρχὰς ὠνίους, πρὸς δ’ αὖ διοικήσεις τε κοινῶν πραγμάτων
παύσας παρεῖχεν ἀδοτὶ τοῖς ἀξίοις.51
1065καὶ τἆλλα δ’ ἀρχῆς εὐτυχῶς ἦν διέπων· πλὴν συγχυτικῶν καθυπαχθεὶς αἱρέσει τὰς ὀρθοδόξων ἦν κακῶν ἐκκλησίας. Τούτου κρατοῦντος θαυμάσιον συνέβη. φύλαρχος ἀνὴρ Ἀγαρηνῶν τῶν τότε,
1070κλῆσιν Ἀλαμούνδαρος, ἀγαθὸς τρόπους, Χριστῷ προσελθὼν καὶ μυηθεὶς εἰκότως πρὸς ὀρθοδόξων ἀρχιθυτῶν ποιμένων, ἔπειτα βαπτίσματος αὐχεῖ τὴν χάριν. ταῦτα μαθὼν Σεβῆρος αὑτοῦ ποιμένας
1075ἀνιέρους πέπομφε πρὸς τοῦτον τάχος, σπεύδων δι’ αὐτῶν εἰς ἑαυτὸν ἑλκύσαι. ἐπεὶ δ’ ἐρασθεὶς πίστεως Χριστοῦ πέτρα ἄσειστος ἦν, μέτεισιν αὐτοὺς ὡδί πως. ποιεῖ τινά οἱ τῶν ὑπ’ αὐτὸν ἐκκρίτων
1080πρὸς οὖς ψιθυρίζειν τι προσκεκυφότα, καὶ τῶν βδελυρῶν ποιμένων δεδορκότων. εἶτα φύλαρχος ἀλύειν ὑπεκρίθη. ἤροντο δ’ οἱ μὲν αἰτίαν· ἦ δ’ ὃς τάδε, ὡς μηνυθῆναι Μιχαὴλ πρωτοστάτην
1085καὶ ταγματάρχην ἀγγέλων νῦν τεθνάναι. τῶν δ’ οὐκ ἀνεκτὸν τὸν λόγον ποιουμένων, ὁ δ’ ἐκκαλύψας τὸ δρᾶμα τοῖσδ’ ἀντέφη “καὶ πῶς παρ’ ὑμῖν συμπαθεῖν θείαν φύσιν ἀνθρωπίνῃ πέφυκε νῦν δεδογμένον;”
1090ἐκ τοῦδ’ ἀπηλλάττοντο κατῃσχυμμένοι. Προγνοὺς βασιλεὺς οὗτος, οὐκ οἶδα πόθεν, ὡς ἐκ κεραυνῶν ἀστραπῶν εἵμαρτό οἱ βίου γενέσθαι καὶ βασιλείας πέρας, θάλαμον δ’ ἀνήγειρε, κάλλιστον δόμον,52
1095θολωτὸν αὐτὸν καλέσας φερωνύμως, ἐν ᾧ διάγων ἀστραπῶν ῥηγνυμένων ἐξαπίνης εὕρατο τέρμα τοῦ βίου. Οὗτος Μυσῶν τε καὶ Σκυθῶν παριστρίων ἐπιδρομὰς λείας τε μάχας ἐκκλίνων

(1100)

ἔκτισε τεῖχος εὖ μακρὸν κεκλημένον. ἄνδρα τε φρικτὸν εἶδε νυκτὸς καθ’ ὕπνους, τόμον χεροῖν φέροντα καὶ φάσκοντά οἱ “ὅρα, διὰ σὴν φευκτέαν δυσπιστίαν ζωῆς δὶς ἑπτὰ σῆς ἀπαλείφω χρόνους.”
1105χαλκοῦ τ’ ἀνιστᾷ κίονι στήλην Ταύρου, τῆς πρὶν πεσούσης τῷ χρόνῳ τῷ παμφάγῳ.
ante1107tἸουστῖνος ὁ Θρᾲξ ἔτη θʹ.
1107Οὕτω λιπόντος Ἀναστασίου βίον Ἰουστῖνος Θρᾴξ, ἐξ ἀσήμου τοῦ γένους, εἰς ὕψος ἀνήνεκτο τῆς κραταρχίας,
1110αὐτὴν ἔχων ἄνωθεν ἀφωρισμένην. μαρτύριον δέ· κινδυνεύων τεθνάναι πρὸς Δικόρου πρὶν ῥύεται πρὸς ἀγγέλου,
ἀνὴρ προσηνὴς εὐσεβόφρων ἀγχίνους, τοὺς πρὶν φυγάδας πίστεως ὀρθῆς χάριν53
1115αὐτὸς κατάγων καὶ τιμῶν ὥσπερ δέον. στοιχῶν τετάρτης συνόδου θείοις ὅροις δόγματι πάντας τήνδε θεσπίζει σέβειν καὶ ταῖς πρὸ αὐτῆς ἐγκρίνειν θεοκρίτοις, καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ πατέρας θεηγόρους
1120καταγραφῆναι διπτύχοις ἐκκλησίας.
ante1121tἸουστινιανὸς ὁ μέγας ἔτη ληʹ.
1121Καὶ τοῦδε βίον καὶ κράτος λελοιπότος σκηπτουχίαν εἴληφε τὴν τῶν Αὐσόνων Ἰουστινιανὸς μεγαλουργὸς κράτωρ, πολλῶν δομήτωρ καὶ καλῶν δομημάτων,
1125ναῶν γεφυρῶν ἀστέων, λαμπρῶν δόμων, ἄλλων τε πλείστων κτισμάτων καινουργέτης, ὧνπερ κορωνὶς ἀπαράμιλλος πέλει ναὸς σοφίας τοῦ θεοῦ τε καὶ λόγου, τῶν πανταχοῦ γῆς θαυμάτων θαῦμα ξένον.
1130οὗτος στρατηγοῖς ἦν κατορθῶν τὰς νίκας Βελισαρίῳ καὶ Ναρσῇ τοῖς γεννάδαις. σωροὺς ἀπείρων χρημάτων χρυσαργύρου ἐκ παντοδαπῶν ἠρανισμένος τρόπων, ταῦτ’ ἦν ἀφειδῶς ἐκκενῶν ὁσημέραι
1135εἰς βαρβάρων ἄμυναν, εἰς κτίσεις δόμων. ἐφ’ οὗ κλόνος γῆς συνέβη φρικαλέος, ἐμφύλιός τε πρὸς Βυζαντίδι μάχη,
καθ’ ἣν μυριάριθμον ἐκτάνθη στῖφος, μυριάδες τέτταρες ἀνῃρημένων.54
1140ἥλω πολύ τε πλῆθος ἀρρενοφθόρων, ὧνπερ κολαστὴς ἀσυμπαθὴς εὑρέθη. Οὗτος βραβευτὴς συνόδου πέμπτης ἔφυ, ἥτις τετάρτης ἐμμένουσα τοῖς ὅροις Ὠριγένην Δίδυμον, σὺν Θεοδώρῳ
1145Μοψουεστίας αἱρετικῷ ποιμένι, ἐκκηρύκτους τίθησι καὶ βδελυκτέους. Ἦν τῷδε καὶ σύνευνος ἡ Θεωδώρα, μερὶς ἀγαθὴ καὶ θεοῦ θεία δόσις, βοηθὸς ἀνθάμιλλος εἰς τὰ πρακτέα·

(1150)

ἧς ἔργον οἶκος τῶν σοφῶν ἀποστόλων. Οὗτος πρὸς αὐτῷ τῷ τέλει τῷ τοῦ βίου ἁλίσκεται φεῦ αἱρέσει βδελυκτέᾳ, μεθ’ ἧς φάος λέλοιπεν ἡλίου τόδε.
ante1154tἸουστῖνος ὁ νέος ἔτη ιγʹ.
1154Μεθ’ ὃν προσηνὴς εὐσεβὴς Ἰουστῖνος
1155κοσμεῖ τὸ βασίλειον ἐκ θεοῦ στέφος, ἀνὴρ περιδέξιος, ἀγαθὸς κράτωρ, εὐεργετικός, εὐμενής, ταπεινόφρων, χρηστός, μεγαλόψυχος, ἠπία φύσις. οὗτος ταμεῖον ἀγαθῶν πεπλησμένον,
1160ἐν βασιλικαῖς ἀρεταῖς διαπρέπων,
δικαιοσύνῃ μᾶλλον ἠγλαϊσμένος· ᾧπερ συνῆπτο πρὸς γάμου κοινωνίαν γυνὴ θεόφρων καὶ θεὸν φοβουμένη, κλῆσιν Σοφία, καὶ σοφή τις τοὺς τρόπους,55
1165ἧς ἔργον οἶκτος ἀπόρων καὶ χρηστότης. αὕτη δανεισταῖς καταβαλοῦσα χρέα ἅπασιν οἷς οἴκησις ἦν αὕτη πόλις, χρεῶν λύτις δ’ ὄφλουσι καθισταμένη, ἐγγραφὰς ἀπείληφε, μνήμονας δόσεις,
1170ὧν θάτερον μὲν τοῖς κεκτημένοις νέμει, τὸ δ’ αὖ πυρὶ δέδωκεν εἰς ἀμνηστίαν. Οὗτος νοσώδους σαρκίου πλάσιν ἔχων καὶ προϊὼν οὐ συχνάκις ἐκ τῆς νόσου ἁρπακτικοῖς ηὔξησεν ἀναισχυντίαν.
1175ῥομφαίᾳ λύπης τοιγαροῦν τετρωμένος μετὰ Δαβὶδ ἔφασκεν ἀπορῶν τάδε “τίς ἂν τιμωρὸς συμπαραστήσαιτό μοι; ἢ νῦν ἀναστήσαιτο κατ’ ἀντιδίκων;” καί τις παρελθών, ὡς Ἠσαΐας πάλαι,
1180ἀνδρεῖος ἀνὴρ καὶ μισῶν ἀδικίαν, “ἄναξ, ἰδοὺ πάρειμι, κέχρησό μοι.” ἐπαρχικὴν εἴληφεν οὐκοῦν ἀξίαν, πρὸς δ’ αὖ σθένος κράτιστον ἐκ βασιλέως καθ’ ἁρπακτόρων καὶ λύκων βροτοκτόνων.
1185οὕτω κατωχύρωτο τἀνδρὶ τὸ σθένος. ἐπεὶ δὲ προυκάθητο κρίνων ὡς δέον,
προσῆλθεν αὐτῷ δυσγενής τις καὶ πένης κατ’ ἀνδρὸς ἱστὰς εὐγενοῦς περιβλέπτου ἀδικίας ἔγκλημα καὶ φαυλουργίας.56
1190μετακαλεῖται τὸν ῥέκτην τῆς κακίας· ὁ δ’ οὐκ ἀπαντᾷ. καὶ πάλιν δὶς μηνύει, καὶ πάλιν αὐτὸς οὐδ’ ἄκροις ὠσὶ κλύων. ἤκουστο ταῦτα τῷ δότῃ τῆς ἀξίας· ἦ δ’ ὃς παρευθὺς ἀξιέπαινον λόγον,
1195“κἂν αὐτὸς” εἰπὼν “ἀδικῶν ἐγὼ πέλω, κατάσπασόν με τοῦ βασιλείου θρόνου.” κἀντεῦθεν ἀνάρπαστον ἐκ συσσιτίου τὸν ἄνδρα λαβὼν ἑστιώμενον τότε, καὶ συνδικάσας τῷ πένητι πρὸς δίκην,

(1200)

καὶ καταλαβὼν ἁρπαγῇ κεχρημένον, αἰκίζεται μάστιξιν αὐτὸν ἀξίαις τῆς εἰς δικαστήριον ἀναισχυντίας, εἰσπράττεται δὲ καὶ δίκην ἀδικίας, εἴσπραξιν ὧν ἥρπασε πολλαπλασίω,
1205καὶ ταῦτα τῷ πένητι δίδωσι φέρων.
ante1206tΤιβέριος ἔτη δʹ.
1206Τούτου τὸ βιοῦν καὶ κράτος λελοιπότος ἄρχει μετ’ αὐτὸν Τιβέριος τοῦ κράτους, φιλευσεβής τις καὶ θεοῦ τρέμων νόμους, μηδὲν νεοχμῶν τῶν ἐθῶν ἐκκλησίας,
1210ἀλλ’ ἐξομαρτῶν τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις, σοφῶς φυλάξας τῇ θετῇ μητρὶ σέβας, ὡς ἦν θεμιτόν, Σοφίᾳ βασιλίδι, μείλιχος εὐέντευκτος ἡδὺς τοῖς φίλοις, ἐχθροῖς δὲ δεινὸς καὶ τιθεὶς σφίσι δέος57
1215καλοῖς στρατηγοῖς καὶ στρατῶν εὐανδρίᾳ, οἷς συγκαθεῖλε δυσμενῶν πολλὰς πόλεις, λείαν μακράν τ’ ἤλασε, λάφυρα, σκῦλα, εἰς πάντα φιλότιμον αὐχῶν τὴν χέρα, εἰς ἐνδεῶν οἶκτόν τε καὶ πτωχῶν δόσιν
1220κτίσεις τε ναῶν καὶ δόμων γηροτρόφων· ὃς αἰχμαλώτους βαρβάρους Πέρσας, πάλαι εἰς τήνδ’ ἀχθέντας τὴν βασιλίδα πόλιν, μετημφιακὼς ἐν στολαῖς σφᾶς ἐντίμως εἰς ἰδίαν πέπομφεν ἥκειν πατρίδα.
1225ἐφ’ οὗ πεπομφὼς Ἀβάρων ἀρχηγέτης ᾔτησεν ἄνδρας τεχνίτας χειρώνακτας αὐτῷ σταλῆναι πρὸς βαλανείου κτίσιν· ὁ δ’ αὖ λαβών, γέφυραν ἐν ῥοαῖς Ἴστρου τεύξας, ἐκάκου Ῥωμαΐδος τοὺς ὅρους.
ante1230tΜαυρίκιος ἔτη κʹ.
1230Τούτου τελευτήσαντος εὐσεβῶς βίον Μαυρίκιος κράτιστος ἔσχε τὸ κράτος, ἀνὴρ μεγαλόψυχος, ἀνδρεία φύσις, ἄλλος τις Ἰὼβ ἀναφανεὶς γεννάδας,
καὶ μακαριστὸς τοῦ τέλους χρηματίσας.58
1235τἆλλα μὲν οὗτος πᾶσιν ἦν πεφιλμένος, ἡδὺς ἱλαρὸς εὐμενὴς αὐτοκράτωρ, ἦθος βεβηκὸς ἐμβριθὲς προδεικνύων, εἶδός τι σεμνὸν ἄξιον τυραννίδος, φρενῶν βάθει, σώματος ἀλκῇ τ’ ἐμπρέπον,
1240θεοῦ συνιεὶς εἰς θελημάτων τέλος. πλὴν εἶχε καί τι παρακνίζον τῷ ῥόδῳ ἢ τῷ σίτῳ τι καὶ ζιζάνιον τάχα. φειδωλὸς ὑπείληπτο πᾶσι καὶ γνίφων ἥττων τε χρυσοῦ χρημάτων οὗτος κράτωρ.
1245καὶ δῆλον ἐξ ὧν κατερεῖ τρέχων λόγος. ἐπῆλθεν ἄρχων Ἀβάρων Θρᾴκῃ τότε σὺν ἀμυθήτου στρατιᾶς ὁμαιχμίᾳ. ἤλασε λείαν καὶ λάφυρα λαμβάνει, καὶ πλῆθος ἐζώγρησεν ἄλλο μυρίον

(1250)

ἀνδρῶν γυναικῶν καὶ βρεφῶν καὶ νηπίων, ἐς χιλιάδας ἓξ δὶς ἀριθμουμένων. καὶ τί με δεῖ γράφοντα μηκύνειν λόγον; ἱστᾷ τιμὴν σφῶν χιλιάδας ἓξ μόνας ἡ βαρβαρικὴ φιλόχρυσος καρδία.
1255αἰτεῖ τὸ δοχθέν, προσφέρει τι καὶ βίας. ὁ μὲν βασιλεὺς φεῦ προτιμᾷ χρυσίον· ὁ βάρβαρος δὲ (μὴ ῥαγῇς μοι, καρδία·
ὢ θηριώδους, ὢ μανικῆς καρδίας!) κτείνει τοσοῦτον μυριάριθμον στῖφος.59
1260αἱματόφυρτος ἕλκεται ῥοῦς αἱμάτων, ὡς κατὰ πρανοῦς ὕδωρ ψυχρὸν ἐκτρέχον. ἄναξ συνῆκεν, ἔμμονον φέρων φρένα, αἰσθητικὴν καρδίαν, ὡς σὴς ὀστέων, ᾗπερ κακοῦ γένοιτο Τελχῖνος φθόνῳ.
1265θεὸν λιπαρεῖ τοῦ μύσους τὰς εὐθύνας ὧδ’ εἰσπραχθῆναι σχεῖν τε κακῶν τὴν λύσιν. ἔδοξε γοῦν τι κατ’ ὄναρ οὕτω βλέπειν, πολύ τι πλῆθος γηγενῶν παρεστάναι ἀνδρῶν γυναικῶν εἰκόνι τοῦ δεσπότου,
1270καταβοᾶν τε σφᾶς ἄνακτος σὺν γόοις, αὐτοῦ συνόντος συμπαρεστῶτος τρόμῳ· φωνῆς τ’ ἀκούειν εἰκόνος προϊγμένης, ποῦ τῶν κακῶν βούλοιτο δοῦναι τὴν δίκην τὸν τοῦ μύσους αἴτιον ἐκ φειδωλίας;
1275ἐνταῦθ’ ὅπου μέτριον ἔσται τὸ τρύχον, ἢ ταῖς ἐκεῖθεν παραπεμφθῆναι δίκαις; τὸν δ’ ὧδε φάναι, συνιέντα τοῦ λόγου. παραδοθῆναι λοιπὸν Φωκᾷ προσκλύει. ὕπνου δ’ ἀνέντος ὕπαρ, οὐκ ὄναρ κρίνει
1280ὧν εἶδεν ὧν ἤκουσεν εἶναι τὴν θέαν. μετακαλεῖται Φιλιππικὸν οὖν τάχος εἱρκτῆς τε δεσμῶν τῶν ἀδίκων ἐκλύσας, οἷς αὐτὸν ἐξέθλιβεν ἐξ ὑποψίας, καὶ σπένδεταί γε, καὶ κομίζεται λύσιν
1285ὧν αὐτὸν εἰργάσατο κακῶν ἀδίκως. καὶ ταῦτα μὲν πέπρακτο τόνδε τὸν τρόπον, ἡ δὲ στρατιὰ στασιάσασα τότε Φωκᾶν ἀνηγόρευσαν εἰς βασιλέα· μεθ’ οὗ πόλιν φθάνουσι τὴν βασιλίδα,60
1290καὶ ταινιοῦται παλάμαις ἀρχιθύτου. σπούδασμα προύργου τῷδε λοιπὸν γίνεται τὸ Μαυρίκιον παγγενεὶ δοῦναι ξίφει· ὅθεν κελεύσει (φεῦ φονικῆς καρδίας) Φωκᾶ τυράννου τοῦδε καὶ φαυλεργάτου
1295(δεῖ γὰρ ἐπιτρέχοντα λιπεῖν τἀν μέσῳ) γυνή τε παῖδες ἐκθερίζονται ξίφει, τοῦ Μαυρικίου συμπαρόντος δρωμένοις καὶ τὰς σφαγὰς φέροντος ἀνδρειοφρόνως καὶ τῶνδε χάριν τῷ θεῷ κατειδότος.

(1300)

καὐτὸς τέλος τέθνηκεν ἀδίκῳ κρίσει. Οὗτος τεσσαράκοντα Χριστοῦ μαρτύρων νεὼν τελειοῖ φαιδρύνας ὑπερλίαν, πρὸς Τιβερίου κτίσεως πρὶν ἠργμένης.
ante1304tΦωκᾶς ὁ τύραννος ἔτη ηʹ.
1304Φωκᾶς τυραννεῖ τοῦ βασιλείου κράτους,
1305ἀνὴρ ἀποφράς, αἱμοχαρὴς καρδία, τύραννος ὠμὸς καὶ φιλαίματος κύων, γυναικομανὴς καὶ φίλοινος καὶ πότης,
αὐταρχίας ὄνειδος ἢ μᾶλλον λύμη, τῶν Ῥωμαϊκῶν ἀφανιστὴς πραγμάτων,61
1310ὑπηκόων δήμιος ἀλάστωρ φθόρος, ὕδατι πυρὶ καὶ θαλάσσῃ καὶ ξίφει οἴκτιστα τοὺς μὲν ἐκδιδούς, φεῦ τοῦ πάθους· τῶν δ’ αὖ μέλος μέρος τι σώματος τέμνων περινοστεῖν ὄνειδος εἴα τῷ βίῳ
1315οὗ ῥαθυμίᾳ συνεχεῖ τ’ οἰκουρίᾳ ἑῷα Πέρσαι κατέδραμον χωρία, ἐπῆλθον ὅπλοις Καππαδοκίας ὅροις καὶ Γαλατίας καὶ Παφλαγόνων τόποις, κοίλης Συρίας, τῆς ὅλης Ἀρμενίας,
1320λεηλατοῦντες καὶ μέχρι Χαλκηδόνος, Παλαιστίνην δὲ καὶ τόπους τῆς Φοινίκης τοῖς ὑφ’ ἑαυτοὺς συνέταξαν χωρίοις. τὸ δ’ Ἀβάρων στράτευμα πάλιν ἐν δύσει χώρας δυτικὰς κατέκειρε καὶ πόλεις.
1325ἡ στρατιὰ δ’ ἔφθαρτο Ῥωμαίων μάχαις, λοιμός τε λιμὸς κατέτρυχε τὰς πόλεις, ἀμετρία κρύους τε καὶ κτηνῶν φθίσις, κακὰ διωλύγια, ποικίλα πάθη.
τὸ κατ’ Ἀντιόχειαν δ’ Ἑβραίων φῦλον62
1330στάσιν κινοῦσι καὶ μάχην χριστωνύμοις, καὶ δρῶσι πολλοὺς εὐσεβῶν ἔργον ξίφους, μεθ’ ὧν Ἀναστάσιον αὐτῆς ποιμένα, καὶ νεκρὸν αὐτοῦ τῷ πυρὶ δεδωκότες. οὕτω κακῶν τις Ἰλιὰς πάντ’ ἐκλόνει,
1335καὶ κυμάτων σύρροια, καθάπαξ φάναι, λαιλάψ τε δεινὴ καὶ καταιγὶς καὶ ζάλη καὶ τρικυμία πνευμάτων ἀντιπνόων ἐφιλονίκουν τῷ βυθῷ καταδῦσαι αὐταρχίας ὁλκάδα τῆς ἐγκοσμίου,
1340ναύαρχον οὐκ ἔχουσαν οἰακοστρόφον. οὕτω κακῶς πάσχοντος Αὐσόνων κράτους στρατηγὸς Ἡράκλειος Ἀφρικῆς τότε, στόλῳ πεπλευκὼς εἰς βασιλίδα πόλιν, ἥττησε Φωκᾶν, συμπλακεὶς τῷδ’ εἰς μάχην,
1345καὶ τόνδε κτείνας παραλαμβάνει κράτος.
ante1346tἩράκλειος ἔτη λαʹ.
1346Φωκᾶ φθαρέντος, ὡς ἔφην, αὐτοκράτωρ Ἡράκλειος πέφηνεν, ἀριστεὺς μέγας, ἄλλος τις ὄντως Ἡρακλῆς κατὰ σθένος, οὐ θηρίων γῆν ἐκκαθαίρων ἀλόγων,

(1350)

οὐδ’ Εὐρυσθέως προσταγαῖς εἴκων βίᾳ, ἀλλ’ ἀπελαύνων ἐκδιώκων μακρόθεν
πόρρω τε τιθεὶς γῆς ὅλης Ῥωμαΐδος Χριστοῦ δυνάμει, σταυρικῇ παντευχίᾳ, ὡς θῆρας ἄλλους ἀγρίους φιλαιμάτους63
1355ἢ παλαμναίους καὶ θρασεῖς κύνας λύκους, Πέρσας ἀναιδεῖς ἁρπαγαῖς κεχρημένους. ὃς ὢν στρατηγὸς καρτερόψυχος μάχαις καὶ ζηλοτυπῶν πατρίων νόμων χάριν κλέους τε τοῦ πρὶν Αὐσόνων κραταρχίας,
1360πολλοὺς ἀνατλὰς καὶ μεγάλους κινδύνους, ὑπερμαχεῖ κάλλιστα Ῥωμαίων ὅρων εἰς πίστεως σύστασιν εὐσεβοφρόνων, εἰς ἀντέρεισιν εὐαγῶν Χριστοῦ νόμων εἴς τε πλατυσμὸν τοῦ κράτους σχοινισμάτων
1365ἐπάνοδόν τε Ῥωμαϊκῶν πραγμάτων. λεηλατοῦντος τηνικαῦτα Χοσρόου Περσῶν κρατάρχου πάντα τῆς ἕω μέρη, καταδραμόντος καὶ Παλαιστίνης ὅρους, θεοῦ πόλιν τε τὴν Σιὼν ἡλωκότος,
1370χριστωνύμων ἔφθαρτο πλῆθος μυρίον, ἐς μυριάδας ἐννέα ποσούμενον, τὸ μὲν θερισθὲν τῶνδε πρὸς μάχῃ ξίφει, τὸ δ’ αὖ φονευθὲν Ἑβραίων κακουργίᾳ· ὠνούμενοι γὰρ αἰχμαλώτους δυστρόπως
1375μικρᾶς τιμῆς οὗτοί γε πρὸς τῶν βαρβάρων ὑπῆγον εὐθὺς τῇ τομῇ φεῦ τοῦ ξίφους. Πέρσαι δὲ Σιὼν ποιμένα, θεῖα ξύλα
ἐς Περσίδ’ ἀπήγαγον αὐτῶν πατρίδα. ταῦθ’ ὁ κρατῶν γνοὺς πυρπολεῖται καρδίαν,64
1380στράτευμ’ ἀποχρῶν μηδαμῶς κεκτημένος μηδ’ αὖ δαπάνην χρημάτων ἀναλόγων εἰς ἀντιπαλάμησιν ἐχθρῶν βαρβάρων. ὅμως δὲ καὶ χρήματα καὶ στρατοῦ στῖφος καὶ τὰ πρὸς ἐξόπλισιν εὖ ἀπαρτίσας,
1385τὰ μὲν πρὸς οἴκων ἱερῶν χάριν δάνους τὸν δ’ ἐκ θεμάτων συναγείρας ὡς δέον, κατὰ Χοσρόου σὺν θεῷ νίκης δότῃ μετὰ στρατιᾶς ἐμβάλλει τῇ Περσίδι. θεοῦ τὸ λοιπὸν ἐμπνέοντος τὸ σθένος
1390περιφανῆ τρόπαια, γενναίας νίκας ἐκεῖ παρὼν δέδρακε κατὰ βαρβάρων· ἔκτεινε καὶ γὰρ βαρβάρων πλείστας ἴλας, ἤλασε λείαν καὶ λαφυραγωγίαν, δῃῶν ἐρημῶν πυρπολῶν τὰ βαρβάρων.
1395ταῦτ’ ἐν χρόνοις ἓξ Ἡράκλειος ἀνύσας, ξύλα τε σεπτὰ καὶ Σιὼν ἀρχιθύτην Ἱερουσαλὴμ ἐγκαταστήσας πόλει, πρὸς βασιλίδα καθυποστρέφει πόλιν, ἐν ἑβδόμῳ κάλλιστα χαίρων τῷ χρόνῳ,

(1400)

ὑμνούμενος στόμασιν ἀστῶν μυρίων, ὀφθεὶς ἀριστεὺς γεννάδας νικηφόρος. Οὗτος βασιλεὺς ἐξομαρτῶν ποιμέσιν, ἢ μᾶλλον εἰπεῖν μισθίοις τε καὶ λύκοις,
ἐκ συγχυτικῶν οὐ καθαρῶν ναμάτων65
1405ἀνατροπὴν ποτίζεται βδελυκτέαν. ἐφ’ οὗ Μουχούμετ λαοπλάνος καὶ φέναξ, φύλαρχος αἰσχρὸς Ἀγαρηνῶν ἀθέων καὶ μυσταγωγὸς ἀθεμίτων ὀργίων, φθισίβροτος λύμη τις ἐξέφυ βίῳ·
1410ὃς ὢν γυναικὸς Περσίδος θὴς πλουσίας, ἀνὴρ γόης ἄσημος, ἀτίμου γένους, σύνευνον ἔσχε τήνδε κακοτεχνίας· εἶτα φύλαρχος καὶ διδάσκαλος πλάνος οὐκ οἶδ’ ὅπως γένοιτο τῶν ἐκ τῆς Ἄγαρ.
1415οὗτος προϊὼν ἐξ Αἰθρίβου χωρίων ὑποστρέφοντι βασιλεῖ νικηφόρῳ προσῆλθεν αἰτῶν χῶρον εἰς κατοικίαν· καὶ παραλαβὼν κατέδραμε Συρίαν, καὶ Ῥωμαϊκῶν κατακρατεῖ χωρίων.
ante1420tΚωνσταντῖνος ὁ υἱὸς Ἡρακλείου ἔτος αʹ.
1420Τοῦ δ’ Ἡρακλείου τὸν βίον λελοιπότος Κωνσταντῖνος παῖς ὀρθόφρων ἔσχε κράτος· μεθ’ ὃν σὺν υἱῷ Ἡρακλωνᾷ Μαρτίνα, ὧν γλῶσσαν ἡ μὲν τέμνεται μάλ’ ἐνδίκως, Ἡρακλωνᾶς δὲ τοῦ προσώπου τὴν ῥῖνα,
1425φυγὴν κατακριθέντες ἐνδικωτάτην.66
ante1426tΚώνστας ὁ υἱὸς αὐτοῦ ἤτοι ὁ ἔγγονος Ἡρακλείου ἔτη κζʹ.
1426Εἶτα κατάρχει τοῦ κράτους τῶν Αὐσόνων Κώνστας, διώκτης εὐσεβεστέρου μέρους, Κωνσταντίνου παῖς, ἔγγονος δ’ Ἡρακλείου, τἆλλα μὲν οὐκ ἄχρηστος ὀφθείς τις κράτωρ,
1430σέβας δ’ ἀχρεῖος οἰοφυσίτης τάλας, ὃς ἐκδιώκων ὀρθοδοξούντων μέρος καὶ Μάξιμον δ’ ἤλασε τὸν θεηγόρον σὺν τοῖς μαθηταῖς καὶ Μαρτῖνον τὸν πάπαν. ὅμαιμον αὑτοῦ κτείνας οὗτος ὁ κράτωρ
1435μισητέος κέκριτο καὶ βδελυκτέος, καὶ μᾶλλον οἷς δέδρακε κακῶς ἁγίους. διατριβὰς οὖν ἐκλιπὼν Βυζαντίδος πρὸς Σικελίαν τὴν μεγίστην ἐκπλέει, καὶ Συρράκουσαν ἔσχεν εἰς κατοικίαν.
ante1440tΚωνσταντῖνος ὁ Πωγωνάτος ἔτη ιζʹ.
1440Τούτου σφαγέντος καὶ μεταστάντος βίου Κωνσταντῖνος παῖς εὐσεβής, Πωγωνάτος, παραλαβὼν ἴθυνε τὴν κραταρχίαν, ἀνὴρ ἀγαθός, ὀρθοδοξίας φίλος, ὅστις πατρῴαν κακοδοξίαν λύων
1445ἤθροισε σεπτῶν πατέρων θεῖον στῖφος, συνέδριον κάλλιστον ὀρθοδοξίας,
ἐπί γε Χριστοῦ δογματισάντων ἅμα διττὰς θελήσεις καὶ φύσεις ἡνωμένας, καὶ καθελόντων πάντας οἰοφυσίτας.67

(1450)

τούτου κρατοῦντος Ἀγαρηνῶν τις στόλος τῇ βασιλίδι προσβαλὼν ταύτῃ πόλει ἐβόσκετο ξύμπαντα τὸν πέριξ τόπον, ἦρος μὲν ἱστὰς χαλεπὰς ναυμαχίας, ὥρμιστο χειμῶνος δὲ τοῖς νεωρίοις
1455τοῖς τῆς Κυζίκου μέχρι ἑβδόμου χρόνου. ἐπεὶ δὲ τετρύχωτο μήκει τοῦ χρόνου, πλοῖά τε συντέτριπτο τούτου τὰ πλέω, ὀφλισκάνων γέλωτα καθυποστρέφει, καὶ κατὰ τὴν κέλευθον ἅπας ἐφθάρη
1460λαίλαπι δεινῇ τῇ θεοῦ συνεργίᾳ. πρὸς τοῖσδ’ Ἀβάρων στρατιὰ φρικαλέα ἐπῆλθε ταύτῃ τῇ βασιλίδι πόλει, φρίσσουσα τοῖς δόρασι καὶ πανοπλίαις, καὶ πᾶσα κατέφθαρτο Ῥωμαίων σθένει,
1465τῶν νεκριμαίων βαρβάρων ποσουμένων ἐς χιλιάδας τριάκοντα τὰς ὅλας. ὑγρόν τε πῦρ εὕρητο τούτοις τοῖς χρόνοις Σύρου παρά του τέκτονος Καλλινίκου.
ante1469tἸουστινιανὸς ὁ Ῥινότμητος ἔτη ιʹ.
1469Εἶτ’ Ἰουστινιανὸς ἦρξε τοῦ κράτους,
1470Κωνσταντίνου παῖς, εὐσεβὴς κατὰ σέβας, φρονῶν μὲν ὀρθά, πλὴν δ’ ἀπηνὴς εἰς ἄγαν. οὗτος Σθλαβικῶν βαρβάρων ἀποκρίνας ἡβῶντας ἄνδρας, ὁπλίτας ῥωμαλέους, φονικὸν ἐκπνέοντας Ἄρην ἐν μάχαις,68
1475ἐς χιλιάδας τρὶς δέκ’ ἀριθμουμένους, νέον συνεστήσατο σύνταγμα φίλον, λαὸν περιούσιον αὐτὸ καλέσας· ἐφ’ ᾧ γεγηθὼς καὶ πεποιθὼς μειζόνως κατ’ ἀντιπάλων ἐστράτευσεν Ἀρράβων,
1480σπονδὰς λελυκὼς τὰς πρὸς αὐτοὺς ἀδίκως. ἐπῆλθε τοίνυν σὺν στρατιᾷ βαρβάροις σύγχυσιν ὅρκων ἐν λύπῃ ποιουμένοις. στρατὸς δ’ Ἀρράβων ἀντεπήγετ’ αὖ πάλιν σπονδῶν γραφὴν ἔνορκον ἐκκρεμαμένην
1485κοντοῦ φέρων, σφῶν στρατιᾶς ἡγουμένην. καὶ συρραγείσης καρτερᾶς δεινῆς μάχης ἀποστατῆσαν ἐκ φάλαγγος τῆς νέας τὸ πλεῖστον αὐτῆς, χιλιάδες δὶς δέκα, προστίθεται κάκιστα τοῖς ἀντιπάλοις.
1490ἐντεῦθεν αἰσχρῶς βασιλεὺς ἡττημένος, μόλις φυγὼν κίνδυνον, ἀνθυποστρέφει· καὶ τηνικαῦτα, φεῦ ἀπανθρώπου τρόπου, τοὺς ἐκ νέου τάγματος ἐκλελειμμένους πάντας μαχαίρας τῇ τομῇ καθυπάγει.
1495καὶ βάρβαροι μὲν τοῦ κατείργοντος σπάνει
ἑῷα πάντα κατέδραμον χωρία, αὐτὸς δ’ ἀπησχόλητο κτίσμασι δόμων, ἐνδιατρίβων τοῖς βασιλείοις δόμοις, τοῖς πᾶσι βαρὺς δυσαχθὴς δεδειγμένος.69
ante1500tΛεόντιος ἔτη γʹ.

(1500)

ὅθεν μισηθεὶς ἀπελήλαται κράτους ἐπιφυέντος τῷδε τοῦ Λεοντίου καὶ κράτος ἁρπάσαντος εὐχερῶς δόλῳ, ὃς τοὺς φυλακαῖς ἐγκαθειργμένους λύσας, μεθ’ ὧν ἐθάρρει δράματος συνιστόρων
1505ἄλλων τε πολλῶν, ἐκτελεῖ δεδογμένα, καὶ καθελὼν ἄνακτα τὸν πρὶν τοῦ θρόνου, τεμών τε ῥῖνα τοῦ προσώπου καινίδι, εἰς Χερσῶνα πέπομφεν ἔμφρουρον πέλειν. Οὕτω κρατοῦντος τοῦ κράτους Λεοντίου
1510στόλος πεπλευκὼς Ἀρράβων ἐθναρχίας ὅρους Ἀφρικῆς κατέκειρε καὶ πόλεις. καὶ πέμπεται δὴ πρὸς βασιλέως στόλος εἰς ἀντιπαράταξιν ὑπεναντίων, ὃς συρραγεὶς ἥττητο βαρβάροις μάχῃ
1515καὶ παλινοστῶν πρὸς Κρητῶν νῆσον φθάνει,
ante1516tἈψίμαρος ἔτη ζʹ.
1516ἔνθ’ Ἀψίμαρόν τινα συναποστάτην
ἀνεῖπον ὡς ἄνακτα τῆς Ῥωμαΐδος· μεθ’ οὗ πόλιν φθάνουσι τὴν βασιλίδα, καὶ καθελόντες τὸν Λεόντιον θρόνου70
1520φρουρᾷ καθειργνύουσι μεστῇ πικρίας, πρόσθεν τεμόντες τοῦ προσώπου τὴν ῥῖνα. ἦν δ’ Ἰουστινιανὸς ἐν τῇ Χερσῶνι, ὅθεν διαδράς, ἱέραξ ὡς ἐκ βρόχων, πρὸς Βουλγάρων ἄρχοντα διέπτη τάχος,
1525καὶ πείσας αὐτὸν δωρεαῖς δαψιλέσιν, ὑποσχέσει κήδους τε καὶ χωρῶν δόσει, σὺν βαρβαρικῇ στρατιᾷ φθάνει πόλιν· καὶ νυκτὸς ὁλκὸν ὑπόγειον εἰσδύσας ἐντὸς δι’ αὐτοῦ γίγνεται Βυζαντίδος,
1530καὶ πάλιν ἀπείληφε τὴν κραταρχίαν, κτείνας τὸν Λεόντιον σὺν Ἀψιμάρῳ, ἀμοιβαδὸν πρὶν κεκρατηκότας κράτους.
ante1533tΠάλιν ὁ Ῥινότμητος ἔτη ϛʹ.
1533ἀμύνεται δὲ καί τινας τῶν ἐν τέλει. Οὗτος τρέφων ἔναυσμα μήνιδος χόλου
1535πόλει Χερσῶνος καὶ προσοίκοις Χερσῶνος, ζητοῦσιν αὐτὸν ἀνελεῖν πεφευγότα, ἐκ τῶνδ’ ἀνῆψε θυμικὴν σφοδρὰν φλόγα εἰς τῶνδε πυρπόλησιν, εἰς ἐρημίαν. στρατιὰν οὐκοῦν εὐτρεπίσας μυρίαν
1540καὶ ναυτικὸν στράτευμα σὺν βαρεῖ στόλῳ,
ἐφ’ ὧν ἐφίστα καὶ στρατηγῶν δυάδα, πρηστῆρας ἐκπέπομφε κατὰ Χερσῶνος, φειδὼ κελεύσας μηδενὸς λαβεῖν ὅλως οἷς ἡ πόλις πέφυκε κατοικουμένη,71
1545κτεῖναι δὲ πάντας ὡς προβάτων ἀγέλην, κτείνοντας ἐκτέμνοντας, ὢ τραγῳδίας, πιμπρῶντας αὐτούς, ἐκθερίζοντας ξίφει. οἱ μὲν πόλιν ἔπλησαν οὕτω τοῦ φόνου μύσους τ’ ἐναγοῦς καὶ στεναγμῶν καὶ γόων,

(1550)

σωροὺς ἀναστήσαντες αὐτῇ πτωμάτων, ὡς σφίσιν ἐντέταλτο, φεῦ φεῦ τοῦ πάθους, οὐδ’ ἀνεκτὴν ὄμμασιν ἡμέροις θέαν, πάντας ἀφειδῶς ὑπάγοντες τῷ ξίφει, μόνης ἀώρου νηπίων ἡλικίας
1555καὶ μειρακίσκων συμπαθῶς πεφεισμένοι. ὁ δὲ κρατῶν γνοὺς νηπίων σωτηρίαν, Φάλαρις ἢ Ἔχετος, Ἡρώδης πλέον, κύων ὁ φιλαίματος ἐξώργιστό πως οἷς ταῦτα μὴ γένοιντο πάρεργον σπάθης·
1560καὶ μηνιῶν ἦν, καὶ στελεῖν ἄλλον στόλον δράσοντα τὴν δῄωσιν ἠπείλει τάχος. ταῦτ’ ἄρα λαὸς Χερσῶνος λελειμμένος στολός τε παρὼν ἐκ βασιλέως τότε ἀποστατήσας Φιλιππικὸν Βαρδάνην
1565εὐθὺς ἀνευφήμησαν ὡς βασιλέα· μεθ’ οὗ καταπλεύσαντες ἧκον εἰς πόλιν, καὶ συλλαβόντες ἐκθερίζουσι ξίφει
κάραν φονουργὸν κράτορος σὺν τῷ γόνῳ.72
ante1569tΦιλιππικὸς ὁ καὶ Βαρδάνης ἔτη βʹ 𐅶.
1569Οὕτω μὲν ἔσχε Φιλιππικὸς τὸ κράτος,
1570δοκῶν μὲν εἶναι ῥητορικὸς ἐν λόγοις, ἐπήβολος λόγων τε καὶ μαθημάτων, καὶ πρός τι πᾶν εὔχρηστος ἐν συνουσίαις, πρὸς δ’ αὖ περιδέξιος ἐν συντυχίαις, ἀδέξιος πάμπαν δὲ πρὸς τὰ πρακτέα,
1575τὴν γλῶσσαν αὐχῶν μὴ συνᾴδουσαν λόγοις. οὗτος πεπωκὼς συγχυτικῶν ναμάτων ἔσπευδε τάλας ἀκυρῶσαι καθάπαξ σύστημα σεπτῶν πατέρων θεηγόρων ἕκτης κυρωτὸν συνόδου θεοκρίτου
1580ματαιότητος δυσσεβεῖ συνεδρίῳ, τινὶ μοναχῶν αἱρετικῆς φρατρίας αἰτοῦντι χάριν τῆς προγνώσεως τίνων τοῦ κράτος ἕξειν ἀθέτησιν συνόδου. ἐφ’ οὗ Μυσῶν στράτευμα Θρᾴκης χωρία
1585ἤλασε λείαν καταδραμὸν μυρίαν, φθάσαν πρὸ τειχῶν ἄστεως βασιλίδος. οἱ δ’ Ἀγαρηνοὶ τὰ μέρη τὰ καθ’ ἕω λεηλατοῦσι καὶ σκυλεύουσιν ὅπλοις. οὕτως ῥᾳθύμως πλημμελῶς ἀρχὴν στρέφων,
1590μᾶλλον δὲ κοινὰ πράγματα καταστρέφων εἰλικρινῆ τε δόγματα διαστρέφων, ἐν συσσιτίῳ συσχεθεὶς τοῖς ἐν τέλει
ἔσβεστο λύχνους ἀξίως τῶν ὀμμάτων.73
ante1594tἈναστάσιος ὁ καὶ Ἀρτέμιος ἔτος αʹ, οἱ δὲ ἔτη βʹ.
1594Εἶτα παρῆλθεν εἰς διοίκησιν ὅλων
1595ἀρχήν τε βασίλειον πρωτασηκρῆτις, σοφός τις ἀνὴρ καὶ μαθημάτων ἴδρις, ἀποστολικῶν δογμάτων ἐπαινέτης, πρὸς δ’ αὖ πατρικῶν, φίλος ὀρθοδοξίας, ἠσκημένος πράγματα καλῶς διέπειν

(1600)

Ἀναστάσιος, Ἀρτέμιος παιδόθεν· ὃς Ἰωάννην αἱρετικὸν ποιμένα καθεῖλεν εὐθύς, Γερμανὸν δὲ τὸν μέγαν μετατεθῆναι πρὸς θρόνον Βυζαντίδος ἐκ Κυζίκου κέκρικε σὺν ἀρχιθύταις.
1605οὗτος στόλον πέπομφε κατ’ ἐχθρῶν στόλου ὅρους κακοῦντος Φοινίκης καὶ Συρίας, ναύαρχον εἶναι προστεταχὼς τοῦ στόλου θεοῦ μεγάλης λευίτην ἐκκλησίας, αὐτὸν τιμήσας γενικὸν λογοθέτην,
1610ὃς ἐκπεπλευκὼς εὐμαρῶς ἄχρι Ῥόδου ἐλλιμενίζει τοῖς νεωρίοις Ῥόδου. ἐπεὶ δὲ συνήθροιστο ταγμάτων στῖφος καὶ ταγματάρχαι πρὸς σύναρσιν τοῦ στόλου, ὡς ἦν βασιλεῖ προστεταγμένον τόδε,
1615βίαν ἐπῆγε τοῖς στρατηγοῖς λευίτης, πρὸς ἀπόπλουν σφᾶς ὀργίλως παροξύνων. οἱ δὲ στασιάζουσι πάντες εὐθέως,
καὶ λευίτην σφάττουσιν ἀφειδῶς ξίφει, καὶ πρὸς πόλιν φθάνουσιν Ἀτραμυττίου,74
1620ἔνθα Θεοδόσιον πρακτόρων ἕνα τῶν δημοσίων εἰσφορῶν εἰληφότες, ἄνδρα πρὸς ἀρχὴν μηδ’ ὅλως πεφυκότα, ἀγροῖκον ὄντως, ἰδιώτην παντάπαν, ἄκοντ’ ἀνηγόρευσαν εἰς βασιλέα·
1625ὃ γνοὺς Ἀναστάσιος ᾤχετ’ αὐτίκα καὶ Βιθυνῶν Νίκαιαν καταλαμβάνει.
ante1627tΘεοδόσιος ὁ Ἀτραμυττηνὸς ἔτη βʹ.
1627ὁ δ’ αὖ Θεοδόσιος φθάσας τὴν πόλιν εἴσεισιν ἐντός, ἀναδείκνυται κράτωρ, καὶ παραλαβὼν προκρίτους γερουσίας,
1630οἷς καὶ συνῆπτο Γερμανὸς ἀρχιθύτης, εἰς Νίκαιαν ἥκουσι πρὸς βασιλέα, ἃ συμβεβήκει δεικνύοντες ὡς ἔπος. ὁ δ’ αὖ μετημφίαστο καρεὶς τὴν κόμην, μοναδικῷ τάγματι κατειλεγμένος·
1635καὶ καθαρῶς εἴληφε τὴν σκηπτουχίαν νέος Θεοδόσιος ἔξω κινδύνων, χρηστὸς μὲν ἀνήρ, εὐμενὴς ὑπηκόοις, ἡδὺς γεραρὸς καὶ σεμνὸν φέρων βίον, εἰς δ’ αὖ μεταχείρισιν ἀρχικὴν ὅλως
1640ἢ διέπειν πράγματα πλημμελὴς πάνυ· ὃς κληρικὸς κέκαρτο λιπὼν τὸ κράτος
μετά τε βραχὺν τῆς βασιλείας χρόνον.75
ante1643tΛέων ὁ Ἴσαυρος ἔτη κδʹ.
1643Τυραννικῶς δὲ κατακρατεῖ τοῦ κράτους ὁ θηριώδης ἐξ Ἰσαυρίας Λέων,
1645ἀνὴρ ἀποφράς, δυσσεβὴς κακεργάτης, ἀνήμερος θὴρ καὶ δαφοινός τις δράκων, ἀσπὶς ἰὸν τρέφουσα θανατηφόρον, Τελχίν, Ἐριννύς, Κέρβερος ψυχοφθόρος, ἢ βασιλίσκος ἐμφυσήματι μόνῳ

(1650)

βροτοὺς ἀναιρῶν καὶ παραπέμπων ᾅδῃ, λύσσης μανίας ἐμπεπλησμένος κύων, ἐπωνύμως λέοντι πάντα δεικνύων, προσηγορίαν, ὣς δὲ θηριωδίαν καὶ βλέμμα καὶ κίνημα καὶ φονουργίαν·
1655ὃς πρῶτος ἠθέτησε τιμὴν εἰκόνων, καὶ τοῦ τιμᾶν ἔπαυσε Χριστοῦ τὸν τύπον, ἰνδάλματα φεῦ καλέσας τὰς εἰκόνας, ὡς αἱρετικῶν ἀσεβῶν διδαγμάτων θησαυροφυλάκιον αὐχῶν καρδίαν,
1660ἀνὴρ ἀγροῖκος, σκαπανεύς, ὀνηλάτης, πρόσθεν βίον βάναυσον ἕλκων ἐκ νέου· εἶτ’ αὐτοκράτωρ, ὢ θεοῦ τῶν κριμάτων, καὶ βασιλεὺς δέδεικτο τῆς Ῥωμαΐδος, οὐ μᾶλλον ἢ τύραννος ἀνθρωποκτόνος.
1665τῷδ’ ἐντυχόντες ἄνδρες Ἑβραίων δύο, γόητες ἄκρως μαγικὴν ἠσκημένοι, ἐξ Ἀρράβων ἄρχοντος ἐκπεφευγότες,
ὀφθέντες ὡς φένακες αὐτῷ καὶ πλάνοι διατριβὰς ἔχοντι κατ’ Ἰσαυρίαν,76
1670νέῳ βαναύσῳ καὶ πένητι καθάπαξ προεῖπον αὐτῷ τὸ κράτος Ῥωμαΐδος. τοῦ δ’ ἀφορῶντος πρὸς τύχην καὶ τὴν τέχνην, προρρήσεώς τ’ ἔκβασιν μὴ δεδεγμένου, οἱ δ’ ἰσχυρῶς ἔφασκον ἐκβῆναι τάδε,
1675ᾔτουν τε πίστεις, εἰ πέρας πεφασμένοις ἕψοιτο, τυχεῖν τούσδε καταθυμίων. καὶ δὴ προαχθεὶς ὀμνύει σφίσιν νέος ἦ μὴν ἁμαρτεῖν οὐδαμῶς αἰτουμένων καιροῦ διδόντος τὴν ἔκβασιν τῶν λόγων.
1680ἐπεὶ δ’ ἐπιβέβηκε τῶν σκήπτρων Λέων, δυὰς Ἑβραίων τῷ κρατοῦντι προστρέχει, ἀναμιμνήσκει τῶν προϋπεσχημένων, αἰτεῖ σεβαστῶν ἀθέτησιν εἰκόνων. καὶ πείθεται βασιλεὺς δοῦναι χάριν
1685ἄχαριν ὄντως καὶ λίαν ψυχοφθόρον Ἰουδαϊκῇ δυάδι τρισαθλίᾳ, νέμει τε ταύτην. ὢ ξένων ἀκουσμάτων, καινῆς τραγῳδίας τε δυσηχεστάτης. τοῦ χριστομαχεῖν ὧδε λοιπὸν ἠργμένος
1690πάντα ταραχῆς ἀναπιμπλᾷ καὶ ζάλης· ἐπεισπεσὼν γὰρ ὡς λέων βρυχητίας ἐκκλησίᾳ κλήρῳ τε πιστῶν ἀγέλῃ ποίμνην κατεσπάραξε Χριστοῦ ποιμένος,
καὶ μάρτυρας ἔδειξεν αὐτῷ μυρίους,77
1695αἵματος ἄχρι καλῶς ἠγωνισμένους ὑπὲρ σεβαστῆς εἰκόνος τοῦ δεσπότου· μεθ’ ὧν σοφῶν σύστημα διπλῆς ἑξάδος ἀνδρῶν λογάδων καὶ διδασκάλων λόγων σὺν σφῶν προέδρῳ, πρακτέων παραινέτῃ,

(1700)

οἰκουμενικῷ τὴν τιμὴν διδασκάλῳ, Χριστοῦ παριστᾷ μάρτυρας πυριφλέκτους, αὐτῷ δόμῳ φύλακι παντοίων βίβλων συγκαταφλέξας σφᾶς ἀφειδῶς ἀθέως. καὶ Γερμανὸν δὲ ποιμενάρχην τοῦ θρόνου,
1705τῷ δυσσεβεῖ δόγματι μὴ πεπεισμένον, ἐλάσας ἀντέστησε τῇ ποίμνῃ λύκον.
ταῦτ’ ἄρα Ῥώμη πρεσβῦτις τῆς πρὸς νέαν διαρραγεῖσα φιλίας κοινωνίας, αὐχοῦσα Γρηγόριον ἔνθεον θύτην,78
1710τὴν χριστομάχον ἐξελέγχοντα πλάνην, εἰρηνικὰς τίθησι σπονδὰς πρὸς Φράγγους ἐκ Γερμανικῶν βαρβάρων κατηγμένους, ἐλεύθερον θέλουσα πνεῖν τὸν ἀέρα. Τούτου κρατοῦντος στρατιά τις Ἀρράβων
1715μυριάριθμος ναυτικῆς ναυαρχίας πεζῆς τε λοιπῆς, προσβαλοῦσα τῇ πόλει, λεηλατοῦσα κατέκειρε τὰ πέριξ· ἣ πᾶσα κατέφθαρτο τῷ θεοῦ σθένει.
ante1719tΚωνσταντῖνος ὁ Κοπρώνυμος ἔτη λγʹ.
1719Τεθνηκότος Λέοντος λαμβάνει κράτος
1720Κωνσταντῖνος παῖς, ἢ σκύμνος μᾶλλον φάναι, ἐπώνυμον σχὼν τὴν κοπρώνυμον θέσιν, ἀνὴρ γόης μάγος τε, κακῶν ἐργάτης, τῶν δαιμονικῶν μυσταγωγὸς ὀργίων, τῆς δυσσεβείας κυκεὼν ἢ πλημμύρα
1725καὶ παντοδαπῆς ἀμάρα δυσπιστίας, οὐχ ἧττον ὀφθεὶς κακοδοξίας τάλας κληροῦχος ἤπερ πατέρων αὐταρχίας, πιστῶν ἐλατήρ, εὐσεβῶν ἀναιρέτης, οἷς προσκυνητὸς χαρακτὴρ ἦν δεσπότου.
1730τούτῳ δι’ ἃ πέπρακτο κακῶν καὶ πλάνην καὶ θηριώδη καὶ φονουργὸν κακίαν ὄντι μισητῷ πᾶσιν ἐνδίκῳ τρόπῳ, τῷ δ’ Ἀρταβάσδῳ κουροπαλάτῃ πλέον, ἀνδρὶ στρατηγῷ σὺν τῷ βουληφόρῳ,79
1735τῇ δ’ εὐσεβείᾳ μᾶλλον ἠγλαϊσμένῳ, καττύεταί τις ἐν θέματ’ Ὀψικίου, κατ’ Ἀρράβων στράτευμα κινοῦντι τότε, ἐνέδρα δεινὴ πρὸς στρατιᾶς ἐγκρίτων πρωτουργὸν Ἀρτάβασδον ἐξευρηκότων·
1740ἣν γνοὺς ὁ κρατῶν ἐκδιδράσκει τὸν μόρον ἵπποις ταχυπτέροις τε καὶ προθυμίᾳ. ἡ δὲ στρατιὰ καὶ λοχαγοὶ ταγμάτων ἀνεῖπον Ἀρτάβασδον ὡς βασιλέα, μεθ’ οὗ κατειλήφασι τὴν Κωνσταντίνου.
1745ἧς ἀσμένως ἔντοσθεν ἐλθών, ὡς δέον, φημίζεται στόμασιν ἀστῶν ὡς ἄναξ, ἀνακτορικῆς τυγχάνων εὐφημίας. εὐθὺς δ’ ἀνεστήλωσε Χριστοῦ τὸν τύπον, καὶ προσκυνεῖν δέδωκεν αὐτὸν ὡς θέμις.

(1750)

ἐφίσταται δὲ καὶ Κοπρώνυμος πόλει τὸ πρὶν ἀπαιτῶν ἀδεῶς ἔχειν κράτος· ἐπεὶ δ’ ἀπηγόρευον ἅπαντες τόδε, πρὸς ὅπλα χωρεῖ καὶ μάχας ἐμφυλίους, καὶ δρᾷ τι κακὸν ἀστικοὺς καὶ τὴν πόλιν,
1755εἰσπλεῖν σιτηγοὺς κωλύσας νῆας ἔσω,
ἀφ’ οὗ πολίταις βουλιμιᾶν συνέβη. ἐπεὶ δ’ ἐπεισέφρησε συγκλονῶν πόλιν σὺν στρατιᾷ τε μηχαναῖς τε καὶ δόλῳ, συνίσταται μάχη τις ἐξ ἑκατέρων80
1760ἀντιστατοῦντος αὐτοκράτορος νέου. ἀλλὰ κριμάτων τὴν ἄβυσσον κυρίου τίς ἂν ἱκανῶς ἐξιχνιάσειέ πως; νίκην ἀπηνέγκατο τύραννος μάχῃ, ἥττητο δ’ Ἀρτάβασδος αἰσχρῶς ὀρθόφρων,
1765καὶ συσχεθεὶς ἔσβεστο λύχνους ὀμμάτων σὺν υἱέσιν αἴσχιστα διττοῖς. ὢ δίκης. ἄλλοι τε πλεῖστοι τῶν ἐπισήμων πάλιν κακοῦ παραπέλαυσαν ἐκ Κοπρωνύμου. Οὗτος βδελυρὸς ἀσεβὴς συναλίσας
1770ἀνιέρων σύστημα μισθίων λύκων, ὁμοφρόνων οἱ καὶ πλέον κακοφρόνων, ὃ σύνοδον κέκληκεν, ὦ θεοῦ νόμοι, οἰκουμενικὴν ἑβδόμην, ὢ τῆς πλάνης, ἐπ’ ἀθετήσει τῶν σεβαστῶν εἰκόνων,
1775θεῖον Βλαχερνῶν καταλαμβάνει δόμον. ἐπ’ ὀκρίβαντος δ’ ἀναβὰς τολμητίας φωνῇ τορῷ τε καὶ χερὶ βδελυκτέᾳ ὡς φατνιάρχην δεικνύει Βυζαντίδος Κωνσταντῖνον τάλανα Συλαίου λύκον.
1780τελῶν δ’ αὐτοῦ τὴν ἀθεμιτουργίαν, εἶτα μετ’ αὐτοῦ ποιμένων τ’ ἀνιέρων,
πάντων ὁρώντων καὶ κλυόντων, ἐν φόρῳ τὴν προσκύνησιν καὶ τιμὴν τὴν εἰκόνων ἀπηγόρευσε δυσσεβῶς, ὢ μανίας,81
1785καθυποβαλὼν ἀφρόνως ὁ μαινόλης ἀραῖς ἀναθέματος ἄνδρας ὀλβίους, σοφὸν Γερμανόν, Γεώργιον Κυπρόθεν, τοὺς ποιμενάρχας τῆσδε τῆς Κωνσταντίνου, πρὸς δ’ αὖ Ἰωάννην τε τὸν Δαμασκόθεν.
1790οὗτος διωγμὸν ἀσεβῶς φρικαλέον κατ’ εὐσεβούντων προσκυνητῶν εἰκόνων ὡς χριστομάχος ἀνακινήσας τάλας πάντας ἐκάκου, καὶ πλέον ῥακενδύτας, μεθ’ οὗ Στέφανον Ἀνδρέαν μονοτρόπους
1795μάρτυρας ἀπέφηνε Χριστοῦ δεσπότου, ἄλλους τε πλείστους σὺν μονασταῖς μιγάδας. Τούτου τυραννεύοντος ἐν Παλαιστίνῃ κἀν τῇ Συρίᾳ καὶ βασιλίδι πόλει σεισμὸς μέγιστος καὶ κλόνος γῆς συνέβη,

(1800)

δι’ οὗ βροτῶν ἔφθαρτο μυρίον στῖφος. ἄλλη φθορά τε καὶ φθισίβροτος νόσος ἐπεισπεσοῦσα κατέτρυχε τὰς πόλεις, ὡς μὴ δυνατὸν ἐκνομίζεσθαι τάχα τὸ πλῆθος ἅπαν τῶν νεκριμαίων φθάνειν.
1805χειμών τε πάντων βαρύτατος καὶ μέγας ἐπεισπεπαικὼς τῇ βασιλίδι πόλει πολλὴν ἐνειργάσατο ταύτῃ τὴν λύμην,
ὡς κρυσταλλωθῆναί γε τῷ πολλῷ ψύχει κρύει τ’ ἀμέτρῳ συμπιληθῆναι πάλιν82
1810θάλατταν αὐτὴν καὶ ποταμῶν ἀπλέτους, ὡς τόνδε πορθμὸν τὸν πρὸ τῆς Κωνσταντίνου βατὸν πέλειν ἅπασι τοῖς ᾑρημένοις ταλασιουργοῖς κτήνεσιν ἀχθηφόροις, καὶ πᾶσιν ἁπλῶς τοῖς ποσὶ κεχρημένοις.
1815θαλφθέντος ἀέρος δὲ χειμῶνος λύσει, ἐπιδιδούσης ἐξ ἔαρος ἀλέας, τὸ κρυσταλλῶδες συνεχὲς διερράγη, καὶ πνεῦμα σφοδρὸν τμήματα τῶν κρυστάλλων πολυπλέθροις νήσοις τε καὶ βουνοῖς ἴσα
1820ἐπῆγε τείχει καὶ προσήρασσεν πόλει, καὶ πλεῖστα κατήρειψε τειχέων τότε. ταῦτα μὲν οὕτω συνέκυρσε τῇ πόλει Κοπρωνυμοῦντος κατέχοντος τοῦ κράτους.
ante1824tΛέων ὁ υἱὸς αὐτοῦ ὁ ἐκ Χαζάρας ἔτη εʹ.
1824Οὗπερ καταστρέψαντος ἀσεβῶς βίον
1825τούτου Λέων παῖς ἔσχε τὴν κραταρχίαν, Χαζάρας ἐκφὺς τῷ πατρὶ Κωνσταντίνῳ, ἀνὴρ πονηρός, Λιβυκόν τι θηρίον, κληροῦχος ἀρχῆς καὶ πατρῴας μανίας· ὃς πρῶτον ἄρξας εὐσεβεῖν ὑπεκρίθη,
1830τὸν θῆρα δ’ ὑπέκρυψεν ἔνδον καρδίας, ἀλωπεκῆς δ’ ἔνδυμα καὶ σχῆμα φέρων πᾶσι δοκῶν ἦν εὐσεβὴς χρηστὸς κράτωρ,
καὶ μᾶλλον οἷσπερ φιλότιμον τὴν χέρα παρεῖχε πᾶσι δαψιλῶς ὑπηκόοις,83
1835αὑτῷ κρατύνων τοῦ κράτους τὰς κρηπῖδας καὶ μνώμενος χρόνιον εὔνουν τὸ κράτος. ὧνπερ χάριν τίνοντες αὐτῷ καὶ σχέσιν ξύγκλυδες ἅμα καὶ στρατηγοὶ ταγμάτων ᾐτοῦντο παῖδα τοῦδε τὸν Κωνσταντῖνον
1840ἀνακτορικῆς τυγχάνειν εὐφημίας. ὁ δ’ ἐμπεδοῦν ἅπαντας ὅρκοις ἠξίου ἦ μὴν ἑαυτοῦ παρεκτὸς καὶ φιλτάτου καὶ τοῦδε σειρᾶς καὶ γένους κατηγμένων μηδ’ ἂν ἑλέσθαι κράτορ’ ἄλλον σφᾶς ὅλως.
1845καὶ πᾶς τις εἶξε τοῖς παρανόμοις λόγοις· ὅθεν τόμος γέγραπτο μεστὸς ὁρκίων. τῆς εὐσεβείας οὗτος ἐκδὺς τὸ δρᾶμα θῆρα τὸν ἐντὸς ἀπογυμνοῖ τοῖς ὅλοις· καί τινας εὑρὼν προσκυνητὰς εἰκόνων

(1850)

ἄνδρας τιμίους, εὐγενεῖς ψυχὴν δέμας, αἰκίζεται κάκιστα καὶ καθειργνύει.
ante1852t1Εἰρήνη σὺν τῷ υἱῷ Κωνσταντίνῳ. καὶ Κωνσταντῖνος μόνος.
ante1852t2καὶ Εἰρήνη πάλιν μόνη. ἔτη καʹ.
1852Τούτου καταστρέψαντος ἐν τάχει βίον Εἰρήνη κρατεῖ σὺν γόνῳ Κωνσταντίνῳ, ἀνδρεία γυνή, φύσιν εὐλογημένη,
1855εἰρηνικὴν διδοῦσα τοῖς πᾶσι δόσιν,
δῶρον θεοῦ σθένος τε τῆς κραταρχίας, Ἰαὴλ Δεβώρα τε, σώτειρα κράτους, ὡς ἀρρενόφρων καθελοῦσα παντάπαν τὴν χριστομάχον εἰκονομάχων πλάνην84
1860ἐν συνοδικῇ πατέρων θείων κρίσει. καὶ πρὶν μὲν αὕτη σὺν Κωνσταντίνῳ γόνῳ ταῖς εἰκόσιν ἦν ἀποδιδοῦσα σέβας καὶ τὴν σχετικὴν προσκύνησιν, ὡς δέον· ὡς δ’ ἐγκρατὴς γένοιτο τῆς μοναρχίας,
1865ἐκκλησίας ἥνωσεν ἀλλήλαις ὅλας, περιελοῦσα σκανδάλων τὰς αἰτίας. Ταράσιον γὰρ τῶν περιδόξων ἕνα, τῶν δογμάτων πρόμαχον ὀρθοδοξίας, πρωτασηκρῆτις, συγκλητικὸν ἀξίαν,
1870ἐν ἐκλογῇ τε πατέρων θεοκρίτων καὶ κανονικῇ συνοδικῇ τε κρίσει εἰς πατριαρχῶν ἀναβιβάζει θρόνον· κἀν τῇ Νικαίᾳ πατέρων θεηγόρων συνηλικυῖα σύνοδον πανταχόθεν
1875τοὺς ἀθετοῦντας προσκύνησιν εἰκόνων ἀναθέματι παρέπεμψεν ἐνδίκως, ἐκκλησίᾳ δ’ ἔνειμε νόμον τὸν πάλαι, ἀγλαΐαν κάλλος τε, σεπτὰς εἰκόνας. Ταύτης κρατούσης ἐν μακρῷ τείχει Θρᾴκης
1880ἀνὴρ ὀρύττων κατὰ τύχην σκαπάνος ἐντυγχάνει λάρνακί τινι λιθίνῃ
νεκρὸν φερούσῃ, γράμματ’ ἐγγεγλυμμένῃ λέγοντα Χριστὸν Μαρίας ἐκ παρθένου μέλλειν τεχθῆναι, καὶ θεὸν τοῦτον σέβειν,85
1885ἐπὶ δ’ ἀνάκτων Εἰρήνης Κωνσταντίνου πάλιν ἰδεῖν ἥλιον αὐτὸν ἀκτῖσιν. Καὶ πυρκαϊᾶς συμβάσης ὀλεθρίας ἀνακτόρων κέκαυτο τῆς ἐκκλησίας Θωμαΐτης κάλλιστος ἔκλαμπρος δόμος,
1890ὃς ἔνδον εἶχεν ἐντεθησαυρισμένα ὡς Μωσαϊκὰς καὶ θεογράφους πλάκας τὰ χρυσογλώττῳ πατέρι γεγραμμένα σεπτὰ σχεδιάσματα γραφῆς ἐνθέου, ἔκφανσιν ἀνάπτυξιν αὐχοῦντα ξένην,
1895ἅτινα συμπέφλεκτο. φεῦ τῆς ζημίας. Καὶ δρᾶμα συνέστηκεν ἐκ σκευωρίας τῆς τε στρατιᾶς καὶ λοχαγῶν ταγμάτων ἐν βασιλίδι συναλισθέντων πόλει κατὰ κρατούντων Εἰρήνης Κωνσταντίνου,

(1900)

οἷσπερ συνηρίθμητο καὶ Μωσηλέ τις, ἀνὴρ στρατηγὸς δεξιὸς πρὸς μάχας, ἄνακτ’ ἀνειπεῖν Καίσαρα Νικηφόρον, τοῦ Κωνσταντίνου πατρόθεν θεῖον μέγαν· ὃ φωραθὲν πέπαυκε τὴν τυραννίδα,
1905τῶν δραματουργῶν καὶ συνιστόρων ἅμα δίκην τισάντων σκέμματος τὴν ἀξίαν· ὁ Μωσηλὲ δὲ καὶ Νικηφόρος Καῖσαρ
τὴν ὀμμάτων πήρωσιν ἔσχον εἰς δίκην. Ὁ Κωνσταντῖνος σὺν προϊόντι χρόνῳ86
1910θαρρῶν ἑαυτῷ πραγμάτων τὴν φροντίδα, κοινωνίας ἔπαυσε μητέρα κράτους, καὶ δείκνυται μόναρχος, οὐ καλῶς δράσας, ὃ συμφορᾶς ἤνεγκε τῷ βίῳ βάρος καὶ δρᾶμα πικρὸν ἀκοαῖς εὐγνωμόνων,
1915πᾶσαν τραγικὴν ἐκνικῶν τραγῳδίαν, αὐτῷ δὲ τῷ δράσαντι φωτὸς ζημίαν. αὕτη γὰρ οὐ φέρουσα πράως τὴν λύπην φιλαρχίας ἔρωτι καὶ κράτους σχέσει, παιδὶ σκύφον κίρνησι μεστὸν πικρίας
1920καὶ κυκεῶνα θανάτου πεπλησμένον, συνίστορας ἔχουσα καὶ ῥέκτας δόλου οὓς δωρεαῖς ἔπεισεν ἁβραῖς καὶ λόγοις, τοὺς ταγματάρχας στρατιᾶς τούς τ’ ἐν τέλει, δι’ ὧν συνέσχε καθελὼν τόνδε κράτους
1925καὶ φωτὸς ἠμαύρωσεν αὐτοῦ τὰς κόρας. φεῦ οἷα ποιεῖς καὶ τυρεύεις, ὦ φθόνε, Τελχῖνα συνέριθον αὐχῶν κακίας, ἢ δαιμόνων κάκιστον ἀνθρωποκτόνον. τόθ’ ἥλιος φῶς, μὴ φέρων βλέπειν μύσος,
1930ἀμυδρὸν ἐξέλαμπε καὶ βεβυσμένον, τὰς ἡμέρας δρῶν νυξὶ παρεικασμένας, καὶ τοῦτο πολλῶν ἡμερῶν παρατάσει. Οὕτω μὲν αὖθις Εἰρήνη κραταρχίαν
καὶ πραγμάτων πρόνοιαν ἔσχεν ἀφόβως·87
1935τοῦ δ’ Ἀδριανοῦ πάπα θανόντος Ῥώμης αἰδοῖος ἀνὴρ καὶ σεβάσμιος Λέων προεδρίαν εἴληφε ταύτης ἐννόμως. ὃν στασιασταὶ συλλαβόντες ἐκ φθόνου ὄμματ’ ἐλωβήσαντο τοῦδ’ οὐκ εἰς βάθος,
1940σφήλαντος αὐτοῖς τοῦ θεοῦ τὰς ἐλπίδας· ὅθεν Καρούλῳ προσρυεὶς ῥηγὶ Φράγγων, τούτου συνάρσει λαμβάνει πάλιν θρόνον καὶ τοὺς ὑβριστὰς ἀνταμύνεται δίκῃ. ὃν καὶ διαδεῖ βασιλικῇ ταινίᾳ,
1945ἀναγορεύσας αὐτοκράτορα Ῥώμης· ἀφ’ οὗ κατέσχον βάρβαροι Φράγγοι Ῥώμην, ἐκ Γερμανῶν ἕλκοντες ἄνωθεν γένος, ὡς ἀνόπιν εἴρητο συγγράφοντί μοι. Ἰταλίας μὲν τοῖς ὅροις εἰσεφθάρη

(1950)

πρῶτον γένος σφῶν, ἐκλιπὸν τὴν πατρίδα, καὶ τὴν Ἰταλῶν τοῖς ὅπλοις κατατρέχον Ῥώμην μεγαλώνυμον ἠνία πλέον. τοῦ δ’ Ἰσαύρου Λέοντος ἄρχοντος κράτους καὶ δυσσεβοῦντος, ὡς ἔφη φθάσας λόγος,
1955Ῥώμης παλαιᾶς ὁ πρόεδρος καὶ θύτης ἀποστατήσας Γρηγόριος ἐνθέως ζυγοῦ τε κράτους ἱερᾶς κοινωνίας ἔξωθεν ὄντι σπένδεται Φράγγων γένει, καὶ τὴν πρὸς αὐτοὺς συγκαταλύει μάχην.
1960ἐπὶ δ’ ἀνάκτων Εἰρήνης Κωνσταντίνου
Ῥώμης Λέων ἔντοσθεν αὐτοὺς εἰσάγει καὶ ταινιοῖ Κάρουλον, ὡς ἔφην ἄνω, κἀντεῦθεν ἦρξαν τῆς ὅλης Ἰταλίας. Κάρουλος οὗτος ἀξιωθεὶς τοῦ στέφους88
1965ἔστειλε πρέσβεις πρὸς κρατοῦσαν Εἰρήνην, γάμους ἑαυτῷ μνώμενος βασιλίδος, καὶ τῇδε τυχὸν στερκτέους πεφηνότας. καὶ τάχ’ ἂν ἧκε πρὸς πέρας τὰ τῶν γάμων, εἰ μὴ μέγα τις ἐν βασιλείοις σπάδων,
1970ᾧ κλῆσις Ἀέτιος, ἰσχύων τότε, κῆδος τὸ πρὸς Κάρουλον ἴσχυσε σβέσαι, πάντα κινήσας λίθον, ὡς παροιμία, τῷ παρενεῖραι τῇ κραταρχίᾳ θέλειν Λέοντα κασίγνητον ἄνευθεν φόβου.
ante1975tΝικηφόρος ὁ γενικὸς ἔτη θʹ, ἕτεροι δὲ ηʹ.
1975Ὅθεν βασιλὶς τοῖς ὅλοις μισουμένη ἔκπτωσιν ὑπέμεινε τῆς μοναρχίας, ἄλλου παρεισφρήσαντος αὐτῇ σὺν δόλῳ, τοῦ λογοθέτου γενικοῦ Νικηφόρου, ἀνδρὸς μιαροῦ, κακοήθους τοὺς τρόπους,
1980ἐρασιχρημάτου τε καὶ φιλαργύρου, πάσης ταμείου κακίας ἀπληστίας, ἔφορκον ἀβέβαιον αὐχοῦντος τρόπον. οὗτος τεμὼν ὅρκια τῇ βασιλίδι
δῆλον τιθείσῃ χρημάτων ἀποκρύφων89
1985θησαυρὸν ἁβρόν, τῇδέ που κεκρυμμένων, ἄχαρι μηδὲν μηδαμῶς πεπονθέναι, ἐπείπερ ὑπέδειξεν αὐτῷ μυρία, εἰς νῆσον ἐξόριστον ἐκπέμπει βίᾳ ἐπωνυμίαν Πριγκίπου κεκτημένην.
1990εἶτα μετατίθησιν εἰς νῆσον Λέσβον, ὅρκων ἑαυτοῦ μηδένα τιθεὶς λόγον· ἔνθα περαίνει τὸν δρόμον τούτου βίου. πανσπερμία δ’ ὢν παντοδαπῆς κακίας, ἀπληστίας μάλιστα τῆς ὀλεθρίας,
1995κακῶν ὑπῆρξεν εὑρητὴς τελεσμάτων, καπνικαλληλέγγυον εἴσπραξιν νόθον ἐπινοήσας, συντριβὴν ὑπηκόοις. Καὶ τοῦτο δεῖγμα τῆς ἑαυτοῦ κακίας, ὡς ἐκπλέου γένοιτο γεῦμα τοῦ πίθου.

(2000)

ἀνὴρ παλιγκάπηλος, ἀφνειὸς πάνυ, πρὸς τοῦδε κληθεὶς ἐκβιάζεται λέγειν ἀριθμὸν αὐτῷ τοῦ προσόντος χρυσίου· καὶ φάμενον τὸν οὐκ ἀληθεύειν φάναι. “τοίνυν ἐπιθεὶς σὴν κεφαλῇ μου χέρα
2005ὄμνυε” φησὶ “κατὰ ταύτης εἰς τόσα.” ὁ δ’ ἔδρα βληθεὶς δειλίᾳ τὴν καρδίαν, εἰπὼν δεκάκις χρυσίου λίτρας δέκα, ἃς καὶ κομισθῆναί γε προστάττει τάχος· ὧνπερ δέκα δοὺς εἶχε λοιπὰς ὁ κράτωρ,
2010“οὐ δεῖ τοσούτου” φάμενος “σοὶ χρυσίου.” Οὗτος κατ’ ἐχθρῶν ἐκστρατεύσας Βουλγάρων λεηλατούντων δυτίκ’ ἄττα χωρία, μάχην συνῆψε καρτερὰν ἀντιπάλοις, καὶ πρῶτον εὐτύχησε κατὰ βαρβάρων,90
2015εἶτα νικᾶται κτείνεται πρὸς τῇ μάχῃ. προσκτείνεται δὲ μυριάριθμον στῖφος ἀνδρῶν στρατηγῶν, εὐγενῶν, τῶν ἐν τέλει· τῆς δὲ στρατιᾶς οὐδ’ ἀριθμήσαιτό τις.
ante2019tΣταυράκιος ὁ υἱὸς αὐτοῦ ἔτος αʹ, οἱ δὲ μῆνα.
2019Τούτου πεσόντος Βουλγάρων ἀρχηγέτης
2020τεμὼν κεφαλὴν καὶ λαβὼν τῆσδ’ ὀστέον, καὶ τοῦτο καλῶς σκευάσας χρυσαργύρῳ, ἐχρῆτο λοιπὸν ὡς κύλικι, φεῦ μύσους, ἐν φιλοτησίαις τε καὶ συσσιτίοις, ἐπεγγελῶν ἄναξι Ῥωμαίων τάχα
2025κἀπὶ κατορθώματι κομπάζων μέγα. καὶ Σταυράκιος δ’ ἐν μάχῃ τετρωμένος, παῖς τις δυσειδὴς ἀφελὴς Νικηφόρου, ἀβέλτερός τε καὶ φρονήσεως ἄτερ, βραχύ τι βιοὺς ἀπολείπει τὸν βίον,
2030φαντασίαν σχών, οὐκ ἀλήθειαν κράτους.91
ante2031tΜιχαὴλ ὁ Ῥαγκαβαῖος ἔτη βʹ.
2031Τούτου θανόντος ἀναδείκνυται κράτωρ λαμπρὸς Μιχαὴλ τοὐπίκλην Ῥαγκαβαῖος, ἀνὴρ τιμήεις, χαριεστάτη φύσις, χρηστὸς τρόπους πρᾶός τε, καλῶν ἑστία,
2035φιλευσεβής τις, ἀγαθῶν μυρμηκιά, ὑπέρμαχος κράτιστος ὀρθῶν δογμάτων. οὗτος λογάδας ἀρετῆς λόγου φίλους εὑρών, μοναχῶν τῆς μονῆς τοῦ Στουδίου, Πλάτωνα Θεόδωρον ἅμ’ ὁμογνίῳ
2040Θεσσαλονίκης Ἰωσήφ, καθειργμένους ὡς ποιμενάρχῃ τῷ σοφῷ Νικηφόρῳ μὴ συμμετασχεῖν ἀξιοῦντας μηδ’ ὅλως κοινωνίας θείας τε καὶ μυστηρίων ἅτ’ ἐκ λαϊκῶν εἰς πανύψηλον θρόνον
2045τῶν πατριαρχῶν ἀθρόως ἀνηγμένῳ, καὶ τοῖσδε λοιπὸν ἐμμένειν ᾑρημένους, σπεύσας συνάπτει ποιμένι καὶ ποιμνίῳ. ἀνδρῶν δὲ πολλῶν καινίσαι τὴν μανίαν τὴν κατὰ σεπτῶν εἰκόνων πειρωμένων,

(2050)

συσχών τινας σφῶν σωφρονίσας τ’ αἰκίαις ἔπεισε πάντας εὐσεβεῖν Χριστοῦ τύπον. καί τινα δ’ εὑρὼν τῶν μοναχῶν αὖ πάλιν τῆς μητρανάνδρου παρθένου τὴν εἰκόνα κακῶς ἀποξέσαντα, φεῦ τῆς μανίας,
2055γλώσσης ἀπεστέρησεν εὐθὺς ἐνδίκως. Καὶ Μιχαὴλ δὲ στρατιὰν συναλίσας κατὰ Μυσῶν ἔξεισι δῃούντων Θρᾴκην, καὶ συγκροτήσας τὴν μάχην φρικαλέαν ἧτταν ἀπηνέγκατο, Βούλγαροι νίκην,92
2060Λέοντος ἥττης αἰτίου πεφηνότος, ἐξ Ἀρμενίας, στρατιᾶς στρατηγέτου, ἔρωτ’ ἐρῶντος δριμύτατον τοῦ κράτους. συρρήξεως οὖν συμπεσούσης καὶ μάχης αὐθαίρετος ῥίψασπις ὤφθη σὺν δόλῳ,
2065αὐτός τε φεύγων καὶ στρατιὰν προτρέπων αὐτὸν μιμεῖσθαι προτροπάδην τε τρέχειν. οὕτω περιέβαλεν αἰσχύνην κράτει· ἔπειτ’ ἀποστὰς ἀναζώννυται κράτος. καὶ γνοὺς Μιχαὴλ ὁ φιλοχρίστου τρόπου
2070ἑκὼν ὑπεξίστατο τῆς κραταρχίας, πέμψας τυράννῳ τὰ παράσημα κράτους, αὐτὸς δ’ ὑπεκστὰς γίγνεται μελαμφόρος.
ante2073tΛέων ὁ Ἀρμένιος ἔτη ζʹ.
2073Οὕτω μὲν οὗτος σκῆπτρα λαβὼν κατέχει σκαιὸς Λέων, θὴρ ἄλλος ἐξ Ἀρμενίας,
2075Ἱεροβοὰμ ἄλλος ὑπάρξας νέος, κάκιστος ὄντως οἰκέτης καὶ δραπέτης ἐκ Σολομῶνος δεσπότου βασιλέως ἀποστατήσας καὶ δόλον προσαρτίσας, μᾶλλον δ’ ἀποστὰς καὶ νοσήσας ἐσχάτως
2080κακὴν ἐπανάστασιν ἅμ’ ἀποστάσει, ὕφαλος ἀνήρ, ὀργιλώτατος, φέναξ, μῆνιν ἐναύων εἰς φρυκτώρησιν πάθους καὶ καταπυρπόλησιν οἷς ἔδρα χόλον, ὄψις στυγνός τις, συννεφὴς τὰς ὀφρύας,93
2085ἄπιστος ἦθος, ποικίλος χαμαιλέων, κακόν τι τερμέριον εὐσεβῶν στίφει, βαρὺς κολαστὴς μικρὰ προσκεκρουκόσι, τοῖς προσκυνηταῖς εἰκόνος Χριστοῦ πλέον. πλὴν πρὸς μάχας ἦν γεννάδας, τολμητίας,
2090θυμουργός, ὀξύς, ἀρεϊκὸς καθάπαξ, κοινῶν τε διοίκησιν εὖ ἠσκημένος· καὶ γὰρ στρατεύσας κατὰ Μυσῶν βαρβάρων κατατρεχόντων γῆς ὅρους Ῥωμαΐδος περιφανὲς τρόπαιον ἱστᾷ καὶ νίκην,
2095λείαν Μυσῶν θεὶς τὰ κατὰ σφᾶς, ὡς λόγος. πρὸς δ’ αὖ δικαίου καὶ νόμων ἦν τις φύλαξ, πράγματα δημόσια καλῶς διέπων· οὐ χρημάτων γὰρ ὠνίους ἐθναρχίας ἢ ταγμάτων γε προυτίθει στρατηγίας,

(2100)

ἢ κοινὰς ἀρχὰς πραγμάτων τε φροντίδας ἀνδράσιν ὑπῆν μὴ πεφυκόσι νέμων, πάσας δὲ τιθεὶς σὺν λόγῳ τε καὶ κρίσει ἀρχαιρεσίας καὶ διοικήσεις ὅλων. τοὺς δ’ ἁρπαγαῖς χαίροντας εἶργεν ἐννόμως·
2105καὶ γάρ ποτ’ ἀνδρὸς γαμετὴν πενεστάτου τῶν τινὸς ἁρπάσαντος εὐγενεστάτων,
ἐπεὶ τιμωρὸς ὦπτο μηδ’ ὅλως κλύων ὕπαρχος οὕτω πράγματος παρανόμου, αὐτὸς δι’ αὑτοῦ τὸν βιαστὴν εὐθύνει,94
2110τὸν δ’ ὕπαρχον πέπαυκε τῆς λειτουργίας. ἀλλ’ ἀποδεκτέα μὲν ὑπάρχει τάδε· ἡ δ’ αὖ σεβαστῶν μανία κατ’ εἰκόνων ἅπαν ὑπερβέβηκεν εἶδος κακίας. ἔστεργε καὶ γὰρ ᾗ συνεσχέθη πλάνῃ,
2115εἰς ἥνπερ ἐμπέπτωκεν ἠπατημένος πρὸς ἀμονάχων δυστρόπων λαοπλάνων, οἷς μυσταγωγοῖς χρώμενος παραινέταις ὡς δῆθεν ἀπόρρητα φράσειν εἰδόσιν καρποῦ τε τοῦ πνεύματος ἠξιωμένοις,
2120καὶ τῶνδ’ ἀλιτήριος εἴξας τοῖς λόγοις, ἀνανεοῖ κάκιστα τὴν ἐσβεσμένην ἐκ συνοδικῆς ἀποφάσεως πλάνην, καὶ πνεῖ σφοδρόν τι καὶ λεόντειον τάλας κατ’ ὀρθοδόξων εὐσεβῶν Χριστοῦ φίλων.
2125καὶ ποιμενάρχην τὸν σοφὸν Νικηφόρον, τὸ δόγμ’ ἀνατρέποντα τὸ βδελυκτέον, τίθησιν ἐξόριστον ἐκβαλὼν θρόνου εἰς Προικόνησον νῆσον Ἑλλησποντίων. εἰς ἣν διαπόντιος ἦν ἐσταλμένος,
2130καὶ κατὰ τὸν πλοῦν, ὢ τεραστίου λόγου, τῷ πνεύματι γνοὺς τὴν κέλευθον ἁγίου Θεοφάνης πόρρωθεν, ἔνθεος λύχνος, μονῆς προεστὼς τῆς κατ’ Ἀγρὸν κειμένης,
θυμιάμασιν ἡμμέναις τε λαμπάσιν95
2135προύπεμπεν οἷον δεξιούμενος μέγαν. ὁ δ’ ἐκ κελεύθου προσκύνησιν ἦν νέμων τῷ τὴν προπομπὴν ηὐτρεπικότι φίλῳ. ὡς εἰκὸς οὐκοῦν, θαυμασάντων ναυτίλων καὶ “τίνι προσκύνησιν” εἰπόντων “νέμει;”
2140ἦ δ’ ὃς προαθρῶν “γεννάδᾳ Θεοφάνει, ὁμολογητῇ καὶ μοναχῶν προστάτῃ ἀσκουμένων κάλλιστα κατ’ Ἀγρὸν μέγαν.” Οὗτος κατασχὼν Μιχαὴλ τραυλὸν θέσιν, τῶν τινὰ λαμπρῶν καὶ περιφανεστάτων
2145καὶ πρόσθεν οἱ φίλων τε καὶ τιμωμένων, ἐν φυλακῇ τίθησι καὶ καθειργνύει· εἶτα κατακέκρικεν αὐτοῦ καὶ μόρον τὸν διὰ πυρὸς ἡ μιαρὰ καρδία. καὶ τάχ’ ἂν ἐξήνυσεν αὐτὸν αὐτίκα,

(2150)

εἰ μὴ βασιλὶς εὐνέτις ἦν ἐνστάτις. ἐπεὶ δ’ ἀφείθη, καλέσας συνωμότας συνίστορας δέσμιος οὓς ᾔδει τάχος, σὺν σφίσι τῷ Λέοντι καττύει λόχον. οἳ καὶ κατ’ ὄρθρον παραβυσθέντες λάθρα
2155τοῖς βασιλείοις παπίου συνεργίᾳ, ἐν κληρικῶν σχήματι καὶ ξιφηφόροι, ὡς δῆθεν ἀνοίσοντες ᾠδὰς ὀρθρίας, σφάττουσι τὸν Λέοντα τοῖς ξιφιδίοις ἐν τῷ νεῷ ψάλλοντα σὺν κληρουμένοις,
2160θείᾳ τραπέζῃ προσπεφευγότα φόβῳ, ἐκεῖ βιαίως τὸν βίον λελοιπότα ἔνθα περ ἐξέβρισεν ἀσεβῶς τάλας. Πρὶν ἢ δὲ ταῦτα συμπεσεῖν, ὦπται τάδε. ἔδοξε μητρὶ τοῦ Λέοντος κατ’ ὄναρ96
2165ναῷ Βλαχερνῶν εἰσδῦσαν παρεστάναι γυναῖκα καταθρεῖν κοσμίαν, βασιλίδα, λευχειμονοῦσιν ἀνδράσι τιμωμένην δορυφορουμένην τε σὺν εὐταξίᾳ· τὸ δάπεδον δὲ πλῆρες αἱμάτων βλέπειν,
2170πρὸς δ’ αὖ ἀκοῦσαι τῆς δορυφορουμένης σκεῦος λεγούσης μητρὶ τοῦ βασιλέως νέμειν πιεῖν αἵματος ἐμπεπλησμένον· πόσιν δὲ τῆσδε παντελῶς ἀρνουμένης γυναῖκα φάναι “σὸς δὲ παῖς οὐχ αἱμάτων
2175υἱὸν θεόν μου προσκυνοῦντας κἀμέ γε τίθησι πλήρεις, μαστιγῶν παρανόμως;” ἐδεῖτο παιδὸς τοιγαροῦν στεφηφόρου λῆξαι μανίας, μὴ κακόν τι καὶ πάθῃ· ἀλλ’ ἦν ἀπειθὴς μητρικαῖς συμβουλίαις.
ante2180tΜιχαὴλ ὁ τραυλὸς ἔτη θʹ.
2180Οὕτω σφαγέντος τοῦ Λέοντος ὡς ἔφην, τραυλὸς Μιχαὴλ ἀναδείκνυται κράτωρ, ἔτι σιδήρῳ τοὺς πόδας καθειργμένος
ἀναγορευθεὶς βασιλεὺς αὐτοκράτωρ· εἶτ’ εἰς μεγάλην προσδραμὼν ἐκκλησίαν97
2185παρ’ ἀρχιθύτου γίνεται στεφηφόρος. ἄνωθεν οὗτος εἷλκε σειρὰν τοῦ γένους ἐκ Φρυγίας μέν, ἄστεος δ’ Ἀμορίου, ἐκφὺς πενιχρῶν ἀπόρων τε πατέρων, ἀνὴρ ἀποφράς, δυσσεβής, πιστῶν λύμη,
2190βαρὺς τιμωρὸς ὀρθοδοξούντων μέρους, πάρδαλις οἷον ποικιλόχροος σέβας, ἄλλος χαμαιλέων τις ἀμείβων χρόας, τῆς αἱρετικῶν παντοδαπῆς κακίας πανσπερμία τις παμμιγὴς βδελυκτέα,
2195Ἀθιγγάνοις τε καὶ χριστομάχοις φίλος, Σαδδουκαίοις μάλιστα τοῖς τρισαθλίοις ἄλλῃ τε λοιπῶν αἱρετικῶν φρατρίᾳ. ἔστεργε τὰ σάββατα καὶ νουμηνίας· μέλλοντ’ ἀγαθὰ καὶ παλίνδρομον βίον

(2200)

καὶ τῶν προφητῶν διέσυρε τὸ στῖφος. οὐκ ᾤετ’ εἶναι δαίμονας τὸ παράπαν. τὸν Ἰούδαν ἔφασκεν εἶναι δεκτέον. μὴ κατὰ καιρὸν ἐκτελεῖσθαι κατ’ ἔθος πάσχα τὸ σωτήριον ἀπεφλυάρει.
2205πορνείαν ὠνόμαζεν οὐχ ἁμαρτίαν, οὔτ’ ἄλλο κακῶν, φιλόποινος καρδία. θεόν τ’ ὀμνύναι τῶν ὅλων παρηγγύα ὡς μὴ τρισυπόστατον ὑμνῶν τριάδα.
οὗτος βαρὺς ἔπνευσεν εὐσεβῶν μέρει,98
2210καθυποβαλὼν αἰκίαις σφᾶς ἀγρίαις καὶ φυγαδείαις καὶ τελευταῖον μόροις ὑπὲρ σεβαστῶν προσκυνητῶν εἰκόνων. πρὸς τοῖσδε καθείργνυσι φωστῆρας δύο, Εὐθύμιον Σάρδεων σὺν Μεθοδίῳ,
2215τύπτει τ’ ἀφειδῶς μαστιγῶν πολλῶν βάρει· ὧν Εὐθύμιος εὐψύχως φέρων πόνους ἐναποθνήσκει βασάνοις, λαβὼν στέφος, καθείργνυται δὲ Μεθόδιος μακρόθεν. Ἄνακτι τῷδε Θωμᾶς τις ἀποστάτης
2220ἐπιφυεὶς ὅπλοις τε καὶ βαρεῖ στόλῳ πορθῶν ἐδῄου τὰ πέριξ Βυζαντίδος, καὶ τοῦτ’ ἐπὶ μήκιστον οὐ καλῶς ἔδρα· ὅμως δίκην ἔτισε συσχεθεὶς τάλας, διπλοῦν ὑποστὰς ὧν ἔδρασε τὸν μόρον.
2225 Τούτου κρατοῦντος Ἀγαρηνῶν τι γένος, οἴκησιν ἴσχον δυτικὴν Ἰβηρίαν, ἀρχῷ προσῆλθεν ἀξιοῦν ἀποικίαν σφίσι παρασχεῖν εἴς τινα θέσθαι τόπον, τοῦ δὴ κατ’ αὐτοὺς ἐστενωμένου τόπου
2230καὶ μὴ σθένοντος σφῶν φέρειν συνοικίαν. καὶ πείθεται φύλαρχος αὐτῶν τοῖς λόγοις, καὶ τούσδε λαβὼν ἐξέπλευσε σὺν στόλῳ, λαφυραγωγῶν πυρπολῶν νήσους ὅλας
καὶ πειρατικῆς ἀναπιμπλῶν ναυτίας.99
2235ἐπεὶ δὲ καθώρμισε τριήρεις Κρήτῃ, τὸ πάμφορον δ’ ἔβλεψε νήσου καὶ θέσιν εὖ κράσεως ἔχουσαν ἄλλων θ’ ὡρίων, φλέγει μονωθεὶς πάντα πυρὶ τὸν στόλον· καὶ τοῦ κατ’ αὐτὸν ναυτικοῦ πεφλεγμένου
2240καρδίαν οὐχ ἥκιστα καύσεως στόλου, καὶ γαμετῶν καὶ φιλτάτων μεμνημένου, “νῦν ὑμῖν ὧδε χῶρος εἰς κατοικίαν, γάλα μέλι ῥέουσα γῆ τις” ἀντέφη, “ἥνπερ κατοικήσατε συσχόντες, φίλοι,
2245καὶ φίλτατα κτήσεσθε γήμαντες τάχα.” ἐκ τοῦδε λοιπὸν Ἰσμαὴλ ἰσχυρὸν γένος νῆσον κατέσχον καὶ τὰ τῆς νήσου κράτη.
ante2248tΘεόφιλος ὁ υἱὸς αὐτοῦ ἔτη ιβʹ.
2248Ὁ Μιχαὴλ δὲ τὸν βίον καταστρέφει λιπὼν τὸ κράτος παιδὶ τῷ Θεοφίλῳ,

(2250)

σέβας μὲν οὐ τρέφοντι καλὸν ἐκ νέου, ἀλλὰ πατρῴας δυσσεβείας καὶ κράτους ὀφθέντι κληρούχῳ τε καὶ διαδόχῳ, μᾶλλον δὲ πολλῷ καὶ βασιλικῷ μέτρῳ νικῶντι, καθά φασι, τὸν φυτοσπόρον
2255τῆς δυσσεβείας διαπύρῳ μανίᾳ, ἣν προσκυνηταῖς ἐμπνέων ἦν εἰκόνων,
στάθμῃ δὲ δίκης ἀρρεποῦς πεφυκότι, καὶ τῶν νόμων φύλακι τῶν εὖ κειμένων. καὶ τῶνδε μαρτύριον ἃ μέλλω φράσειν.100
2260 Λαμπρῶν τις ἀνήρ, σύγγονος βασιλίδος, κλῆσιν Πετρωνᾶς, δρουγγάριος ἀξίαν, ἐν γειτόνων γύναιον οἰκοῦν ἠδίκει τῷ τὰς διαίτας τῶν δόμων ὑψοῦν μέγα τῷ δωματίῳ προξενεῖν τοῦδε βλάβην.
2265ὃ καὶ προσῆλθε βασιλεῖ τούτου πέρι· ὁ δ’ αὖ κελεύει Πετρωνᾷ λῦσαι βλάβην. ἀλλ’ οὗτος αὖθις ἀδικῶν οὐκ ἀνίει. πρόσεισι γυνὴ τῷ στεφηφόρῳ πάλιν καταβοῶσα τῆς βίας δρουγγαρίου·
2270τὴν ἀδικίαν ἐκτραγῳδεῖ σὺν γόοις. στείλας βασιλεὺς ἐξετάζει τὴν δίκην, καὶ γνοὺς Πετρωνᾶν ὑπόδικον αἰτίαις αἰκίζεται μάστιξιν αὐτὸν ἐννόμως, καὶ στηλιτεύει φανερῶς ἐν τῇ πόλει,
2275καὶ συγκατασπᾷ τὰς διαίτας ἐκ βάθρων, καὶ τῇ γυναικὶ τὰς ὕλας διανέμει. Καὶ φορτίδα δὲ τῶν ἀγωγίμων πλέαν ἰδὼν προκύψας ἐκ βασιλείων δόμων ἐξ ἐμπορίας κατάρασαν ἀρτίως,
2280καὶ βασιλίδος τυγχάνειν γνοὺς φορτίδα, ἔμφορτον αὐτὴν τῷ πυρὶ καταφλέγει,
μὴ δεῖν βασιλεῖς ἐμπορεύεσθαι λέγων, μήτ’ οὖν παλιγκάπηλον ἀνύτειν βίον, μοίρᾳ δ’ ἰδιώτιδι ταῦτ’ ἀφιέναι,101
2285ὡς ἂν ἀφορμὰς συμπορίζωνται βίου. Ἀλλ’ ὡς δικαίου διάπυρος ἦν φίλος, οὕτως ἐπαχθὴς καὶ δύσοργός τις λίαν τιμωρὸς ὑπῆν εὐσεβεῖν ᾑρημένοις. ἐλύττα καὶ γὰρ κατὰ σεπτῶν εἰκόνων,
2290καὶ προσκυνητὰς ἱερῶν μορφωμάτων, ἄνδρας ἁγίους, ἀγγελικοὺς τὸν βίον, ὡς δυσμενεῖς τε δυσσεβεῖς στυγητέους πάσαις ἐκάκου τῶν λυπηρῶν ἰδέαις, μηδὲν προλείπων εἶδος ἀπανθρωπίας,
2295ᾐκίζετ’ ἀπήλαυνε κατεπυρπόλει, εἱρκτῇ ζοφώδει κατέκλειε δεσμίους, βυθοῖς ἐδίδου καὶ μακραῖς κακουχίαις, ἔστιζεν ὄψεις. ὢ ξένης τιμωρίας. καὶ ταῦτα ποιῶν ἐκμανῶς Σατὰν λάτρις

(2300)

αὑτῷ δοκῶν ἦν τὰ θεῷ πράττειν φίλα ἢ καὶ λατρείαν τῷδε δεκτὴν προσφέρειν, ᾗ φησὶ Χριστὸς ἐν λόγοις εὐαγγέλοις. ταῦτ’ ἄρα πλείστους ἐνθέως ἠνδρισμένους καὶ χριστομάχον τοῦδ’ ἐλέγξαντας πλάνην
2305μόρῳ παραδοὺς μάρτυρας ἀπειργάκει. ἄλλοι δ’ ἐναπέμειναν ἀλεῖπται βίῳ, οἷς Μεθόδιος συνάριθμος τυγχάνει
καὶ Θεοφάνης σωφρόνως στιγματίας, καὶ ζωγράφος Λάζαρος καυθεὶς τὰς χέρας,102
2310αἷς εὐχερῶς ἔγραφεν εἰκόνας πάλιν. Θεόφιλος σχεῖν σύζυγον βίου θέλων, κοινωνὸν ἅμα τοῦ κράτους καὶ τοῦ λέχους, χορὸν συνῆξε παρθένων πολλαχόθεν, καλῶν ἁπασῶν, ὄψιν εὐπρεπεστάτων·
2315ἐν αἷσπερ ἐξέλαμπε τῶν ἄλλων πλέον, οἷος σελήνης πλησιφαοῦς τις κύκλος, σώματος ὥρᾳ, λαμπρότητι τοῦ γένους καὶ μαρμαρυγαῖς τῶν λόγων Εἰκασία. χρυσοῦν τι μῆλον ἀμέλει φέρων ἄναξ
2320περιπολῶν ἦν τὸν χορὸν τῶν παρθένων, μνῆστρον σκοπῶν δοῦναί τι τοῦτο φιλτάτῃ. ὡς οὖν θεᾶται παριὼν Εἰκασίαν, κάλλους περιττοῦ θαυμάσας κόρην ἔφη “διὰ γυναικὸς φαῦλα πάντ’ ἀπερρύη.”
2325ἡ δ’ ἠρέμ’ ἀντέφησεν εὐστόχως ἄγαν “ἀλλ’ ἐκ γυναικὸς πηγάζει καὶ βελτίω.” ὁ δ’ αὖ παρῆλθε θαυμάσας τὴν παρθένον, καὶ δοὺς τὸ μῆλον παρθένῳ Θεοδώρᾳ, χώραν ἐχούσῃ πατρίδα Παφλαγόνων,
2330πλὴν εὐπατριδῶν πατέρων κατηγμένῃ, κοινωνὸν αὐτὴν ἄγεται κράτους λέχους, τὴν Εἰκασίαν παραβλέψας, ὡς ἔφην.
ἣ μὴ τυχοῦσα κοσμικῆς σκηπτουχίας οὐ νυμφίου τε γηγενοῦς βασιλέως103
2335πλουτεῖ νοητὸν παντάνακτα νυμφίον καὶ βασιλείας οὐρανῶν κληρουχίαν, μονάσασα δὲ καὶ μονὴν δειμαμένη ἠσκεῖτ’ ἐν αὐτῇ, προσλαλοῦσα ταῖς βίβλοις· ἧς μεστὰ συγγράμματα χαρίτων ἔφυ.
2340 Ἡ δὲ βασιλίς, ἡ θεοῦ θεία δόσις, στέργουσα κρύβδην εἰκόνας σεβασμίας κατεῖχεν ἔνδον εὐλαβῶς κιβωτίου, μανίαν ἐκκλίνουσα τοῦ συνευνέτου ἥνπερ προσῆγε προσκυνηταῖς εἰκόνων.
2345καὶ δή ποτ’ αὐτῆς προσκυνούσης εἰκόνας αἴσχιον ἀνδράριον αὐτοῦ Θερσίτου, παράφορον νοῦν καὶ παρακεκομμένον, ἀνακτόροις ἄθυρμα ψυχαγωγία, ἠρώτ’ ἐπιστὰν “τί τάδ’ ἔστιν, ὦ μάνα;

(2350)

οὕτω γὰρ ὠνόμαζε τὴν βασιλίδα. ἡ δ’ ἀφελῶς εἴρηκε “καλὰ νινία.” ἐκεῖθεν οὖν ἔδραμε πρὸς βασιλέα ἐκεῖνο τἀνθρώπιον, ὡς εἴθιστό οἱ. ὁ δ’ ἤρετ’ ἐξ ὅτου περ ἥκει καὶ πόθεν·
2355τὸ δ’ ἐκ μάνας ἔφησεν ἥκειν ἐνθάδε, καὶ τήνδε καλὰ προσκεκτῆσθαι νινία. συνεὶς βασιλεὺς εἰκόνας τὰ νινία, θυμοῦ πνέων ἄπεισι πρὸς βασιλίδα
καὶ λοιδορεῖται καὶ καθικνεῖται λόγοις.104
2360ἡ δ’ ἦν σοφιστὴν ἀπατῶσα κακίας, τὰς ἐν κατόπτροις ἐμφάσεις λέγουσά πως μορφῆς ἐμῆς ἰδεῖν τε φράσαι νινία. οὕτω θυμοῦ σβέννυσιν εἰποῦσα φλόγα. Οὗτος βασιλεὺς Θεόφιλος πολλάκις
2365καὶ δι’ ἑαυτοῦ καὶ στρατηγῶν ταγμάτων ἄλλων τε πολλῶν ἀνδρικῶν εὐκαρδίων, Μανουὴλ δ’ οὐχ ἥκιστα καὶ Θεοφόβου, μάχας κατώρθου, κτιννύων ἀντιπάλους· ἤστην γὰρ ἄμφω δεξιὼ ῥωμαλέω
2370καὶ τῶν κατὰ σφᾶς οὐδενὸς λελειμμένω εὐανδρίαις τε καὶ καλαῖς στρατηγίαις. καὶ χεῖρα δ’ εἶχε φιλότιμον, πλουσίαν, εὐεργετικήν, φιλόδωρον εἰς ὅλους· ὅθεν ξενῶνα καὶ φαεινὸν καὶ μέγαν
2375εἰς ἀνάπαυμα τῶν ξένων ἀπαρτίσας κλῆσιν ἑαυτοῦ τῷ δομήματι νέμει, οἶκον γυναικῶν ὄντα τὸ πρὶν ἀσέμνων. ἥττητο δ’ οὐδὲν ἀφροδισίων σφόδρα, τῇ σωφροσύνῃ προστετηκὼς ἐκτόπως.
2380Ἀλεξίῳ δὲ τῷ Μωσηλὲ τοὐπίκλην, ἐξ Ἀρμενίων Κρηνιτῶν λαμπροῦ γένους, ἀνδρὶ στρατηγῷ γεννάδᾳ ῥωμαλέῳ, μετὰ χαρίτων ὄψιν ἠγλαϊσμένῳ, Μαρίαν συνῴκισε τὴν θυγατέρα,
2385τιμήσας αὐτὸν ἀξίᾳ τῇ Καισάρων, καὶ σὺν στόλῳ πέπομφε πρὸς Λογγιβάρδους. φθονουμένου δὲ τοῖς κατ’ αὐτὸν ἀνδράσι καὶ τῷ βασιλεῖ γ’ ἐνδιαβεβλημένου, διαβολῶν σύζυγος ἦν ζῶσα λύτις·105
2390ἐπεὶ δ’ ἐκείνη κατέλιπε τὸν βίον, εὐθὺς περιφάνειαν ἐκλιπὼν βίου Καίσαρος ἀξίαν τε, συγγενεῖς, φίλους ἄλλα τε πάντα καὶ πλέον τύρβην βίου, τὸ κατὰ Χριστὸν ἀμφιέννυται ῥάκος,
2395καὶ τρίχα καρεὶς τὴν μονὴν ὑπεισέδυ ἣν αὐτὸς ἀνήγειρε, τὴν Ἀνθεμίου· ἐν ᾗ μονάζων καταλύει τὸν βίον. Τοῦ δ’ Ἀμορίου πατρίδος Θεοφίλου ταῖς Ἀγαρηνῶν στρατιαῖς ἡλωκότος,

(2400)

ἀπειραριθμήτου δὲ κτανθέντος στίφους, καὶ πλῆθος ἥλω μυριάριθμον τότε ἀχθὲν δορυάλωτον αὐτοῖς βαρβάροις, ἐν οἷς στρατηγοὶ τῶν ἐκεῖθι ταγμάτων, δεκὰς τετραπλῆ σὺν ἁπλῇ ξυνωρίδι,
2405οἳ μαρτύρων εὕραντο καὶ στέφη τέλος. ὧνπερ χάριν πέπομφε πρέσβεις ὁ κράτωρ ἀπαγγελοῦντας τῷ κρατοῦντι Περσίδος δοῦναι λαβόντα λύτρα τὴν λύσιν σφίσιν κεντηνάρια πρὸς τέτρασι δὶς δέκα.
2410ἀλλ’ οὐ προσέσχεν ἀκοὴ φαύλη λόγοις. ὅθεν βασιλεὺς ἐκτακεὶς μακρᾷ λύπῃ
νοσήσας ἀπέρρηξε κακῶς τὸν βίον, πολλὰ δεηθεὶς συζύγου τῶν τ’ ἐν τέλει καθαιρέσει στέργοντας εἰκονισμάτων106
2415τὸν Ἰωάννην λύκον, οὐχὶ ποιμένα, ἐᾶν καθέδραν κατέχειν ἐκκλησίας.
ante2417t1Μιχαὴλ ὁ υἱὸς Θεοφίλου σὺν τῇ μητρὶ Θεοδώρᾳ καὶ αὖθις μόνος.
ante2417t2ὁμοῦ ἔτη κεʹ.
2417Εἶτα κραταρχεῖ τοῦ κράτους Θεοδώρα σὺν παιδί, βραβεύουσα γαλήνης δόσιν· ἧς πρῶτον ἔργον κατάγειν τοὺς φυγάδας
2420τούς τ’ ἐν φυλακαῖς ἐκλύειν καθειργμένους, νεῖμαί τε παῦλαν τοῦ διωγμοῦ καθάπαξ. μετὰ δ’ ἀναστήλωσιν ἔσπευδε δρᾶσαι τῶν ἱερῶν τε προσκυνητῶν εἰκόνων. εἶτα κατάγει τοῦ θρόνου Ἰωάννην,
2425ἀντεισάγει δὲ Μεθόδιον ἀξίως, οὗ προστατοῦντος ὀρθοδόξων τοῦ στίφους καθίδρυσις γένοιτο σεπτῶν εἰκόνων εἰς τοὐμφανές τε προσκύνησις τοῖς ὅπλοις. τόθ’ ἡ βασιλὶς ποιμεναρχῶν πληθύος,
2430πρὸς δ’ αὖ λογάδων ἐνθέων μονοτρόπων δεῖται λιπαρῶς τοῦ ξυνευνέτου χάριν, ὡς ἂν ὑπ’ αὐτοῖς διαλλακταῖς εὐχέταις θεὸς βασιλεῖ Θεοφίλῳ πταισμάτων καὶ χριστομάχου τῆς πλάνης λύσιν νέμοι,
2435συγγνωμονήσας ὡς συμπαθὴς δεσπότης, καὶ τῶνδε προσχὼν ταῖς λίταις εὐξαμένων, οἷα θεὸς φίλοικτος εὔσπλαγχνος φύσει, ὡς πρὶν Μανάσσην ἀξιοῖ σωτηρίας. Ὁ δ’ ἐνδίκως ἔκπτωσιν ὑποστὰς θρόνου107
2440γόης Ἰαννῆς, ἐν μονῇ που διάγων Χριστοῦ τε μητρὸς τοῦδε λαβὼν εἰκόνας, ὄμματ’ ἀπεμαύρωσε τῶνδ’ ὁ μαινόλης· ὅπερ μαθοῦσα βασιλὶς τρισολβία, ζήλου φλεχθεῖσα τῷ πυρὶ τὴν καρδίαν,
2445τοῦδ’ ἐκκοπῆναι τὰς κόρας τῶν ὀμμάτων εἰς ἔκτισιν ἔνδικον εὐθὺς ἠξίου. ὁρμῆς δ’ ἀνείρχθη ταῖς τινῶν συμβουλίαις· πλὴν πέμψας’ ᾐκίσατο τοῦτον σκυτάλῃ, πληγαῖς μακραῖς κόψασα τοῦδε σαρκίον.

(2450)

Ταύτης κρατούσης Βουλγάρων ἀρχηγέτης, μαθὼν γυναικὶ σὺν ἁπαλῷ τεκνίῳ τὴν Ῥωμαϊκὴν ἠγμένην αὐταρχίαν, σπονδῶν δράσειν σύγχυσιν ἠπείλει μέγα, ἃς εἶχε συνθεὶς ἄνακτι τῶν Αὐσόνων
2455καὶ καταδραμεῖν τοὺς ὅρους Ῥωμαΐδος.
πρὸς τόνδε φάναι τὴν βασίλισσαν λόγος “θεῷ δὲ κἀγώ, συντρίβοντι τὰς μάχας, θαρροῦσα πάντως ἀντιτάξομαί γέ σοι· κἂν μὲν νικήσω σὺν θεῷ μαχουμένη,108
2460μέγαν ὀφλήσεις τὸν καταγελῶν ὅλοις· εἰ δ’ αὖ νικήσεις, οὐ τὸ νῖκός σοι μέγα γυναῖκα νικήσαντι θήλειαν φύσιν.” ὡς οὖν τάδ’ ἀπήγγελτο μυσαρχηγέτῃ, ὑφῆκεν ὁρμῆς, τὴν ὀφρὺν κατασπάσας,
2465ἀνανεοῖ τε τὴν πρὶν εἰρήνην πάλιν. Ἀλλὰ καλὸν πῶς πόθεν λόγῳ φράσαι εἰς πίστιν ἧκεν εὐσεβῆ Μυσῶν ἔθνος. γυνή τις ὄντως εὐγενὴς ἐκ Βουλγάρων, ὅμαιμος οὖσα τοῦ Μυσῶν ἀρχηγέτου,
2470ἤχθη δορυάλωτος εἰς Κωνσταντίνου· ἥ γ’ ἐνδιατρίβουσα τοῖς ἀνακτόροις βαπτίσματι πρόσεισι τῷ σωτηρίῳ, τὸ Χριστιανῶν ἐκδιδαχθεῖσα σέβας, καὶ γνῶσιν ἔσχε γραμμάτων Ἑλληνίων.
2475αὕτη λυθεῖσα παρακλήσει συγγόνου καὶ τῷδ’ ὀφθεῖσα, Χριστιανοὺς ὡς δέον ὑπῆρχε θαυμάζουσα σεμνύνουσά τε, καὶ τόνδε βαπτίσματος ἔνθεον χάριν ἔπειθε λαβεῖν ταῖς καλαῖς συμβουλίαις.
2480ὁ δ’ ἦν τέως ἄτεγκτος οὐδ’ εἴκων λόγοις· ἐπεὶ δ’ ἐπεισέφρησε λοιμὸς Βουλγάροις,
οὖκ ἦν δὲ λύσις οὐδὲ φυλὴ τῆς νόσου, θεὸς δὲ λυτὴρ ὦπτο λοιμοῦ παμφάγου, προσχὼν γυναικὸς ταῖς λιταῖς χριστωνύμου,109
2485ἔγνω θεοῦ δύναμιν ἄμαχον τέως, καί οἱ σταλῆναι ποιμενάρχην ἠξίου· παρ’ οὗ σταλέντος καὶ μυεῖται κατ’ ἔθος καὶ λαμβάνει βάπτισμα τῆς ἀφθαρσίας. οὗ χάριν ἔθνος ἐκμανὲν τὸ Βουλγάρων
2490ἀρχηγέτην σφῶν ἀνελεῖν τόνδ’ ἠξίουν· ἀλλὰ πεποιθὼς σταυρικῇ παντευχίᾳ ἥττησεν αὐτοὺς συμπλακεὶς κατὰ κράτος, καὶ τόνδε πάντες εὐσεβοῦσι τὸν τρόπον, βάπτισμα θεῖον προφρόνως δεδεγμένοι.
2495 Ἕως μὲν ὑπῆν ἐγκρατὴς αὐταρχίας ἡ Θεοδωρώνυμος, ἀνασσῶν κλέος, εὖ εἶχε τὰ πράγματα τῇ Ῥωμαΐδι· ἐπεὶ δ’ ὑπεξίστατο παιδὶ τοῦ κράτους, ἅπαντα πεπλήρωτο τῆς ἀκοσμίας,

(2500)

σωροὺς Μιχαὴλ χρημάτων καὶ πραγμάτων ὅλαις ἁμάξαις ἐκκενοῦντος ἀφθόνως κώμοις μέθαις κόλαξιν, ἔργοις ἀτόποις· ὃς ἐκ χρυσοῦ πλάτανον εὖ εἰργασμένην γρῦπάς τε διττοὺς καὶ λέοντας αὖ τόσους
2505εἴδη τε πλεῖστα παντοδαπῶν κοσμίων, εἰς κόσμον εἰς ἔκπληξιν ὄντα τοῦ κράτους, χωνείᾳ παρέδωκεν ἐξ ἐμπληξίας.
Ἄναξ Μιχαὴλ οὐκ ἔχων ἐξ ὀσφύος κληροῦχον ἀρχῆς καὶ διάδοχον κράτους,110
2510ἄνακτα Βασίλειον Αὐσόνων στέφει, συζεύξας αὐτῷ πρὸς γάμου κοινωνίαν αὑτοῦ παλλακήν, Ἴγκερος Εὐδοκίαν. χώρας δ’ ὁ Βασίλειος ἐξέφυ πάλαι Μακεδονίας, ἐξ ἀσήμων πατέρων
2515αὐτουργίᾳ τε χρωμένων γεωργίᾳ, ἰσχυρὸς ἀνήρ, δεξιός, ῥωμαλέος, εὐῆλιξ, ἡβῶν, εὐπρόσιτος, δασύθριξ, ψυχὴν ἀγαθός, τὰς φρένας ἐρρωμένος· ᾧ πολλ’ ἐμνᾶτο σύμβολα κραταρχίαν
2520εὐθὺς ἀπ’ αὐτῆς παιδικῆς ἡλικίας, ἀφ’ ὧν βράχιστα σημανῶ στιχουργίᾳ. Θέρους βρεφικῶς τῷδ’ ὑπ’ ἀκτῖνα πάλαι ὑπνοῦντι, καθὰ γηπόνων ἔθος τέκνοις, ἐπικαταπτὰς ἀετός, θαῦμα ξένον,
2525σκιὰν ἀνεὶς πτέρυγας ἔδρα τῷ βρέφει. περὶ βρέφους ἔδεισε μήτηρ ἐκτόπως, τὸν ἀετὸν βλέψασα μὴ κατ’ ἐλπίδας σκιὰν σχεδιάζοντα τῷ βρεφυλλίῳ, καὶ τόνδε λίθοις ἀπελαύνει μακρόθεν.
2530καὶ τῆσδ’ ἀπούσης ὄρνις ὡς πρὶν κατέπτη, τελῶν τὸ λειτούργημα παιδίῳ πάλιν· καὶ πάλιν ἀπήλαυνεν ἡ γειναμένη. καὶ τοῦτ’ ἐδρᾶτο πολλάκις τῆς ἡμέρας. Ὡς δ’ ἐφήβων ἥψατο τῆς ἡλικίας,
2535ἀγνώς τις ὢν ἅπασιν, ἐσχάτως πένης, βαδίσας ἧκε πρὸς πόλιν Κωνσταντίνου, ὡς ἂν ὑπάρξας τῶν τινὸς θὴς εὐπόρων ζωὴν τὰ συνέχοντα κτῷτο προσφόρως. πόλιν δ’ ὑπεισδὺς κατέδαρθεν ἑσπέρας111
2540Διομήδους μάρτυρος ἐν ναοῦ πύλῃ ὥς τις πενιχρὸς εὐτελὴς νεανίας. ὄναρ δ’ ὁ μάρτυρ ἐμφανίζεται νύκτωρ τινὶ καθ’ ὕπνους τῶν ἔσω νεωκόρων, καί οἱ τὸν ἐκτὸς ἐγκελεύεται τάχος
2545εἰσαγαγεῖν ἄνακτα τῆς πύλης ἔσω. ὁ δ’ ὑπεξελθὼν καὶ Βασίλειον μόνον εὑρὼν ὑπνοῦντα κατὰ λιτοῦ δαπέδου, πύλην ὑπῆλθε τοῦ νεὼ καὶ τὸν δόμον, δόξας ὄναρ φάντασμα μάταιον πέλειν.

(2550)

καὶ πάλιν εἶχε τὸν νεωκόρον κλίνη, καὶ πάλιν ὄψις ταὐτά οἱ παρηγγύα· καὶ πάλιν ἐξέδραμε τῆς πύλης τάχος, καὶ Βασίλειον εὗρεν ὑπνοῦντα μόνον. ἐπεὶ δὲ τρὶς γένοιτο ταῦτα κατ’ ὄναρ
2555καὶ σύνεσις ἦν οὐδαμοῦ νεωκόρῳ, δηλοῖ τὸ τρίτον ἐμφανῶς μάρτυς λέγων εἶναι τὸν ἐκτὸς κείμενον βασιλέα· ὃν εἰσαγαγὼν ὡς δέον νεωκόρος φιλοφροσύνης καὶ ξενίας ἠξίου.
2560εἶτα συνιστᾷ τόνδε τῳ τῶν ἐν τέλει, κἀκεῖνος ᾠκείωσεν ἄνακτι πάλιν·
ὁ δ’ ὕψος ἐβράβευσε τῆς κραταρχίας. Καί τις μοναχῶν, ἀρεταῖς ἐστεμμένος μέλλοντά τ’ εἰδὼς πνεύματι θείῳ λέγειν,112
2565Κρήτην πατρίδα καὶ μονὴν κεκτημένος, ἐκεῖσε τῷδε πρὸ κράτους ἀφιγμένῳ προεῖπεν ἀνάρρησιν εὖ κραταρχίας.
ante2568tΒασίλειος ὁ Μακεδὼν ἔτη ιβʹ.
2568Οὗτος Μιχαὴλ ἀνελὼν εὐεργέτην καὶ βασιλευτὴν καὶ δότην τὸν τοῦ στέφους
2570αὐτοκράτωρ μόναρχος ὤφθη τῶν ὅπλων· ὅθεν συνιεὶς αἰκίᾳ συνειδότος φόνου δυσαχθὲς καὶ μιαιφόνον μύσος ἐξιλεοῦν ἔσπευδε δεσπότην ὅλων, ἄβυσσον ὑπάρχοντα τῆς εὐσπλαγχνίας,
2575ἔργοις φιλοίκτοις καὶ καλῶν εὐποιίαις· μεθ’ ὧν νεὼν κάλλιστον εὐπρεπῆ ξένον, πολυτελὲς θέαμα, τέρψιν ὀμμάτων, ἐν βασιλείοις καινίσας πρωταγγέλῳ νέαν ἀποκέκληκε τόνδ’ ἐκκλησίαν·
2580καὶ πάλιν ἄλλον Ἠλίᾳ τῷ Θεσβίτῃ, ὃν ἐξόχως ἦν καὶ τιμῶν καὶ σεμνύνων πομπαῖς ἑορταῖς δαψιλῶς ταῖς δι’ ἔτους. οὗτος δι’ αὑτοῦ καὶ στρατηγῶν καὶ στόλου ἐχθροὺς ὑπῆρχε κτιννύων εἴργων φλέγων,
2585καὶ σφῶν πόλεις ἅρπαγμα τιθεὶς τῷ κράτει.
ναοῦ σοφίας καὶ δυτικὴν ἁψίδα, κάμνουσαν ἤδη τῷ χρόνῳ τῷ παμφάγῳ, ἥδρασε χερσὶ τεχνιτῶν εὐμηχάνως· ναοῖς τε πολλοῖς γῆς κλόνῳ τεθραυσμένοις113
2590τὴν δυνατὴν σύναρσιν εἰσῆξε σφίσιν. πολλοὺς δ’ ἐπεσπάσατο τῶν Ἰουδαίων πρὸς πίστιν ὀρθὴν χρημάτων συνεργίᾳ. καὶ Ῥὼς ἔθνος πρὶν κεκρατημένον πλάνῃ Χριστῷ προσελθεῖν εὐσεβῶς δράσας ἔχει.
2595σταλεὶς γὰρ αὐτοῖς ἀρχιθύτης τῶν πάνυ ἔπειθε πάντας τῷ Χριστῷ προσιέναι εὐαγγελίῳ καὶ Χριστοῦ τεραστίοις· οἱ δὲ πρὸς αὐτοῦ κατιδεῖν ᾔτουν τέρας πρὸς πίστιν ὧν ἔφασκε Χριστοῦ θαυμάτων.

(2600)

εὐαγγέλων γοῦν πυκτίδα θείαν λόγων εὐξαμένου τε καὶ πυρὸς θέντος μέσον ἄφλεκτος ὦπτο τῷ πυρὶ τῷ παμφάγῳ· οἱ δ’ ἐκπλαγέντες προστίθενται κυρίῳ, βαπτίσματος δώρημα προσδεδεγμένοι.
2605 Καὶ παῖδα τὸν Λέοντα, πεισθεὶς ἀτόποις Σανταβαρηνοῦ βασκάνου συμβουλίαις, γόητος ἀνδρός, φυλακῇ καθειργνύει. καὶ τάχ’ ἂν ἀπέσβεστο λύχνους ὀμμάτων ὁ φίλτατος παῖς πρὸς φυτοσπόρου Λέων,
2610εἰ μὴ πατριάρχης τε καὶ γερουσία λιταῖς ἀπεῖρξαν σκέμματος τὸν πατέρα.
ἔμφρουρος ἦν ὅμως δὲ μακρὸν τὸν χρόνον. δήμῳ δὲ κοινῆς ἠγμένης πανδαισίας πτηνὸν μιμηλόν, ψιττακός, ζῷον λάλον,114
2615Λέον Λέον κέκραγε συχνῶς ἐν πότῳ, καὶ συσσίτους δείκνυσι πλήρεις δακρύων. καὶ προσπεσόντες λιπαρῶς τῷ δεσπότῃ ἐξιλεοῦνται τῷ πατρὶ τὸν υἱέα· καὶ σπένδεταί οἱ καὶ πάλιν νέμει κράτος.
2620 Θηρῶν ἐλάφῳ βασιλεὺς ἐντυγχάνει ὑπερφυεῖ τε καὶ λίαν κερασφόρῳ, ἐφ’ ὃν ξιφήρης κατέτεινε τὸν δρόμον, καὶ φθὰς ἐπῆρε τὸ ξίφος, πλῆξαι θέλων. ὁ δ’ ἀνθυποφθὰς τοῖς κέρασι σφαγέα
2625ἄρας ἀπῄει κατὰ δυσβάτων τόπων. καί τις προλαβὼν ἐξομαρτούντων νέων ζώνην τεμὼν σέσωκε τὸν βασιλέα· ὃς σῶστρα καλὰ τῷ σεσωκότι νέμει τομὴν κεφαλῆς. φεῦ δίκης τῆς ἀδίκου.
ante2630tΛέων ὁ σοφὸς ἔτη κεʹ.
2630Βασιλείου δὲ τὸν βίον λελοιπότος διάδοχος παῖς ἀναιδείκνυται κράτους Λέων, σοφίας κοσμικῆς πάσης ἴδρις, τῆς τετρακτύος τῶν σοφῶν μαθημάτων, καὶ μαντικῆς αὖ τῆς ἀπορρήτου πλέον,
2635τῆς δι’ ἐπῳδῶν καὶ δρόμου τῶν ἀστέρων μύσταις διδούσης τὴν πρόγνωσιν τῶν ὅλων. τἆλλα μὲν οὗτος εὐσεβὴς ἦν ὀρθόφρων, κοινῶν τε διοίκησιν ἦγεν ὡς δέον· τετραγαμίᾳ δ’ ὡμιληκὼς συζύγων115
2640καὶ πρὸς νόμων κώλυμα μὴ φέρειν λέγων κυδοιμὸν ἐντίθησι προστάταις νόμων, καὶ ποιμενάρχην ἐνστάτην δεδειγμένον ποίμνης ἐλαύνει καταγαγὼν τοῦ θρόνου. πρώτην δὲ τιμῶν συζύγων βασιλίδα,
2645τὴν μακαριστὴν Θεοφανὼ τὴν πάνυ, ἄγχιστα ναοῦ κηρύκων ἀποστόλων νεὼν ἀνιστᾷ τῇδε τῶν ἐξαισίων, ἐν ᾧ σορὸν τίθησιν αὐτῆς λειψάνων. καὶ πάλιν ἄλλον καινίσας θεῖον δόμον

(2650)

Χριστοῦ πάλιν ζῴῳ γε Λαζάρῳ φίλῳ ἐν τῷδ’ ἐθησαύρισε κἀκείνου δέμας καὶ Μαγδαληνῆς Μαρίας τῆς ὀλβίας. πρὸς τοῖσδ’ ἀνιστᾷ καὶ μονὴν Κωνσταντίῳ ἐν ταῖς νοσσιαῖς, τῷ Παφλαγόνι γένος
2655καὶ θηλυδρίᾳ, πλὴν δ’ ὅμως πεφιλμένῳ, ὃν ἀποκείρας πρῶτον εἰς ῥακενδύτην λόγοις προαχθεὶς Σαμωνᾶ τοῖς βασκάνοις, εἶτ’ ἐκδύσας ἄμφια τὰ μονοτρόπων ἀξίᾳ τιμᾷ τοῦ παρακοιμωμένου·116
2660ᾧ καὶ μονὴν ἤγειρε τὴν εἰρημένην. Τόνδ’ ἐν νεῷ μάρτυρος ὄντα Μωκίου, ἑστῶτα δ’ ἀγχοῦ κιγκλίδος θείου δόμου δορυφορίας βασιλικῆς ἠγμένης κατὰ κάρας ἔπληξεν ἀνήρ τις βάκτρῳ·
2665καὶ τάχ’ ἂν αὐτὴν συνέτριψεν ἐσχάτως, εἰ μὴ προσαρράξαν γε βάκτρον λυχνίᾳ τὸ πλεῖστον ἀφῄρητο βιαίας ῥύμης. ὃ συμβὰν εἰργάσατο θροῦν τοῖς ἐν τέλει· προήγορος δὲ κἀν μονοτρόποις μέγας
2670Μάρκος παρὼν ἔφησε τῷ στεφηφόρῳ, ὁ συνυφήνας τῷ μεγάλῳ σαββάτῳ μέλος τετραῴδιον εὐφυεστάτως, “ἐκ τοῦ παρόντος ἐς νέωτ’ ἀραρότως δέκατον ἄρξων, βασιλεῦ, ἴσθι χρόνον.”
2675καὶ σύνδρομον γένοιτο τοὖργον τῷ λόγῳ.
ante2676tἈλέξανδρος ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ μῆνας ιγʹ.
2676Λέοντος ἀρχὴν καὶ βίον λελοιπότος ὅμαιμος Ἀλέξανδρος ἔσχε τὸ κράτος, ἀνὴρ ἀσελγής, ἐκδεδιῃτημένος,
ἄθυρμ’ ἐρώτων, ἀκολασίας φίλος,117
2680κώμοις μέθαις χαίρουσα χοιρώδης φύσις, ῥέκτης κρυφίων Ἀφροδίτης ὀργίων, φαύλοις ἀγύρταις, ἀνδράσιν εὐτραπέλοις τριωβολιμαίοις τε χειρίζων κράτος· ὅστις κατωρχήσατο τῆς κραταρχίας,
2685ὡς συγγόνου πρόρρησις, ἕν γ’ ἔτος μόνον, μῆνας δεκατρεῖς δυστυχεστάτους φέρων.
ante2687t1Κωνσταντῖνος ὁ υἱὸς Λέοντος ὁ πορφυρογέννητος σὺν τῷ πενθερῷ
ante2687t2αὐτοῦ Ῥωμανῷ τῷ Λακαπηνῷ, ὁμοῦ ἔτη κϛʹ.
2687Τούτου καταστρέψαντος αἰσχρῶς τὸν βίον Κωνσταντῖνος, βλάστημα πρῶτος πορφύρας, Λέοντος υἱός, παραλαμβάνει κράτος,
2690νέος κομιδῇ τυγχάνων ἡλικίαν. σὺν μητρὶ διέποντι τῷδε τὸ κράτος ἐπιφυείς τις Ῥωμανὸς ἐκ Λακάπης, πέλων στολάρχης δρουγγάριος ἀξίαν, ἀπεστάτησε τοῦ νέου στεφηφόρου·
2695ὅρκοις φρικαλέοις δὲ συνθήκαις θ’ ἅμα εἰς βασιλείας προσδεχθεὶς κοινωνίαν, ὡς συνανάσσῃ τῷ νέῳ στεφηφόρῳ καὶ κηδεμὼν ᾖ τοῦ νέου καὶ τοῦ κράτους, καὶ τῷδε τηρήσει τὴν κραταρχίαν

(2700)

ὡς κλῆρον ὄντως πατρόθεν δεδεγμένῳ,
οὐ πάντ’ ἐφυλάξατο τῶν συγκειμένων, ἀλλ’ υἱέας τρεῖς εἰς βασιλέας στέφει, αὑτῷ ἀπεκλήρωσε κοινῶν πραγμάτων φροντίδα πᾶσαν καὶ διοίκησιν κράτους.118
2705τέως δὲ συνίθυνε καὶ Κωνσταντῖνος τῷ πρεσβύτῃ καὶ νεωτέροις κράτος. καὶ μακρὸς ἐξήνυστο τῷ μέσῳ χρόνος, πρὸς εἴκοσιν ἓξ παραρρυέντων χρόνων.
ante2709tΚωνσταντῖνος μόνος ἔτη ιεʹ.
2709καὶ τηνικαῦτα συλλαβὼν Κωνσταντῖνος
2710ὡς νουνεχῶς τε καὶ λίαν ἐπηβόλως φίτην τε παῖδας ἄνακτας παρεγγράφους καθεῖλεν ἀρχῆς καὶ μοναρχεῖ τοῦ κράτους. ὑπῆρχε δ’ οὗτος εὐσεβής τις ὀρθόφρων, μηδὲν νεοχμῶν τῶν ἐθῶν ἐκκλησίας,
2715εἴκων δὲ ταύτῃ καθὰ μητρὶ φιλτάτῃ, ὑπερμαχῶν τε δογμάτων τῶν ἐνθέων, καὶ πάντα ποιῶν πρὸς φυλακὴν τῶν νόμων. ἦν ἐν μεθέξει καὶ σοφῶν μαθημάτων παιδεύσεώς τε τῆς θύραθεν εἰς ἄκρον·
2720ὧν καὶ προμηθεὺς ὦπτο συνεῖναι βίῳ, τῆς σφῶν ἐπιστήμης γε τάξας τεχνίτας. πλὴν εἶχεν ἄττα μὴ προσήκοντα κράτει· αὐταρχίαν γὰρ μαλακῶς ἦν ἰθύνων,
ὡρᾶτο καὶ δύσοργος ἡμαρτηκόσιν,119
2725πρὸς δ’ αὖ κολαστὴς ἀπαραίτητος σφίσιν. ἀρχαιρεσιάζων δὲ βουλάς τ’ ἐκφέρων, ἀρχαῖς τε κοιναῖς καὶ στρατηγίαις ὅλαις ἄνδρας ἐφίστα μηδαμῶς πεφυκότας, ἀναξίους δὲ καὶ μοχθηροὺς εἰσάπαν,
2730ἀρχὰς ἁπάσας χρημάτων δρῶν ὠνίους. Τούτου Ῥωμανῷ συνανάσσοντος τότε εἰκὼν ἀχειρότευκτος Χριστοῦ δεσπότου, ἐν χειρομάκτρῳ διαγραφεῖσα ξένως, ἐξ Ἐδέσης ἤνεκτο πρὸς Βυζαντίδα.
2735καὶ Ῥωσικός τις μυριάριθμος στόλος, φέρων ἀριθμὸν ὁλκάδων πρὸς ταῖς δέκα, ὥς φασι, πέντε χιλιοστύας ὅλας, λεηλατήσων κατέπλευσε πρὸς πόλιν· σχεδὸν δ’ ἅπας ἔφθαρτο τῷ θεοῦ σθένει
2740καὶ μητρανάνδρου παρθένου συμμαχίᾳ πρὸς ἀντιπρώρου Ῥωμαϊκοῦ τοῦ στόλου.
ante2742tῬωμανὸς ὁ υἱὸς αὐτοῦ ἔτη γʹ.
2742Τοῦ πορφυρανθοῦς δ’ ἀπολιπόντος βίον ὁ παῖς Ῥωμανὸς ἀναδείκνυται κράτωρ, ᾧπερ συνῆπτο πρὸς γάμου κοινωνίαν
2745Θεοφανώ τις ἐκ χαμερποῦς τοῦ γένους, ἣ τἀνδρὶ τίκτει παῖδας ἄρρενας δύο,
τὸν Βασίλειον, πρὸς δὲ Κωνσταντῖνον, οὓς βασιλικῇ ταινίᾳ στέφει φίτης, ἀνὴρ τρυφηλὸς ἐκδεδιῃτημένος,120

(2750)

μέθαις τε κώμοις προστετηκὼς ἐξόχως, φιληδονίαις ἀφροδισίοις πότοις, ἀνδράσι λοιμοῖς συνδιάγων καὶ φθόροις. κοινῶν δὲ διοίκησιν ἦν ἐγχειρίσας Ἰωσήφ τινι τὴν ἐπίκλησιν Βρίγγᾳ,
2755πραιποσίτῳ τε καὶ παρακοιμωμένῳ. ὅμως στρατηγοῖς ἀνδρικοῖς κεχρημένος στόλῳ τε βαρεῖ κατ’ ἐχθρῶν ἀντιπάλων νίκας κατώρθου, τοὺς ἐναντίους τρέπων· Φωκᾶν Νικηφόρον γάρ, ἄνδρα γεννάδαν,
2760σὺν συγγόνῳ Λέοντι στρατηγοὺς ἔχων αἱρεῖ δι’ αὐτῶν ὑπεναντίων πόλεις, καὶ θράσος ἐχθρῶν ὑποκλίνει τῷ κράτει.
ante2763tΝικηφόρος Φωκᾶς ἔτη ϛʹ.
2763Τούτου καταστρέψαντος αἰσχρῶς τὸν βίον καὶ κράτος υἱοῖς γαμετῇ λελοιπότος,
2765Φωκᾶς Νικηφόρος τις ἀποστὰς κράτους ἀνηγορεύθη βασιλεὺς αὐτοκράτωρ παρὰ στρατηγῶν τῆς ἕω καὶ ταγμάτων. οὗτος στρατεύσας κατὰ Σύρων Κιλίκων πολλὰς πόλεις σφῶν εἷλε τῆς μάχης νόμῳ,
2770Ἄδαναν, Ῥωσόν, τεῖχος Ἀναζαρβέων,
πρὸς ταῖσδε Ταρσὸν καὶ Μόψου τὴν ἑστίαν, ὧν καὶ πύλας ἤγαγε πρὸς Βυζαντίδα ἐχούσας εὖ τέχνης τε καὶ ποικιλίας. καὶ θεῖον ἐκτύπωμα Χριστοῦ δεσπότου121
2775εὑρὼν κεράμῳ προστυπωθὲν ἀτέχνως ἐξ Ἱεραπόλεως ἄστεος Σύρων, καὶ βόστρυχόν γ’ αἵματι συμπεφυρμένον ἐκ προδρομικῆς κάρας ἀνειλημμένον, ἀνακομίζει πρὸς πόλιν βασιλίδα.
2780καὶ φρούρια πλεῖστα δὲ τῶν ἐναντίων κράτει καθυπέταξε τῆς Ῥωμαΐδος. καὶ ταῦτα μὲν κάλλιστα κατορθωμάτων· πλὴν τοῦδε λαμπρὸν ἐπισκιάζον εἶχέ τι, ἥττητο χρημάτων τε καὶ χρυσαργύρου,
2785κἀντεῦθεν εἰς ἃ μὴ δέον παρακλίνας δασμοῖς τε καινοῖς κατατρύχων καὶ φόροις ὑπήκοον πᾶν ταῖν χεροῖν τῶν πρακτόρων, ὤφθη μισητὸς πᾶσι καὶ τοῖς ἐν τέλει, καὶ μᾶλλον οἷς ἔθιμα τῆς ἐκκλησίας
2790ἀνατρέπειν ἔσπευδε καὶ κακῶς λύειν, ψήφους πρὸς αὑτὸν ἑλκύων ἐπισκόπων, καὶ τῷ ταμείῳ ποιμένος τεθνηκότος τὰ πτωχικὰ πράγματα τῆς ἐκκλησίας συνεισφέρειν δεῖν θεσπίσας παρανόμως.
2795οὐχ ἧττον ἐξέμηνε πάντας πρὸς μῖσος τὸ κατ’ ἐκείνου τεῖχος ὑπερῃρμένον,
ὃ κυκλόθεν τέτευχε τοῖς ἀνακτόροις, ὑψιτενές τ’ ὂν καὶ περίδρομον λίαν. καὶ δόγμα δ’ εἰσήνεγκεν οὗτος ἐν μέσῳ122

(2800)

θεσπίζον ὡς δεῖν στρατιώτας ἐξ ἴσου μάρτυσι τιμᾶν καὶ γεραίρειν τοῖς ὕμνοις μάχαις σφαγέντας καὶ λελοιπότας βίον. καὶ τάχ’ ἂν ἐξήνυστο πρὸς πέρας τόδε, εἰ μὴ πατριάρχης τε σὺν ἀρχιθύταις,
2805πρὸς δ’ αὖ λογάδες ἀντέστησαν εἰκότως. Τούτῳ Τζιμισχῆς ἐγκοτῶν Ἰωάννης ἐφ’ οἷς κακῶς ἔδρασεν αὐτὸν ἀδίκως, σὺν οἷς ἐθάρρει καττύει τούτῳ λόχον καὶ σκέμμα δεινὸν καὶ παγίδα θανάτου,
2810αὐτουργὸν αὐχῶν τοῦ λόγου βασιλίδα. χρησάμενος δὲ σὺν ἑταίροις σαργάνῃ, ἣν ηὐτρέπισε βασιλὶς εὐμηχάνως, ἀνῆλθεν ἠλίβατον ἄνοδον νύκτωρ, καὶ βασιλείῳ, καθάπερ νυκτιλόχοι
2815ἢ θῆρες εἰπεῖν ἄγριοι βροτοκτόνοι, παρεισφθαρέντες θαλάμῳ ξιφηφόροι σφάττουσι τόνδε τὸν βασιλέα ξίφει.
ante2818tἸωάννης ὁ Τζιμισχῆς ἔτη ϛʹ 𐅶.
2818Μεθ’ ὃν Τζιμισχῆς γεννάδας Ἰωάννης εὐθὺς ἀνηγόρευτο πρὸς παντὸς κράτωρ,
2820μετὰ δὲ μικρὸν βασιλικῇ ταινίᾳ
παρ’ ἀρχιθύτου διαδεῖται τὴν κάραν, ἀνὴρ στρατηγὸς ἀπαράμιλλος ξένος, τῶν καθ’ ἑαυτὸν ἐν μάχαις διαφέρων εὐανδρίαις τε συνεταῖς στρατηγίαις,123
2825ψυχῆς παραστήματι σὺν εὐβουλίᾳ, αὐτοκράτωρ ἄριστος, ἡδὺς τοῖς φίλοις, ἐχθροῖς δυσαντίβλεπτος ἢ φρικαλέος. οὗτος χαριτώνυμος, ὀλβία χάρις, πραΰς, ἱλαρός, εὐμενὴς ὑπηκόοις,
2830ὃς ἡμέρως ἤνεγκε τὴν διὰ φόνον ἐπιτιμίαν καὶ νεῶ τὴν κωλύμην τοῦ ποιμενάρχου καὶ σοφοῦ Πολυεύκτου, ὡς πρὶν ὁ Δαβὶδ τοὺς ἐλέγχους τοῦ Νάθαν, τοὺς μὲν φυγάδας καταγαγὼν αὐτίκα
2835οὓς πρὶν ἐφυγάδευσε φθὰς Νικηφόρος, ἐν οἷσπερ ἦσαν καὶ λογάδες ποιμένων, καθυπογράψαι μὴ θελήσαντας τόμῳ ᾧ θεσπίσας ἦν βασιλεὺς Νικηφόρος, ἄνευ ἐκείνου μηδένα προεδρίας
2840ποιμαντικῆς τε τυγχάνειν προστασίας, ὅνπερ διατέτμηκεν εἰς λεπτὰ τόμον. ὃν δ’ εἶχε πλοῦτον διένειμεν ἀπόροις, καὶ κανονικὴν ὑπέδυ λειτουργίαν εἰς ἄφεσιν πταίσματος, εἰς λύσιν φόνου.
2845εἶτα κατὰ Ῥὼς ἐκστρατεύσας βαρβάρων ἥττησεν αὐτοὺς ἐν μάχῃ κατὰ κράτος· ἡνίκα καί τις ὦπτο πολλοῖς ἱππότης,
ἄγνωστος ἀνήρ, Ῥωμαϊκῶν ταγμάτων ὑπερμαχῶν ἄριστα κατὰ βαρβάρων.124

(2850)

ἔγνωστο δ’ εἶναι Θεόδωρον τὸν μέγαν, Χριστοῦ στρατιώτην τε καὶ στρατηλάτην. ἔγνωστο δ’ οὕτως ὡς προϊών σοι φράσω. γυνή τις ὑπῆν εὐλαβὴς καὶ κοσμία ναῷ προσεδρεύουσα πρὸς Βυζαντίδι,
2855ἥτις πρὸ μιᾶς ἡμέρας ταύτης μάχης ἔδοξεν ἀθρεῖν μητράνανδρον παρθένον, δορυφορουμένην τε καὶ προηγμένην ἀνδράσι πολλοῖς καθάπερ βασιλίδα, καὶ ταῦθ’ ὕπαρ ἔδοξε φαμένης κλύειν
2860“ὦ Κυριθεόδωρος, ὦ στρατηλάτα, ἐμός τε καὶ σὸς προσφιλὴς Ἰωάννης βαρεῖς ἀγῶνας καὶ δυσηνύτους ἔχει. σὺ δ’ ἀλλ’ ἐπικούρησον αὐτῷ ταχύνας.” τόδ’ ἡ θεωρὸς τοῖς συνοῦσιν ἐκφέρει·
2865μνήμῃ διδοῦσι καὶ γραφῇ τὴν ἡμέραν, καὶ πάνθ’ ὑπῆρχε σύνδρομα χρόνῳ μάχης. Οὗτος στρατεύσας καὶ κατὰ Κιλικίας πάμπολλ’ ἐχειρώσατο ταύτης φρουρίων· ὅσα δ’ ἀφηνίασε τῆς κραταρχίας,
2870πρὸς τήνδ’ ἐπανήγαγε ταῖς στρατηγίαις. Οὗτος νεὼν ἤγειρε Χριστῷ δεσπότῃ
πολυτελῆ κάλλιστον ἐν Χαλκῇ ξένον.125
ante2873tΒασίλειος ὁ βουλγαροκτόνος ἔτη νʹ.
2873Τούτου τὸ βιοῦν ἐκμετρήσαντος μόρῳ κληροῦχος ἀρχῆς τῆς πατρῴας ἐννόμως
2875Βασίλειος δέδεικτο καὶ σκηπτουχίας, ὁ Ῥωμανοῦ παῖς, πορφυρόβλαστος κλάδος, αὐτοκράτωρ κράτιστος ἐν στρατηγίαις, αὐταρχίας τάλαντον αὐξήσας μέγα ὡς πιστὸς ὡς φρόνιμος ὢν ὑπηρέτης,
2880οὐ πρὸς τρυφάς τε καὶ πρὸς ἀνέσεις βλέπων, οὔτ’ ἀμελείᾳ μήτε μὴν οἰκουρίᾳ ἢ μαλακίᾳ προστετηκὼς μηδ’ ὅλως, ἀλλὰ στραταρχῶν πάντα καιρὸν τοῦ βίου καὶ ταῖς κατ’ ἐχθρῶν ἐντρυφῶν ἀεὶ μάχαις,
2885ἀνὴρ ἀγαθός, εὐσεβῶν νόμων φύλαξ, μηδὲν νεοχμῶν τῶν ἐθῶν ἐκκλησίας, ταῖς ἀρετῶν χάρισιν ἠγλαϊσμένος, μᾶλλον δ’ ἐραστὴς σωφροσύνης ἀνδρείας. οὗτος καθάπερ ἀετοῦ λαχὼν φύσιν,
2890ἢ πτηνὸς ὢν φρόνησιν ἢ προθυμίαν, τὸ μὲν πρὸς αὐτὴν ἐκστρατεύων τὴν ἕω, τὸ δὲ πρὸς αὐτοὺς τοὺς ὅρους τῆς ἑσπέρας ἢ πρὸς μέρη βόρεια καὶ μεσημβρίας, χώρους ἐπῄει βαρβάρων ἀντιπάλων,
2895λεηλατῶν σφᾶς, πυρπολῶν, πορθῶν πόλεις ἐρυμνά τε φρούρια τῆς μάχης νόμῳ. καὶ δεῖγμ’ ἐναργὲς ἡ Σκυθῶν ἐρημία λεία τε Μυσῶν κατὰ τὴν παροιμίαν, Περσῶν τ’ Ἀβασγῶν ἐκτριβὴ τῶν τ’ Ἀβάρων,126

(2900)

ὧνπερ καθεῖλε τὸ θράσος κατὰ κράτος. καθεῖλε δ’ οὐχ ἥκιστα καὶ τυραννίδα τὴν τοῦ Σαμουὴλ Βουλγάρων ἀρχηγέτου, καὶ σφῶν δ’ ἀνεῖλε δυσαρίθμους ἐν μάχῃ· συρρήξεως γὰρ συμπεσούσης καὶ μάχης
2905Μυσῶν ἐχειρώσατο χιλιοστύας πεντάδας εἰς τρεῖς τὰς ὅλας ποσουμένας, ὧν ὄμματ’ ἐξέκοψε πάντων ἐνδίκως. κἀκ τῶνδε βραχεῖς παραδοὺς πομποὺς σφίσι, καὶ θάτερον σφᾶς ὀμμάτων ἐσβεσμένους,
2910πάντας ἀφῆκεν ἰέναι πρὸς Μυσίαν. οὓς δυστυχῶς ἔχοντας ἰδὼν σφῶν κράτωρ τέθνηκε, τρωθεὶς τῆς ἀθυμίας βέλει. κἀκ τοῦδε Βασίλειος, αὔγουστος μέγας, πᾶσιν ἐπωνόμαστο Βουλγαροκτόνος.
2915ἑλὼν δὲ Μυσῶν τὰς καθ’ ἑσπέραν πόλεις, Ἀχρίδα καὶ Σκόπια, Πρεσθλάβας δύο, τὰς ἐν Σαρδικῇ καὶ Βιδίνης χωρία σὺν Περνίκῳ, φρούριά θ’ ἑπτὰ πεντάδας,
πάντα καθυπέταξε Ῥωμαίων κράτει.127
ante2920tΚωνσταντῖνος ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἔτη βʹ 𐅶.
2920Τούτου μεταλλάξαντος ἐν γήρᾳ βίον Κωνσταντῖνος σύναιμος ἄρχει τοῦ κράτους, ὄγκον μὲν αὐχῶν σωματικὸν καὶ σθένος, δειλὸς δὲ πάμπαν καρδίαν, ἀνειμένος, ἤθους πεφυκὼς μαλθακοῦ καὶ ῥᾳθύμου,
2925θεατρομανῶν καὶ κύβοις προσανέχων τρυφαῖς τε, κώμοις ἀφροδισίοις μέθαις ἡδυπαθείαις ἐντρυφῶν, συσσιτίοις, βίον βιῶν ἄντικρυς Σαρδαναπάλου, ἄθυρμα πᾶσι βαρβάροις ἀντιπάλοις,
2930ὧν ὁρμὰς οὐκ ἔκρινε δεῖν ὅπλοις τρέπειν ἢ συνελαύνειν σφᾶς ξίφει πρὸς δειλίαν, ὑπηκόους δὲ καλαμώμενος φόροις εἰσπράξεσί τε παντοδαπαῖς συχνάκις ἐδεξιοῦτο δωρεαῖς σφᾶς ἀφθόνοις
2935τῶν ἀξιωμάτων τε τοῖς ὑπερτάτοις. οὕτω κατεπράϋνε βαρβάρων θράσος· διαβολαῖς δ’ εὔεικτον οὖς ἦν ὑπέχων, ἥττητο θυμοῦ καὶ φθόνου καὶ κακίας. ταῦτ’ ἄρα πολλοὺς ἐστέρησε τοῦ βίου,
2940ἄλλων δ’ ἐπήρου τὰς κόρας τῶν ὀμμάτων ἐξ ὑπονοίας καὶ ψιλῆς ὑποψίας. ἐπεὶ δὲ τετρύχωτο γήρᾳ καὶ νόσοις καὶ καθεώρα προσδόκιμον τὸ μέτρον,
Ἀργυρόπουλον Ῥωμανὸν προσλαμβάνει,128
2945καὶ τῷδε συνῴκισε τὴν θυγατέρα, δόλῳ γυναικὸς τῆς νομίμου χωρίσας. εἶτα παραδίδωσι καὶ κραταρχίαν. ἐπιβιοὺς δὲ τοῖσδε μικρὸν ἐκπνέει.
ante2949tῬωμανὸς ὁ ἀργυροποῦλος ετ. εʹ 𐅶.
2949Καθίσταται δὲ Ῥωμανὸς αὐτοκράτωρ,

(2950)

ἀνὴρ ἀγαθὸς εὐσεβής, εὐπατρίδης, λόγων ἑταῖρος καὶ τέχνης ἐγκυκλίου, τῶν δημοσίων εὐαγῶν ἴδρις νόμων, εἰσπράξεως ὄλεθρος ἀλληλεγγύου, εὐεργετικὸς ἀπορουμένοις ὅλοις,
2955δορυαλώτων δυσαριθμήτων λύτης, ναοῦ σοφίας τῆς μεγίστης ἀψίδος εὐμήχανός τις φιλότιμος συνδέτης, χρυσοῦ χορηγὸς ἀφθόνου κληρουμένοις, κοινῶν χρεῶν λύτης καὶ δότης πάλιν.
2960οὗτος στρατεύσας κατὰ τῶν ἐν Φοινίκῃ σπονδὰς λυσάντων Ἀγαρηνῶν ἀθέων πόλεις θ’ ἑλόντων τὰς ὑπηκόους κράτει καὶ συμπλακεὶς ἥττητο δυσκλεῶς σφίσι, καὶ διεσώθη πρὸς πόλιν Ἀντιόχου,
2965κἀκεῖθεν ἀνέζευξεν εἰς Κωνσταντίνου. καὶ λοιπὸν ἠλλοίωτο γνώμην τὴν πάλαι,
καὶ πάντας ἐξέθλιβε τοὺς ὑπηκόους εἰσπράξεσι φόρων τε δασμῶν ἐκτόπων, δεικνύμενος πράκτωρ τις, οὐκ αὐτοκράτωρ,129
2970πικρὸς λογιστὴς εἰσφορῶν καὶ παιπάλη. ταῦτα δὲ πάντα καὶ μακρῷ τούτων πλέω κενῶν ὑπῆρχε καὶ δαπανῶν πλουσίως ἐν ᾧ καθιδρύσατο σεμνείῳ ξένῳ τῇ μητρανάνδρῳ καὶ περιβλέπτῳ κόρῃ,
2975ᾧπερ καθυπέταξε κτήσεις παμφόρους, πόλεις τε πολλὰς καὶ φόρους ἐτησίους καὶ πλέθρα γῆς πάμπολλα καὶ πλείστας δόσεις, πάντα μοναστῶν ἀκατάλληλα βίῳ. Οὗτος στρατηγοῖς ἀνδρικοῖς βουληφόροις
2980καὶ ταγματάρχαις συνετοῖς κεχρημένος στρατεύματί τε ναυτικῷ ῥωμαλέῳ νίκας κατώρθου, κατεναυμάχει στόλους. καὶ γὰρ κατακείρουσιν ἐν βαρεῖ στόλῳ τοῖς Ἀγαρηνοῖς Ἰλλυρικὰ χωρία,
2985καὶ δρῶσι κακῶς τὰς ἐκεῖ κώμας πόλεις, Ῥωμαϊκός τις ἐντυχὼν σφίσι στόλος πυρίφλεκτον σφῶν ἀποδεικνύει στόλον. καὶ πάλιν ἄλλος τις χιλιόναυς στόλος ἐξ Ἀφρικῆς ἔπλευσε τὰς νήσους φλέγων,
2990καὶ πᾶς μικροῦ πέφλεκτο Ῥωμαίων στόλῳ, ὃς αἰχμαλώτους εἷλε πεντακοσίους καὶ δεσμίους πέπομφεν εἰς Βυζαντίδα. τῶν πρὸς δ’ Εὐφράτῃ κειμένων περ ἀστέων
στρατηγὸς ἐκράτησεν Ἐδέσσης μάχῃ·130
2995ὃς αὐτόγραφον καὶ θεόγραφον πλέον εὑρὼν ἐπιστόλιον Χριστοῦ δεσπότου στέλλει βασιλεῖ δῶρον ἠγαπημένον. Τούτου κρατοῦντος γῆς κλόνος τις συνέβη, ᾧ πολλὰ κατήρειπε τῶν δομημάτων,

(3000)

ἃ πάντα λαμπρῶς ἀνεκαίνισε κράτωρ. Ἐπεὶ δὲ μίτος τοῦ βίου κέκοπτό οἱ, νόσῳ τακέντι ποικίλῃ φθισιβρότῳ,
ante3003tΜιχαὴλ ὁ Παφλαγὼν ἔτη ζʹ.
3003Ζωὴ βασιλὶς δεικνύει βασιλέα τὸν τῆσδ’ ἐραστὴν Μιχαὴλ Παφλαγόνα,
3005ὡραῖον ὄψιν εὐπρεπῆ κεκασμένον, τῆς φύσεως ἄντικρυς ἄγαλμα ξένον, πρὸς δ’ αὖ ψυχικαῖς ἀρεταῖς ἠνθισμένον, ἀγαθόν, εὐέντευκτον, ἱλαρὸν τρόπους. τούτῳ τὸ κάλλος προξενεῖ κράτους στέφος·
3010γένους γὰρ ἐκφὺς εὐτελῶν καὶ ξυγκλύδων, κάλλους δ’ ἔχων εὖ καὶ μελῶν εὐκοσμίας, ἐρώμενος δέδεικτο τῆς βασιλίδος, κἀντεῦθεν ἀνήνεκτο καθάπαξ φάναι εἰς ὕψος οἷον καὶ θρόνον κραταρχίας.
3015πλὴν γνοὺς Ῥωμανὸς ὡς ἐνῆν πεπραγμένα, ἔτι περιὼν καὶ κρατῶν εὖ τοῦ κράτους, πίστεις παρέξειν ὁρκίοις φρικαλέοις Μιχαὴλ ἠνάγκασε μηδὲν εἰδέναι· ὁ δ’ εὐπετῶς δέδρακε μὴ δείσας δίκην.131
3020ὅθεν τι δαιμόνιον ὡς Σαοὺλ πάλαι ἐνσκῆψαν αὐτῷ συνέπνιγεν ἀθλίως, ὡς ἦν ἀκούειν, τῆς ἐφορκίας χάριν. ὅμως διεῖπεν εὐτυχῶς τὰ τοῦ κράτους, καὶ δι’ ἑαυτοῦ καὶ στρατηγῶν ἐκκρίτων
3025ἠμύνετ’ ἐχθρούς, καὶ δορυκτήτους πόλεις αἱρῶν ὑπῆγε τῷ κράτει τῶν Αὐσόνων. ἐκ τῆς δ’ Ἀφρικῆς αὖθις ἐκπλεύσας στόλος, νήσους τε κακῶν καὶ παραλίους τόπους, Ῥωμαϊκῷ πᾶς κατεποντώθη στόλῳ.
3030καὶ Μανιάκης εὐσθενὴς στρατηγέτης ἑλὼν Σικελῶν νῆσον ἐν στρατηγίαις ταύτην καθυπέταξε τῇ κραταρχίᾳ. Μικροῦ δ’ ἂν εἷλεν Ἐδεσσηνῶν τὴν πόλιν Ἀρραβική τις δραματουργία τότε,
3035εἰ μὴ θεός γ’ ἔσφηλεν αὐτὴν αὐτίκα. μεγιστᾶνες γὰρ Ἀρράβων ἐθναρχίας πόλει προσῆλθον δώδεκα τῆς Ἐδέσης πλασάμενοι δῶρ’ ἄττα βασιλεῖ φέρειν, πεντακοσίας καμήλων ἡγούμενοι,
3040ἄχθος φερουσῶν καθ’ ἑκάτερον μέρος
θίβας μεγίστας, αἷς ἐνῆν τις ὁπλίτης· οἵπερ δολίως ἱκέτευον εἰς πόλιν συνεισαγαγεῖν θίβας ἑσπέρας σφίσιν, ὡς νυκτὸς αὐτοῖς τὸ δρᾶμα λάβῃ πέρας.132
3045οὔπω δὲ τοῦτ’ ἔσχηκε βαρβάροις τέλος, καὶ δρᾶμα γνωσθὲν εἰς κακὸν ἀντεστράφη τοῖς ἐλλοχῶσι καὶ συνίστορσι δόλου· πάντες γὰρ ἀνῄρηντο Ῥωμαίων σπάθῃ. Ἐπεὶ δὲ τετρύχωτο Μιχαὴλ νόσῳ,

(3050)

λύσιν δ’ ἑώρα καὶ τομὴν ἐγγὺς μόρου, τὴν βασιλικὴν παριδὼν ἁλουργίδα καὶ βασιλείου σύμβολα πάντα κράτους, ἐκ βασιλείων ἀπανίσταται δόμων καὶ τὴν πρὸ τειχῶν εὐαγῆ μονὴν φθάνει,
3055ἣν αὐτὸς ἀνήγειρε δυσὶ συγγόνοις θαυματοβρύταις ἁγίοις ἀναργύροις· ἔνθα καταχθεὶς καὶ καρεὶς καλὴν κόμην τὸ κατὰ Χριστὸν ἐνδιδύσκεται ῥάκος. εἶτα μετὰ βράχιστον ἐκλείπει βίον,
3060θερμῆς δεδειχὼς τῆς μετανοίας τρόπους.
ante3061tΜιχαὴλ ὁ καλαφάτης μῆνας δʹ.
3061Καὶ πάλιν ἧκε πρὸς βασιλίδα κράτος, ἥτις ὑπούλοις καταθελχθεῖσα λόγοις ὅρκοις τε φρικτοῖς καὶ τινῶν συμβουλίαις
στέφει Μιχαὴλ Καίσαρα βασιλέα133
3065καὶ κράτορα δείκνυσι τῆς Ῥωμαΐδος, ἄνδρα ῥυπαρόν, δυσγενῆ, φαύλου γένους, κἀκ τῶν τρόπων κάκιστον ὄντα τὸ πλέον, ὕπουλον, ἀχάριστον εἰς εὐεργέτας, ἀγνώμονα, βάσκανον, ὀργίλον φύσει,
3070τὴν γλῶτταν ἀντίφθογγον αὐχοῦντα λόγοις· ὅστις ἐπείπερ ἐγκατεστάθη κράτει, τὸ συγγενὲς μέτεισιν οἰκεῖον γένος, ἀποστερῶν σφᾶς ἀρρενωπίας ὅλης, κἂν ἦν ὑπηνήτης τις ἢ γήμας πάλαι.
3075καὶ μητράδελφον ἐξόριστον δεικνύει, δι’ οὗ τὸ βασίλειον εὕρατο κράτος. εἶτ’ ἀπελαύνει τῶν ἀνακτόρων βίᾳ δέσποιναν αὑτοῦ κυρίαν εὐεργέτιν, κείρει τε ταύτην καὶ κατακλείει τέλος
3080νήσῳ Πριγκίπου, συκοφαντίας πλάσας. ἃ δῆμον ἐξέμηνε μαθόντα τάδε· καὶ τῷ τυχόντι δεξιὰν πᾶς ὁπλίσας, ὡς σμῆνος οἷον τῶν μελισσῶν, συνέθει τῶν βασιλείων εὐθὺ σὺν προθυμίᾳ.
3085ἀνερράγη γοῦν ἐμφύλιός τις μάχη, καὶ πλῆθος οὐ βράχιστον ἐν τῇδ’ ἐφθάρη. τέως Μιχαὴλ ἀπορρηθεὶς τοῖς ὅλοις, μέλαν τι τριβώνιον ἐνδὺς ἀθλίως, μονῇ Στουδίου προσπεφευγὼς ἱκέτης
3090ὑπεισέδυ τράπεζαν ἱλαστηρίου·
ἧς ἐκβαλόντες ἐκτυφλοῦσιν ἀθλίως. χειρίζεται δὲ δυὰς ἡ τῶν συγγόνων, Ζωὴ Θεοδώρα τε, τὴν κραταρχίαν.134
ante3094tΚωνσταντῖνος ὁ μονομάχος ἔτη ιβʹ.
3094Ζωὴ δ’ ἐρῶσα τήνδε κατέχειν μόνη
3095πρὸς συνάφειαν γαμικὴν συνεζύγη τῷ Κωνσταντίνῳ, τοὐπίκλην Μονομάχῳ, καὶ κράτορα δείκνυσιν αὐτὸν Αὐσόνων, ὄντ’ εὐγενῶν τε καὶ περιδόξων ἕνα ὡς εὐπατριδῶν ἐκφυέντα πατέρων,

(3100)

λόγοις ὁμιλήσαντα πάνυ μετρίως, ἐρωτικῶς δ’ ἔχοντα πλὴν πρὸς τοὺς λόγους, ῥᾴθυμον ἦθος μαλακόν τ’ ἀνειμένον, τρυφαῖς προσανέχοντα γλυκυθυμίαις, ἐρωτοληψίαις τε συνισχημένον,
3105τῶν ἀξιῶν νέμοντα τὰς τιμὰς χύδην οἷς οὐ προσῆκεν ἀγοραίοις ἀνδράσιν, καὶ δημοσίων χρημάτων ὄλβους ὅλους ὅλαις ἁμάξαις ἀναλίσκοντα μάτην, οὐκ εἰς τὸ κοινῇ συμφέρον Ῥωμαΐδι
3110ἢ χρήσιμόν τι τῷ κράτει συνεισφέρον. ἀντῆρε τῷδε βασιλεῖ Μανιάκης ἀποστατήσας καὶ στρατιὰν ἁλίσας, ἀνὴρ στρατηγὸς εὐσθενὴς καὶ γεννάδας, οὗπερ κλέος μέγιστον ἐν στρατηγίαις·
3115ὃς μηδ’ ὁτιοῦν ἐν τυραννίδι δράσας ἐξαπίνης τέθνηκεν ἀρτύων μάχην. μεθ’ ὅν τις ἄλλος, Τορνίκιος τοὐπίκλην, ὅστις ἐπῆλθε σὺν στρατιᾷ τῇ πόλει· ἀλλὰ κρατηθεὶς ἐστέρητο τοῦ φάους.135
3120καὶ Ῥωσικὸς πάλιν δὲ τῇ πόλει στόλος ἐπεισέφρησε μυρίον στρατὸν φέρων· ὃς ναυμαχίᾳ πᾶς σχεδὸν διεφθάρη. καὶ Πατζινάκαι τῶν παριστρίων ἔθνος λεηλατοῦντες κατέδραμον τὴν Θρᾴκην·
3125σπονδὰς δεδρακότες δὲ Ῥωμαίοις τέλος τὰς πανοπλίας κατέθεντο καὶ μάχας. Τούτου κρατοῦντος Οὐνικὸν Τούρκων ἔθνος, ὁρμώμενον πρὶν ἐξ ὀρῶν Καυκασίων, ἐπῆλθε πρῶτον Ῥωμαΐδος τοῖς ὅροις,
3130κἀκ τοῦδ’ ἐθισθὲν τῇ κατ’ αὐτῆς μανίᾳ ἔληγεν οὐδὲν τῆσδ’ ὅρους κατατρέχον. ἐκ τῶν μερῶν ὅπως δὲ τῶν προσαρκτίων οἷα λύμη τις οὐ καλῶς εἰσεφθάρη εἰς τὴν καθ’ ἡμᾶς γειτνίασιν λεκτέον.
3135Μουχούμετ ἀνὴρ ἡγεμὼν τῆς Περσίδος ἤρατο μάχην κατὰ Βαβυλωνίων Ἰνδῶν θ’, ἑαυτῷ δυσμενῶν ἀντιπάλων, δι’ ὧν τροποῦται τοὺς ἐχθροὺς κατὰ κράτος. νικηφόρος γοῦν σὺν σφίσιν ἀφιγμένος
3140πρὸς τὴν ἑαυτοῦ Μουχούμετ ἐθναρχίαν,
παλινδρομῆσαι πρὸς πατρίδα συμμάχους οὔκουν μεθίει χρησίμους δεδειγμένους· ὅθεν φυγόντες ἀνέδραμον εἰς ὄρη, καὶ τῇδε τὴν δίαιταν εἶχον ἐν χρόνῳ,136
3145καὶ κατιόντες κατεδῄουν τὰ πέριξ, ἀγροὺς πόλεις κώμας τε τῶν ἐκ τῆς Ἄγαρ. στράτευμα τοίνυν εὐτρεπίσας Μουχούμετ στέλλει κατ’ αὐτῶν, μυριάδας που δύο, ὃ νυκτὸς ἄρδην τοῖς Τούρκοις κατεσφάγη.

(3150)

κἀκ τοῦδε θρασεῖς τῇ νίκῃ δεδειγμένοι καὶ τὴν κατὰ πρόσωπον ἱστῶσι μάχην, καὶ συμπλακέντες κατὰ μάχην Μουχούμετ κτείνουσιν αὐτὸν καὶ κρατοῦσι τοῦ τόπου, ἀποστεροῦσι τοῦ κράτους τοὺς ἐξ Ἄγαρ,
3155καὶ τοῦτο χειρίζουσι τοῖς ἐκ τοῦ γένους, τοὺς δ’ Ἀγαρηνοὺς ἔσχον εἰς ὑπηκόους. Οὗτος βασιλεὺς καὶ μονὴν τῶν Μαγγάνων, ἔχουσαν εὖ κάλλους τε καὶ ποικιλίας, ἤγειρε λαμπρῶς ἀφθόνοις χορηγίαις
3160Γεωργίῳ μάρτυρι τῷ καλλινίκῳ, ἐν ᾗ μυρίας ἀνάλωσε δαπάνας πολυταλάντους καὶ δυσαριθμουμένας. ἐπεὶ δ’ ἐδεῖτο χρημάτων ἄλλων πάλιν, ἤρξατο κινεῖν ἃ κινεῖν οὐκ ἦν δέον·
3165χώραις γὰρ ἀτέλειαν αὐχούσαις τόπων, εἰς φυλακὴν δὲ συντελούσαις πάλαι
καὶ κωλυούσαις βαρβάροις τὰς ἐξόδους, δασμοὺς ἐπιθεὶς καὶ φόρους τοὺς δι’ ἔτους φρουροὺς καταργεῖ καὶ κατοπτῆρας τόπων.137
3170κἀκ τοῦδε λοιπὸν πάροδος τοῖς βαρβάροις ὑπῆρξε ῥᾴστη Ῥωμαΐδος πρὸς τόπους.
ante3172tΘεοδώρα καὶ Μιχαὴλ ἔτη γʹ.
3172Μονομάχου δὲ τὸν βίον λελοιπότος, τὰ Ῥωμαϊκὰ σκῆπτρα παραλαμβάνει ἡ πορφυρανθὴς παρθένος Θεοδώρα,
3175ταύτῃ διαφέροντα μᾶλλον πατρόθεν· ἥτις μονῇ τε καὶ μοναχαῖς παιδόθεν ἐκδοῦς’ ἑαυτὴν καὶ τρίχα κειραμένη Χριστῷ καθιέρωτο καλῷ νυμφίῳ, βασιλὶς ἐκλάμπουσα ταῖς ἀγλαΐαις,
3180ταῖς ἀρετῶν χάρισιν ὡραϊσμένη, φαιδρά, κυδίστη, παρθένος διὰ βίου. ἄρτι δὲ κράτος, ὡς ἔφην, δεξαμένη ἅπαντ’ ἐποίει τὰ προσήκοντα κράτει, λῆμ’ ἀρρενωπὸν δεικνύουσα καὶ σθένος,
3185ὡς ἀρρενόφρων Δεβώρα θρυλουμένη· καθῆστο καὶ γὰρ ἐν βασιλείῳ θρόνῳ δορυφορίας βασιλικῆς ἠγμένης, ἐπιστατοῦσα τοῖς ὅλοις ὥσπερ δέον, σὺν εὐνομίᾳ καὶ δικαιοκρισίᾳ,
3190ἀρχαιρεσιάζουσα πρὸς τὸ συμφέρον,
ψήφους τιθεῖσα καὶ δίκας κατὰ λόγον, καὶ βασιλικῶς χρηματίζουσα πάλιν τοῖς πρέσβεσιν ἥκουσιν ἐξ ἐθναρχίας. οὐκοῦν θεὸς κύδιστον εὔδαιμον κράτος138
3195παρέσχεν αὐτῇ φυλακῆς χάριν νόμων αὐτοῦ τε σεπτῶν ἐνθέων προσταγμάτων, καὶ συνδιεῖπε τῇδε τὴν κραταρχίαν, εὖ πάντα τιθεὶς ὡς θεὸς παντοκράτωρ. οὐ γάρ ποτ’ ὦπτο τῆσδε κρατούσης ὅλως

(3200)

ἀποστάτης τις ἢ τυραννίδος ῥέκτης, οὐκ ἐνδρομή τις ἐθνικῆς ὁμαιχμίας ὅπλα κινούσης κατὰ Ῥωμαίων κράτους, οὐ δυσχερές τι καὶ πρόσαντες τῷ βίῳ, πάντα δὲ καλὰ καὶ πλέω θυμηδίας,
3205ὡρῶν κρᾶσις εὔκρατος, εὐετηρία, εὐθηνία πάγκαρπος, ἄφθονος χύσις, καὶ γῆ μέλι ῥέουσα καὶ γάλ’ ἀφθόνως, καὶ βίος ἡσύχιος, εὐτυχὴς ἄγαν. ἐπεὶ δὲ βίον ἐκλιπεῖν πάντως ἔδει,
3210πρὸς τέρμα βίου κράτορα Ῥωμαΐδος τινὰ Μιχαὴλ στρατιώτην δεικνύει, γηραιὸν ἄνδρα, παντάπασι πρεσβύτην, ἀβληχρόν, ἀδέξιον εἰς κραταρχίαν ἐκ νωχελίας φυσικῆς γήρους θ’ ἅμα,
3215ἕλκοντα σειρὰν ἐκ Βυζαντίου γένους, ἐπὶ βράχιστον τοῦ κράτους γεγευμένον καὶ μηδ’ ὁτιοῦν τῶν καλῶν πεπραχότα·
ἐφ’ οὗ δυὰς ἤκμασε τῶν ἀριστέων τῶν τε στρατηγῶν, συνέσει τ’ εὐανδρίᾳ139
3220βίου τε λαμπρότητι καὶ τῇ τοῦ γένους καὶ πᾶσιν εὐδόκιμος ἔνδοξος πάνυ, ὁ Κατακαλὼ τοὐπίκλην κεκασμένος, πρὸς τῷδ’ Ἰσαάκιος Κομνηνῶν γένους, ὅστις ἀποστὰς πορφυρίδα καὶ στέφος
3225αὑτῷ περιέθηκεν, ἀντάρας κράτει, καὶ κράτος ἀδήριτον ἔσχεν εἰσάπαν. ἐξίσταται δὲ Μιχαὴλ κραταρχίας.
ante3228tἸσαάκιος ὁ Κομνηνὸς ἔτη ηʹ. 𐅶.
3228Αὐτοκράτωρ οὖν Κομνηνὸς δεδειγμένος Ἰσαάκιος, εὐσθενὴς στρατηγέτης,
3230οὐ τῷ θεῷ ἔγραφε τὴν εὐτυχίαν, αὑτῷ δὲ μᾶλλον χειρί τε ξιφηφόρῳ. καὶ τοῦτο δῆλον οἷς ἑαυτοῦ τὸν τύπον στατῆρι τυπῶν δεξιὰν τεταμένην ἐσπασμένην ἔγραφε γυμνὸν τὸ ξίφος.
3235ἦν δ’ οὗτος ἀνήρ, ἐν κεφαλαίῳ φάναι, ἦθος σοβαρὸς καὶ κατωφρυωμένος, ὀξὺς πρὸς ἔργα, πῦρ πνέων ἐν ταῖς μάχαις, δραστήριος μάλιστα καὶ τολμητίας, στρατηγίαν ἄριστος, ἀνδρεία φύσις,
3240οὐχ ὡμιληκὼς πλὴν προσανέχων λόγοις. χάριτας οὗτος ἐκτίνων ἀρχιθύτῃ
τῆς εἰς τὸ κράτος συνδρομῆς συνεργίας, φροντίδα πάντων πραγμάτων ἐκκλησίας ἔνειμε τῷδε, καὶ δυεῖν ὀφφικίων,140
3245οἰκονόμου τε σκευοφύλακός θ’ ἅμα, πρόβλησιν ἀπέταξε τῇ ἐκκλησίᾳ, πρὸ τοῦ βασιλεῖ τήνδε δρᾶν ἀνειμένην. καὶ κατὰ Σκυθῶν ἐκστρατεύσας καὶ Οὔγγρων ἥττησε, τοὺς μὲν καταβαλὼν ἐν μάχαις,

(3250)

σπονδὰς δ’ οὔγγροις ἔθηκεν ἐξαιτουμένοις. Νικηφόρος γοῦν ἀνθυποστρέφων μάχης χώρῳ Λοβιτζῷ Μυσίας κεκλημένῳ χειμῶνος ὥρᾳ πηγνύει σκηνὴν φέρων· ὑπῆλθε δὲ δρῦν νιφετοῦ πεπαυμένου
3255σὺν τοῖς μεθ’ αὑτοῦ προκρίτοις γερουσίας, πασῶν μεγίστην καὶ πολύκλωνον, ξένην, σκηνῆς προελθὼν τῆς βασιλείου τότε, οὗπερ συνεστὼς ὡμίλει δεδογμένα. θροῦς δ’ ἐξαπίνης καὶ βοή τις συμβᾶσα
3260τοῦτον μεθιστᾷ τῆς δρυὸς τούς τ’ ἐν τέλει· ἡ δ’ αὐτίκα πέπτωκεν ἐκ ῥιζῶν ὅλη, καὶ βασιλεὺς πέφευγε σὺν ἄλλοις μόρον. ὅθεν χαριστήρια τῷ θεῷ θύων ἐν βασιλείοις ἰσαποστόλῳ Θέκλῃ
3265(μνήμῃ γὰρ αὐτῆς ἐκδιδράσκει τὸν μόρον) κάλλιστον ἀνήγειρε ναὸν ἐκ βάθρων. Θηρῶντι τῷδε πρὸς στενοῦ που χωρίοις σῦς ὦπτο φρικτὸς καὶ μέγας, χαυλιόδους,
ὃν ἦν διώκων ἱππότης ξιφηφόρος·141
3270σῦν δ’ ὑποδύντα κυματούμενον σάλον ὁρῶσιν ἀθέατον εἶναι παντάπαν. ὡς ἀστραπῆς δ’ ἅλματι βληθέντα λόγος πεσεῖν κρατοῦντα πρὸς χθόνα παραυτίκως, ἀφρόν τε τοῦ στόματος ἐκπτύοντά πως
3275καὶ συνιέντα μηδ’ ὁτιοῦν μηδ’ ὅλως· μικρὸν δ’ ἀνανήψαντα δοῦναι τὸ κράτος τῷ φύντι Δουκῶν ἐκ γένους Κωνσταντίνῳ, αὐτὸν δὲ τριβώνιον ἠμφιεσμένον μονῇ προσελθεῖν εὐαγεῖ τοῦ Στουδίου,
3280κἀκεῖ τὸ λοιπὸν τοῦ βίου διανύσαι καλῶς ἀνασφήλαντα τῆς καχεξίας. τυραννίδος δ’ ἔφασκεν αἰτιωμένοις ὅτι περ ὤκνουν τῷ συνοικέτῃ τέως ὑπηρετῶν εὖ εἰκότων μὴ τυγχάνειν.
ante3285tΚωνσταντῖνος ὁ Δούκας ἔτη ιβʹ.
3285Ἐπεὶ δὲ Δούκας, ὡς ἔφην, αὐταρχίας ἀπραγμόνως ἔτυχε καὶ χωρὶς πόνου, πολλοὺς γερουσίας τε καὶ τῶν συρφάκων εἰς ὕψος ἀνήγαγεν ἀξιωμάτων, ἀνὴρ ἀγαθός, εὐσεβής, πρᾶος φύσει,
3290χρηστός, γαληνός, εὐμενὴς ὑπηκόοις, γνώμων δικαίου καὶ δικῶν ζυγοστάτης, γνώμην δὲ νωθρὸς νωχελής τε καθάπαξ,
ἄνδρας ἐραστὰς ἀρετῆς στέργων πάνυ, ἥττων χρυσοῦ δὲ χρημάτων αὖ ἐκτόπως,142
3295ματαιολοιχὸς δυσγρίπιστος καὶ γνίφων, ἀνώτερον σπούδασμα τιθεὶς φροντίδος σχολῆς τε πάσης ἡμέραν ἐξ ἡμέρας πῶς χρημάτων γένοιτο πολλῶν δεσπότης, θησαυρὸν ἁβρὸν ἠρανικὼς χρυσίου

(3300)

ἁδρόν τε σωρὸν ἀπλέτων ἀργυρίων. τοίνυν ἐπαύξειν εἰσφορὰς ἐτησίους δασμούς τε κοινοὺς δημοσίους δ’ αὖ φόρους ἔσπευδε καὶ πράγμασιν ἀεὶ καὶ λόγοις, σφᾶς ὠνίους δρῶν χρημάτων ᾑρημένοις·
3305ἢ καὶ τελώναις συλλογὴν τὴν τῶν φόρων ἐπί γε ῥητῇ κατεπίστευ’ ἐκτίσει. ἐπιδρομὰς δὲ βαρβάροις ἀντιθέτοις οὐκ ἐκστρατείαις οὐδ’ ὁπλίταις καὶ μάχαις ἠγάπ’ ἀπείργειν ἐξ ἄκρας γε δειλίας,
3310ἀλλὰ χρυσαργύρῳ τε δώροις ἀφθόνοις, φιλοφροσύναις καὶ τιμαῖς ὑπερτάτοις σφᾶς ἡμεροῦν ἔσπευδε πραΰνειν κράτει. κἀκ τοῦδ’ ἑῷα Ῥωμαΐδος χωρία ἔφθαρτο πλεῖστα θρασύτητι βαρβάρων,
3315ἄστη δ’ ὑπέσχον αὐχένα σφίσι πάλιν χῶραί τε πολλαὶ Ῥωμαϊκαὶ καὶ πόλεις. ἔπασχεν οὐχ ἧττον δὲ κακῶς συχνάκις μέρη δυτικὰ στρατιᾶς ἀπουσίᾳ· Οὔζων γὰρ ἔθνος ἐκ Σκυθῶν παριστρίων
3320Ἴστρον διαβάν, μυριάριθμον στῖφος,
ᾗ φασίν, ἑξήκοντα χιλιοστύες, Θρᾴκης ἐπῄει Μακεδονίας ὅρους δῃοῦν λεηλατοῦν τε καὶ καταστρέφον, ὃ καὶ προῆλθε μέχρις αὐτῆς Ἑλλάδος.143
3325πέρας ἅπαν ἔφθαρτο μικροῦ Βουλγάροις, θεοῦ συναρήγοντος αὐτοῖς ὑψόθεν. τέως δ’ ἄναξ ἔξεισι κατὰ βαρβάρων ταῖς παρὰ πάντων μέμψεσιν ὡρμημένος, ἄγων μεθ’ αὑτοῦ στρατιώτας πρὸς μάχην
3330πρὸς τοῖς ἑκατὸν πεντηκοντάδα μίαν· ὃς τὰς φορητὰς οἰκίας καθιδρύει ἐν τοῖς πρὸ τειχῶν χωρίοις Βυζαντίδος, οὗ βαρβάρων ὄλεθρος ἠνώτιστό οἱ. Ἐφ’ οὗ κλόνος γῆς συνέβη φρικαλέος,
3335δι’ οὗ κατηρείπωντο ναοὶ καὶ δόμοι· Ἑλληνικός τε βωμὸς ἐν τῇ Κυζίκῳ, κάλλιστον ἔργον καὶ θέαμά τι ξένον, πέπτωκεν εἰς γῆν κατασεισθεὶς τῷ κλόνῳ· σεπτὸς δὲ ναὸς πατέρων θεηγόρων
3340ἐν Νικαίᾳ σέσειστο καὶ διερράγη. Οὗτος λόγους ἔστεργε τῶν ἄλλων πλέον, ἄκρῳ λιχανῷ τῶνδέ περ γεγευμένος, καὶ τοὺς λογίους ἦν τιμῶν τε καὶ σέβων, κἀκ τῶν λόγων ἔφασκεν οὐχ ἧττον θέλειν
3345ἢ βασιλείας γνώριμον καθεστάναι. Οὗτος τὸ βιοῦν ἐκμετρῶν λείπει κράτος
τέκνοις ἑαυτοῦ, συζύγῳ βασιλίδι, ἔγγραφον ὅρκον τῆσδε πρὶν δεδεγμένος ὡς οὐχ ὁμιλήσειε δευτέροις γάμοις·144

(3350)

ὃν εἰς φυλακὴν ποιμενάρχῃ χειρίσας βίον τὸν ἀνθρώπινον ἐκλείπει μόρῳ.
ante3352tῬωμανὸς ὁ Διογένης ἔτη δ𐅶.
3352Αὕτη γε μέντοι τόνδε λαβοῦς’ ἀπάτῃ τῷ Διογένει Ῥωμανῷ συνεζύγη καὶ κράτορ’ αὐτὸν ἀπέφηνεν Αὐσόνων,
3355ἄνδρα στρατηγὸν ἀπαράμιλλον, ξένον, ἀρήϊον, κράτιστον ἐν πάσαις μάχαις, βριαρόχειρα καὶ μαχητὴν γεννάδαν, ἦθος σοβαρὸν ἐμβριθὲς κεκτημένον, ψυχῆς τε παράστημα πλουτοῦντα μέγα,
3360ἀνδρεῖον ὄντως καὶ σθένος ῥωμαλέον, τρόπους τε χρηστὸν καὶ θεῷ πεφιλμένον, προκινδυνεύειν προφρόνως ᾑρημένον ὑπηκόων ἄριστα καὶ στρατευμάτων· οὗ τὰς κατ’ ἐχθρῶν συμπλοκάς τε καὶ μάχας,
3365νίκας ἀριστείας τε, γενναίους ἄθλους, καὶ τἆλλα καλῶν παραδιδόναι λόγῳ ἐργῶδές ἐστι συντομίᾳ χρωμένοις. οὗτος κατ’ ἐχθρῶν ἐκστρατεύσας βαρβάρων Περσῶν, κακούντων τὰ πρόσοικα χωρία
3370τὰ πρὸς Κιλικίᾳ τε καὶ τῇ Φοινίκῃ, λεηλατούντων καὶ πόλεις τὰς καθ’ ἕω, καὶ συρραγείσης καρτερᾶς ἀμφοῖν μάχης, φεῦ φεῦ, ἑάλω βαρβάροις ὁ γεννάδας, ὁ πάντα λαμπρός, ὁ κλονῶν ἐχθρῶν ἴλας,145
3375ὁ Ῥωμαΐδος ἡγεμὼν καὶ προστάτης. ἤχθη τε περσάνακτι δεσμώτης ἄναξ, πρὸς δ’ αὖ δορυάλωτος· ἀπαχθεὶς δ’ ὅμως φιλοφροσύνης καὶ θεραπείας ὅσης τιμῆς βασιλείου τε καὶ δόξης πάλιν
3380ἔτυχε καλῶς πρὸς κρατοῦντος Περσίδος Ἀζὰν ἐκείνου τοῦ περιθρυλουμένου, ἀνδρὸς μετρίου τὸ φρόνημα καὶ λόγον ἴσου τ’ ἐραστοῦ, φιλοτίμου τοὺς τρόπους. ἐπανόδου δ’ ἔπειτα λαμπρᾶς τυγχάνει,
3385σὺν αἰχμαλώτοις ἀπολυθεὶς ἐντίμως. ἐπεὶ δ’ ἐπανέζευξεν εἰς Ῥωμαΐδα, ἐπανασωθεὶς ὥσπερ ἐκ τρικυμίας ὡς εἰς ἄκλυστον λιμένα κραταρχίαν, ἐνταῦθα ναυάγιον, ὢ δεινοῦ φθόνου,
3390ἔτλη, στερηθεὶς τοῦ φάους τῶν ὀμμάτων. οὕτω δ’ ἔχων ἄπεισι πρὸς καλουμένην Πρώτην γε νῆσον πλησίον Βυζαντίδος, ἔνθα μονὴν ἤγειρεν οὗτος ἐκ βάθρων, κἀκεῖ τελευτᾷ σαββατίσας τῶν πόνων·
3395ἐφ’ οὗ Βλαχερνῶν εὐπρεπὴς νεὼς ἅπας
ἐπυρπολήθη τῷ πυρὶ τῷ παμφάγῳ.146
ante3397tΜιχαὴλ ὁ υἱὸς Κωνσταντίνου τοῦ Δούκα ἤτοι ὁ παραπινάκης ἔτη ϛ𐅶.
3397Εἶτα Μιχαὴλ παραπινάκης θέσιν Κωνσταντίνου παῖς παραλαμβάνει κράτος, χαῦνός τις ἦθος, ἀφελής, ἀνειμένος,

(3400)

ἁπαλός, ἀδέξιος εἰς κραταρχίαν, τὰ καθ’ ἑαυτὸν διέπειν οὐκ ἰσχύων, μήτοι γε κράτος καὶ διοίκησιν ὅλων. πρὸς οὐδ’ ὁτιοῦν προσπεφυκὼς κρειττόνων, ἄλλους ἐφιστῶν ἡνίαις ταῖς τοῦ κράτους,
3405αὐτὸς προσεῖχε τοῖς λόγοις ὁσημέραι, οἷς τ’ οὐ προσῆκεν ἀμαθῶς κεχρημένος· ὅθεν κακῶς ἔπασχεν κοινὰ πραγμάτων, ὁλκάς τ’ ἐκινδύνευε τῆς κραταρχίας δειναῖς τρικυμίαις τε καὶ καταιγίσιν
3410εἰς Ἀμφιτρίτης τὸν βυθὸν καταδῦναι· ὡς ἄγριοι γὰρ Καικίαι πεπνευκότες ἄνδρες στρατηγοὶ βασιλειῶντες τότε ὁλκάδα κράτους κατέδυσαν εἰς βάθος· ὡς γὰρ πολυκέφαλος ἄλλη τις ὕδρα,
3415οὕτως ἀποστάτιδας ἦν ὁρᾶν κάρας. ἀφίσταται πρῶτα τῶν Ῥουσέλιός τις, πρὸς τῷδε Καῖσαρ καὶ Νέστωρ τις βεστάρχης, Νικηφόρος τε Βρυέννιος τοὐπίκλην, ὃς παρασήμοις ὡράϊστο τοῦ κράτους·
3420ἄλλος Νικηφόρος τις Βοτανειάτης,
ὃς καὶ κατῆρξε τοῦ κράτους τῶν Αὐσόνων. σὺν οἷς λιμός τε καὶ βροτῶν φθίσις βαρεῖα κατέτρυχε τοὺς ὑπηκόους, καί τις φόρων εἴσπραξις ἀδικωτάτη.147
3425Ταῦτα μὲν οὕτω συμβέβηκεν ὡς ἔφην,
ante3426tΝικηφόρος ὁ Βοτανειάτης ἔτη γʹ.
3426Φημίζεται δὲ Βοτανειάτης κράτωρ, καὶ διαδεῖται βασιλικῇ ταινίᾳ· καὶ τηνικαῦτα φιλοτιμίον ξένην τὴν τῶν χρεῶν ἅπασιν ἐκτομὴν νέμει,
3430χρεωκοπίαν δημόσιαν θεσπίσας, ἀνὴρ ἱλαρὸς ἁπαλὸς χρηστὸς τρόπους, ἄλλως δὲ νωθὴς χαῦνος ἐκλελυμένος, πρὸς πραγμάτων πρόνοιαν οὐκ εὖ πως ἔχων, τὸ δ’ αὖ ἐτῶν μήκει τε καὶ γήρως νόσοις.
3435ὅθεν παραδοὺς ἡνίας ἄλλοις κράτους αὐτὸς τρυφαῖς ἔχαιρε καὶ συσσιτίοις λουτροῖς πανημέροις τε καὶ πανδαισίαις. ὁ Μιχαὴλ δὲ γίνεται μελαμφόρος, εἶτ’ ἀρχιθύτης καὶ πρόεδρός γ’ Ἐφέσου.
3440τούτου συνεύνῳ πρὸς γάμου κοινωνίαν Βοτανειάτης οὐ καλῶς συνεζύγη. ἀποστασίας δ’ εἰσέτι Βρυεννίου τυραννίδος τ’ αὖ οὐ καλῶς ἐξημμένου, καὶ μὴ θεῖναι δωρεαῖς πεπεισμένου,
3445στέλλει κατ’ αὐτοῦ βασιλεὺς τὰς δυνάμεις, Ἀλεξίῳ δοὺς Κομνηνῷ ταύτας ἄγειν· ὃς συμπλακεὶς ἥττησε τύραννον μάχῃ, καὶ φωτὸς ἐστέρησεν αὐτὸν ὀμμάτων. πρὸς δ’ αὖ τυραννήσαντα καὶ Βασιλάκην148

(3450)

πεμφθεὶς Κομνηνός, συμπλακείς οἱ πρὸς μάχην, ἡττᾷ κραταιῶς καὶ στερίσκει τοῦ φάους. καὶ Βαράγγων σύστημα τοῦ στεφηφόρου κατεξαναστὰν ηὐτρέπιστο πρὸς μάχην· ἀντιπαρατάξει δὲ χειρὸς δυσμάχου
3455καθυπεκλίθη καὶ συνέγνωσται πάλιν. ὕστατον ἀνταίρει δὲ Βοτανειάτῃ Κομνηνὸς Ἀλέξιος τυραννοκτόνος, ὃς καταλαβὼν Ἀδριανοῦ τὴν πόλιν στρατόν τ’ ἀγείρας ἀναδείκνυται κράτωρ
3460καὶ βασιλικοῖς ἀναδεῖται συμβόλοις, μεθ’ ὧν ἀπάρας τὴν Κωνσταντίνου φθάνει, καὶ τήνδ’ ἑλὼν μάχῃ τε καὶ στρατηγίᾳ εἴσεισιν ἐντὸς τῶν βασιλείων δόμων. ἄπεισι δ’ αὐτῶν Βοτανειάτης τάχος,
3465καὶ τρίχα καρεὶς ἀμφιέννυται ῥάκος ἐν μητρανάνδρου τῇ μονῇ περιβλέπτου, ἔνθα θανὼν ἔτυχε τιμῆς ἐντίμου.
ante3468tἈλέξιος ὁ Κομνηνὸς ἔτη λζʹ.
3468Οὕτω μὲν Ἀλέξιος εὕρατο κράτος, ὃς καὶ τεταινίωτο παρ’ ἀρχιθύτου,
3470κράτωρ ἀγαθὸς καὶ στρατηγὸς γεννάδας,
φρικτὸς μὲν ἐχθροῖς, εὐμενὴς δ’ ὑπηκόοις, ἀνὴρ περιδέξιος, ὀξὺς ἐν μάχαις, εἶδος προδεικνὺς ἄξιον τυραννίδος καὶ πρᾶον ἦθος καὶ φιλαγάθους τρόπους,149
3475γένους ἔχων εὖ σώματός τ’ εὐρυθμίας, ἔργων στρατηγίας τε καὶ μάχης ἴδρις. οὐ χρημάτων ἥττητο καὶ χρυσαργύρου, οὔτ’ αὖ θυμοῦ τε καὶ χόλου φθισιβρότου. οὐχ ὑπερόπτης καὶ σοβαρός τις τρόπους
3480ἢ δυσπρόσιτος ἦν ὑπηκόοις ὅλως, ἢ πρὸς κόλασιν ἀπαραιτήτως ἔχων, ἐπικλινὴς δὲ πρὸς φιλανθρώπους τρόπους, μέτριος, ἡδύς, εὐπρόσιτος, χαρίεις, πτηνὸς φρόνησιν, ἀγχίνους ἢ κρυψίνους,
3485ὑπέρμαχος κάλλιστος ὀρθοδοξίας, δίαιταν ἁβρὰν οὐ φιλῶν οὐδ’ αὖ πότους, ἄνδρας λογίους ἀρετήν τ’ ἠσκηκότας σέβων τε τιμῶν καὶ προσανέχων σφίσιν. Ἤγγελτο τῷδε τοῦ κράτους δεδραγμένῳ
3490ὥς τις Ἰταλὸς Ῥομπέρτος κεκλημένος εἰς Δαλματίας τὴν Ἐπίδαμνον πόλιν σὺν στρατιᾷ κατῆρε καὶ βαρεῖ στόλῳ. ἔξεισι τοίνυν ἐκστρατεύσας ὁ κράτωρ, καὶ τῇδ’ ἐπιστὰς συμπλακείς τ’ ἀντιπάλῳ
3495πέφευγεν οὗτος δυσκλεῶς ἐκ τῆς μάχης, τῆς Ῥωμαϊκῆς στρατιᾶς ἡττημένης. καὶ βασιλεὺς μὲν τὴν Κωνσταντίνου φθάνει, οἱ βάρβαροι δὲ σὺν στρατάρχῃ Ῥομπέρτῳ
λεηλατοῦντες Ῥωμαϊκὰ χωρία150

(3500)

Λάρισσαν εἷλον καὶ Καστορίαν πόλεις. ἔξεισι λοιπὸν κατὰ Ῥομπέρτου πάλιν ἄναξ ὁ κλεινὸς σὺν στρατιᾷ μυρίᾳ, καὶ Καστορίαν ἀναλαμβάνει πάλιν, καὶ Ῥομπέρτον μέτεισι δραματουργίᾳ.
3505ὅπως τε δρᾶμα συμπέπλασται ῥητέον. σχῆμα περιτίθησιν ἀρχικὸν κράτωρ αὑτοῦ τἀδελφῷ καὶ στρατιὰν προσνέμει, καί οἱ κατὰ φάλαγγα τήνδε Ῥομπέρτου στῆσαι παρηγγύησεν εὐεπηβόλως·
3510κἂν μὲν κατ’ αὐτοῦ συγκινῇ τὰς δυνάμεις, στρέψαντα νῶτα προτροπάδην φυγγάνειν. δι’ ἀφανῶν δὲ δυσβάτων τε χωρίων ἄναξ διεκδὺς σὺν ὁπλίταις βραχέσι ληΐζεται χάρακα πάντα βαρβάρων,
3515καὶ τοὺς ἐν αὐτῷ παραδίδωσι ξίφει· ὃ βάρβαρος γνούς, συσχεθεὶς ἀθυμίᾳ, παρεῖτο χεῖρας καὶ δέμας καὶ καρδίαν, καὶ πάντες ἀπῴχοντο πρὸς σφῶν πατρίδα, ὠφληκότες γέλωτα, πρὸς δ’ αὖ αἰσχύνην.
3520 Καὶ Τοῦρκος αὖθις Τζαχᾶς τις κεκλημένος, Χίον κατασχὼν καὶ στόλον καταρτίσας, αἱρεῖ Σάμον Λέσβον τε νήσους καὶ Ῥόδον ἄλλας τε δεσποτείας. ἐξελήλαται πάλιν Ῥωμαϊκῷ στόλῳ καὶ ναυμαχίᾳ.
3525ἀποστατεῖ δὲ τηνικαῦτα καὶ Κύπρος, τοῦ Ῥαψομμάτου τήνδε κατεσχηκότος. καὶ πάλιν ἀμφίρρυτον εὔφορον Κρήτην ἀνὴρ Καρύκης, δυσμενὴς ἀποστάτης, βίᾳ κατασχὼν εἶχε πρὸς κατοικίαν.151
3530ἐπανεσώθη δ’ αὖθις Αὐσόνων κράτει νήσων δυὰς αὕτη γε Ῥωμαίων στόλῳ. Τούτου κρατοῦντος καὶ κλόνος γῆς συνέβη σεισμός τε δεινὸς καὶ λίαν φρικαλέος, ὑφ’ οὗ καλοὶ δόμοι τε καὶ ναοὶ ξένοι
3535καταπεσόντες συνετρίβησαν βίᾳ, συνηρεφεῖς τε καὶ μακραὶ στοαὶ πάλιν πτῶσιν παθοῦσαι συνέχωσαν ἀπλέτους. Καὶ Πατζινάκαι Σκυθικὸν πάλιν ἔθνος Θρᾴκης ἐπῄει Μακεδονίας ὅρους,
3540αὑτῶν νομάς τε καὶ τόπους λελοιπότες. ἀλλὰ κατ’ αὐτῶν ἐκστρατεύσας ὁ κράτωρ καὶ συμπλακεὶς ἥττητο τοῖσδε βαρβάροις ὡς στρατιωτῶν τοῖς ὅπλοις πεποιθότων καὶ μὴ νικητῇ τῷ θεῷ, καλῶν δότῃ.
3545καὶ πάλιν ἐστράτευσε κατ’ αὐτῶν ἄναξ, καὶ σώφρονός γε στρατιᾶς δεδειγμένης ῥοπῆς τε θείας ἐλπίδας ἐξαψάσης συμμίξας αὐτοῖς ἐκνικᾷ κατὰ κράτος, καὶ σφῶν τὸ πλῆθος ἐκθερίζουσι ξίφει,

(3550)

ἄλλους δ’ ἑλόντες αἰχμαλώτους ἐν μάχῃ ᾑρημένους σφᾶς ἀπέδοντ’ ἀργυρίου.
ὁ δ’ αὐτοκράτωρ ἐκ Σκυθῶν ἀποκρίνας νέους σφριγῶντας εὐσθενεῖς καὶ μαχίμους ἐν Μογλένων ᾤκισε τούτους χωρίοις,152
3555οἰκεῖόν οἱ σύνταγμα τούτους καλέσας· οἳ καὶ μέχρι νῦν ἀπὸ Μογλένου τόπου πᾶσι καλοῦνται Μογλενοπατζινάκαι. Καὶ στρατιά τις Ἰταλῶν ἐξ ἑσπέρας ἄνεισι βαδίσασα πρὸς Βυζαντίδα,
3560ἔχουσα τὸ πρόθυμον ὡς πρὸς τὴν ἕω· ἧς συγκίνησιν ἐμφανῶς προμηνύει πληθὺς ἀκρίδων ἑσπέρας πρὸς τὴν ἕω διά τε Θρᾴκης Μακεδονίας ὅρων τὴν ἀέριον πτῆσιν ἐξειργασμένη.
3565Φράγγων ὅμως στράτευμα πορθμὸν διέβη, ἐφίσταται δὲ τῇ Νικαέων πόλει, χερσὶ Τούρκων αἴσχιστα τυραννουμένῃ· καὶ σὺν χρόνῳ δὲ καὶ μάχῃ φρικαλέᾳ φθορᾷ τε πολλῇ πρὸς μερῶν ἑκατέρων
3570αἱροῦσι Φράγγοι τὴν πόλιν κατὰ κράτος, καὶ τῷ βασιλεῖ τήνδε πολλῶν χρημάτων ἀπεμπολοῦσι, καὶ προχωροῦσι πρόσω. καὶ προσβαλόντες Ἀντιόχου τῇ πόλει αἱροῦσιν αὐτὴν μηχαναῖς τε καὶ μάχῃ·
3575μεθ’ ἣν ἀγῶσιν ἰσχυροῖς τε καὶ μάχῃ καὶ τὴν Σιὼν αἱροῦσι τὴν θεοῦ πόλιν. καὶ Ῥαϊμοῦνδος, οὗ πατὴρ ἦν Ῥομπέρτος,
τῶν παρ’ Ἰταλοῖς εἷς ἐπισήμων πέλων, πίστεις ἐνόρκους ἔδρα πρὸς βασιλέα,153
3580τὴν δὴ πρὸς αὐτὸν ἐμπεδούσας φιλίαν καὶ δουλικὴν εὔνοιαν ἀεὶ καὶ σχέσιν· ὅθεν λαβὼν χρήματα πρὸς βασιλέως καὶ δωρεὰς αὖ, φιλοτιμίας ξένας, πρὸς Συρίαν ὥρμησε καὶ Κιλικίαν.
3585τῆς δ’ Ἀντιόχου κατακρατήσας μάχῃ, οὓς εἶχεν ὅρκους πρὸς βασιλέα δράσας σπονδάς τε φρικτὰς ἠθετηκὼς αὐτίκα, ἄσπονδος ἐχθρὸς εὑρέθη Ῥωμαΐδος. ἐκ τῶν ἑώων τοιγαροῦν πρὸς ἑσπέραν
3590μέλλων ἀπαίρειν ἡ βέβηλος καρδία αὑτοῦ κατεψεύσατο θάνατον φόβῳ. ὡς νεκρὸς οὖν ἐντεθεὶς ἐψευσμένος ἢ νεκρὸς ἔμπνους λαρνακιδίῳ τότε ἀπῆκτο χερσὶν οἰκετῶν πρὸς πατρίδα,
3595μάτην θρυλούντων τόνδε νεκρὸν τυγχάνειν. ἐπεὶ δὲ λαθὼν ἀπεσώθη πατρίδι, πολλὰ κατειπὼν τοῦ κρατοῦντος ἀλόγως καὶ συναλίσας στρατιὰν ἐκ Λατίνων Ἐπιδαμνίων προσκαταίρει τῇ πόλει,

(3600)

καὶ τήνδ’ ἑλεῖν ἔσπευδε τειχομαχίαις. ἀλλ’ ἐλπίδων ἔψευστο μηδὲν ἀνύσας. πρεσβεύεται γοῦν ἀπογνοὺς τῶν ἐλπίδων, καὶ τῷ κρατοῦντι πρὸς λόγους ἀφιγμένος σπονδὰς πρὸς αὐτὸν ἐκτελεῖ καὶ συμβάσεις.
3605 Τούτου κρατοῦντος αἵρεσις Βογομίλων θεοστυγὴς πέφηνε καὶ βδελυκτέα, ἧς μυσταγωγὸς Ἰατρός τις τοὐπίκλην κλῆσιν δὲ Βασίλειος, Σατὰν ἐργάτης· ὃς λάθρᾳ πολλοὺς ἀνεπίμπλα τῆς λύμης154
3610καὶ τῶν παρ’ αὐτοῦ δογμάτων ψυχοφθόρων, πολλῶν ἐτῶν δρόμοις τε καὶ περιδρόμοις χώρας ἐπιὼν καὶ πόλεις οἰκουμένης. ἐπιπολάζει καὶ τελευταῖον τάλας πόλει μεγίστῃ τῇδε καὶ βασιλίδι.
3615ἀλλ’ ὁ κρατάρχης, ὀρθοδοξίας φίλος, μέτεισιν αὐτοῦ πανσόφῳ τέχνῃ πλάνην· πλασάμενος γὰρ ὑποκριθείς τ’ ἐντέχνως πίστιν βεβαίαν εὐμένειάν οἱ τρέφειν, θαμὰ προσῄει τῷ τρισαλιτηρίῳ,
3620ἄγαν προσηνῶς καθομιλῶν συχνάκις, σωτῆρα καλῶν τόνδε πεπλανημένων. τοῖσδ’ ὁ βδελυρὸς καταθελχθεὶς τοῖς λόγοις ἰὸν κακίας ἐξεμεῖ ψυχοφθόρον, ἔκπυστα τιθεὶς δόγματα πονηρίας·
3625ἃ γνοὺς ὁ κρατῶν, φιλόχριστος καρδία, ὀλέθρια δόγματα διδασκαλίας γόητος ἀνδρὸς μισοχρίστου καὶ πλάνου καὶ στηλιτεύει καὶ θριαμβεύει πρόφρων, ψήφῳ τε κοινῇ τῷ πυρὶ τόνδε φλέγει.
3630 Οὗτος βασιλεὺς καὶ Μανιχαίων πάλιν πολλοὺς πρὸς εὐσέβειαν ἦν ἐφελκύσας
διδασκαλίαις καὶ σοφαῖς συμβουλίαις. καὶ παισὶ δ’ ἀνήγειρεν ὀρφανοῖς δόμον, τάξας σιτήσεις δαψιλεῖς ἐν τῷ δόμῳ155
3635ἐπιμελείας καὶ τροφῆς τούτων χάριν. καὶ γραμματικῶν ἀπέταξεν αὖ πάλιν μουσεῖον εἰς παίδευσιν ὀρφανῶν νέων οὐκ εὐπόρων τε πατέρων πεφηνότων, νείμας μαθηταῖς καὶ διδασκάλοις νέων
3640πλείστας σιτήσεις δαπάνας χορηγίας. Ἐπὶ χρόνων τούτου δὲ τῆς κραταρχίας καὶ πυρκαϊαὶ συνέβησαν τῇ πόλει καὶ πλεῖστα τῆσδε κατανήλωσαν μέρη. ἔπνευσε δ’ ἦρος ἀνέμου τις σφοδρότης
3645βιαιοτάτου, προξένου γε κινδύνων, ᾧ πολλὰ κατήρειπε τῶν δομημάτων· μεθ’ ὧν χαμαὶ πέπτωκεν ἄγαλμα ξένον, ἄνωθεν ἑστὼς κίονος πορφυρέου τοῦ πρὸς πλακωτῷ τὴν βάσιν ἱδρυμένου·

(3650)

ὃ κατενεχθὲν παρατυχόντων τόπῳ πολλοὺς ἀνεῖλε συντετριφὸς ἐσχάτως. κατερράγη δ’ ἄνωθεν ὑετὸς μέγας χύδην κατιὼν καὶ κατακλύζων μέγα, ὑφ’ οὗ κατηρείπωντο πλεῖστα δωμάτων,
3655ζῴων δ’ ὑπῆρξε καὶ βροτῶν πολλὴ φθίσις. Οὗτος στρατεύσας κατὰ Τούρκων βαρβάρων ἀφῖκτο καὶ μέχρι γε Φιλομιλίου·
εὑρὼν δ’ ἔρημον ὁπλιτῶν ἄστυ τόδε, ἀποδρασάντων τοῦδε βαρβάρων δέει,156
3660αἱρεῖ τε τοῦτο καὶ στῖφός τι φρουρίων, κρησφύγετα σπήλαια τῶν ἐγχωρίων. καὶ τοὺς ἐν αὐτοῖς προσλαβών, οὕτω κρίνας, ὑποστρέφει κάλλιστα πρὸς Βυζαντίδα, μετοικίσαι σφᾶς κατὰ νοῦν ἄλλῃ γ’ ἔχων.
3665τούτων πορείαν τὴν πρόσω ποιουμένων οἱ μὲν σφριγῶντες καὶ νεάζοντες χρόνῳ ποσὶν ἐχρῶντο καθ’ ὁδὸν τοῖς ἰδίοις· οὕσπερ λυγρὸν δ’ ἔτρυχε γῆρας καὶ νόσος, τούτοις ὑποζύγια παρεῖχε κράτωρ·
3670παρειμένους πλάσιν δὲ σώματος πάλιν ἀσπίσι μακραῖς ἐντιθεὶς εὐμηχάνως νέοις σθεναροῖς σφᾶς παρηγγύα φέρειν. αὐτὸς δ’ ἄνω κάτω περ ἱππότης θέων ὡς σφῶν προμηθεὺς καὶ φύλαξ εὐζωΐας,
3675εἴ τινά που βλέψειε προσκεκμηκότα βρωτοῦ ποτοῦ σπάνει τε καὶ μακρῷ δρόμῳ, τόνδ’ ἀνεκτᾶτο χριστομιμήτῳ τρόπῳ. οὕτως ὑποστρέφοντι συντεταγμένῳ Σουλτὰν προσῆλθεν ἱππότῃ στεφηφόρῳ,
3680πόρρωθεν αὐτὸς ἀποβὰς ἵππου δρόμου καὶ προσκύνησιν ἀποδοὺς ὥσπερ θέμις· σπονδάς τε δράσας φιλικὰς καὶ συμβάσεις, σὺν φιλοτίμοις δωρεαῖς ὑποστρέφει. ὁ δ’ αὐτοκράτωρ πρὸς πόλιν Κωνσταντίνου
3685αὖθις ἐπανέζευξε σὺν εὐθυμίᾳ·
ἔνθα νοσῶν ἔκειτο λοιπὸν ἐν κλίνῃ σφοδρῶς ἐπιρρεύσαντος ἐκ καχεξίας βάθροις ποδῶν ῥεύματος ὑλωδεστέρου, παρ’ οὗ δαμασθεὶς ἐσχάτως τὸ σαρκίον157
3690μετ’ οὐ πολὺ δέδεκτο τέρμα τοῦ βίου, κατὰ στομάχου μύδρον εἰσδεδεγμένος Ἀσκληπιαδῶν προσταγῇ τε καὶ κρίσει.
ante3693tἸωάννης ὁ Κομνηνὸς ἔτη κδʹ.
3693Τούτου τὸ βιοῦν καὶ κράτος λελοιπότος χειρίζεται κάλλιστα τὴν κραταρχίαν
3695Ἰωάννης παῖς, ἀρετῶν συστοιχία, ὄντως χαριτώνυμος ὀλβία χάρις, ἄναξ ἀγαθὸς καὶ μαχητὴς γεννάδας, ἐχθρῶν νικητὴς καὶ παθῶν αὐτοκράτωρ, πλῆρες ταμεῖον ἀγαθῶν θεοσδότων,

(3700)

ἡδύς, ἱλαρός, εὐμενὴς ὑπηκόοις, χρηστός, προσηνής, εὐπρόσιτος, χαρίεις, θάλασσα καλῶν φιλοδωρίας πλέα, φύσις ἀπαράμιλλος εὐλογημένη, ταῖς βασιλικαῖς ἀρεταῖς διαπρέπων
3705σὺν τῇ γε λοιπῇ τῶν καλῶν εὐκοσμίᾳ, γνώμων δικαίου, πραότητος αὖ τύπος, καὶ τῆς ἀληθείας γε τῆς ἐν τοῖς λόγοις, πρῶτος μετά γε πρῶτον εὐσεβανάκτων, πιστὸς φρόνιμος οἰκέτης ὑπηρέτης,
3710κραταρχίας τάλαντον αὐξήσας μέγα, ἀεὶ στραταρχῶν, ὑπεραθλῶν τοῦ κράτους, πόλεις ἐθνικὰς ὑποτάσσων τῷ κράτει γνώσει λόγῳ πράγματι καὶ πείρᾳ μάχης, μυριόνικος πλειστάκις δεδειγμένος,158
3715ὡς πρὶν ὁ Δαβίδ, κατ’ ἐχθρῶν ἀντιμάχων λιταῖς στρατηγίαις τε σὺν εὐανδρίαις. οὗ τοὺς ἀγῶνας καὶ νίκας καταλέγειν, τῶν ἀρετῶν θ’ ὅμιλον αἷς ἦν ἐκπρέπων, καὶ ῥήτορι γένοιτ’ ἂν ἔργον ἐξόχῳ·
3720μίκρ’ ἄττα δ’ ἡμῖν ἐκ περιττῶν λεκτέον. Οὗτος κατασχὼν ἀσφαλῶς κραταρχίαν τιμὰς ἐπεβράβευσε τοῖς ἐκ τοῦ γένους καὶ πᾶσιν ἁπλῶς δωρεὰς ἀναλόγους, κοινῶν προμηθεῖς ἀποτάξας πραγμάτων
3725ἐκ τῶν καθ’ αἷμα καὶ προσῳκειωμένων. σύστρεμμα τῷδε βασιλεῖ τῶν ἐκ γένους καττύεται σκέμμα τε θανατηφόρον μετά γε βραχὺν τῆς κραταρχίας χρόνον, πρωτουργὸν ἅμα καὶ στρατηγέτιν ἔχον
3730ὅμαιμον αὐτοῦ τὴν Καισάρισσαν Ἄνναν· καὶ φωραθέντων τῶν συνιστώντων λόχον ἀεικὲς οὐδεὶς εἰς δέμας πέπονθέ τι, ὅτι γε μὴ ψίλωσιν οὐσιῶν μόνον, ἃς ἀποδοῦναι βασιλεὺς κεκτημένοις
3735μετά γε βραχὺ προστέταχεν ἐνθέως, αἰτίας ἀφεὶς πᾶσι προσκεκρουκόσι, σπεισάμενος πρώτιστα τῇ Καισαρίσσῃ καὶ πλοῦτον αὐτῇ συνεπιδοὺς ἀξίᾳ. ὅπως δὲ τοῦτο συμβέβηκε φραστέον.159
3740τὴν ἐν χρυσαργύρῳ τε λιθομαργάροις ἐσθήμασί τε ποικίλοις τιμαλφέσιν οὐσίαν ἀμύθητον, ἔν τινι δόμων τῆς κασιγνήτου Καισαρίσσης κειμένην, ἄναξ ἐπισκοπῶν ἦν σὺν Ἀξοὺχ Ἰωάννῃ·
3745ἡνίκα τόνδε καὶ ταδὶ φάναι λόγος, ὡς τάξις ἀντέστραπτο κἀμοὶ τοῦ γένους, καὶ συγγενὲς μὲν δύστροπόν μοι τυγχάνει, ἀλλότριον δ’ εὔνουν τε καὶ πεφιλμένον· ὅθεν κελεύω τὰ προκείμενα τάδε

(3750)

φίλτατον Ἀξοὺχ προσλαβόντα κατέχειν. ὁ δ’ εὐχαριστεῖ τῆς μεγαλοψυχίας, μετὰ δέ γ’ εἰπεῖν λιπαρεῖ δεδογμένα. καὶ τὸν λαβόντα τοῦ λέγειν ἐξουσίαν “εἰ καὶ βιαίων ἀδίκων τε πραγμάτων
3755κατῆρξεν, ἄναξ, σὴ κασίγνητος” φάναι, “ἔργοις τ’ ἀπωμόσατο φιλαδελφίαν, ἀλλ’ ἡ φύσις σύναιμον αὐτὴν δεικνύει· νίκησον οὐκοῦν χριστομιμήτῳ τρόπῳ γνώμην ὁμαίμου δυσμενῆ κακεργάτιν,
3760καὶ τὰ κατ’ ὄψιν πάντα δὸς κατὰ χάριν
ταύτῃ διαφέροντα μᾶλλον πατρόθεν.” ταύτῃ γε πεισθεὶς βασιλεὺς παραιφάσει πάντα προθύμως Καισαρίσσῃ προσνέμει, “εἴην ἂν” εἰπὼν “τοῦ βασιλείου κράτους160
3765παντάπαν ἀνάξιος, εἰ περὶ γένος τοὐμὸν κριθείης εὐμενέστερος σύ γε, ἀνώτερος κέρδους τε κτήσεως τόσης.” οὕτως ἀμνησίκακος ἦν ἄναξ ὅδε, θερμός τ’ ἐραστὴς χριστομιμήτων τρόπων.
3770 Μήτηρ δὲ τοῦδε καὶ βασιλὶς Εἰρήνη, εἰ καὶ πρὶν ἀπέστεργε τόνδ’ οὐκ ἐνδίκως, οὐκ ἄξιον κρίνουσα πρὸς κραταρχίαν, ὡς τῇ θυγατρὶ μνωμένη τὰ τοῦ κράτους γαμβρῷ τε τῷ Καίσαρι τῷ Βρυεννίῳ,
3775λόχου φονῶντος οὐ συνίστωρ εὑρέθη· μᾶλλον δὲ γνοῦσαν εἰς ἔπειτα τὸ δρᾶμα ἐπήβολον λόγιον ἐξειπεῖν λόγος γνώμην τε κεδνὴν συνετὴν μάλ’ εὐστόχως, ὡς οὐχ ὑπόντα χρὴ διφᾶν βασιλέα,
3780παρόντα δὲ στέργειν τε τοῦτον καὶ σέβειν. Οὗτος στρατεύσας κατὰ Περσῶν βαρβάρων τὰς πρὸς Κομνηνάνακτα συνθήκας πάλαι διαλυσάντων, καὶ πόλεις Ῥωμαΐδος τὰς πρὸς Φρυγίᾳ καὶ Μαιάνδρῳ κειμένας
3785κατατρεχόντων καὶ κακῶς δρώντων ὅπλοις, καὶ συμβαλὼν ἥττησεν αὐτοὺς πολλάκις,
τρεψάμενος σφᾶς εὐκλεῶς ἐν ταῖς μάχαις. καὶ Λαοδικέων δὲ λαμβάνει πόλιν, καὶ τήνδε τειχῶν κατοχυρώσας κράτει161
3790καὶ πάντα θεὶς εὖ καὶ καθὼς ἦν συμφέρον, πρὸς βασιλίδα καθυποστρέφει πόλιν, οἷα βασιλεὺς ἀγαθὸς νικηφόρος τοῖς βασιλικοῖς ἀναδούμενος κρότοις. μετὰ δὲ μικρὸν ἀπανίσταται πάλιν,
3795καὶ γίνεται δὴ κατὰ τὴν Παμφυλίαν αἱρεῖ τε Σωζόπολιν μηχανουργίᾳ, πόλιν ἐρυμνὴν καὶ κατησφαλισμένην, ἄλλα τε πλεῖστα τῶν ἐκεῖ πολιχνίων στρατηγικαῖς τέχναις τε καὶ μάχης νόμῳ,

(3800)

ἐν οἷσπερ ἠρίθμητο καὶ κεκλημένον δύσληπτον ὄντως Ἱερακορυφίτου, ἔρυμα τειχῆρές τι δύσμαχον πάνυ, πάλαι μὲν ὄντα τῷ κράτει Ῥωμαΐδος ὑπήκοά τε καὶ συνηριθμημένα,
3805ζυγῷ δὲ Περσῶν καθυπείκοντα τότε. Οὗτος περὶ πέμπτον γε τῆς ἀρχῆς χρόνον ἔθνους Σκυθικοῦ κατακείροντος Θρᾴκην καὶ πάντα ταύτης Σκυθικὴν ἐρημίαν, ὅ φασι, δρῶντος ἐκδρομαῖς πανημέροις,
3810κινεῖ κατ’ αὐτῶν Ῥωμαϊκὰς δυνάμεις, καὶ συμπλακεὶς σφίσι γε τῷ θεοῦ σθένει κατατροποῦται Σκυθικὰς πάσας ἴλας, καὶ τρισαριστεὺς ἀναδείκνυται κράτωρ
βουλαῖς στρατηγίαις τε λιταῖς ἐνθέοις·162
3815οὐ γὰρ ἄναξ σύμβουλος ἦν χρηστὸς μόνον καί γε στρατηγὸς ἐν μάχαις ῥωμαλέος, ἀλλὰ καθά τις καὶ Μωσῆς ἄλλος νέος χεῖρας ἀνυψῶν εἰκόνι σεβασμίᾳ τῆς μητρανάνδρου καὶ πανυμνήτου κόρης
3820σχήμασιν οἰκτροῖς καὶ σταλαγμοῖς δακρύων παρεμβολὰς ἔκρινε τὰς τῶν βαρβάρων, θεοῦ διδόντος τὴν νίκην οὐρανόθεν περιφανῆ τε καὶ περίπυστον λίαν. καὶ γὰρ τοσοῦτον μυριάριθμον στῖφος
3825δορυαλώτων συνελήφθη βαρβάρων ὡς κατὰ δυσμὴν Ῥωμαϊκοῖς ἐν τόποις ἐκ τῶνδε κώμας καὶ συνοικίας ὅλας καὶ συσταθῆναι καὶ παραμένειν ἔτι, ἐπωνυμίαν ἐξ ἔθνους κεκτημένας·
3830τάγμασι δ’ ἄλλους συμμάχους ἐν ταῖς μάχαις καταλεγῆναι Ῥωμαϊκοῖς καὶ στίχαις, μοίρας δὲ πολλὰς ἀποδόσθαι χρυσίου ἀπὸ στρατιᾶς σφῶν πάλιν ᾑρημένοις. Μετὰ δὲ μικρὸν ὕστερον πάλιν ἄναξ
3835ἐπιστρατεύσας τοῖς Τριβαλοῖς βαρβάροις, ὅρκια συγχέουσιν ἐκ κακουργίας, σφᾶς ἐκνικήσας ἐν μάχῃ κατὰ κράτος τὸ βάρβαρον τίθησιν ἔνσπονδον πάλιν· λείαν δ’ ἐκεῖθεν ἀπελάσας μυρίαν,
3840πλήσας τε τὸ στράτευμα τῶν σκυλευμάτων ὄλβου τε πολλοῦ καὶ λαφύρων μυρίων, πλῆθος δορυάλωτον εἰς ἐπαρχίαν τὴν τῶν Βιθυνῶν κατὰ τὴν Νικομήδους διαβιβάσας ἐγκατοικίζει φέρων,163
3845καὶ τῶνδε τοὺς μὲν στρατιᾷ καταλέγει, τοὺς δ’ αὖ παρῆκε συντελεῖν κοινῷ φόρους. Οὖννοι τὸν Ἴστρον ἐκπεράσαντες θέρους κατακρατοῦσιν ἄστεος Βρανιτζόβης, καὶ τῆσδε πάσας κατερείψαντες βάρεις

(3850)

μετήγαγον πρὸς Ζεύγμινον καὶ τοὺς λίθους, ἐπιδραμόντες καὶ Σαρδικῆς χωρία. οὐκοῦν ἐπὶ σφᾶς ἐκστρατεύσας ὁ κράτωρ ἐν ὑγροχέρσῳ καὶ σθεναρᾷ δυνάμει, κατὰ τὸν Ἴστρον συμπλακεὶς ἀντιπάλοις
3855ἵστησι λαμπρὰν κατὰ βαρβάρων νίκην, καὶ Χράσμον εἷλε σὺν τῷ Φραγγοχωρίῳ, γῆς Παιόνων κράτιστον ὑπάρχον μέρος. πρὸς δ’ αὖ παρεστήσατο τεῖχος Ζευγμίνου, κἀκ τοῦδε λείαν ἀπήλασε μυρίαν
3860καὶ λάφυρ’ ἐκτήσατο καὶ πλεῖστα σκῦλα αὐτός τε καὶ στράτευμα Ῥωμαίων ἅπαν. σπεισάμενος δ’ ἔπειτα βαρβάροις Οὔννοις, πρὸς τὴν ἕω στράτευμα διαβιβάσας, διὰ Βιθυνῶν χωρίων Παφλαγόνων
3865ἐφίσταται τάχιστα τῇ Κασταμόνι,
καὶ τήνδ’ ἐπανέσωσε τῇ Ῥωμαΐδι Περσαρμενίοις κεκρατημένην πάλαι, χρησάμενος κλίμαξι τειχομαχίαις εἰς τῆσδε τὴν ἅλωσιν ὡς εὐμηχάνως.164
3870 Τοιαῦτα δράσας, αἰχμαλώτων τε στῖφος καὶ λείαν ἀμύθητον εἰληφὼς ἄναξ πρὸς βασιλίδα τὴν πόλιν ὑποστρέφει, οἷα νικητὴς ἀναδούμενος κρότοις· κἀπὶ τροπαίῳ προσφάτῳ καὶ τῇ νίκῃ
3875κατήγαγε θρίαμβον ἐν μέσῃ πόλει. τεύξας γὰρ ἅρμα σὺν τεχνουργίᾳ ξένον, χρυσαργύρῳ κάλλιστα διειλημμένον, ὃ χιονώδης τετρακτὺς συστοιχία ἵππων τις εἷλκεν εὐφυῶς ζευγνυμένων,
3880ἐν τῷδε σεπτὴν ἀναβιβάζει κράτωρ τῆς μητρανάνδρου παρθένου τὴν εἰκόνα, ἐν ᾗ πεποιθὼς καὶ κατορθῶν τὰς νίκας ὡς συστρατηγέτιδι κατ’ ἐχθρῶν μάχης προσῆγε τὴν πρέπουσαν εὐχαριστίαν·
3885ἧς καὶ προῆγε σὺν ὅλῃ γερουσίᾳ ποσὶ βαδίζων, σταυρικὸν σκῆπτρον φέρων. Ἀλλὰ βραχὺς ἤνυστο κατ’ οἶκον χρόνος, καὶ πάλιν ἐστράτευσεν ἄναξ χαρίεις μετὰ στρατιᾶς ἀρεϊκῆς προφρόνως
3890ἐπὶ Τανισμάνιον εἰς Κασταμόνα, στρατηγὸν ἄνδρα παρὰ Περσαρμενίοις, ταύτην ἑλόντα τειχομαχίᾳ πόλιν
καὶ φύλακας κτείναντα Ῥωμαίους ξίφει. καὶ τήνδ’ ἐπανέσωσε Ῥωμαίων κράτει.165
3895πρὸς τοῖσδε Γάγγραν καταπορθεῖ τὴν πόλιν, ἐν ᾗ γε φρουροὺς ἀποτάξας ὁπλίτας ἐκ Ῥωμαϊκῆς στρατιᾶς δισχιλίους καὶ πάντα θεὶς εὖ εἰς πόλιν ὑποστρέφει. καὶ τῇδε μικρὸν ἐνδιατρίψας χρόνον

(3900)

κατακρατοῦντος Ἀρμενίας Λεβούνου ἐπιστρατεύει, στρατιὰν πλείστην ἄγων, κατηκόους σίνοντος Αὐσόνων πόλεις. οὐκοῦν ἐπιβὰς Ἀρμενοκιλικίας Ταρσὸν παρεστήσατο, φαεινὴν πόλιν,
3905καὶ τὴν Ἀδάνην καὶ Βακᾶ στρατηγίᾳ, ἔπειτ’ ὀχυρὰν Ἀναζάρβην σὺν βίᾳ Περικλυτόν τε καὶ Κολώνειαν πόλιν. καὶ δὴ μετελθὼν τὰς πέριξ ταύτας πόλεις ἐρυμνά τε φρούρια καὶ κώμας ὅλας,
3910ἐφίσταται καὶ τοῖς τόποις τῆς Συρίας καὶ τὴν πόλιν εἴσεισι τὴν Ἀντιόχου, Ῥαϊμούνδου πρίγκιπος ἅμα τοῖς ὅλοις εὖ χερσὶν αὐτὸν ὑπτίαις δεδεγμένου καὶ πᾶσι τιμήσαντος αὐτὸν εἰκόσιν.
3915ἐφ’ ἡμέραις οὖν ἐνδιατρίψας πόλει, αὑτῷ τε τὸν πρίγκιπα λίζιον δράσας, σὺν τῷδε Τριπόλεως κρατοῦντα τότε, ἄναξ χαριτώνυμος ἔξεισι πάλιν,
καὶ πρὸς παρευφράτιδας ἄπεισι πόλεις,166
3920παρ’ Ἀγαρηνῶν οὐ καλῶς κρατουμένας. καὶ τῶνδε πορθεῖ τειχομαχίαις ὅπλοις Πεζὰ Χάλεπ Νίστριον Καρφαρᾶ Φέρεπ. ἐκ τῶν δὲ λοιπῶν ἀστέων δῶρα ξένα καὶ πλεῖστα λαβών, καὶ λίθους καὶ μαργάρους
3925πολύν τε χρυσὸν καὶ λαφυραγωγίαν, καὶ λυχνίτην φέροντα σταυροῦ τὸν τύπον, χρῆμά τι πανθαύμαστον ἔκπληκτον ξένον, πρὸς δ’ αὖ γε καὶ τράπεζαν ἔκλαμπρον πάνυ, ἐξ ἀμιμήτου συντεθειμένην τέχνης
3930πολυτελῆ τε, χρυσότευκτον, ποικίλην, ἃ πάντα συνείληπτο τοῖς Πέρσαις πάλαι συσχοῦσιν αὐτάνακτα τὸν Διογένην, πρὸς τὴν βασιλεύουσαν ἔρχεται πόλιν, ἄγων μεθ’ αὑτοῦ κασίγνητον σὺν γόνῳ,
3935τὸν σεβαστοκράτορα τὸν πρὶν φυγάδα, τῷ τηνικαῦτα προσρυέντα γνησίως ἄνακτι τῷδε καὶ κασιγνήτῳ φίλῳ. ὃς ἐκλιπὼν πρὶν διατριβὰς Αὐσόνων σχέσιν ὁμογνίου τε καὶ βασιλέως
3940πρὸς Περσάνακτα φυγὰς ἐκ λύπης τρέχει, μόλις δὲ συνεὶς οὗ γε κακοῦ τυγχάνει, παλινδρομεῖ κάλλιστα πρὸς βασιλέα, καὶ δεξιᾶς ἔτυχε τῆς ἐπανόδου. ἐπανιόντα καὶ γὰρ ἰδὼν ὁ κράτωρ
3945θεῷ χαριστήρια τῶν ὅλων θύει,
οὐχ ἧττον ἡσθεὶς ἢ νίκαις ταῖς μυρίαις· καὶ χαριέντως προσπλακεὶς κατὰ δέον τὸ φίλτρον ἀπένειμεν ἀμφοῖν ὡς πάλαι. Χρόνον δὲ βραχὺν ἐνδιατρίψας πόλει,167

(3950)

ὡς εἶχεν, ἐξώρμησε πρὸς Βιθυνίαν, καταφρονήσας σώματος καχεξίας, Τούρκων κακούντων Ῥωμαϊκὰ χωρία· οὓς ἐκθροήσας καὶ μόνῃ παρουσίᾳ πρὸς Λοπάδιον ἀφικνεῖται τὴν πόλιν.
3955ἔνθα βραδύνων συνάγων τε δυνάμεις στρατῷ βαρὺς ἔδοξεν ὁ πραῢς ἄναξ ὡς διανιστῶν ἀρεϊκὰς πρὸς μάχας καὶ προσβιάζων καρτερεῖν ἐν τῇ μάχῃ. τοίνυν ἀπάρας βασιλεὺς Λοπαδίου
3960ἐπιστρατεύει σὺν στρατιᾷ μυρίᾳ τοῖς κατὰ Πόντον Ἀγαρηνοῖς βαρβάροις κατακρατοῦσιν τὴν Νεοκαισαρέων, σπεύδων μετελθεῖν καὶ Γαβρᾶν Κωνσταντῖνον κατατυραννεύοντα Τραπεζουντίων.
3965ἐφίσταται γοῦν τῇ Νεοκαισαρέων, καὶ τῇδ’ ἐφιστᾷ τὰς δυνάμεις κυκλόθεν. καὶ τάχ’ ἂν εἷλε τήνδε κρατάρχης τότε, εἰ μή τι συμβὰν ἀπρόοπτόν τι πάθος ἀπεῖρξε τὸ στράτευμα τῆς διαμάχης.
3970πρὸς βαρβάρους γὰρ ἐνστάσης μάχης τότε, ἐξ Ἰταλίας δεξιόν τιν’ ἱππότην
ἄνιππον ἰδὼν ἐγκελεύεται κράτωρ ἀγχοῦ συνιππεύοντα τἀδελφοῦ γόνον ἵππον παρασχεῖν ἀποβάντα Λατίνῳ.168
3975ὁ δ’ οὐ νεμεῖν ἔφασκε μάλ’ ἀντιλέγων, μόλις δ’ ἄκων δίδωσιν ἵππον ἱππότῃ. κἀκ τοῦδε πλησθεὶς οὐ μικρᾶς ἀθυμίας, μικροψυχήσας ἐκ φρενῶν ἀβλεψίας, ἀδελφόπαις οὗτός γε καιρῷ τῆς μάχης
3980ἐξ ὑπογυίου προστρέχει τοῖς βαρβάροις, καὶ τοῖσδε δεχθεὶς ἀσμενεστάτῳ πόθῳ μετά γε βραχὺ καὶ χριστώνυμον σέβας ἐξόμνυται φεῦ, καὶ συνεζύγη τάλας θυγατρὶ περσάνακτος Ἰκονιέως.
3985 Ἐντεῦθεν ἄναξ συσχεθεὶς ἀγωνίᾳ ὑποστρέφειν ἤρξατο πρὸς πόλιν βάδην, κλέπτων ἀναχώρησιν ἐξ ἀβουλίας. ὅμως πεφθακὼς τὴν βασιλίδα πόλιν, ἐν τῇδε μικρὸν ἐνδιατρίψας χρόνον,
3990ἔξεισι πάλιν σὺν στρατιᾷ μυρίᾳ, καὶ παραδραμὼν Φρυγίαν καὶ Λυκίαν τὴν Ἀττάλου πέφθακεν εὐκλεᾶ πόλιν. καὶ τῆσδε θεὶς εὖ, ὡς προσῆκον, τὰ πέριξ, ἑλών τε λίμνην Πασγούση κεκλημένην,
3995πρὸς Ἰσαυρίας ἀφικνεῖται τὸ κλίμα, καὶ πρὸς Συρίαν καὶ πόλιν Ἀντιόχου, ἐπιμελὲς σπούδασμα τιθεὶς καὶ λόγον
ἐλευθερῶσαι τὴν Ἀντιόχου πόλιν τῆς Λατινικῆς δυσαχθοῦς τυραννίδος,169

(4000)

καὶ τήνδ’ ἑνῶσαι τῇ πόλει Κωνσταντίνου, ἔπειτα Σιὼν ἀφικέσθαι πρὸς πόλιν, καὶ φιλοτίμοις ἀναδῆσαι καὶ ξένοις δώροις ἀναθήμασι δεσπότου τάφον, τὸ δ’ ἐν κύκλῳ πᾶν βαρβαρικὸν καθᾶραι.
4005οὐκοῦν ἐπιστὰς Ἀντιοχέων πόλει ταύτης ἐδῄου κατέκειρε τὰ πέριξ· ἐπεὶ δέ οἱ πρόθυμον οὐ κατ’ ἐλπίδας συμβαῖνον ἐσκόπησεν ἀγχίνους ἄναξ, πρὸς Κιλίκων ἄπεισι πανστρατὶ μέρη.
4010ἐνσκηνοβατεῖ δ’ ἐν φαραγγώδει τόπῳ, ἔνθα κοράκων φωλεοὶ κλῆσις τόπῳ, καὶ πρὸς κυνηγέσιον ὁρμᾷ κατ’ ἔθος. συῒ δ’ ὑπαντᾷ κατὰ λόχμην ἀγρίῳ, καὶ τόνδε τῷ δόρατι πλήττει καιρίαν·
4015τῇ δ’ ἀντερείσει τοῦ συὸς καμοῦσά πως δορυφόρος χεὶρ αὐτάνακτος δεσπότου καὶ παρενεχθεῖσά τι μικρὸν εὐθέος τῆς παρὰ πλευρὸν παραψαύει φαρέτρας, ἰοτρόφα βέλεμνα θηρῶν εἰς φόνον
4020ἔνδον φερούσης. καὶ χυθέντων ἀτράκτων εἷς τῶνδε φεῦ ἔπληξε κράτορος χέρα, καὶ φθαρτικὴ δύναμις ἡ τοῦ φαρμάκου κατά γε μικρὸν ἀπονεκροῖ καὶ φθίνει ἄνακτα θεῖον, τρισαριστέα μέγαν,
4025καὶ συνελαύνει πρὸς τὸ τοῦ βίου πέρας.170
ante4026tΜανουὴλ ὁ Κομνηνὸς ἔτη ληʹ.
4026Πρὶν ἢ δὲ θανεῖν Μανουὴλ βασιλέα, ὕστατον υἱὸν συνομαρτοῦντα, στέφει καὶ κράτορα δείκνυσι τῆς Ῥωμαΐδος· στράτευμ’ ἐπὶ τούτοις δὲ Ῥωμαίων ἅπαν
4030σὺν τοῖς στρατηγοῖς καὶ λοχαγοῖς ταγμάτων ἀνεῖπον αὐτὸν Αὐσονάρχην ἀσμένως. ἔπειτ’ ἐπανέζευξε πρὸς Βυζαντίδα μετὰ στρατιᾶς Μανουὴλ ἄναξ νέος, ἀνακομίζων καὶ πατρὸς ναυσὶ νέκυν.
4035καὶ καταλαβὼν τὴν βασιλίδα πόλιν βασιλικῆς ἔτυχε τῆς εὐφημίας, πρῶτον σταλέντων καὶ προηυτρεπικότων τὴν εἴσοδον κάλλιστα τὴν εἰς τὴν πόλιν Ἀξοὺχ μεγάλου τὴν τιμὴν δομεστίκου
4040καὶ Βασιλείου Τζιτζιλούκη τοὐπίκλην. πλὴν ὡς ἔφην, φθὰς Μανουὴλ πόλιν κράτους παρ’ ἀρχιθύτου ταινιοῦται κατ’ ἔθος, καὶ πᾶσιν ἀστοῖς προσδέδεκτο προφρόνως διαγορευθεὶς βασιλεὺς αὐτοκράτωρ,
4045νεανίας ὢν ἀρεϊκὸς ἐν μάχαις, κάλλιστος, ἡδύς, εὐμενὴς ὑπηκόοις, τοῖς πᾶσιν ἀσπάσιος ὡς μεγαλόφρων, πρὸς δ’ αὖ φρενήρης, χαρίεις, πεφιλμένος, τῶν δημοτικῶν ἐντριβής γε πραγμάτων,

(4050)

τῇ τοῦ προσώπου καλλονῇ κεκασμένος, καὶ πᾶσι καλοῖς ἐμπρέπων θεοσδότοις, ῥώμῃ τε τοῦ σώματος, εἴδει, συνέσει, ψυχῆς παραστήματι φιλοκινδύνῳ, ἰθυτενεῖ σχήματι τῆς ἡλικίας,171
4055ἤθει προσηνεῖ, χαροπῷ, πεφιλμένῳ. ἀνεξικακίᾳ δὲ μάλιστ’ ἐκράτει καὶ πραότητι τῶν κατ’ αὐτὸν ἀνάκτων, ἥρως Ἡρακλῆς ἀπαράμιλλος φύσει, ὑπερμαχῶν κάλλιστα τῆς κληρουχίας,
4060ποιμὴν ἀγαθός, ἄγρυπνος ποίμνης φύλαξ, λύκους διώκων δυσμενεῖς τοῦ ποιμνίου καὶ τῷδε διδοὺς τὴν νομὴν ἐλευθέραν, ἄναξ προσηνὴς καὶ μαχητὴς γεννάδας, Αἴας, Ἀχιλλεύς, καὶ Νέστωρ βουληφόρος,
4065ὑπὲρ Πρίαμον εὐμέλιος ἱππότης, Ἕκτωρ φάλαγγας ῥηγνύων ἐναντίων, ἐπίχαρις ἦθός τε πτηνὸς τὴν φρένα, φρικτὸς μὲν ἐχθροῖς, εὐμενὴς δ’ ὑπηκόοις, ἱλαρός, εὐέντευκτος, ἡδεῖα χάρις,
4070μυριόνικος τρισαριστεὺς αὐτάναξ, Ἑρμοῦ τε παιδείας τε παντοίας φίλος, ἄντικρυς Ἄρης ἐν μάχαις ἀντιπάλων, ὀξύρροπός τις πρὸς μάχας καὶ κινδύνους, ἀεὶ στραταρχῶν, κατ’ ἐχθρῶν κινῶν δόρυ
4075καὶ ταῖς κατὰ σφῶν ἀναδούμενος νίκαις. Οὗτος στρατεύσας κατὰ Τούρκων βαρβάρων
κατὰ τὰ Μελάγγεια τῆς ἕω τόπους, Τούρκους μετῆλθεν ἀναχαιτίσας ὅπλοις, καὶ τῆς φυλακῆς φροντίσας τῶν ἀστέων172
4080εἰς τὴν βασιλεύουσαν ἀνθυποστρέφει. εἶτ’ ἐκστρατεύει κατὰ Περσῶν καὶ πάλιν τὰς πρὸς Πιθηκᾶν κατατρεχόντων πόλεις, λεηλατούντων καὶ Θρᾳκησίων θέμα. τοίνυν ὑπερβὰς Λυδίαν καὶ Φρυγίαν
4085ἄναξ ἐπέστη φρουρίοις κακουμένοις, καὶ δυνατὴν σύναρσιν αὐτοῖς εἰσφέρει, καὶ Πέρσας ἀπήλασεν ὡς πορρωτάτω. καὶ πρὸς Φιλομίλιον ἀπελθὼν πόλιν κἀκεῖσε Τούρκοις βαρβάροις ἐντυγχάνει·
4090καὶ πείρεται δὴ τὸν ποδὸς ταρσὸν βέλει ὑπ’ Ἀγαρηνοῦ λογχοτρώτου κειμένου, ἄνω κατὰ πέλματος ἀφέντος βέλος. κἀκεῖθεν ὥς τις ἀετὸς ταχυπτέρυξ ἔπτη πρὸς αὐτὴν Ἰκονιέων πόλιν,
4095καὶ τῆσδε πάντα κατακείρων τὰ πέριξ πρὸς βασιλίδα τὴν πόλιν ὑποστρέφει. Ὑπῆρξε φροντίς, ὡς πατρὶ τούτου πάλαι, καὶ τῷδε κοινῶν πράξεων στεφηφόρῳ, ὃς καὶ συνήφθη πρὸς γάμου κοινωνίαν

(4100)

ἐξ Ἀλαμανῶν εὐγενεστάτῃ κόρῃ, ταῖς ἀρετῶν χάρισιν ὡραϊσμένῃ οὐχ ἧττον ἢ σώματος ὥρᾳ καὶ πλάσει. Τούτου κρατοῦντος ἐκ κλιμάτων ἑσπέρας
Ἀλαμανῶν στράτευμα καθάπερ νέφος,173
4105δεινὸν τετριγὸς φθαρτικόν τε καθάπαξ, ἐπεισέφρησεν ἀθρόον Ῥωμαΐδι, τὴν πρὸς Σιὼν ἄφιξιν αὐχοῦν αἰτίαν· ὧν ῥὴξ Κορράδος ἦν στρατηγὸς ταγμάτων, φιλευσεβὴς ῥὴξ καὶ φιλόχριστος πλέον,
4110ὃς ὅρκια θεὶς ἄνακτι πιστευτέα, ἦ μὴν παρελθεῖν φιλίως Ῥωμαΐδα αὐτόν τε καὶ στράτευμα καὶ βλάβης δίχα, καὶ μέχρις αὐτῆς τῆς Κωνσταντίνου φθάνει σὺν τῇ στρατιᾷ καὶ λεῷ κατηκόῳ,
4115μηδὲν νεοχμώσας τι τῶν συγκειμένων· ἀφ’ οὗ γε πορθμὸν ἐκπεράσαντες τάχος ἤνυτον αὑτῶν τὸν προκείμενον δρόμον. Ὁ δ’ αὐτοκράτωρ κεκρικὼς εἶναι δέον δι’ ὑγροχέρσου στρατιᾶς ῥωμαλέας
4120ἐπιστρατεῦσαι τῇ Κερκυραίων ἄκρᾳ, ἐκ Σικελικῆς προσφάτως ναυαρχίας ὑποστάσῃ πόρθησιν ἐξ ἀβουλίας, πρὸς τοῦτ’ ἀπησχόλητο νυκτὸς ἡμέρας. καὶ συναλίσας στρατιὰν πανταχόθεν
4125φρίσσουσαν αἰχμαῖς, μυριάριθμον, ξένην, χιλιόναυν στόλον τε πρὸς τοῖσδ’ ὁπλίσας, πρὸς νῆσον ἐστράτευσε τὴν τῶν Φαιάκων, καὶ τῇδ’ ἐφιστᾷ τὰς δυνάμεις κυκλόθεν, καὶ κατακρατεῖ τῆσδε λιμῷ καὶ βίᾳ.
4130καὶ τρισαριστεὺς Πελαγονίαν φθάνει, ἀφ’ ἧς ἐπελθὼν Τριβαλοῖς ὥσπερ λέων, σπονδὰς διαλύσασι τὰς συγκειμένας καὶ Ῥωμαϊκὰς καταδῃοῦσι πόλεις, βρυχήματι σφᾶς κατέπληξε καὶ μόνῳ.174
4135λείαν τ’ ἐλάσας καὶ λαφυραγωγίαν ἐκεῖθεν ἀμύθητον ἅμ’ ἀνδραπόδοις, πρὸς τὴν βασιλεύουσαν ἀνθυποστρέφει, κἀπὶ τροπαίῳ προσφάτῳ καὶ τῇ νίκῃ κατήγαγε θρίαμβον ἐν μέσῃ πόλει.
4140 Ἄρτι δ’ ὑπεκλάμποντος ἦρος καὶ πάλιν ἄναξ ἐπέστη Πελαγονίας τόποις, καὶ Τριβαλλάρχην Οὔρεσιν κακεργάτην μέτεισιν αὖθις, κατὰ Ῥωμαίων ὅπλα κινοῦντα κακῶς Παιόνων συμμαχίᾳ,
4145ὥστ’ ἀναθαρσήσαντα κατὰ συστάδην τὴν πρὸς κρατοῦντα μὴ κατοκνῆσαι μάχην. τέως βασιλεὺς συμπλακεὶς σφίσι μάχῃ τρόπαιον ἱστᾷ κατὰ βαρβάρων μέγα, ὅτ’ ἀρχιζουπάνος γε κλῆσιν Βακχῖνος

(4150)

μόνῳ βασιλεῖ κατ’ ἐπιλέγδην μόνος, μέγας τε φυὴν καὶ βριαρόχειρ γίγας, ἄλλος Γολιάθ, ὑπέροφρυς τοὺς τρόπους, ἄνακτι Δαβὶδ πρὸς μάχην συνεπλάκη. καὶ θλᾷ παραπέτασμα σιδηροῦν κράνους
4155τὸ πρὸ προσώπου βάρβαρος πλήξας ξίφει· ἄναξ δὲ διέπειρε βαρβάρου χέρα,
τριχῶν τε τοῦτον εὐφυῶς δεδραγμένος ζῶντα στρατιᾷ ταχέως παριστάνει. καὶ βαρβαρικοῦ διαλυθέντος στίφους175
4160νίκην ἀπηνέγκαντο Ῥωμαῖοι πάλιν. Ἔτι δ’ ἱδρῶτας Μανουὴλ μάχης φέρων, οὐδ’ ἐκτινάξας τοῦ προσώπου τὴν κόνιν, ἐκεῖθεν ἐξώρμησε κατὰ Παιόνων, ἔγκλημ’ ἐπάγων σφίσι τὴν συμμαχίαν
4165τὴν πρὸς Τριβαλλοὺς Ῥωμαϊκῶν καθ’ ὅρων. Σάουβον οὐκοῦν ἐκπεράσας ὡς δέον, Φραγγοχωρίῳ καὶ Ζευγμίνῳ τῇ πόλει ἐπεισπεσὼν ἔκειρε πάντα τὰ πέριξ, κἀκεῖθεν ἀπήλασεν λείαν μυρίαν,
4170καὶ πλοῦτον εἷλε καὶ λάφυρα καὶ σκῦλα. καὶ παλινοστεῖ πρὸς βασιλίδα πόλιν, καὶ κατάγει θρίαμβον εὔσημον πόλει, δορυαλώτους Τριβαλοὺς Οὔννους ἄγων, στολὰς τιμαλφεῖς εὐφυῶς ἠσθημένους
4175πομπήν θ’ ὑπεξαίροντας αὐτῶν τῇ θέᾳ. Καιρὸν δὲ βραχὺν ἐνδιατρίψας πόλει ἐπιστρατεύει Παίοσιν αὖθις ἄναξ, καὶ πρὸς Σαρδικὴν ἀφικνεῖται τὴν πόλιν, κἀκεῖ παρὼν τέθεικε συμβάσεις σφίσιν.
4180χωρεῖ δ’ ἐκεῖθεν πρὸς Τριβαλῶν σατράπην, καὶ τόνδ’ ὁδοῦ πάρεργον ἔντρομον δράσας πειθήνιόν τε τῷ κράτει τῶν Αὐσόνων
πρὸς τὴν βασιλεύουσαν εἴσεισι πόλιν. ἦρος δ’ ἐπιλάμποντος ἔξεισι πάλιν,176
4185καὶ πρὸς πεδία Πελαγονίας φθάνει· κἀκεῖ διαγνοὺς βασιλειῶντα δόλῳ Οὔννους τ’ ἐπαλείφοντα πρὸς ξιφουλκίαν Κομνηνὸν Ἀνδρόνικον, ἄρχοντα τότε Βρανιτζόβης θέματος καὶ Βελλεγράδων,
4190ἔπαυσεν ἀρχῆς, καὶ καθείρξας ἐν πέδαις δέσμιον ἀπέστειλεν ἐν Βυζαντίδι, καὶ φυλακῇ δέδωκεν ἀσφαλεστάτῃ. καὶ τηνικαῦτα Παιόνων ἀρχηγέτης σπονδὰς λελυκὼς κατέδραμε χωρία
4195Βρανιτζόβης ξύμπαντα καὶ Βελλεγράδων. τέως ἐπιστὰς βασιλεὺς κακουμένοις ἤμυνεν αὐτοῖς ὡς ἐνῆν παρουσίᾳ, καὶ πρὸς βασιλεύουσαν ἀνθυποστρέφει, εὖ πράγματα θεὶς πάντα τὰ πρὸς ἑσπέραν.

(4200)

Καὶ λοιπὸν ἐστράτευσε πρὸς Κιλικίαν. εἰς Ἄδαναν οὖν καὶ Ταρσὸν ἀφιγμένος καὶ ταῖσδε τὰ πρόσοικα θάλψας ὡς δέον ὑπήκοα φρούρια Ῥωμαίων κράτει, πάσχοντα κακῶς πρὸς Τορούσῃ τῷ τότε,
4205καὶ μέχρι λαμπρᾶς Ἀντιοχείας φθάνει, ἧς ἔνδον εἰσήλασε σὺν δορυφόροις καὶ παρασήμοις βασιλικοῖς ὡς κράτωρ, διεκχυθέντων ἐκ πυλῶν οἰκητόρων
καὶ σκευασάντων φιλότιμόν οἱ λίαν177
4210πομπαίαν εἰσέλευσιν εὐφήμοις κρότοις. ἔνθα διάγων Μανουὴλ αὐτοκράτωρ ἐν παιδιᾶς δέδειχεν ἀγῶνι σφίσιν ἀνδρείας ἔργα καὶ χερὸς ῥωμαλέας, ἡρωϊκῇ πρέποντα γενναίᾳ φύσει,
4215κοντῶν ἁμίλλαις ἐκνικήσας ἱππότας Ἰταλιώτας ἀγερώχους πρὸς δόρυ. εὐανδρίας οὕτω δὲ δείξας τὸ σθένος ἐμπειρίαν τε συνετὴν τὴν ἐν μάχαις, καὶ θαύματος ξύμπαντας ἐμπλήσας, ἄναξ
4220οἴκαδ’ ἐπανέζευξε πρὸς Κωνσταντίνου. Κοινωνὸν οὗτος τοῦ λέχους καὶ τοῦ κράτους ἔγημε κάλλος εὐπρεπεστάτην κόρην, Ἀντιοχείας σατράπου θυγατέρα, Ἰταλιώτου Πετεβίνου ἱππότου,
4225πρώτην σύνευνον ἀποβαλὼν θανάτῳ, ἐξ Ἀλαμανῶν ἀρχικῶν οὖσαν γένους. Ταῦτα μὲν ὧδε συνέκυρσεν ὡς ἔφην· Κομνηνὸς Ἀνδρόνικος δ’ ἐγκαθειργμένος δι’ ἅσπερ ἱστόρησεν αἰτίας λόγος,
4230εἱρκτῆς διαδρὰς μηχανῇ πολυτρόπῳ εἰς Γάλιτζαν ἔδραμε Ῥωσικὴν πόλιν, καὶ τῷ σατραπεύοντι ταύτης ἀσμένως δεχθεὶς παρ’ αὐτῷ πλεῖστον ἐμμένει χρόνον. οὕτω δὲ συνέδησεν αὑτοῦ πρὸς πόθον
4235καὶ φιλίαν σχέσιν τε σατράπην χρόνῳ ὡς συνεδρεύειν συναριστᾶν σατράπῃ καὶ τῷδε συνέστιον ἀεὶ τυγχάνειν. ὅμως κρίνων ὄνειδος οἰκεῖον κράτωρ πρωτεξαδέλφου τὴν φυγὴν Ἀνδρονίκου178
4240ἀπόδρασίν τε κἀπὶ τῆς ξένης ἄλην, ἐπιμελὲς τίθησιν ἔργον καὶ λόγον ὥστ’ ἀπολαβεῖν τόνδε πατρίδα πάλιν, καὶ μᾶλλον οἷς ἤγγελλε φήμη καὶ τάδε, ὅτι Σκυθικὴν στρατιὰν παροξύνει
4245Θρᾴκης ἐπελθεῖν Μακεδονίας ὅροις. ἐκεῖθεν οὐκοῦν εὐμενῶς αὐτοκράτωρ πίστεις παρασχὼν καὶ λαβὼν ἐπανάγει Κομνηνὸν Ἀνδρόνικον πρὸς τὴν πατρίδα. Καθ’ ὃν χρόνον Παίονες ἠθετηκότες

(4250)

ἃς πρὸς κρατοῦντα συνέθεντο ξυμβάσεις, χώραις ἐπῆλθον Αὐσόνων παριστρίοις, καὶ Ῥωμαϊκοῖς συμβαλόντες τάγμασι νίκην ἀπηνέγκαντο καὶ πλῆθος σκύλων. τοίνυν ἐπιστὰς βασιλεὺς τῷ Ζευγμίνῳ
4255ἡλωκότι Παίοσιν ἄρτι βαρβάροις, ἐπανασώζει καὶ πάλιν Ῥωμαΐδι εὐβουλίαις νίκαις τε καὶ στρατηγίαις. Καὶ μὴν περιώνυμον ἔργον καὶ τόδε ἀναπέφανται τοῦ καλοῦ στεφηφόρου.
4260πόλεις Ἀσιάτιδες εὔχρηστοι βίῳ, Χλιαρὰ καὶ Πέργαμος ἄλλαι τ’ αὖ πόλεις,
ὧν τὰ πέριξ πάσχοντα Πέρσαις βαρβάροις δῃούμενά τε πυρπολούμενα σφίσιν, κωμηδὸν ὡς ἔχοντα τὴν συνοικίαν,179
4265ἄναξ περιέβαλε τείχεσι τάδε· καὶ διαλαβὼν φρουρίοις ἀσφαλέσι τὸν χῶρον ἀπήλλαξε Περσικῆς λύμης. οἰκητόρων οὕτω δὲ πλήθουσι τάδε καὶ πᾶσι καλῶς τοῖς κατὰ βίον βρίθει,
4270ἀγροῖς τε φυτῶσί τε χάρισι ξέναις, φρούρια ταῦτα καὶ πόλεις εἰρημέναι, ὡς τῶν μεγάλων κατακρατεῖν ἀστέων. Ταῦτα μὲν οὕτω συμβέβηκεν ὡς ἔφην· ὅρκους δὲ πάλιν συγχεάντων Παιόνων
4275ἔξεισιν ἄναξ τῶν βασιλείων δόμων, καὶ πρὸς Σαρδικὴν ἀφικνεῖται τὴν πόλιν, οὗ συμβαλεῖν τέτακτο Ῥωμαίων ἴλαις. ἐπεὶ δὲ συνήθροιστο πᾶν στρατευμάτων κρίσει στρατηγῶν βασιλεὺς βουληφόρων
4280Κοντοστέφανον Ἀνδρόνικον δεικνύει, ἄνδρ’ ἀρεϊκόν, ἀπτόητον ἐν μάχαις, καὶ τὴν κατ’ Οὔγγρων ἀνατίθησι μάχην. ὃς παραλαβὼν Ῥωμαϊκὰς δυνάμεις ὁρμᾷ κατὰ σφῶν σὺν θεῷ νίκης δότῃ·
4285καὶ δὴ περάσας Σάουβον Ἴστρον θ’ ἅμα ὑπεισέδυ Ζεύγμινον Αὐσόνων πόλιν, καὶ Παιονικαῖς συμπλακεὶς ἰλαρχίαις
περιφανὲς τρόπαιον ἱστᾷ καὶ νίκην. κἀκεῖθεν ἀνέζευξεν ὡς νικηφόρος,180
4290καὶ βασιλεῖ δέδεκτο λίαν ἀσμένως. μεθ’ ἡμέρας οὖν τὴν βασίλειον πόλιν ἄναξ πεφθακὼς σὺν νίκης παραιτίῳ κατήγαγε θρίαμβον ἔκλαμπρον πάνυ, στενούμενον πλήθει τε τῶν θεωμένων
4295τῶν τ’ αἰχμαλώτων καὶ σκύλων καὶ λαφύρων. ἡγεῖτο γὰρ τέτρωρον εὖ ἡρμοσμένον, ἀργύρεόν πως, ὑπόχρυσον μετρίως, ὃ χιονώδεις εἷλκον ἵπποι τὴν θέαν· ἐφ’ οὗ γε σεπτὴν ἀναβιβάζει κράτωρ

(4300)

τῆς μητρανάνδρου παρθένου τὴν εἰκόνα ὡς συστρατήγου συμμάχου τ’ ἀπροσμάχου· μετὰ δὲ λαμπροὶ καὶ βασιλείῳ γένει κυδρούμενοι κάλλιστα καὶ ταῖς ἀξίαις. ἔπειθ’ ὁ κρατῶν ὡς γίγας βριαρόχειρ,
4305ἢ μᾶλλον εἰπεῖν νυμφίος γ’ ἐκ παστάδος, κύδιστος ἢ μέγιστος, ἀστράπτων φάει, ὀχούμενος προῆλθεν εὐπρεπῶς ἄγαν· μεθ’ ὃν Κοντοστέφανος αἴτιος νίκης, ὑμνούμενος ξύμπασι τῆς στρατηγίας.
4310μέγαν δὲ ναὸν πεφθακὼς αὐτοκράτωρ καὶ τόνδ’ ὑπεισδὺς εὐχαριστεῖ προφρόνως τῷ νικοποιῷ παντάνακτι δεσπότῃ, καὶ τοῦδε λαμπρῶς αἴνεσιν γλώσσῃ φράσας
ἐκεῖθεν ἥκει πρὸς βασιλείους δόμους.181
4315 Οὗτος Μανουὴλ πορφυρανθὴς αὐτάναξ θεῷ χαριστήρια τῶν ὅλων θύει γεννήσας υἱὸν ἐκ γάμων τῶν δευτέρων, ἐφ’ ᾧ θαλίαις καὶ καλαῖς πανδαισίαις ἀστυπολίτας ἑστιακὼς πλουσίως
4320κέκληκεν Ἀλέξιον υἱέα φίλον. Τούτου κρατοῦντος καὶ Βενετίκων γένος ἀνδρῶν ὑπῆρξεν Ἰταλῶν ἀποικία ἐκ Βενετίας εἰς βασιλίδα πόλιν, καὶ τῆσδ’ ἐνεγράφησαν ἀστοῖς γνησίοις,
4325κἀκ τῆσδ’ ἐφηπλώθησαν εἰς πᾶσαν χθόνα διασπαρέντες Αὐσόνων κραταρχίας. ἐνημμένοι πλοῦτον δὲ βαθὺν πραγμάτων αὔξην τε μακράν, αὐθάδειάν τε πλέον, οὐκ Αὔσονας ἥγηντο δυσμενεῖς μόνον,
4330ἀλλὰ βασιλείων γε καὶ προσταγμάτων καὶ τῶν ἀπειλῶν εἶχον ἀνεπιστρόφως. τὴν σφῶν τὸ λοιπὸν ὑπεροψίαν ἄναξ οὔκουν φορητὴν οὐδ’ ἰάσιμον κρίνων, γράμματα βασίλεια κατ’ ἐπαρχίαν
4335Ῥωμαϊκὴν πέπομφεν ἅπασαν λάθρα, κατάσχεσιν δηλοῦντα τῶν Βενετίκων χρόνον τε καθ’ ὃν ταῦτα πραχθῆναι δέον. ὥριστο τοίνυν ἡμέρα προθεσμίας, ἧς ἐνστάσης πᾶς συνελήφθη Λατίνων,
4340τῆς δυστροπίας εἰσπραχθέντες εὐθύνας.
Βενετίκων ὅσοι δὲ τὴν Κωνσταντίνου πόλιν κατῴκουν, ἀποδράσαντες τάχος ἐπιβεβηκότες τε νηὸς ἑσπέρας τοῖς ἀνέμοις λαίφη τε δόντες ὡς δέον,182
4345ἀπῄεσαν φεύγοντες ἐς σφῶν πατρίδας. καὶ σφᾶς μὲν εἶχεν ἡ Βενετία τότε, μετὰ δὲ μακρὸν ηὐτρεπικότες στόλον νήσους ἐκάκουν ἐκπλέοντες εὐδρόμως· ἀλλ’ ἀντίπρωρος Αὐσόνων σταλεὶς στόλος

(4350)

πλοῦ σφᾶς ἀπεῖρξε πειρατικοῦ καὶ μάχης. τοίνυν ἀποστάντες γε τοῦ διὰ μάχης ἐχθροὺς κακῶς δρᾶν ἀμύνεσθαί τ’ αὖ στόλῳ, πρὸς ῥῆγα συνέθεντο τῆς Σικελίας ὅρκια πιστὰ συμβάσεις τε φιλίας.
4355ὃ γνοὺς βασιλεὺς ὁ προμηθεὺς Αὐσόνων, καὶ τὰς ἐπὶ λύμῃ γε τῆς Ῥωμαΐδος συμφωνίας σφῶν ἐννοούμενος λῦσαι ἃς ῥηγὶ συνέπραξαν ἀμύνης χάριν, ἀνεξικάκως εὐμενῶς εὐμηχάνως
4360πρὸς φιλίαν εἵλκυσεν αὐτοὺς τὴν πάλαι, ἀμνηστίαν δοὺς τῶν σφίσι πεπραγμένων. πρὸς δ’ αὖ ἔθη δίδωσιν αὐτοῖς τὰ πάλαι, καὶ σφῶν ὅσων εἴληφε τὸ πρὶν οὐσίαν καὶ τήνδε βασίλειος ἐφρούρει στέγη,
4365τοῖς Βενετίκοις ἀπέδωκε προφρόνως. Γενναίαν ἄναξ οὑτοσὶ πλουτῶν φύσιν, ὀξύρροπός τ’ ὢν ἐν μάχαις ἀντιπάλων,
δραστήριός τε καρτερόψυχος λίαν, καὶ διενεργῶν δι’ ἑαυτοῦ τὰς μάχας,183
4370δεῆσαν ἵππον ἀνέβαινεν αὐτίκα καὶ τῆς στρατιᾶς ἦν προμαχῶν εὐθύμως. ἔξεισι τοίνυν κατὰ Σουλτάνου πάλιν κατατρέχοντος Ῥωμαϊκὰ χωρία, καὶ γίνεται δὴ πρὸς θέμα Δορυλαίου,
4375ἔνθα χρονίζων εὖ ἀνακτίζει τόδε. τείχει τ’ ὀχυρῷ καὶ περιτείχῳ ξένῳ περιβαλὼν εὖ κατοχυρώσας θ’ ἅμα, καὶ δοὺς φυλακὴν ὡς ἐνῆν τῷδ’ ἀξίαν, μερῶν ἀπανίστατο τοῦ Δορυλαίου.
4380ἐφίσταται δὲ φρουρίῳ τῷ Σουβλέῳ, κἀκεῖν’ ὁμοίως ἀνακτίσας ὡς δέον, καὶ πάντα θεὶς εὖ, πρὸς πόλιν ὑποστρέφει. Βραχὺς ἐφεξῆς παρελήλυθε χρόνος, καὶ καθ’ ἑαυτοὺς βασιλεὺς καὶ σουλτάνος
4385ὑπέσμυχον πῦρ ἐν σποδιᾷ καρδίας, ἔναυσμα βραχὺ μνησικακίας χόλου, καὶ τοῦτ’ ἀνάψαι κατέσπευδον εἰς φλόγα· ἑκάτερος γοῦν ἐγκαλῶν ἑκατέρῳ ὑπῆρχε σαφῶς καὶ διηπείλει μέγα.
4390ὅθεν βασιλεὺς τὰς ὑπούσας δυνάμεις πάσας ἀθροίσας ὡς ἐνῆν πανταχόθεν, ἄλλας τ’ ἐπ’ ἄλλαις συναγαγὼν ὡς δέον ἐξ Ἰταλῶν τε καὶ Σκυθῶν παριστρίων, καὶ συγκροτήσας μυριάριθμον στῖφος,
4395ἀφανίσων ἄπεισι Περσικὸν φῦλον καὶ κατερείψων Ἰκόνιον εἰς ἕδος, πρὸς δ’ αὖ γε περσάνακτα καθέξων βίᾳ καὶ συμπατήσων ὡς ἔθος κατ’ αὐχένος. ἀπάρας οὐκοῦν ἐκ Βυζαντίου τάχος184

(4400)

μετὰ στρατιᾶς διὰ Φρυγίας μέσης, εἰς Χώνας ἦλθεν, εὖ πόλιν ᾠκισμένην· κἀκεῖθεν ἐξώρμησεν εἰς ἔρυμά τι ᾧ Μυριοκέφαλον ἦν κλῆσις πάλαι, ἀφ’ οὗπερ εἰσήλαυνεν εὐθὺ Περσίδος
4405τειχῶν Ἰκονίου τε τοῦ περικλύτου μετὰ στρατιᾶς εὐσθενοῦς ῥωμαλέας καὶ ταγματαρχῶν ἀρεϊκῶν ἐν μάχαις, σταθμοὺς ἀπάρσεις νουνεχῶς καὶ σὺν λόγῳ τὰς καθ’ ὁδὸν δρῶν χάριν ὑποζυγίων,
4410ἃ μηχανὰς ἀνεῖχε καὶ σφῶν τεχνίτας ὄντας ἀόπλους ἀδαεῖς τε τῆς μάχης. πλὴν οὐδ’ ὁ σουλτὰν ἠμέλει στρατευμάτων, συμμαχικὸν δ’ ἤθροισεν ἐκ τῶν συμφύλων πρὸς ἀντιπαράταξιν ηὐτρεπισμένον.
4415πρέσβεις δ’ ὅμως πέπομφε πρὸς βασιλέα αἰτῶν ἐνόρκους φιλίας καὶ συμβάσεις ἐξάνυσίν τε βασιλεῖ βουλητέων. ἐπεὶ δ’ ἑώρα συμβάσεις ἀνηνύτους, αἱρεῖ προφθάσας σουλτάνος δυσχωρίας
4420καὶ τὰς στενωποὺς ἀτραπῶν πορευσίμων
κλεισούρας, ἣ κέκλητο Τζιβρίτζη πάλαι, δι’ ἧς στρατιὰ Ῥωμαϊκὴ καὶ κράτωρ ἔσπευδον ἐλθεῖν ἐκ Μυριοκεφάλου· οὗ παραβύει σουλτάνος τὰς δυνάμεις,185
4425λόχον καθίσας ὡς ἔθος τοῖς βαρβάροις, ὡς ἂν ἐπεισπέσωσι Ῥωμαίοις δόλῳ. ἔστι δ’ ὁ χῶρος ἀπόκρημνος εἰσάπαν, στενὸς κομιδῇ δυστίβευτός τε πλέον, Ταίναρον Ἅιδου καὶ Χαρώνεια πέδα,
4430αὐλὼν προήκων δυσπόρευτον εἰς τρίβον. ἁψαμένης οὖν στρατιᾶς δυσχωρίας, στρατεύματα μὲν καὶ λοχαγοὶ ταγμάτων, οἷς ἦν προάγειν στρατιᾶς τεταγμένον, διεκδραμόντες ἀπαθεῖς κακῶν τόπον
4435εἰς πλάτος ηὐλίσθησαν ἔξω κινδύνου· ἀγχοῦ δὲ κράτωρ παριὼν οὐραγίας ἐπεισπεσόντων ἐξ ἐνέδρας βαρβάρων βέλη τ’ ἐπ’ αὐτὸν ἀφιέντων καὶ λίθους, ὡς κατὰ πρανοῦς ἐξ ἑκατέρου μέρους,
4440οὐκ ἔχει ῥᾷστα τὴν ὁδὸν παριέναι, ἤγουν ἑαυτῷ κινδυνεύοντ’ ἀμύνειν. ἀλλ’ οὐδὲ πάλιν ἐκ στρατιᾶς τις δρᾶσαι γενναῖον ἠδύνατο μαχητῇ πρέπον, βοῶν, ἁμαξῶν, τειχομάχων ὀργάνων
4445ὡς ἀντίφραγμα τῆς ὁδοῦ προκειμένων. καὶ κατὰ νώτου Περσικὴ φάλαγξ πάλιν βελῶν νιφάδας ἀφιεῖσα μυρίων
παλινδρόμησιν χαλεπὴν ἔδρα πάνυ. ἔπιπτε τοίνυν βοῦς ἅμα βοηλάτῃ,186

(4450)

ἱππεὺς σὺν ἵππῳ συναπέψυχον βίᾳ ἐν Περσικῷ βλήματι θανατηφόρῳ, καὶ πάντες ἐσφάττοντο κατὰ πληθύας ὡς ἀγέλη τις θρεμμάτων φεῦ ἀλόγων, καὶ πάντες ἐφθείροντο συγκεκλεισμένοι
4455ἐν δυσπορεύτῳ δυσβάτῳ τε χωρίῳ. τῶν νεκριμαίων σωμάτων αἱ κοιλάδες τέμπη τε καὶ σήραγγες ὑπῆρχον πλέαι. προύβαινον, οἴμοι, ῥύακες λύθρων ὅλαι ἐξ ἀλόγων αἵματος, ἐκ βροτῶν ἅμα,
4460καὶ πάντα μεστὰ συμφορᾶς ἦν καὶ γόων. καὶ ταῦτ’ ἐδρᾶτο κράτορος δεδορκότος καὶ συμπαρόντος, μὴ σθένοντος δ’ ἀμύνειν, ἐν χρῷ δὲ μᾶλλον κινδύνου πεφυκότος. μόλις μετὰ τραύματα, τῷ θεοῦ σθένει,
4465ὅμως διαδρὰς τὰς λαβὰς τῶν βαρβάρων θεοῦ συνάρσει καὶ κραταιᾷ δυνάμει, σκιὰν ὑπελθὼν ὁ κρατάρχης ἀχράδος, ἰσχὺν καμοῦσαν ἀνεκτᾶτο μετρίως, πρὸς δ’ αὖ ἑαυτὸν ὡς ἐνῆν ἀναψύχων,
4470μὴ σώματος φύλακα, μὴ δορυφόρον ἔχων συνεστῶτά γε τῷ τηνικάδε. οὕτω δ’ ἔχοντα κατιδών τις ἱππέων Ῥωμαϊκῆς φάλαγγος, ἀσήμου γένους, τῆς συμφορᾶς ᾤκτειρεν αὐτὸν τῆς τότε·
4475ὅθεν προσελθὼν ἀσμένως στεφηφόρῳ διακονεῖν ᾑρεῖτο τὰ κατὰ σθένος, καὶ τῇ κεφαλῇ κυνέην συνηρμόκει τῆς ἐν κεφαλῇ παρακλίνασαν ἕδρας, καὶ σύμμαχος δ’ ἦν τῆς ἐνεστώσης τύχης.187
4480τούτου βασιλεὺς εἰς χεῖρα λαβὼν δόρυ Πέρσας ἐπ’ αὐτὸν εἰσρέοντας ἀπλέτους καὶ τόνδ’ ἑλεῖν σπεύδοντας ἢ καὶ κτιννύναι ἀπώσατο σφᾶς τῇ θεοῦ συμμαχίᾳ, καὶ διαπείρει τῶν ἐπιόντων ἕνα,
4485ἄλλον τε πάλιν ἱππότης κτείνει ξίφει. μετ’ οὐ πολὺ δὲ τῶν ὁπλιτῶν Αὐσόνων περὶ κρατοῦντα συναλισθέντων δέκα, σὺν τοῖσδε τὴν ἔμπροσθεν ἤνυσε τρίβον, τοῖς φθάσασι τάγμασι συμμῖξαι θέλων.
4490πρὶν ἢ δὲ ταῦτα συμπεσεῖν, ὑπ’ ἀχράδα ἑαυτὸν ἀνέψυχεν ὡς εἶχε κράτωρ· Πέρσης δ’ ἐπελθὼν εἷλκεν αὐτὸν ἡνίας, ὁ δ’ αὖ κεφαλῆς κατενεγκὼν καιρίαν δορατίου τμήματι τοῦ μετὰ χέρας
4495τοῦτον θανατοῖ, καταλαβὼν εἰς χθόνα. Ἔπασχε δὲ τάγματα χειρόνως λίαν, ὅσα γε συγκέκλειστο τῇ δυσχωρίᾳ, καὶ πλὴν ὀλίγων πάντα κακῶς ἐφθάρη· εἰ γὰρ παρῆλθον καὶ φάραγγα τὴν μίαν,

(4500)

ἀλλά γε λοιπὰς οὐκ ἐνῆν διεκδῦναι
ἀκινδύνως ἓξ τὰς ταφρώδεις κοιλάδας, Περσῶν ἐφεστώτων γε ταῖς διεξόδοις. πρὸς τοῖσδε καὶ πνεύσαντος ἀνέμου τότε καὶ θῖνα βαθεῖάν γε παρακειμένην188
4505ἐκ γῆς ψαμμώδους ἀνακυκῶντος βίᾳ δεινῶς τ’ ἀναφέροντος εἰς ὕψος μέγα, καὶ νύκτα δρῶντος ἀτεχνῶς τὴν ἡμέραν, Ῥωμαϊκαὶ φάλαγγες, ὣς δὲ βαρβάρων, φύρδην ἀναμὶξ συμπλακεῖσαι πρὸς μάχην
4510ἐν νυκτομαχίᾳ καθὰ καὶ σκότει, ἔκαινον ἀπέσφαττον ἀλλήλους ξίφει, μηδὲν διακρίνοντες ἐξ ἀβλεψίας. ἐπῆγε φίλος τὸ ξίφος κατὰ φίλου, καὶ βάρβαρος δ’ ἔσφαττε τὸν συμφυλέτην
4515ὡς ἀντίμαχον δυσμενῆ κακεργάτην, ὥστ’ ἀτεχνῶς φάραγγα πεπλῆσθαι τάχα, ὥς τις βλέπων ἔφησε κατ’ ἄλλον λόγον, τῶν νεκριμαίων πτωμάτων καὶ σωμάτων τῶν Ῥωμαϊκῶν ἀναμὶξ καὶ βαρβάρων,
4520καὶ θνησιμαίων παντοδαπῶν ἀλόγων, ἵππων βοῶν ὄνων τε σὺν ἡμιόνοις, τάφον τε κοινὸν τοῖς ὅλοις χρηματίσαι, μᾶλλον πολυάνδριον, εἰ χρεὼν φάναι, ἐκ γηγενῶν πάμμικτον ἀλόγων θ’ ἅμα.
4525πεπτώκασι πλείους δὲ Ῥωμαίων μάχῃ,
καὶ τῶνδε πλείους τοῦ βασιλείου γένους. Καὶ ταῦτα μὲν πέπρακτο τόνδε τὸν τρόπον· ὁ δ’ αὐτοκράτωρ, ὡς ἔφην, ἠπειγμένος ἴλαις συνελθεῖν ταῖς προηγησαμέναις,189
4530Τούρκοις πορείας εἴργεται τῆς εἰς πρόσω, οὐδὲν δὲ μεῖον καὶ κολωνοῖς πτωμάτων. ὅμως διελθὼν δυσπόρους μόλις τόπους καὶ τὸν παραρρέοντα χειμάρρου ῥόον, καὶ στῖφος ἄλλο Ῥωμαϊκὸν ἁλίσας,
4535ὡς εἶχε, διήνυτε τὴν προκειμένην. ὃν παριόντα βαρβαρική τις φάλαγξ, ἵπποις ὁπλισμοῖς ἐκπρεπὴς Ἀρραβίοις, ἰδοῦς’ ἐπ’ αὐτὸν ἐμμανῶς πως συνέθει, ὡς θήραμα σπεύδουσα τόνδ’ ἑλεῖν τάχα.
4540ὁ δ’ ἀρρενώσας τῶν συνόντων τὰς φρένας ὁδοστάτας ἥττησε ῥᾷστα βαρβάρους. κατὰ βραχὺ δὲ συμπροϊὼν καὶ βάδην, νῦν μὲν νόμῳ μάχης τε καὶ μεθ’ αἱμάτων, ἐνιαχοῦ δὲ καὶ μάχης πάλιν δίχα,
4545τρισάσμενος μέμικτο τοῖς ποθουμένοις, οὐ μᾶλλον αὑτῶν δυσχεραίνουσι χάριν ἤπερ δι’ αὐτὸν μὴ παρόντα ταῖς ἴλαις ἀγωνιῶσι καὶ δεδοικόσι σφόδρα. Μήπω δὲ τοῖς τάγμασι συμμίξας κράτωρ,

(4550)

ἀλλ’ ἐν παραρρέοντι χειμάρρῳ πέλων, πιεῖν ὕδωρ ᾔτησε, διψήσας μέγα· καί τις ὕδωρ ἤνεγκεν αὐτῷ πρὸς πόσιν.
σπάσας δὲ τοῦδε καὶ περικλύσας στόμα τὸ λοιπὸν ἐκ στόματος ἐκχεῖ σὺν τάχει,190
4555ὡς τοῦ ποθέντος μὴ κατωλισθηκότος δι’ οἰσοφάγου πρὸς τὰ κάτω κοιλίας. εἶτα ποτὸν γνοὺς συμπεφυρμένον λύθρῳ ᾤμωξεν, εἰπὼν οὐ καλῶς γεγευκέναι ὑδατοφύρτων Χριστιανῶν αἱμάτων.
4560καί τις παρεστὼς ἰταμὸς θρασὺς τότε, τὴν γλῶτταν ἀκόλαστος, ἀναιδής, λάλος, κατὰ Σεμεεὶ λοιδορεῖν εἰθισμένος, Χριστῷ κυρίου λοιδορούμενος λέγει “οὐκ ἄρτι πρώτως ἀλλὰ πολλάκις, ἄναξ,
4565πλήρη κρατῆρα Χριστιανῶν αἱμάτων, ὑπήκοον πᾶν καλαμώμενος, πίνεις· ἢ καὶ πεπείρους καθὰ συνθλίβων βότρυς, εἰσπράξεσι φόρων τε καὶ τελῶν βάρει αἵματος αὐτῶν ἐμφορῇ κατακόρως.”
4570ὁ δ’ ἡμέρως ἤνεγκε τὴν παροινίαν, ἀνεξικάκως τονθορύσας μηδ’ ὅλως, μηδ’ ὑπ’ ὀδόντα γρύξας ὁ πραῢς ἄναξ. καὶ πάλιν αὐτοῦ καθορῶντος θυλάκους τοὺς τοῦ χρυσοῦ φύλακας ἐκρηγνυμένους
4575ἐκ θρασύτητος καὶ βίας τῆς βαρβάρων, καὶ τοὺς ἑαυτοῦ ῥωννύοντος ὡς δέον ἐπεισπεσεῖν τε σφίσι καὶ κτᾶσθαι τάδε ἄμεινον αὐτῶν συμφερώτερον πάνυ, αὖθις ἐπιστὰς ὁ θρασὺς μωμοσκόπος
4580ἐλοιδορεῖτο τῷ κρατάρχῃ καὶ πάλιν, ἄνακτι Δαβὶδ Σεμεεὶ καθὰ πάλαι· “ἑκὼν πρὶν ἐχρῆν ταῦτα Ῥωμαίοις νέμειν, οὔκουν γε νυνί, δυσχερὴς κτῆσις ὅτε. εἰ δ’ αὐτὸς ἀνὴρ τυγχάνεις ὢν ἰσχύος,191
4585ἡρπαγμέν’ ἀνάσωσον Αὔσοσι πάλιν.” ὁ δ’ αὖ προσηνῶς κερτόμου φέρει λόγους ὡς κωφὸς αὐτόχρημα, μὴ κλύων ὅλως. Ἐπεὶ δὲ παύει νὺξ ἐπελθοῦσα μάχην, καθῆστο πᾶς ἔμφροντις, ἀσχάλλων μέγα,
4590ἐν νῷ προαθρῶν τὸν προκείμενον μόρον. ὁ δ’ αὐτοκράτωρ τῆς φρενὸς καὶ τοῦ κράτους ἀναξίαν ἔφρασε βουλὴν ἐν μέσῳ, οἷς εἶχε θαρρεῖν ἀνδράσι βουληφόροις. ἡ δ’ ἦν λαθραία δυσκλεὴς φυγὴ νύκτωρ,
4595ψυχῶν δὲ λοιπῶν ἐπαγωγὴ πρὸς μόρον πρὸς αἰχμαλωσίαν τε δυστυχεστάτην. ἣν πᾶς διωλύγιον ᾤμωξε κλύων, καὶ βαρέως ἤνεγκε τὰ δεδογμένα, παραφρονοῦντος, οὐχ ὑγιοῦς δεσπότου

(4600)

τὸ σκέμμα κρίνας καὶ κατακρίνας πλέον. τούτοις μαλαχθεὶς Μανουὴλ τὴν καρδίαν, καὶ σχὼν λογισμὸν ποιμένος καὶ προστάτου, πάντ’ ὦπτο καὶ δρῶν καὶ λέγων πρὸς συμφέρον. θεὸς δ’ ὁ ποιῶν πάντα καὶ μετατρέπων,
4605ὁ μαστιγῶν τε καὶ θεραπεύων πάλιν, ὁ θανατῶν τε καὶ πνοὴν αὖθις νέμων,
ὁ ῥάβδον ἀφεὶς ἀσεβῶν οὐκ εἰς τέλος κλήρῳ δικαίων καὶ λάχει χριστωνύμων, ὁ πρὶν λεόντων ἡμερώσας τὸ θράσος192
4610ἵν’ ἀσινὴς γένοιτο δίκαιος πάλαι, κἀκεῖνος οὗτος ἡμεροῖ τοῦ βαρβάρου τὴν θηριώδη καὶ φονῶσαν καρδίαν. πρεσβείαν οὐκοῦν ἐκπεπομφὼς σουλτάνος σπονδὰς ἀπαιτεῖ καθαρὰς καὶ φιλίαν.
4615καὶ σπένδεται δὴ βασιλεὺς τῷ σουλτάνῳ· εἶτ’ ἀπαναστὰς τῶν στυγητῶν χωρίων, δι’ ἧς προῆκεν ἀσμένως ὑποστρέφων, οἰκτρὸν βλέπει θέαμα, μεστὸν δακρύων, καὶ συμφορὰν οἴκτιστον, ἀξίαν γόων,
4620τραγῳδίαν τ’ ἄρρητον. ὤμοι τοῦ πάθους, Ἱερεμίου τῆς φιλοίκτου καρδίας τῇδ’ ἂν ἀποχρήσοντος εἰς θρηνῳδίαν, ὃς ἐξισοῦν κάτοιδε πάθεσι γόους. ὡρῶντο γὰρ φάραγγες ἄλση κοιλάδες
4625πεδία τέμπη καὶ νάπαι καὶ χαράδραι τῶν νεκριμαίων σωμάτων πεπλησμέναι, ὡς εἰς κολωνὸν ὑπερανῳκισμέναι. καὶ κειμένων πᾶς ἦν σεσυρμένος δέρας τὸ τῆς κορυφῆς καὶ φαλοὺς τετμημένος,
4630ὡς ἦν ἀκούειν, βαρβάροις πεπραγμένον, ὡς ἂν τὸ νικῶν ἀμφίδοξον τυγχάνῃ, ἑκατέρωθεν μυρίων πεπτωκότων.
Ὅμως βασιλεὺς πεφθακὼς Χώνας πόλιν ἐκεῖς’ ἐνηυλίσατο σὺν πάσαις ἴλαις,193
4635αὑτόν τε στρατὸν ἀναπαύων ἐκ πόνων. εἶτ’ εἰς Φιλαδέλφειαν ἧκε τὴν πόλιν, κἀκεῖ διατέτριφε συχνὰς ἡμέρας· ἀφ’ οὗ πεπομφὼς ἀγγέλους Βυζαντίοις τὰ συμβεβηκότα γε πάντα μηνύει
4640καί γ’ ἐκτραγῳδεῖ συμφορᾶς ὄγκον λόγῳ. ἐπεὶ δὲ Δορύλαιον οὐ κατεσκάφη, καταστροφῆς γε κειμένης ἐν ὁρκίοις, πρεσβεύεται δὴ πρὸς κρατοῦντα σουλτάνος, καὶ τῶν πρὸς αὐτὸν ἀνέμνησεν ὁρκίων·
4645ὁ δ’ οὐ προσίσχειν τοῖς κατ’ ἀνάγκην φράσας πρέσβεις ἀπράκτους ἐξαποστέλλει πάλιν. μανεὶς δ’ ὁ Πέρσης, στρατιὰν ἀποκρίνας πρὸς εἴκοσι τέτταρας ἀριθμουμένην ἐς χιλιάδας, εὐσθενῆ, ῥωμαλέαν,

(4650)

καὶ ταγματάρχην τῇδ’ ἐπιστήσας ἕνα τῶν ὑφ’ ἑαυτὸν ἐκπρεπῶν μεγιστάνων, κατ’ ἀστέων πέπομφε τῆς Ῥωμαΐδος τῶν πρὸς Μαιάνδρῳ τῷ ποταμῷ κειμένων· ὃς καὶ παρεστήσατο Τράλλεις τὴν πόλιν
4655Λοῦμά τ’ Ἀντιόχειαν τὴν πρὸς Φρυγίᾳ καὶ Πεντάχειρα σὺν ἐρύμασιν ὅσοις, κώμας σκυλεύσας καὶ παραθαλαττίους. ἀλλὰ βασιλεὺς ἐκπεπομφὼς δυνάμεις ἴλας τε συχνὰς καὶ καλοὺς στρατηγέτας
4660ἠμύνατ’ ἐχθροὺς ἀνελὼν κατὰ κράτος, ὡς ἐκ τοσούτων ἰσχῦσαι βραχυτάτους τὸν ἐκ ξίφους θάνατον ἐκπεφευγέναι. πολλὴν δὲ τουτὶ τὴν ἀνάρρωσιν φέρει τοῖς Αὐσόνων πράγμασι τοὖργον τῷ τότε,194
4665φρόνημα Περσῶν καταβαλὸν καὶ θράσος. Τούτου κρατοῦντος καὶ πόλις ἡ Κλαυδίου ἔπασχε κακῶς βαρβάροις τοῖς ἐξ Ἄγαρ· ὃ γνοὺς Μανουὴλ εὐσταλῶς μάλ’ αὐτίκα, ὡς εἶχεν, ἐξώρμησεν εὐθὺ φρουρίου,
4670ἀνακτορικὴν οὐ κλίνην, οὐ στοιβάδα, ἀλλ’ οὐδὲ βασίλειον αὐλαίαν φέρων ἐν τῷ προφθάσαι τειχομαχοῦντος θέλειν. οὐκοῦν ἰαύων ἀΰπνους καὶ τὰς νύκτας ἐχρῆτο φωτὶ πρὸς πορείαν λαμπάδων,
4675διὰ Βιθυνῶν δυστιβήτων χωρίων σφοδρῶς ἐλαύνων τὸν προκείμενον δρόμον. ὅπου δ’ ἐχρῆν γε διαναπαῦσαι δέμας, ἦν καθέδρα τοὔδαφος αὐτῷ καὶ κλίσις, πάλιν φορυτὸς ὑπεβέβλητο κλίνη.
4680καταρραγέντος ὑετοῦ ποτ’ οὖν λάβρου ἐν ᾧπερ ὑπνοῦν ηὐτρέπιστο χωρίῳ, ταῖς σταγόσιν ἄνωθεν ὠχλεῖτο σφόδρα καὶ κατιόντι ῥεύματι κάτω κλίνης. ὁ δ’ ὑπερήσθη συμβεβηκότι πλέον
4685ἢ βασιλικῶν στρωμάτων οἱ κειμένων ἀνακλιθεὶς ὕπνωττεν ἔξω φροντίδων.
ὅμως πεφθακὼς πλησίον τῆς Κλαυδίου φυγάδας εἰργάσατο Πέρσας βαρβάρους, ἀστυπολίταις καὶ προσοίκοις δ’ αὖ πάλιν195
4690θάρσος παρέσχε καὶ φάος θυμηδίας. Οὗτος μονὴν ἤγειρεν ἐν Κατασκέπῃ, κατ’ αὐτὸ Πόντου κειμένην που τὸ στόμα, τῷ τῶν ἀΰλων στρατιῶν ἀρχηγέτῃ πιστῶν δ’ ὁδηγῷ, Μιχαὴλ πρωταγγέλῳ,
4695καθ’ ἥν τι κτησείδιον οὐδὲν οὐδ’ ὅλως οὔτε πλέθρα γῆς οὐδ’ ἀγρούς, οὐ χωρία. μονοτρόπων δὲ συναγαγὼν προκρίτους ἐν τῇδε προυνόησεν αὐτοὺς ἀνύτειν ἀπράγμονά τε καὶ φιλήσυχον βίον,

(4700)

τὰς σφῶν σιτήσεις καὶ διαίτας δι’ ἔτους κοινοῦ ταμείου θεσπίσας προσλαμβάνειν. Παρὰ δὲ Ῥωμαίοις γε θεσμοῦ κειμένου, κρατοῦντος οἶμαι τοῦδε κἀπὶ βαρβάροις, τοῖς στρατιώταις τὰς δόσεις ὀψωνίων
4705ἐκ τοῦ ταμείου παρέχεσθαι δι’ ἔτους, καὶ τούσδ’ ἀκριβοῦν εἰ πεπείρανται μάχης, εἰ τόξον εὖ οἴδασιν ἐντείνειν μάλα δόρυ τε κινεῖν καὶ κραδαίνειν ἐντέχνως, εἰ σώματος φέρουσι ῥώμην καὶ σθένος
4710ψυχῆς τε παράστημα πρὸς τοὺς κινδύνους, κἆτ’ ἐγγράφεσθαι σὺν λόγῳ καταλόγοις, οὗτος σιτηρέσια τῶν στρατευμάτων
κατέσχε λαβὼν ὡς λίαν ἀσυμφόρως, ἐπινοεῖ δὲ τῶν παροίκων τὰς δόσεις,196
4715καὶ ταῖσδε δίψος σφῶν θεραπεύειν θέλει. ἐντεῦθεν οὐκοῦν οὐκ ἐπιλέγδην ἅπας τάγμασι κατείλεκτο τῶν στρατευμάτων, ἀλλὰ θελήσας ἐγκριθεὶς ἦν αὐτίκα. ταῦτ’ ἄρ’ ἀνατέτραπτο τὰ τῶν Αὐσόνων,
4720καὶ χειρόνως πάσχουσιν, ὡς ἔστι βλέπειν. Ἔμφυτον ἄναξ εὐτυχῶν χάριν λόγων εὐγλωττίας κλέος τε καὶ φρενῶν βάθος, οὐ λαμπρῶς ἦν συντιθεὶς γράφων μόνον ἐπιστολῶν χάριτας οἷς δέδοκτό οἱ,
4725ἀλλ’ ὠδίνων γε καὶ κατηχητηρίους ᾗ παῖδας ἀπέτικτεν εὐγενεῖς λόγους, οὕς φασι σελέντια, συνετοὺς ἄγαν. ὁδῷ προϊὼν ἡμμένος καὶ δογμάτων περὶ θεοῦ λέγειν τι καὶ κλύειν θέλει.
4730νοῦν δυσεφίκτοις δόγμασι δ’ ἐφιστάνων πεύσεις προσῆγε καὶ λύσεις τούτων πέρι ὡς ἂν μυηθεὶς πρὸς Χριστοῦ τούτων πέρι. ζητήσεως οὖν τηνικαῦτα συμβάσης διεξιόντων γραφικοῦ ῥητοῦ πέρι
4735ὡς προσδέχεσθαι προσφέρειν τε συνάμα σάρκα λαβόντα τὸν θεόν τε καὶ λόγον, καὶ τῶν τότ’ ἀνδρῶν ἐν λόγοις τεθραμμένων
ἀποκριθέντων εἰς ἐναντία μέρη, λόγοι προῆλθον ἐξ ἑκατέρου μέρους197
4740ἀντιφατικῶς ἀντερίζοντος λόγοις· τῇ κρείττονι δόξῃ δὲ προστεθειμένου καὶ πατρικῇ κάλλιστα τοῦ βασιλέως καθῃρέθησαν ἱερᾶς λειτουργίας ἄνδρες λογάδες λευιτῶν ἐκκλησίας,
4745ἀντίφρονες μείναντες ἀνεπιστρόφως, Σωτήριχός τις Παντεύγενος τοὐπίκλην, τελῶν ὑποψήφιος Ἀντιοχείας, Εὐστάθιος πρόεδρος Ἐπιδαμνίων, ὁ τῶν Θετταλῶν Μιχαὴλ ῥήτωρ τότε,

(4750)

καὶ Βασιλάκης, τῶν σοφῶν Παύλου λόγων διδάσκαλός τις τυγχάνων καὶ λευίτης. μετὰ δὲ λυκάβαντας οὗτος ὁ κράτωρ ῥητὸν προτιθεὶς εἰς ἀνάπτυξιν πάλιν, ὃ δεσπότης εἴρηκε καιρῷ τοῦ πάθους,
4755“μείζων ἐμοῦ πέφυκε πατήρ μου” λέγων, μικρόν τε προσχὼν ἀναπτύξει πατέρων οἰκείαν ἐξήγησιν ἀντεπεισφέρει, καὶ τρικυμίας ἀναπιμπλᾷ καὶ ζάλης ἐκκλησίαν τε καὶ σοφοὺς ἀρχιθύτας.198
4760ὁμήγυριν οὖν ἐκ λογάδων ἁλίσας ἐνῆγεν ἄναξ, προστιθείς τι καὶ βίας, ὑπογράφειν ἕκαστον οὕτως ἐν τόμῳ “στοιχῶ μὲν αὐτὸς ῥήσεσι καὶ πατέρων, ἃς εἶπον ἐκ πνεύματος εἵνεκα λόγου
4765τοῦ μείζον’ εἶναι τοῦ Χριστοῦ τὸν πατέρα· λέγω δὲ τοῦτο καὶ λελέχθαι καθότι κτιστὴν παθητὴν σάρκα λαμβάνει λόγος.” τοῦθ’ ὕφεσιν φέρει δὲ πρὸς τὸν πατέρα υἱῷ λαβόντι σάρκα τῶν βροτῶν χάριν.
4770ἐρυθροσημάντῳ δὲ δοὺς γραφῇ τάδε καὶ πλαξὶ καλῶς ἐγχαράξας λιθίναις ἐπὶ σοφίας τοῦ νεὼ θεοῦ λόγου ἀνάγραφα τίθησιν, ὡς ἔστι βλέπειν. ἔτι κινεῖ ζήτημα καὶ πάλιν τόδε
4775“ἀνάθεμ’ εἴη τῷ θεῷ τοῦ Μωάμεθ.” τόδ’ ἀπαλεῖψαι πυκτίων παρηγγύα, ὡς μὴ καθυβρίζοιτο, φησί, τῶν ὅλων ὁ παμβασιλεὺς καὶ θεὸς καὶ δεσπότης. τίθησι δῆλον ποιμέσι σκέμμα τόδε·
4780ἀπαγορεύει πᾶς κλύων βλασφημίαν. μανεὶς ὁ κρατῶν καινοποιεῖ δὴ τόμον
συνηγοροῦντα λαοπλάνῳ Μωάμεθ, τῶν πρὶν δ’ ἀνάκτων καθικνούμενον μάλα ὡς λοιδορούντων ἀμαθῶς θεῷ λόγῳ.199
4785εἰς ἀκρόασιν ἐκδίδωσι τὸν τόμον· ὁ πατριάρχης ἀντέβη θαρσαλέως, καὶ πᾶς συνιὼν συνομαρτεῖ ποιμένι. καὶ μᾶλλον ὁ πρόεδρος Θεσσαλονίκης, περιβόητος ἀρετήν τε καὶ λόγον,
4790τῶν ποιμεναρχῶν Εὐστάθιος τὸ κλέος, ζήλῳ θεϊκῷ καταφλεχθεὶς καρδίαν ἤλεγξε δόγμα καινοφανὲς καὶ νόθον, “εἴην ἂν ἀνάξιος” εἰπὼν “παντάπαν τῆς ποιμεναρχῶν καὶ στολῆς καὶ τοῦ θρόνου,
4795ἠλίθιος δὲ καὶ νομιζοίμην πάλιν, εἰ παιδεραστὴν καὶ καμηλώδη πλάνον μύστην τε πάσης πράξεως βδελυκτέας καὶ μυσταγωγὸν ἀσεβῶν διδαγμάτων, ὁλόσφυρόν τι καὶ πεπλασμένον τέρας

(4800)

ψιλῆς ἐπινοίας γε καὶ στυγητέας, θεὸν καλοίην ἀτρεκῆ, κτίστην ὅλων.” ὁ δ’ ὡς πεπονθὼς ἐσχάτην παροινίαν ὀνείδεσιν ἔπλυνε τοὺς ἀρχιθύτας, κόσμου τὰ μωρὰ τούσδε καλῶν ἀλόγως·
4805κἀπὶ μεγάλης δικάσασθαι συνόδου πρὸς τούσδ’ ἀπειλῶν ἐμμανῶς ἐκεκράγει, πάπα παρόντος, τῶν προκειμένων χάριν. ὅμως θυμοῦ λήξαντος ὁ πραῢς ἄναξ,
σπουδῇ προέδρου τῆσδε τῆς Κωνσταντίνου,200
4810τῷ Θετταλίας ἀρχιθύτῃ συνέβη, ἐνδοὺς τά οἱ δόξαντα φάναι προφρόνως. τέλος δ’ ἐπειπὼν καὶ βασιλεὺς τοιάδε, ὡς δεῖ σοφόν τε συνετὸν πεφυκότα μηδὲν παρακαίρια λαλεῖν θρασέως
4815μηδὲ προβάλλειν ῥήματ’ αἰσχρὰ καθάπαξ, τοῦ μηνιᾶν ἔπαυσε πρὸς τὸν ποιμένα. οὕτω μὲν ἐξήνυστο τάδ’ ὡς ἂν ἔφην· τὰ δόγματα δ’ ὥριστο τῇδε συνόδῳ ὡς τῶν βιβλίων ἀπαλειφῇ παντάπαν
4820“ἀνάθεμ’ εἴη τῷ θεῷ τοῦ Μωάμεθ,” ἀντεγγραφῇ δ’ ἀνάθεμα τῷ Μωάμεθ καὶ τῇ διδαχῇ τοῦδε καὶ πάσῃ πλάνῃ. καὶ τοῦτο κυρώσαντες οἱ τῆς συνόδου τῶν συνόδων λήγουσι καὶ τῶν συλλόγων.
4825 Περιπεσὼν δὲ βασιλεὺς δεινῇ νόσῳ καὶ γνοὺς ἑαυτὸν πλησιάζοντα μόρῳ, σκῆπτρα παριδὼν καὶ τὰ λαμπρὰ τοῦ βίου, ἐλθών τε κακῶν εἰς συναίσθησιν ὅλων, τὸ τῶν μοναχῶν ἀμφιέννυται ῥάκος·
4830εἶτ’ ἀπολείπει τὸν βίον καὶ τὸ κράτος, ὀκτὼ κατάρξας καὶ τριάκοντα χρόνους, ταφεὶς πατρῴᾳ πρὸς μονῇ σεβασμίᾳ, κλῆσιν φερούσῃ παντοκράτορος λόγου, ἧσπερ δομήτωρ βασιλεὺς Ἰωάννης,
4835γυναικὶ λιπὼν σὺν ἀώρῳ τεκνίῳ
κραταρχίαν τε καὶ διοίκησιν ὅλων.201
ante4837t1Ἀνδρόνικος ὁ Κομνηνὸς σὺν Ἀλεξίῳ τῷ υἱῷ Μανουὴλ ἔτος αʹ
ante4837t2καὶ μόνος ἔτη βʹ.
4837Ἐπιβεβηκότος δὲ τῆς κραταρχίας παιδὸς Μανουὴλ σὺν τεκούσῃ φιλτάτῃ, ἡλικίαν ἄγοντος ἁπαλὴν ἔτι,
4840ἀκοσμίας πέπληστο Ῥωμαίων πράγη καὶ πλημμελῶς ἔπασχε καὶ σφόδρ’ ἀτάκτως, καὶ χεῖρον ἤπερ Φαέθων παῖς ἡλίου, ὅτ’ ἦν ἐπιβὰς χρυσοκολλήτου δίφρου, ὡς μῦθος αἱρεῖ, καὶ τὸ πᾶν ἐφθαρκότος
4845ἁπαλότητι καὶ πλέον γ’ ἀπειρίᾳ. οὗτος γὰρ Ἀλέξιος ἁπαλὸς κράτωρ, κυνηγεσίοις προστετηκὼς ἐκτόπως ἱππηλασίαις καὶ μίμοις καὶ παιγνίοις, κοινῶν ὀλίγα φροντίδων γε προυνόει.

(4850)

μήτηρ δὲ πάλιν καὶ βασιλὶς Μαρία, φροντίδα κοινῶν ἀναθεῖσα πραγμάτων πρωτοσεβαστῷ πρωτοβεστιαρίῳ, ἄφροντις ἐξήνυεν αὐτὴ τὸν βίον. τοίνυν ἀπεπνίγοντο τοῖς τελουμένοις
4855οἱ τῆς γερουσίας τε καὶ τῶν ἐν τέλει, πρωτοσεβαστὸν ὑφορώμενοι λίαν ὡς ἀτεχνῶς τύραννον ἐκ τῶν πραγμάτων. Κομνηνὸς δ’ Ἀνδρόνικος, οἰκήσεις ἔχων καὶ διατριβὰς κατὰ χῶρον Οἰναίου,
4860ἐπεὶ πύθοιτο τοῦ κρατοῦντος τὸν μόρον,
ἐκεῖθεν ᾔει πρὸς πόλιν Κωνσταντίνου, πάντας ἀπατῶν καὶ φενακίζων λόγοις οἷς ἐντύχοι γ’ ἄν, τοῖς δ’ ἀποῦσι καὶ γράφων, ὑπὲρ κρατοῦντος τὴν ἔλευσιν τιθέναι202
4865καὶ τοῦ φυγεῖν κίνδυνον ἕρποντα θέλειν ἄνακτι τῷδε τοῦδε τῇ συμμαχίᾳ, καὶ τοῦ φυλάξαι βιβλίον τῶν ὁρκίων, ὃ πρὸς βασιλεῖς ἦν ὀμωμοκὼς πάλαι, ὅτε προσῆλθεν ἄνακτ’ ἐκ τῆς Χαλδίας.
4870τοῦτον γὰρ Ἀνδρόνικον ὄντα φυγάδα ἐθνῶν τε πολλῶν διαμείψαντα τόπους, παρὰ δ’ Ἀλτούχῳ τῷ κρατοῦντι Χαλδίας τέλος καταλύσαντα καὶ πεπαυμένον ἄλης τε πικρᾶς καὶ μακρῶν περιδρομῶν,
4875μετακαλεῖται Μανουὴλ αὐτοκράτωρ καὶ δεξιοῦται δωρεαῖς φιλοφρόνως, καὶ πρὸς πόλιν Οἴναιον στέλλει διάγειν, ὅρκους πρὸς αὐτοῦ πρίν γε προσδεδεγμένος ὀρθῆς πρὸς αὐτὸν ἀγάπης καὶ φιλίας.
4880ἔπειτ’ ἀπῆρεν, ὡς ἔφην, ἐξ Οἰναίου Κομνηνὸς Ἀνδρόνικος, Σίσυφος τρόπους, χώρας δ’ ἐπιστὰς τοῖς ὅροις Παφλαγόνων πολλοὺς ἐπεσπάσατο πρὸς συμμαχίαν καὶ συνερίθους τῆς ἑαυτοῦ κακίας.
4885μεθ’ ὧν ἐπιὼν πάντα κυκῶν ἐστρόβει, καὶ μᾶλλον ᾧπερ προυτίθει δελητίῳ, ὡς ὑπὲρ αὐτοῦ τοῦ νέου βασιλέως
ἅπαντα καὶ δρᾶν μηχανῷτο καὶ λέγειν. πρωτοσεβαστὸς δ’ ἦν πάλιν μισητέος203
4890καὶ πᾶσιν ἀπόστοργος ἐκ δυσπραξίας, ὡς τῶν καθ’ αὑτὸν ὑπερόπτης τυγχάνων καὶ βασιλείας ἀνέχων τὰς φροντίδας· οὐδὲν γὰρ ὑπῆν τῆς ὅλης κραταρχίας ὃ μὴ διεξήνυστο τοῦδε τῷ κράτει.
4895τῷ τοι πρὸς Ἀνδρόνικον ἅπασα πόλις ἐλπίδας ἀνέτεινε τῆς σωτηρίας, καὶ τόνδ’ ἐκάλει τῆς τυραννίδος λύτην, καὶ παρεκάλει γράμμασι λαθριδίοις τὴν εἰς βασιλεύουσαν εἴσοδον πόλιν

(4900)

καταταχῆσαι μηδένα δεδοικότα, ἀλλ’ ὑπτίαις, ὅ φασι, χερσὶν ἀσμένως ἀναπετασόντων γε τῷδε τὰς πύλας. ὁ δ’ ἀσμένως μὲν καὶ τάδ’ ἦν δεδεγμένος, ἀεὶ δ’ ἐχώρει πρὸς σαφῆ τυραννίδα,
4905χώραις ἐπιὼν φρουρίοις τε καὶ τόποις. ἐπεὶ δ’ ἐπέστη καὶ Βιθυνῶν Νικαίᾳ καὶ τήνδ’ ἑλεῖν ἔσπευδεν αἱμύλοις λόγοις, οὐκ ἔσχεν αὐτοῦ τοῖς λόγοις πειθηνίαν, ἀλλ’ ἐμφανῶς ἦν ἀτίνακτος ἀπάταις.
4910ἀλλ’ ὡς ἐπιβέβηκε τῆς Νικομήδους καὶ τήνδ’ ἐπεσπάσατο πρὸς συμμαχίαν, μεθ’ ἱκανῆς ἔσταλτο ταξιαρχίας στρατηγὸς Ἀνδρόνικος Ἄγγελος θέσιν πρὸς ἀντιπαράταξιν ἅμα καὶ μάχην·
4915ὃς ἐκτομίᾳ συμπλακεὶς Ἀνδρονίκου, ἐκ Παφλαγόνων στρατιᾶς ἡγουμένῳ καὶ γηπονούντων, ἀδαῶν ὅλως μάχης, ἥττητο κακῶς, καὶ τρέχει πρὸς τὴν πόλιν. ἡττημένον γοῦν εἰσδραμόντα τὴν πόλιν204
4920χρήματ’ ἀπῄτουν καταθέσθαι σὺν τάχει, ὅσα πρὶν ἀνάλωσε πρὸς μάχας φθάσας. ὅθεν λυπηθεὶς πρὸς φυγὴν εὐθὺς βλέπει μεθ’ υἱέων ἕξ, ὁπλιτῶν ῥωμαλέων, καὶ τῆς πρὸς Ἀνδρόνικον ἅπτεται τρίβου,
4925ὃς θάρσος ἄρας Ἀγγέλου παρουσίᾳ, πορθεῖν ἐάσας καὶ κατατρέχειν τόπους, εὐθὺ μετ’ αὐτοῦ τῆς Κωνσταντίνου τρέχει. καὶ δὴ πεφθακὼς πλησίον Χαλκηδόνος σκηνὴν ἐκεῖ πήγνυσι καὶ παραμένει.
4930πρωτοσεβαστὸς δ’ Ἀλέξιος οὐκ ἔχων πεζῇ στρατιᾷ καθελεῖν ἀποστάτην, τόνδ’ ἀπελάσαι δεῖν κρίνει ναυμαχίᾳ. πλείστας τριήρεις τοιγαροῦν ἐξαρτύσας, καὶ ταῖσδε καλύψας γε τὴν Προποντίδα,
4935καὶ τὸν μέγιστον Κοντοστέφανον Δοῦκαν δείξας στολάρχην τοῦ στόλου καὶ προστάτην, πρὸς τὴν κατ’ ἐχθροῦ δυσμενοῦς πέμπει μάχην ἢ καὶ φυλακὴν τῆσδε τῆς Κωνσταντίνου. μετὰ βραχὺ δὲ πρέσβις ἐκ βασιλέως
4940σταλεὶς πρὸς Ἀνδρόνικον ὁ Ξιφιλῖνος,
εἷς τῶν ἀρίστων ἐντρόφων ἐκκλησίας, ἐπαγγελίας ἀφθόνων δωρημάτων αὐτῷ προσῆγεν ἀξιῶν τε μειζόνων, εἰ σκέμμ’ ἀφεικὼς τὸ προκείμενον τάχος205
4945παλίνδρομος γένοιτο χωρὶς αἱμάτων. ὁ δ’ οὐ προσέσχεν· ἐμβριθῶς δὲ μηνύει (παραιφάσει δ’, ὥς φασι, τοῦ Ξιφιλίνου) ὡς εἴ περ Ἀνδρόνικον ἀθρῆσαι θέλεις πάλιν ἐπανήκοντα σὺν ἡσυχίᾳ,

(4950)

πρωτοσεβαστὸν ἀπέλασον ἐκ μέσου, καὶ πλημμελείας εὐθύνας ἐκτιννύτῳ. σὲ δ’ ἡ τεκοῦσα βασιλίς, ἄναξ, πάλιν κατὰ μοναχοὺς τὴν τρίχα κειραμένη, βίον βιούτω καθ’ ἑαυτὴν ὡς δέον.
4955σὺ δ’, ὡς πατρῴα διαθήκη βούλεται, κληροῦχος ὢν ἄνασσε τῆς κραταρχίας. οὔπω παρῆλθον ἡμέραι συχναὶ πάνυ, καὶ παραλαβὼν τὰς τριήρεις δοὺξ μέγας χωρεῖ πρὸς Ἀνδρόνικον ἀπτέρῳ τάχει·
4960καὶ τοῦτ’ ἐπῆρε τοῦ τυράννου τὸ θράσος, πρωτοσεβαστὸν δ’ ἠφάνισε καθάπαξ. τοίνυν ἀποστὰς τοῦδ’ ἅπας τῶν ἐν πόλει, βαλών τε τοῖς σκώμμασιν ἀνέδην, προστίθεται δὴ φανερῶς ἀποστάτῃ,
4965καὶ τοῦδε γῆρας καὶ φυὴν ἦν σεμνύνων. πρὸς τοῖσδ’ ἀνεῖντο παῖδες εἱρκτῆς ὡς τάχος
αὐτοῦ τυράννου καὶ κατακλείστων στῖφος· καθείργνυται δέ, φεῦ τύχης τῆς ἀστάτου, πρωτοσεβαστὸς ἐν μέσοις ἀνακτόροις,206
4970καὶ σβέννυται δὴ τὰς κόρας τῶν ὀμμάτων, Ἀνδρονίκου κρίναντος ὧδ’ ἀποστάτου μετὰ φαεινῶν προκρίτων γερουσίας. ὅστις ἀπῆρε πρὸς πόλιν βασιλίδα, καὶ τῷ βασιλεῖ προσκύνησιν προσνέμει
4975βαθεῖαν, εἰς γῆν τανυθεὶς καὶ δακρύων. κοινῶν ἔπειτα πραγμάτων δεδραγμένος ἐχρῆτο τοῖσδε καθά οἱ δεδογμένον, κυνηγεσίοις βασιλεῖ προσανέχειν ἐνδοὺς ὁ δεινὸς παιδιαῖς τε προσφόροις
4980μετὰ φυλάκων δυσμενῶν κατασκόπων. Ἔπειτ’ ἀνεζώσατο κοινῶν φροντίδα βροτῶν Ἐριννὺς καὶ φιλαίματος κύων ῥέκτης τε κακῶν Ἀνδρόνικος, ὢ πάθους, καὶ φανερῶς ἥψατο τῆς τυραννίδος.
4985ἀμείβεται μὲν δωρεαῖς ἁβραῖς πάνυ ἄλλους τε πολλοὺς καὶ πλέον Παφλαγόνας τοὺς τῷδε συμπράξαντας ἀποστασίαν, τιμᾷ δὲ λαμπραῖς καὶ μεγάλαις ἀξίαις οὓς εἶχε πιστοὺς καὶ συνεργοὺς κακίας.
4990ἀνδρῶν ἐριτίμων δὲ καὶ λαμπρῶν γένει οἱ μὲν φυλακαῖς ἐγκαθείργνυντ’ ἀλόγως, οἱ δ’ οἰκίας τε συγγενῶν καὶ πατρίδος
μακρὰν ἀπηλαύνοντο χωρὶς αἰτίας, ἄλλοι δ’ ἀπεσβέννυντο λύχνους ὀμμάτων.207
4995καὶ πάντα μεστὰ συμφορᾶς ἦν καὶ πάθους, πλήρη δακρύων καὶ στεναγμῶν καὶ γόων. ἔσπευδε καὶ γὰρ Ἀνδρόνικος ἐκ μέσου, ὡς συνελὼν εἴποιμι, θεῖναι ταχέως προύχοντας ἄνδρας, εὐγενεῖς βουληφόρους,

(5000)

ῥώμῃ διαφέροντας ἢ καὶ συνέσει, ὡς δ’ ἀδεῶς τε κωλύμης πάσης δίχα ἄρδην τὸ βασίλειον ἐκτρίψῃ γένος. ὁ δ’ αὖ σουλτάνος, Μανουὴλ γνοὺς τὸν μόρον, κατέσχε Σωζόπολιν ἄλλας τ’ αὖ πόλεις
5005καὶ τὸ Κοτυάειον ἄστυ τῇ μάχῃ, Ῥωμαϊκὰ δὲ καὶ πρόσοικα χωρία πλεῖστα παρεστήσατο τῷ μάχης νόμῳ. ἔπασχον οὐχ ἧττον δὲ δυστυχεστάτως Ἀσιαναὶ κῶμαί τε καὶ πολλαὶ πόλεις
5010ἐξ ἐμφυλίου στάσεως φθισιβρότου. Εὔνους βασιλεῖ καὶ φιλόστοργος θέλων δοκεῖν πανοῦργος Ἀνδρόνικος τυγχάνειν, χερσὶ στεφθῆναι ποιμένος σπεύδει τάχα τὸν Ἀλέξιον αὐτοκράτορ’ Αὐσόνων,
5015ὅντιν’ ἐπ’ ὤμων ὡς ἄνακτα βαστάσας ἐπ’ ὀκρίβαντος ἀνάγει δακρυχέων· ὅθεν τισὶν ἔδοξε πατρὸς βελτίων καὶ κηδεμὼν εἶναί τις ἄνακτος νέου.
ἄρας δὲ τόνδε κατέρραξεν εἰς χάος,208
5020ὥς που μελῳδεῖ Δαβὶδ ὁ προφητάναξ. μετὰ δὲ τὸ ξύμπαντας ἐκ μέσου δρᾶσαι, ὡς κυριεύων τῆς ὅλης κραταρχίας καὶ τήνδε καθὼς ἐσκόπει διεξάγων, ἀναπολῶν ἦν κατὰ νοῦν ὁσημέραι.
5025καὶ πρῶτα μέν, φεῦ τῆς ἀπανθρώπου δίκης, μόρον κατακέκρικεν ἄδικον πάνυ τῆς βασιλίσσης, αἰτίας ἀναπλάσας· ἣν ἀπαγαγὼν πνιγμονῇ πικρᾷ βίου (σῆς ἀνοχῆς, εὔσπλαγχνε Χριστέ μου λόγε!)
5030ψάμμῳ κρυβῆναι τῆσδε νεκρὸν ἀτίμως ἀκταῖς κελεύει τῆς θαλάσσης ὡς τύχοι. σπουδῇ δ’ ἔπειτα φρατρίας Ἀνδρονίκου συμβασιλεύειν Ἀνδρόνικος προυκρίθη νέῳ βασιλεῖ καὶ κράτος συνδιέπειν.
5035καὶ καταλαβὼν τὸν θεοῦ μέγαν δόμον καὶ ταινιωθεὶς ὡς ἔθος στεφηφόροις, ἄρτον δεῆσαν οὐράνιον λαμβάνει, καὶ κατὰ φρικτῶν ὀμνύει μυστηρίων ἦ μὴν φυλάξειν τῷ νέῳ στεφηφόρῳ
5040πίστιν ἀκραιφνῆ, καὶ νεμεῖν τοῦδε κράτει τὴν δυνατὴν σύναρσιν ὡς πατὴρ φίλος. ἐπεὶ δ’ ἔσω γένοιτο τῶν ἀνακτόρων ἀναγορευθεὶς βασιλεὺς αὐτοκράτωρ ἔφορκος Ἀνδρόνικος, αἱμύλος φύσει,
5045μνήμην φέρων ἔναυλον ὁρκίων ἔτι
ὡς θὴρ ἐφορμᾷ τῷ νέῳ στεφηφόρῳ, καὶ τόνδ’ ἐθοινήσατο. φεῦ οἰκτροῦ πάθους· τόξου γὰρ αὐτὸν πνιγμονῇ νευρᾶς νύκτωρ βίου παρόντος δυστυχῶς ὑπεξάγει,209

(5050)

ἐπεισπεσόντων τῷδε τινῶν ἀδίκως. καὶ σῶμα μὲν δίδωσι θαλάττης βάθει, τὴν δ’ αὖ κεφαλὴν σώματος τετμημένην ἐν παραβύστῳ κατακοντίζει τόπῳ. Οὕτως Ἀλεξίου δὲ λιπόντος βίον
5055Ἀνδρόνικος μόναρχος ὤφθη τοῦ κράτους, πολιὸς ἀνήρ, ἀποφράς, κακῶν ῥέκτης, ἀνδρῶν Ἐριννὺς καὶ φιλαίματος κύων, δράκων δαφοινός, σκορπίος βροτοκτόνος, κακόν τι τερμέριον, Ἅιδης παμφάγος,
5060Στὺξ συμφορῶν γέμουσα δακρύων γόων, φέναξ, σοβαρός, ἀγέρωχος τὸν τρόπον, ἀπατεών, θώψ, ποικίλος χαμαιλέων, τῶν καθ’ ἑαυτὸν ὀργιλώτατος γέρων, καὶ μισοφαής, δυσμενὴς ὑπηκόοις,
5065δήμιος ἀνδρῶν εὐγενῶν ἀριστέων, καὶ βασιλείου τοῦ γένους ἀναιρέτης. ὃς παραλαβὼν τὴν ὅλων αὐταρχίαν μνηστῇ συνήφθη πρὸς γάμους Ἀλεξίου λίαν ἀθέσμως, φιλόπορνος ὢν γέρων.
5070ἐκλιπαρεῖ δὲ πατριάρχην ποιμένας τοῦ πρὸς Μανουὴλ ὁρκίου λαβεῖν λύσιν·
οἱ δ’ ὡς τὰ πάντα πρὸς χάριν καὶ φιλίαν δεσμεῖν τε λύειν πρὸς θεοῦ δεδεγμένοι, ἀμνηστίαν ἔνειμον ἠνομημένων210
5075καὶ λύσιν ὅρκων δυσλύτων τῷ πεμπέλῳ. καὶ φαῦλον ἔσχον ἀντιμισθίαν γέρας, σφᾶς συνεδρεύειν, εἰ τύχοι, καθημένῳ. Τούτου τυραννήσαντος, ὡς ἔφη λόγος, ἀποστατοῦσι τοῦ κράτους τῶν Αὐσόνων,
5080εἴκειν τυράννῳ μὴ θέλουσαι πρὸς βίαν, Προῦσά τε καὶ Νίκαια Βιθυνῶν πόλεις. στρατιὰν οὐκοῦν Ἀνδρόνικος ὁπλίσας εὐθὺ Νικαίας ἴεται, θυμοῦ πνέων, καὶ τήνδ’ ἑλεῖν ἔσπευδε τειχομαχίαις
5085καὶ μηχαναῖς γε καὶ μάχαις πολυτρόποις. οὐδὲν πλέον δ’ ἤνυεν ἱστὰς τὴν μάχην, ἀλλ’ ἦν ἀσινὴς ἀτίνακτος ἡ πόλις ταῖς μηχαναῖς τε καὶ βελῶν ταῖς νιφάσιν. ὅμως ὑπείκει βασιλεῖ συμφωνίᾳ,
5090καὶ τὴν πρὶν ἀπέλαβε τάξιν ἐννόμως, Νίκαια καλλίπυργος, εὖ ᾠκισμένη. ἐφίστατο δὲ καὶ Προυσαέων πόλει μετὰ στρατιᾶς βασιλεὺς ῥωμαλέας, καὶ χάρακα θεὶς τειχομαχίαις ὅλαις
5095καὶ μηχαναῖς ἔσπευδε καθελεῖν πόλιν· ἀλλ’ ἡ πόλις ἦν ἀντέχους’ ἐρρωμένως, καὶ μηχανὰς λύουσα ῥᾷστα καὶ μάχας. καὶ συμπλοκαὶ δ’ αὖ ἐξ ἑκατέρου μέρους
πολλάκις ἦσαν ἡμέρας πεπραγμέναι.211

(5100)

καὶ τοῦτ’ ἐπὶ μέγιστον ἐδρᾶτο χρόνου. τέλος λεπισθέντος δὲ τείχους βραχύ τι καὶ τοῦ σεσεῖσθαι δόξαν ἀστοῖς εἰσάπαν κλίσιν τε παθεῖν ἐμβαλόντος ἐσχάτην, πᾶς τις μαχητὴς ἔνδον ἀνείθη χέρας,
5105ἐναποθανὼν παρὰ βραχὺ τῷ δέει. ἐντεῦθεν εἰσήλασαν ἔνδον εἰς πόλιν οἱ τήνδ’ ἑλεῖν σπεύδοντες ἄνευ κωλύμης, χρησάμενοι κλίμαξι πρὸς συνεργίαν. ὁ δ’ Ἀνδρόνικος εἰσπεπαικὼς εἰς πόλιν,
5110ὡς ἄγριος θήρ, ὡς λέων βρυχητίας, πάντας παρανάλωμα θυμοῦ καὶ ξίφους μικροῦ κατειργάσατο, φεῦ τοῦ πάθους, τοὺς μὲν παραδοὺς πικροτάτῳ θανάτῳ, τοὺς δὲ στερήσας τοῦ φάους τῶν ὀμμάτων.
5115ὧν δ’ αὖ πόδας τέτμηκεν ἄμφω πρὸς βίαν, καὶ χεῖρας ἄλλων, αἱμοχαρὴς καρδία· οὓς δὲ στερεῖ φάους τε καὶ τῶν δακτύλων, ποδῶν πάλιν ἄλλους τε καὶ τῶν ὀμμάτων. Θεόδωρον δ’ Ἄγγελον, οἰκτίστου πάθους,
5120ἠΐθεον κάλλιστον, ἄνδρα γεννάδαν, ἐξ ὀμμάτων θεὶς δυσανάλγητος γέρων, ὄνῳ τ’ ἐπιθεὶς εὐτελεῖ πομποῦ δίχα, γῆς Ῥωμαϊκῆς ἀπελαύνει μακρόθεν· ἀλώμενον Τοῦρκοι δὲ τόνδ’ εὑρηκότες,
5125ἀπαγαγόντες εἰς ἑαυτῶν οἰκίας, ἐπιμελείας ἀξιοῦσιν ἀξίας. Λέοντα δ’ αὖθις Συνέσιον τοὐπίκλην καὶ τὸν Λαχανᾶν Μανουήλ, ἄνδρας ξένους, μετὰ δεκάδος τετραπλῆς ποσουμένης212
5130ἀνδρῶν ἀρίστων, εὐγενῶν ἀριστέων, οἰκτρῶς ἀπῃώρησε δένδρων τοῖς κλάδοις παραπεφυκότων γε Προυσαίων πόλει. ποιναῖς δ’ ἀπηνῶς ὑποβαλὼν μυρίους ἐκεῖθεν ἧκε πρὸς Λοπάδιον πόλιν,
5135κἀκεῖ παραπλήσια τοῖς πρῴην δράσας, ἐπισκόπων ἕνα τε θεὶς ἐξ ὀμμάτων, οὐκ εὐαφόρμως ἀλλὰ συνθεὶς αἰτίαν, πρὸς τὴν βασιλεύουσαν ἔρχεται πόλιν, γαυρούμενος Καδμείᾳ δυσκλεῶς νίκῃ,
5140γαννύμενός θ’ αἵμασι τοῖς ἐμφυλίοις. Ἦν Ἀνδρονίκῳ καὶ θρασὺς ὑπηρέτης, ὅμοιος, ᾗ λέγουσι, παραπλησίῳ, θερμουργός, αἰσχρός, ἀποφράς, μιαιφόνος, προαιρέσει σύμμορφος αὑτοῦ δεσπότῃ,
5145τῶν συμφορῶν ὄργανον, ἀνὴρ αἱμάτων, πλήρης κακίας καὶ χόλου καὶ πικρίας, ἀκαμπὲς ἀμείλικτον ἦθος εἰσφέρων, καλούμενος Στέφανος ἐξέτι νέου, τῆς ὕβρεως στέφανος αἰσχύνης ἅμα,

(5150)

ἐπώνυμον δ’ Ἁγιοχριστοφορίτης,
ἢ μᾶλλον εἰπεῖν Ἀντιχριστοφορίτης. τούτῳ βασιλεὺς ὀργάνῳ κεχρημένος πλείστους ἀνῄρει κατέλευεν ἠδίκει· δι’ οὗ γε κατέλευσεν ἀδίκῳ κρίσει213
5155καὶ Δούκαν Ἀνδρόνικον σὺν Μακροδούκᾳ, ἄνδρας ἀρίστους, εὐγενεῖς στρατηγέτας· τειχῶν γὰρ ἐκτὸς ἐν βασιλείοις δόμοις ἄνακτος ὄντος, Μαγγάνῃ κεκλημένοις, ὁρμῆς τε πλείστης συνδρομῆς παντὸς γένους
5160ἐκεῖσε προστάγματι συνηθροισμένου, ἐξάγεται δὴ τῶν ἐκεῖ που δωμάτων ἀνδρῶν λεχθεῖσα δυὰς ὡς θανουμένη, καὶ παρὰ πάντων λιθολευστεῖται τάχος, Στεφάνου κατάρχοντος ἀνόμου φόνου
5165καὶ πάντα θαρρύνοντος εἰς φονουργίαν. εἶτα νεκροὺς σφῶν, ὢ μισανθρώπου τρόπου, ξύλοις ἀπῃώρησαν ἄστεος πέραν. Τοιοῖσδ’ ἐνησμένιζεν ἔργοις ἀτόποις ποιναῖς ἀπανθρώποις πράξεσιν ὁσημέραι
5170καὶ θανασίμοις τε καὶ στυγητέαις φονουργὸς Ἀνδρόνικος, ἡ φαύλη φύσις. Τούτου κρατοῦντος Θεσσαλονίκη πόλις, πόλις περιώνυμος, ἀρίστη κλέος, πρόεδρος οὖσα Θετταλικῶν ἀστέων,
5175φεῦ φεῦ, ἑάλω Σικελῶν ὁμαιχμίᾳ
καὶ βαρβαρικῷ κατεδουλώθη κράτει. Ἀλέξιος γὰρ ἐκ Κομνηνῶν τις γένους, κάκιστος ἀνὴρ καὶ φθορεὺς Ῥωμαΐδος, παρ’ Ἀνδρονίκου φυγαδευθεὶς εἰς Σκύθας,214
5180φυγὰς ἀπαίρει πρὸς Σικελίαν τρέχων, καὶ τῷ τυραννεύοντι τῆσδε Λατίνῳ εἰς ὄψιν ἐλθὼν εἰς ὁμιλίαν λόγων, ὡς εἶχεν, ἐξέμηνε κατ’ Ἀνδρονίκου· ὅθεν στρατιὰν εὐτρεπίσας μυρίαν,
5185πεζήν τε ναυτικήν τε, ῥὴξ Σικελίας ἐπὶ πόλεις πέπομφε χώρας τ’ Αὐσόνων, ἐπὶ μὲν Ἐπίδαμνον στρατὸν ἱππέων, τὸν ναυτικὸν δὲ κατὰ Θεσσαλονίκης. καὶ τὴν μὲν Ἐπίδαμνον ὡς νόμος μάχης
5190στρατὸς κατέσχε, καὶ σὺν αὐτῇ τὰ πέριξ· καὶ διαδραμὼν καὶ σκυλεύσας τἀν μέσῳ ταῖς ναυτικαῖς μέμικτο ταξιαρχίαις, Θεσσαλονίκης προσμενούσαις τοῖς ὅροις. καὶ συνδραμούσης στρατιᾶς ἑκατέρας
5195καθ’ ἅλα κατ’ ἤπειρον εἰς ὁμαιχμίαν, καὶ προσβαλούσης τῇ πόλει πανταχόθεν, φεῦ φεῦ, ἑάλω Θεσσαλονίκη πόλις, πόλις προεδρεύουσα τῶν Μακεδόνων, καὶ Σικελοῖς ἔκλινε πρὸς βίαν κάραν.

(5200)

καὶ λοιπὸν οἵας τῶν κακῶν Ἰλιάδας καὶ συμφορῶν πέλαγος ἢ τραγῳδίας πέπονθεν εἶδεν ἀθλίως αὕτη πόλις,
οὐκ ἐκτραγῳδήσειεν ἄν τις ἀξίως. τῶν Σικελῶν γὰρ εἰσρυέντων εἰς πόλιν215
5205ἡβηδὸν ἐσφάττοντο πάντες τῷ ξίφει, ἄλλοι δὲ πάλιν ἐσκυλεύοντ’ ἀθλίως. γυναῖκες ὑβρίζοντο παρθένοις ἅμα, καὶ πᾶς νεώς τις παρθενών τε καὶ δόμος τῶν ἔνδον ἠρήμωτο πάντων πρὸς βίαν.
5210πᾶσα δ’ ἀγυιὰ καὶ στενωπὸς καὶ τρίβος αἱματοφύρτοις ἦν κεχραμένη λύθροις καὶ νεκριμαίων σωμάτων πεπλησμένη. πανταχόθεν γοῦν δάκρυα θρῆνος γόος καὶ κώκυτός τις καὶ τραγῳδία ξένη,
5215ἵνα καθάπαξ συνελὼν τὸ πᾶν φράσω, καὶ συμμιγὴς θροῦς ἀνεπέμπετ’ ἀθρόον. τοιοῖσδ’ ἐτετρύχωτο κακοῖς ἡ πόλις. Ὁ δ’ Ἀνδρόνικος τῶν κακῶν οὐκ ἠμέλει, ἀλλ’ οἷα δοῦλος ἀτεχνῶς Ἐριννύων
5220ἢ Τελχίνων ὢν δαιμόνων ὑπηρέτης, ἤγουν ἀπηνὴς Ἔχετος ἢ Καμβύσης ἢ Φάλαρις ἄγριος ἢ Ταυροσκύθης, ὑπήκοον πᾶν ἐκρεανόμει τάλας. ὁμαίμονας μὲν Σεβαστιανοὺς δύο
5225κακῶς ἀναρτᾷ καὶ θανατοῖ τῷ ξύλῳ· Ἀλέξιον δὲ Μανουὴλ παῖδα νόθον, ὃν εἶχε γαμβρὸν εἰς θυγατέρα νόθην, ἐξ ὀμμάτων τίθησιν ἀδίκῳ δίκῃ, καὶ τῶν ὑπ’ αὐτὸν ἐκτυφλοῖ τοὺς βελτίους,
5230ἕνα δὲ τὸν Μάμαλον ὑπογραφέων πυρὶ παραδέδωκεν ἐν τῷ σταδίῳ. καὶ Τρίψυχον δ’ αὖ (ὡς ἐπαινῶ ς’ ὦ δίκη), ὃς ἔδρασεν χείριστα πολλοὺς ἀδίκως, ἔθηκε τυφλόν, μὴ βλέποντα φωσφόρον.216
5235ὡς ἐν κεφαλαίῳ δὲ καὶ βραχεῖ φάναι, ἐφ’ ἡμερῶν τούτου γε Τίμωνος τρόπον θλῖψις, ὀδύνη, συμφορῶν μυρμηκιά πάντας κατεῖχε, συνοχή τε δακρύων καὶ χαλεπῶν σύρροια καὶ τρικυμίας·
5240καθ’ ἣν γὰρ οὐκ ἔδρασε κακῶς ἡμέραν τῶν τινὰ λαμπρῶν τιμίων τῶν ἐν τέλει, παντάπαν ἀβίωτον ἡγεῖθ’ ἡμέραν. ὅθεν γυναῖκες ἄνδρες ἠγμένοι βίᾳ φρουρᾷ τε λιμῷ καὶ κολάσει καὶ μόρῳ
5245ὠπῶν σβέσει τε, σωματικαῖς αἰκίαις ἄλλαις τε ποιναῖς παρεδίδοντ’ ἀδίκως. Τοιαῖσδ’ ἐνησμένιξε πράξεων ἄναξ. ὅμως μετεῖχεν ἀγαθῶν καὶ μετρίων· ἔθαλπε καὶ γὰρ δωρεαῖς ὑπηκόων

(5250)

τοὺς ἐνδεεῖς τε καὶ πένητας πλουσίως, ἢν εὐνοοῦντας ᾔσθετο σφᾶς ἀδόλως. καὶ τῶν δυνατῶν ἁρπαγὰς τὰς ἀδίκους καὶ κακιῶν πίδακα πλειονεξίαν ἐκ Ῥωμαΐδος ἀπελάσας χωρίων
5255ἐπαρχίας ἤγαγεν εἰς ἐπιδόσεις.
οὐκ ἦν ἀπειλὴν πράκτορος κλύειν τότε, καὶ τὰ πενήτων πάντα καλαμωμένου ἐν τῷ μόνον πρόφασιν εὑρεῖν κακίας· οὐ δημοσίων ὠνίους τὰς ἐκτίσεις217
5260ὁρᾶν τελουμένας γε τοῖς ᾑρημένοις, ἀλλ’ ἀποδούς τις Καίσαρι τὰ Καισάρων ὑπῆρχε λοιπὸν ἀπαθὴς κακῶν ἔτι, ὡς δημόσια πᾶς τις εἰσπράττων τότε ὀψωνίοις ἦν τάδ’ ἀπαιτῶν ἐν δίκῃ,
5265ἀρχαιρεσιῶν προῖκα παρεσχημένων πασῶν ἀριστίνδην τε καὶ κατ’ ἀξίαν, οὐδὲν δὲ πλουτίνδην γε τοῖς ἐκ τριόδων. ᾗ Δαβὶδ οὐκοῦν ἐμμελῶς ψάλλων λέγει, δικαιοσύνης, πρὸς δέ γ’ εἰρήνης χάρις
5270συνῆλθον ἠσπάσαντο φιλίως τότε. ἔθος δ’ ἐναγὲς καὶ παράνομον λίαν καὶ πρᾶξιν ἀπάνθρωπον ἀδικωτάτην, τῶν ναυαγουσῶν φορτίδων κατὰ τόπους ἐκ πνευμάτων βίας τε καὶ καταιγίδος
5275καὶ συντριβεισῶν, εἶτ’ ἀκταῖς ἐρριμμένων ἀγωγίμων σκύλευσιν ἁρπαγὴν λύσιν, πρὸς τῶν προσοίκων ἀσεβῶς τελουμένας, ἔστησεν οὗτος, ἀντιπνεύσας ὡς κράτωρ σφοδραῖς ἀπειλαῖς, προσταγαῖς ἐμβριθέσιν,
5280ἀσυμπαθῶς θάνατον ἕξειν ζημίαν πάντα παραβαίνοντα προστεταγμένα παρεγγυώσαις καὶ κυρούσαις εἰσάπαν.
“εἴ τις γὰρ” εἶπε “χωρίων παραλίων κύριός ἐστιν εὐγενῶν ἐριτίμων,218
5285ἢ παρ’ ἐμοῦ πέφυκεν ἀρχὴν διέπων, πρώτισθ’ ἑαυτόν, εἶθ’ ὑπηκόων στῖφος καταρτισάτω πρὸς θεοῦ θεῖον φόβον ὑποστολήν τε τῆς ἐμῆς κραταρχίας· ἢ δεσπότης πᾶς κτήματος παραλίου
5290ἐπαρχίας ἄρχων τε, κἂν ᾖ τιμίων, ὁ παρὰ νηῶν ναυαγουσῶν λαμβάνων ἀγωγίμων τι, φανερῶς γινωσκέτω πρόστιμον ἕξων τὸν θάνατον ἐνδίκως, κἂν ᾖ μὲν αὐτὸς καθαρὸς τῇ καρδίᾳ
5295χερσὶ δ’ ἀθῶος ἀμέθεκτός τ’ εἰσάπαν, οἱ δ’ ὑπὸ χεῖρα κάτοχοι ταῖς αἰτίαις· ἄρχοντι καὶ γὰρ ἐξισοῦσθαι προστάτῃ εἴωθεν ἅπαν ὑποχείριον θέλειν. τίσει δὲ πότμον ἐντολῶν παραβάτης

(5300)

φρικαλέον τε καὶ δυσήκουστον τάχα, παθὼν κρεμάθραν ἀνάτασίν τ’ ἀθλίαν νεὼς ἐφ’ ἱστοῦ συντριβείσης τῷ σάλῳ.” τοιόνδ’ ἐπισείσας γε σύμπασι δέος θεοστυγὲς πέπαυκε κρατῆσαν ἔθος·
5305καὶ λοιπὸν οὐκ ἦν καθορᾶν τὰς φορτίδας, περιπεσούσας ἐκ σάλου ναυαγίῳ, ἀγωγίμων σκύλευσιν ὑφισταμένας, ἀλλ’ ἦν γαλήνην ἐκ τρικυμίας βλέπειν
διαγελῶσαν ναυαγούσαις ὁλκάσιν.219
5310 Ἦν καὶ κολαστὴς χειροδίκαις ἀνδράσι, ποινήν τε τιθεὶς ἀδικοῦσι καὶ δίκην, κἂν ἦν ἀδικῶν εὐγενῶν λαμπρῶν γένει, ὡς μὴ κατ’ ὄψιν ἀλλὰ δικαίως κρίνων, καὶ κατὰ μικρόν, ᾗ φασί, καὶ τὸν μέγαν.
5315 Καὶ τῶν τεσσαράκοντα Χριστοῦ μαρτύρων ναὸν περιώνυμον ἠγλαϊσμένον, χρόνῳ παλαιωθέντα καὶ κεκμηκότα, ἀνανεοῖ κάλλιστα πλείσταις δαπάναις· οὗ καὶ δόμους ἤγειρε πρὸς κατοικίαν,
5320δεῆσαν ἐλθεῖν πρὸς νεὼν τῶν μαρτύρων, πολυτελεῖς τε ποικίλους τέχνῃ, ξένους. καὶ πατέρας δὲ τῶν λόγων καὶ τοὺς λόγους οὗτος βασιλεὺς ἀξίους τιθεὶς λόγου σφᾶς δωρεαῖς ἥδυνεν ἁβραῖς ὡς θέμις.
5325 Ὢν δ’ ἀτεχνῶς μάγειρος ἀνθρώπων ὅδε, μᾶλλον δὲ Σατὰν ἄλλος ἀνθρωποκτόνος, ᾗ φησὶ Δαβίδ, ὠδινήσας δὴ πόνον παρανομίας ἀποτίκτει φεῦ μόρον. ὥριστο τοίνυν, ὢ μισανθρώπου τρόπου,
5330καθειργμένους ξύμπαντας εἴτε φυγάδας ἄρδην βυθῷ τε καὶ ξίφει καὶ θανάτῳ παραδοθέντας τὸν βίον καταστρέφειν, αὐτούς τε πάντας καὶ προσήκοντας γένει·
τί γάρ, κεφαλῆς εἰ μιᾶς τετμημένης220
5335φυήσεται κάρηνα χείρω καὶ πλέω; ὢ παμμιάρου καὶ θεοστυγοῦς δίκης καὶ σατανικοῦ σκέμματος μισητέου, κατακρίνοντος παντὸς ἀνθρώπου μόρον. σκέμμα πονηρὸν ἐγγραφὲν τόμοις τόδε
5340πρὸς τῶν κρινόντων ἄνομα δικασπόλων εἴληφεν Ἀνδρόνικος φυλάττειν κράτωρ· ὃ τάχ’ ἂν ἐξήνυστο, φεῦ φεῦ, πρὸς πέρας καὶ πάντες ἐσφάττοντο θρεμμάτων δίκην οἱ πανταχοῦ γῆς Αὐσόνων καθειργμένοι
5345σὺν τοῖς καθ’ αἷμα καὶ προσήκουσι γένει, εἰ μὴ βροτουργὸς τῶν ὅλων καὶ δεσπότης ἔθηκεν Ἀνδρόνικον ἐκποδὼν φθάσας, σκέμματα δ’ ἀπέδειξεν ἄκυρα τάδε. Οὗτος στενά οἱ καθορῶν πανταχόθεν

(5350)

πράγματα συμβαίνοντα, δύσκολα πάνυ, ἐκ Σικελικῶν δυσμάχων στρατευμάτων, ἅπερ παρεστήσατο Θεσσαλονίκην, ὡς ἀνόπιν εἴρηκεν ἱστορεῖν φθάσαν, καὶ μέχρι Σερρῶν καὶ Βολεροῦ πεφθάκει,
5355πρὸς δ’ αὖ ἑαυτῷ δυσμενοῦς ὑπηκόου, ἀπεῖδε πρὸς πρόγνωσιν ὧν μέλλων χρόνος τὴν ἔκβασιν δίδωσιν ἠρωτηκόσι, τὴν διὰ πλυνοῦ μαντικῆς τε φευκτέας. ἀλλὰ παρεῖναι τοῖς τελουμένοις τότε
5360αὐτὸς μὲν ἀπείπατο, μῶμον ἐκκλίνων,
ὑπηρέτῃ δ’ Ἁγιοχριστοφορίτῃ φέρων ἀνατίθησι νυκτεργασίαν· ὃς παραλαβών τινα Σὴθ κεκλημένον, πηρὸν μὲν ὄψεις μαντικὴν δ’ ἠσκημένον,221
5365οὗ χάριν ἐκκέκοπτο τὰς κόρας πάλαι πρὸς πορφυρανθοῦς Μανουὴλ μαλ’ ἐνδίκως, πυνθάνεται δὴ τῶν πονηρῶν πνευμάτων, φαύλης ἐπῳδῆς μαντικῇ πεπραγμένης, ὅστις μετ’ Ἀνδρόνικον ἄρξων τυγχάνει
5370ἢ παραλύσων τόνδε τῆς κραταρχίας. πνεῦμα δ’ ἀνεῖλεν ἐκ πλυνοῦ βεβυσμένα, μᾶλλον δ’ ἀμυδρῶς ὡς ἐν ὕδασι λέγον σκιαγραφεῖ γράμμασι πεπλανημένοις Ἰσαάκιον, ὡς ἐνῆν ἀπεικάσαι,
5375οὐ κλήσεως γράμματα συντάξαν ὅλα, ὥσπερ σελήνης δ’ ἀμφικύρτου φαντάσαν ἡμίτονον σχῆμά τι καὶ πεπλασμένον, καὶ τοῦδ’ ἰῶτα προγράφει λοξῶς τύπον. ἤκουσεν Ἀνδρόνικος πεύσεως λόγους,
5380καὶ καιρὸν εἰπεῖν ἀξιοῖ καθ’ ὃν τάδε. πεῦσις τὸ λοιπὸν γίγνεται δὴ δευτέρα, καὶ πνεῦμ’ ἀνεῖλε δι’ ἐπᾳσμάτων τάδε, ὡς ἡμέρας ἔντοσθεν ὑπάρξει τάδε καθ’ ἣν τὸ τρισόλβιον ὑψοῦται ξύλον.
5385μίαν δ’ ὁ Σεπτέβριος ἦγε πρὸς δέκα,
ἐπὰν ἐδρᾶτο πρᾶξις ἀρρητουργίας. ἃ λῆρον ἡγήσατο γνοὺς ταῦτα κράτωρ, “πῶς ἂν τότ’ ἰσχύσειεν” εἰπὼν “Κυπρόθεν πλεύσας Ἰσαάκιος ἐν βραχεῖ χρόνῳ222
5390οὕτω καταστρέψαι με τῆς κραταρχίας;” τὸν Κυπρίων τύραννον οἰηθεὶς πέλειν τὸν καθελεῖν μέλλοντα τόνδε τοῦ κράτους, ἄνδρα Κομνηνῶν ἐκ γένους κατηγμένον, ἀποστάτην δὲ τοῦ κράτους δεδειγμένον,
5395ἀρχήν τε τὴν ὕπαρχον εἰς ἀναρχίαν τυραννίδα τε δυσμενῶς τεθεικότα, τὴν Ἰσάκου κλῆσιν δὲ πεπλουτηκότα. Οὕτω νομίσας Ἀνδρόνικος καὶ φράσας εἰς ἀρχικὰ δώματα τὰ πρὸς Ἀνάπλῳ

(5400)

πρὸς διατριβὴν καὶ διάχυσιν ἔβη. ὁ δ’ αὖ κακοῦργος ἀντιχριστοφορίτης τρέχων ἀφῖκτο σὺν ὀλίγοις οἰκέταις πρὸς οἰκίαν εὔκτιστον Ἰσαακίου, καὶ τόνδ’ ἐφώνει τῶν δόμων κατιέναι
5405καὶ τῷδ’ ὁμαρτεῖν οὗ δοκεῖ πορευτέον. ὁ μὲν δεδιὼς τὴν ὁμοκλὴν αὐτίκα θεοκλυτῶν ὑπῆρχε ῥυσθῆναι μόρου· ὁ δ’ ἀγρίῳ βλέμματι καὶ βοῇ πάλιν αὐτὸν κατελθεῖν ἐγκελεύεται τάχος.
5410ἀλλ’ ὡς ἑώρα βραδύνοντα καὶ πάλιν, τοῖς οἰκέταις ἦν ἐγκραγὼν μετὰ χόλου
σύροντας αὐτὸν κατάγειν οἰκημάτων. μόλις κατελθεῖν ἐκβιασθεὶς τῇ βίᾳ ἵππον τ’ ἀναβὰς ηὐτρεπισμένον τότε223
5415ἐξ Ἀγγέλων Ἴσακος, ἀνδρειοφρόνως σπασάμενος φάσγανον ἠκονημένον, ἐφάλλεται δὴ ἀντιχριστοφορίτῃ, καὶ κατενεγκὼν τοῦδε πληγὴν καιρίαν διχῇ κεφαλὴν διέκοψε τῇ σπάθῃ.
5420ὃν καὶ προκεῖσθαι τοῖς κυσὶ λιπὼν ἕλωρ, ὅλῳ ῥυτῆρι πρὸς νεὼν τρέχει μέγαν δι’ ἀγορᾶς τε καὶ λεωφόρου μέσης, καὶ χειρὶ γυμνὸν τὸ ξίφος φέρων ἔτι πᾶσιν τορὸν κέκραγε τῷδε τῷ ξίφει
5425τεμεῖν κεφαλὴν ἀντιχριστοφορίτου. ἐπεὶ δὲ ναὸν εἰσέδραμε τὸν μέγαν, τὸν τῶν φονουργῶν ἔσχεν εἰς στάσιν τόπον. εἶτα συνέρρει κατὰ χιλιοστύας ἄπειρα πλήθη πρὸς θέαν Ἰσακίου,
5430οὓς καὶ καθικέτευσε τῷδ’ ἐπαμύνειν καὶ τὴν δυνατὴν εἰσφέρειν συμμαχίαν, ὄντι πρὸς αὐταῖς τοῦ θανάτου ταῖς πύλαις. ᾧ καὶ κατανεύοντας εἶχεν εἰς τόδε ἄλλους τε πολλοὺς καὶ προσήκοντας γένει.
5435ἐπεὶ δὲ παρῆν οὔτις ἐκ βασιλέως ἐπαγανακτῶν οὐδ’ ὅλως τοῖς δρωμένοις, οἱ συλλεγέντες θάρσος ἀνειληφότες
ἐχρῶντο γλώττῃ παντάπασιν ἀπύλῳ, καὶ τῷδ’ ἐπηγγέλλοντο σύναρσιν ξένην.224
5440ὡς οὖν ἐκείνη παρέδραμεν ἡμέρα, ἄλλη δ’ ἐπῆλθε, πρωΐας οὔσης ἔτι ὅμιλος ἅπας ἀστικὸς Βυζαντίδος κατὰ ποταμῶν ῥεύματα ταχυρρόων εἰς ναὸν εἰσέρρευσε τοῦ θεοῦ μέγαν.
5445καὶ τί με δεῖ γράφοντα μηκύνειν λόγον; βάλλουσιν Ἀνδρόνικον ταῖς δυσφημίαις, κρίνουσι δ’ Ἰσάκιον ἄξιον στέφους. πρὸς τοῖσδε πάντας φυλακαῖς καθειργμένους ἀνέντες εἱρκτῆς πλεῖστον ἤθροισαν στῖφος.

(5450)

ἦν λοιπὸν ἰδεῖν μυρίους ξιφηφόρους, πεφραγμένους θώραξιν ἀσπίσιν ὅπλοις, ἄλλους ῥοπάλοις καὶ ξύλοις ὡπλισμένους. καὶ συναγωγῆς παμμιγοῦς ἠθροισμένης Ἰσαάκιος βασιλεὺς αὐτοκράτωρ
5455φημίζεται δὴ παρὰ πάντων χειλέων, ἐφαρμόσαντός τινος αὐτοῦ τῇ κάρᾳ στέφος μεγίστου κράτορος Κωνσταντίνου, ἄνω τραπέζης μυστικῆς ἠρτημένον. τούτου τὸ πρῶτον Ἀνδρονίκου τῷ δέει
5460στεφηφορίαν ῥᾷστα μὴ δεδεγμένου, θεῖος συνεστώς οἱ Δούκας Ἰωάννης, ἀνὴρ πολιὸς φαλακρὸς βαθυγέρων, κάλυμμα κάρας ἐκβαλὼν ἐλιπάρει ἐπὶ κεφαλὴν ἰδίαν θεῖναι στέφος.
5465δῆμος δ’ ἰδόντες ἐψιλωμένην κάραν, λαβεῖν ἀπηγόρευσαν αὐτῷ τὸ στέφος, γέροντ’ ἐπ’ αὐτοὺς βασιλεύειν μηκέτι δι’ Ἀνδρόνικον μὴ θέλειν εἰρηκότες, πολλὰ παρ’ αὐτοῦ τῶν κακῶν πεπονθότες.225
5470 Τέως δ’ ὑπάρξας δημοπρόβλητος κράτωρ Ἴσακος, ὡς ἄνωθεν ἱστορεῖν ἔφη, ᾔει πρὸς οἴκους τοὺς βασιλείους βάδην σὺν πατριάρχῃ καὶ λεὼ πλείστου στίφει. Ἀνδρόνικος δ’ ὢν ἐν Μηλουδίου δόμοις,
5475ἐπείπερ ἠνώτιστο τὰ πεπραγμένα, ἧκε τριήρει πρὸς παλάτιον μέγα ἐν ἀπτέρῳ δή τινι πεπλευκὼς τάχει. ὡς οὖν ἀφῖκτο καὶ νεόχριστος κράτωρ, ἀντιμαχεῖν ἤρξατο κρατάρχης γέρων,
5480ἱστοὺς ἀφιεὶς ὑψόθεν σὺν βραχέσιν πᾶσιν ἐπιοῦσί τε καὶ στεφηφόρῳ. ὡς τηνάλλως δ’ ἔγνωκε μοχθεῖν τριγέρων, πέδιλα ῥίψας κοκκοβαφῆ καὶ στέφος, καὶ τοῦ τραχήλου σταυρὸν ἐκβαλὼν τάλας,
5485ἐνθεὶς δὲ κρατὶ βαρβαρικόν τι πῖλον, ἐμβὰς τριήρει πρὸς Ταυροσκύθας ἔπλει. εἴσω δ’ Ἰσαάκιος ἀρχικῶν δόμων εὐθὺς παρελθών, βασιλεύς τ’ αὐτοκράτωρ ἀναγορευθεὶς Ῥωμαΐδος τῆς ὅλης,
5490ἔστειλεν Ἀνδρόνικον ἄξοντας τάχος. ὃν κατὰ Χηλὴν ἄστυ συνειληφότες,
ὡς φθὰς ἔφην, φεύγοντα πρὸς Ταυροσκύθας ἄνακτι παρέστησαν Ἰσαακίῳ. καὶ λοιπὸν οἵαις ἐξέτριψεν αἰκίαις226
5495ὅσαις τε ποιναῖς Ἰσαάκιος κράτωρ τὸν ἄθλιον γέροντα τόνδε καὶ βίαις, οὐκ ἄν τις ἰσχύσειεν εἰπεῖν ῥᾳδίως· ὅμως φράσαιμ’ ἂν συνελὼν κατὰ σθένος. Καθείργνυται πρῶτα μὲν οὗτος εἰς πόλιν,

(5500)

δεσμοῖς σιδηροῖς ἐνδεθεὶς δειρὴν πόδας· εἶτ’ ἐμφανισθεὶς ἀθλίως οὕτως ἔχων τῷ βασιλεῖ σκώμμασι βάλλεται τάλας καὶ λοιδορησμῶν νιφάσιν ἀπειρίτων. ῥαπίζεται μάστιξι γλουτοὺς καὶ ῥάχιν,
5505κάραν ψιλοῦται τῶν τριχῶν καὶ τὴν γένυν, καὶ τοὺς ὀδόντας ἐξεκρούσθη πρὸς βίαν. ἐκδίδοται παίγνιον ἄθυρμα γέλως μισοῦσιν αὐτὸν καὶ κακοῦν ᾑρημένοις. φέρει παροινίας τε μάστιγας ὕβρεις,
5510πυγμὰς κατὰ στόματος, ἄλλας αἰκίσεις, κακῶν Ἰλιάδα τε καὶ τραγῳδίαν καὶ συμφορῶν πέλαγος οὐ μετρούμενον. καὶ πρὸς γυναικῶν ἐμπαροινεῖται πλέον πρὸς τοῦδε φάος ὀμμάτων ἐσβεσμένων,
5515ἢ καὶ παθουσῶν ζημίαν τῶν συζύγων, τυχὸν δὲ καὶ σφῶν ἐκτύφλωσιν ὀμμάτων, πρὸς μισοφαοῦς τοῦδε φαύλης καρδίας. τέλος καθεσθείς, ὢ ξένων ἀκουσμάτων,
ἐπὶ καμήλου ψωριώσης ἀθλίως227
5520ὁ πρὶν βασιλεὺς αὐτοκράτωρ Αὐσόνων, ὁ βασιλικοῖς ἀναδούμενος κρότοις, δι’ ἀγορᾶς τε καὶ μέσης λεωφόρου πομπεύεται κάκιστα συνειλεγμένοις, σῶμα καλύπτων εὐτελεῖ τῳ ῥακίῳ,
5525ἀκαλυφές τε δεικνύων τὸ κρανίον, οἰκτρά τις ὄψις, ἀκοὴ φρικαλέα, πηγὰς δακρύων ἐκκαλούμεναι τάχα οἷς ἡμέροις ὄμμασι πρὸς κακουμένους καὶ συγγενὲς πέφυκεν ἀθρεῖν ἐνθέως.
5530ὁ ξυγκλύδων ὄχλος δὲ καὶ τῶν συρφάκων, ἀλλαντοπῶλαι βυρσοδέψαι καὶ ῥάπται, παλιγκαπήλων ἀλόγιστος φρατρία, πομπῇ παρόντες καὶ θριάμβῳ τῷ τότε, ἀτιμοποιῷ καὶ γελοιώδει πλέον,
5535οὐδὲν παρῆκαν αἰκίας τιμωρίας εἶδός τι λοιπῆς κακίας βδελυρίας, ὃ μὴ προσῆγον ἀσεβῶς Ἀνδρονίκῳ. οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν, ὢ περιττῆς μανίας, ἔτυπτον ἐσπάραττον αὐτοῦ κρανίον
5540καὶ νῶτ’ ἀφειδῶς ταῖς κορύναις καὶ ξύλοις· οἱ δ’ αὖ γε πλευρὰς καὶ νεφροὺς πρωκτὸν πάλιν ξιφιδίοις ἔπειρον ἢ καὶ ῥαφίσιν. ἄλλοι δ’ ἐμίνθουν τὴν ῥῖνα τοῖς βολβίτοις, τῶν δ’ ὄψεων λύματα τὰ τῶν γαστέρων
5545σπόγγοις κατηκόντιζον αὐτοῦ συχνάκις. οἱ δὲ θρασεῖς τε καὶ πλέον τολμητίαι ἐλιθολεύστουν, ἀποκαλοῦντες κύνα καὶ Κέρβερον θῆρά τε καὶ μιαιφόνον καὶ τοῖσδε τὰ σύστοιχα. φεῦ τῆς μανίας.228

(5550)

ὡς ἂν δὲ φαίην ἐν βραχεῖ τὸ πᾶν λόγῳ, οὐδεὶς ὑπῆρχε συναλισθείσης θέας ὃς οὐ κακοῖς ἔβαλλε βλήμασι λόγοις τὸν δυστυχῆ γέροντα τῷ τηνικάδε. μία δὲ γυνὴ πορνικὴ λαγνιστάτη
5555ἐξ ὀπτανείου σκεῦος ἁρπάσασά τι σφοδρῶς γε καχλάζοντος ὕδατος πλέον τούτου παρειῶν ἐμμανῶς καταχέει. τόσα δὲ παθὼν καὶ πολὺ τούτων πλέω καὶ τηλικαῦτα δυσχερῶν ὁ γεννάδας
5560πρὸς συμφορῶν κύματα καὶ καταιγίδας καὶ χαλεπῶν πέλαγος ἀντέχων ὅμως καὶ νιφάδας φέρων τε κακῶν εὐψύχως, ἐν πᾶσιν εὐχάριστος ἦν πρὸς δεσπότην, ἐρρωμένον φρόνημα κἀν δεινοῖς ἔχων.
5565οὕτως δ’ ἀπαχθεὶς ἀτίμως ἐν σταδίῳ ποδῶν ἀπῃώρητο, βραχύ τι πνέων, ἐν τοῖς ἐκεῖ που καθιδρυμένοις στύλοις. μετὰ δ’ ἀπηώρησιν ἄφρονες πάλιν, ὡς μὴ λαβόντες τοῦδε τῶν σαρκῶν κόρον,
5570αἰδῶ τε κακῶς παιδικούς τε διδύμους
χιτῶν’ ἀναστέλλοντες ἔδρων, ὢ πάθους. καὶ κατὰ τοῦ φάρυγγος ὦσέ τις ξίφος, καί τις Λατίνων καθ’ ἕδρας ἀκινάκην· λοιποὶ περιστάντες δὲ τόνδε Λατίνων229
5575τοῖς ξίφεσιν ἔπαιον αὐτοῦ σαρκίον, συχνὰ καταφέροντες αὐτοῦ συντόνως, πεῖραν δοκιμὴν προσλαβεῖν ᾑρημένοι ὁποῖον αὐτῶν τμητικώτερον πέλει. οὕτως ἐναθλῶν ἐν τοσαύταις βασάνοις
5580καὶ τηλικαύτῃ συμφορῶν τρικυμίᾳ ψυχὴν ἐναπέρρηξεν αὐτοῦ πρὸς βίαν ἐπὶ στυλίσκων ἀτίμως ἠρτημένος. Τοιοῦτο τέρμα τοῦ κράτους καὶ τοῦ βίου πολύτλας Ἀνδρόνικος εὗρεν ἐν βίῳ,
5585χρόνοις μὲν ἄρξας δυσί που στεφηφόρος, κοινῶν δ’ ἑνὶ κύριος ὢν τῶν πραγμάτων ἄνευ χλαμύδος καὶ πολυτίμου στέφους. ἦν οὖν φυὴν σώματος εὐφυὴς πάνυ, ἡρωϊκόν τ’ ὄρθιον εὖ φέρων δέμας,
5590ἀγητὸς εἶδος καὶ γεραρὸς εἰσάπαν, σῶμα προδεικνὺς ὑγιές τ’ ἐρρωμένον. μεθ’ ἡμέρας δὲ κατενεχθεὶς ὑψόθεν ὁ τοῦδε νεκρὸς ἐν μιᾷ τῶν ἁψίδων ἀτημελήτως ἐρρίφη τοῦ σταδίου·
5595εἶτα περί που τὴν μονὴν τὴν Ἐφόρου ἔν τινι κατέθεντό τινες χωρίῳ. ὀπτάνεται δὲ σῶμα τοῦδ’ ᾑρημένοις
ἀκραιφνὲς ἀλώβητον εἰσέτι μένον. ψυχὴν δὲ παντάπασιν ἦν ἐκλιμπάνων230

(5600)

εἰς τοὺς θεαυγεῖς κήρυκος Παύλου λόγους, ἀφ’ ὧν ἀπαντλῶν ἐκ πίδακος ὡς ξένης ἐπιστολὰς ἤρδευεν αὑτοῦ καὶ λόγους, ἃ συντιθεὶς ἦν εὐφυῶς καὶ συγγράφων. οὗ καὶ θεόπτου Παύλου σεπτὴν εἰκόνα
5605καλλύνας Ἀνδρόνικος ἐν χρυσαργύρῳ, νεῷ τεσσαράκοντα Χριστοῦ μαρτύρων ἀνατεθεικώς, προσκυνῶν ἦν καὶ σέβων. ἥτις ἀπεστάλαττεν ὀμμάτων δάκρυ Ἀνδρονίκου φθάνοντος οἴκτιστον μόρον.
5610ὃ γνοὺς ἀκριβώσοντας ἐκπέμπει τάχος τὴν ἀκοήν τε καὶ τὰ τῆσδε καθάπαξ τὸν πιστόν οἱ Στέφανον ἄλλοις συνάμα. ἐπεὶ δ’ ἀπῆλθον, ἀντιχριστοφορίτης σπουδὴν ἐτίθει πάντα σαφῶς εἰδέναι,
5615ὡς πάντ’ ἀληθῶς μηνύσῃ πεπομφότι. ὑφάσματι γοῦν ἀθιγεῖ Παύλου κόρας σεπτῶς ἐναπέψησεν· αἱ δ’ ὥσπερ πίδαξ δάκρυον ἀπέλειβον ὡς ψυχρὸν νᾶμα. ἃ πρὸς θεατῶν Ἀνδρόνικος γνωρίσας,
5620μέγα στενάξας θαυμάσας τε πλειόνως, κάραν ταλαντεύσας τε τῇδε κἀνθάδε, αὑτοῦ χάριν εἴρηκε Παῦλον δακρύειν, κακὸν προσημαίνοντα τῷδέ που τάχα· φιλεῖν γὰρ αὐτὸν ἐκθύμως ἄγαν ἔφη,
5625καί οἱ τιμαλφῶν ἐξέχεσθαι ῥημάτων, πρὸς τοῦδε λοιπὸν ἀντιφιλεῖσθαι δέον. ὅ τι δὲ κακὸν προύλεγον τὰ δακρύων, εἴρηκε σαφῶς ἀνόπιν πεφρασμένα.231
ante5629tἸσαάκιος ὁ Ἄγγελος ἔτη θʹ 𐅶.
5629Ὡς οὖν ἐπιβέβηκεν οὕτω ῥᾳδίως
5630Ἰσαάκιος Αὐσόνων κραταρχίας, ἱλαρὸς εὐέντευκτος ἦν ὑπηκόοις, ἡδὺς προσηνὴς καὶ φιλοικτίρμων ὅλοις. παρ’ Ἀνδρονίκου τοὺς κακῶς πεπονθότας ἢ τῶν ἐνόντων ἐκπεσόντας ἀδίκως
5635ἢ σώματός τι τῶν μελῶν τετμημένους ἐδεξιοῦτο δωρεαῖς σφᾶς ἀφθόνως, ἀφαιρεθεῖσιν ἀποτιννὺς οὐσίας. ἄναξ γὰρ οὗτος, ἵνα συλλήβδην φράσω, ὑπῆρχεν ἐκφὺς εὐγενοῦς λαμπροῦ γένους
5640Κομνηνιαδῶν Ἀγγέλων ὑμνουμένων, νεανίας κάλλιστος, εὐπρεπὴς λίαν, ἀκμαῖος εὐμήκης τε καὶ ῥωμαλέος, εὔρωστος ἰσχὺν καὶ σθεναρὸς τὰς χέρας, μείλιχος, εὐπρόσιτος, εὐσεβὴς ἄγαν,
5645ἐς μητράνανδρον παρθένον πίστιν τρέφων ἄρρητον εἰπεῖν καὶ τιμὴν σέβας σχέσιν, λόγων ἑταῖρος ἑρμαϊκὸς χαρίεις, τιμῶν λόγους εὖ καὶ λόγων τοὺς πατέρας,
οἴκτῳ πενήτων καὶ φιλευσπλάγχνοις τρόποις232

(5650)

εὐποιίᾳ τε τὴν ψυχὴν κεκασμένος, μεταδοτικὸς συμπαθὴς στερουμένοις, εὐεργετῶν ἅπαντας ἀπορουμένους, πτωχοὺς πένητας ὀρφανοὺς χήρας ξένους. ἦν καὶ χορηγῶν παρθένοις τὰ πρὸς γάμους,
5655καὶ πανδοχεῖα καὶ καχεκτούντων δόμους ἀνανεῶν τε φιλοτίμως καλλύνων εἰς ἀνάπαυσιν, εἰς ἴασιν τῆς νόσου τῶν συνιόντων ἀσθενῶν πτωχῶν ξένων, τὰ πρὸς δαπάνην προσνέμων μάλα σφίσιν,
5660ἦθος μαλακός, νωχελής, ἀνειμένος, πολυτελὴς δίαιταν ἐσθῆτας ἅμα, τράπεζαν ἀεὶ Σολομώντειον φέρων καὶ καινοφανεῖς στολὰς καθ’ ἡμέραν, μεταδοτικὸς βρωμάτων διακόνοις.
5665ἐχρῆτο λουτροῖς ἑβδομάδος πολλάκις, ὠσφραίνετ’ ἀεὶ καὶ μύρων εὐωδίας, καὶ φιλόκαλος ὡς ταὼν καὶ νυμφίος ἀεὶ προῄει τῶν βασιλείων δόμων. ὀργίλος ἦν τις καὶ θυμῷ πλέον νέμων·
5670πλὴν εἶχε θυμὸν συμπαθεῖ κεκραμένον. οὐ διέπων κάλλιστα τὴν κραταρχίαν καινουργὸς ὑπῆν πραγμάτων παραλόγων, λουτρὰ διαιτήσεις τε καὶ λαμπροὺς δόμους δομούμενος κτίζων τε καινίζων ξένως,
5675ἐκκλησίας ἔθιμα καινουργῶν φύρων, ὃν μὲν καθιστὰς ποιμεναρχῶν εἰς θρόνον, ὃν δ’ ἐξάγων αὖ καὶ μόνῃ προαιρέσει. Τούτῳ προσῆλθε τοῦ κράτους τετευχότι ἀνδρῶν ἀπειράριθμον εὐσθενῶν στῖφος233
5680ἐκ Ῥωμαϊκῶν ἀστέων πανταχόθεν χώρων τε λοιπῶν τῆς ἕω τῆς ἑσπέρας, οὓς εἰς στρατιὰν ἀποτάξας ὡς δέον Ῥωμαϊκοῖς τάγμασιν ἐγκαταλέγει. καὶ τοῖς θύραθεν οὖσι ταγμάτων πάλιν
5685ὀψώνια πέπομφε καὶ πλείστας δόσεις, πρὸς τὴν κατ’ ἐχθρῶν παραθαρρύνων μάχην, κεντηνάρια χρυσίου στείλας σφίσι ποσούμενα ξύμπαντα τετράκις δέκα. ἦν δ’, ὡς ἔφην, στράτευμα Σικελῶν ἄνω
5690πόλεις ἐπιὸν Ῥωμαϊκὰς καὶ τρύχον. Σέρρας μὲν ἐμαύρωσε Στρυμόνος τόπους, Ἀμφίπολιν δὲ τειχομαχίᾳ πόλιν ἤδη παρεστήσαντο σὺν τοῖς ἐν κύκλῳ. εἷλον Βολερόν, Μοσυνόπολιν πόλιν,
5695καὶ τὴν βασιλεύουσαν αἱρήσειν πόλιν ὡς νοσσιὰν ἔρημον ᾤοντ’ αὐτίκα, κύκλῳ περιστήσοντες αὑτῶν δυνάμεις. καὶ σφῶν στόλος δὲ νησίσιν ἀμφιρρύτοις ἐλλιμενίζει ταῖς περὶ πόλιν φθάσας.

(5700)

ἀλλὰ στρατηγὸς στρατιᾶς τῆς Αὐσόνων Βρανᾶς, ἀνήρ τις γεννάδας βουληφόρος,
ἐχθροῖς Ἰταλοῖς συμπλακεὶς κατὰ μάχην θεοῦ συνάρσει συντρίβοντος τὰς μάχας, τρόπαιον ἱστᾷ κατὰ βαρβάρων μέγα,234
5705καὶ πλεῖστον εἰργάσατο Σικελῶν φόνον, ζωγρεῖ τε καὶ σφῶν τοὺς λοχαγοὺς ταγμάτων, τὸν Ῥικάρδον τε καὶ Βαλδουῗνον κόντον, οὓς βασιλεῖ πέπομφε πρὸς πόλιν κράτους. ζωγρεῖ δὲ σὺν οἷς ἐρρέθη στρατηγέταις
5710Κομνηνὸν Ἀλέξιον, πατρίδος φθόρον ῥέκτην τε κακῶν κυκεῶνά τε ζάλης, καὶ φωτὸς ἐστέρησεν αὐτὸν ὀμμάτων. ὅσοι δ’ Ἰταλῶν ἐξέφυγον τὸν φόνον, Θεσσαλονίκην καταλαβόντες πόλιν
5715ναυσὶν ἀπηλλάττοντο πρὸς τὴν πατρίδα. ὅσοι δ’ ἐναλύοντες ἦσαν τῇ πόλει, κακοὶ κακῶς ὤλλυντο δικαίως ξίφει, ἐπιφθασάσης στρατιᾶς σφᾶς Αὐσόνων. πάντες δ’ ἀπεσφάττοντο Σικελοὶ σπάθῃ
5720ἄλλοις τε πολλοῖς ἀνδράσιν εὐκαρδίοις, τοῖς δ’ Ἀλανοῖς μάλιστα συμμάχοις τότε· ἀντίρροπα δρῶντες γὰρ οὗτοι Λατίνους ὧν πρὶν καθυπέστησαν ἀσπλάγχνῳ τρόπῳ ἐπὶ κατασχέσει γε Θεσσαλονίκης,
5725ἐπῆγον εὐθὺς τὸ ξίφος κατὰ κάρας “ποῦ σύγγονος” φάσκοντες “ἢ συμφυλέτης;” οὓς πρὶν ἀνεῖλον δηλαδὴ κατὰ πόλιν. τούτων δὲ ναοῖς προσπεφευγότας πάλιν
σφάττοντες ἀνέκραζον ἐν παρρησίᾳ235
5730“ποῦ ποῦ παπᾶς πέφυκεν ἀνῃρημένος;” οὓς ἐν νεῷς ἔκτειναν οἱ μιαιφόνοι. ἐπὰν ὑπῆρχε καθορᾶν τι καὶ ξένον, τοὺς κύνας οὐ θίγοντας ἀστῶν σωμάτων τῶν νεκριμαίων ἀμφόδοις ἐρριμμένων,
5735τοῖς δ’ Ἰταλῶν πτώμασι τῷ τηνικάδε ἐπιμανέντας ἐσθίειν κατὰ κόρον καὶ τυμβορυκτεῖν, εἰ δεήσει, πολλάκις. Οὕτως ἀπηλάθη μὲν ἐκ Θεσσαλίας ἡ Σικελικὴ στρατιὰ σὺν αἰσχύνῃ·
5740αἱ δὲ τριήρεις αἱ κατὰ Βυζαντίδος ἐκπλεύσασαι σφῶν, ὡς ἔφαμεν ἀνόπιν, κακῶς παθοῦσαι πρὸς στρατιᾶς Αὐσόνων πλείστους τε ναυτῶν ἀποβαλοῦσαι μόρῳ, οὖσαι περί που δὶς ἑκατὸν καὶ πλέον,
5745ᾤχοντ’ ἀγεννῶς ἀκλεῶς πρὸς πατρίδα· ὧν, φασί, πολλαὶ κατέδυσαν εἰς βάθος κατά γε τὸν πλοῦν πνευμάτων καταιγίσι περιπεσοῦσαι καὶ κλύδωνι καὶ σάλῳ, ὡς ἀπολέσθαι κατὰ τάσδε τὰς μάχας

(5750)

ἀνδρῶν Ἰταλῶν μαχίμων πρὸς Αὐσόνων πλείους σχεδόν που χιλιοστύων δέκα, καὶ συσχεθῆναι κατὰ διπλῆν μάχην ἄνδρας Σικελοὺς τέτταρας χιλιάδας, οἳ δημοσίαις φυλακαῖς καθειργμένοι
5755ὤλοντο λιμῷ καὶ κρύει καὶ τῇ νόσῳ. Ἠγάγεθ’ οὗτος καὶ σύνευνον δευτέραν, πρώτης θανούσης, παῖδα ῥηγὸς Οὐγγρίας· ἧς οὐ θελήσας νυμφικὴν δαῖτα γάμους ἐκ δημοσίων χρημάτων ἑστιᾶσαι236
5760φειδοῖ τε τούτων καὶ φιλοχρύσῳ τρόπῳ, ἐκ τῶν ὑπ’ αὐτὸν ἀστέων ὑπηκόων χωρῶν τε λοιπῶν ἦν τάδ’ ἠρανισμένος. ὧν χάριν Μυσῶν ἐκταραχθέν πως ἔθνος κατ’ Αἶμον οἰκοῦν, οἳ κικλήσκονται Βλάχοι,
5765ἀπεστάτησεν Αὐσόνων κραταρχίας, ἀφαίρεσιν σφῶν θρεμμάτων εὑρηκότες, τὴν Πάτροκλος πρόφασιν, ᾗ φησὶν λόγος, καὶ συνεπαλείφουσαν αὐτοὺς πρὸς τόδε δυάδ’ ἀδελφῶν, Ἀσάνην τε καὶ Πέτρον,
5770καὶ τούσδε Μυσοὺς καὶ γένος καὶ τὸν τρόπον· οἳ πρὶν ὀκνοῦντας βαρβάρους συμφυλέτας ἀποστασίαν καὶ τὸ ῥαγῆναι κράτους, σφᾶς παραθαρρύνουσι δραματουργίᾳ ἢ μᾶλλον εἰπεῖν δαιμονιώδει πλάνῃ.
5775περιφανῆ κτίζουσιν ἱερὸν δόμον μυροβλύτῃ μάρτυρι τῷ Δημητρίῳ, εἰς ὃν θιασώτας γέ τινας δαιμόνων ἐνθουσιῶντας ἐμβιβάσαντες δόλῳ,
διαστρόφους κόρας τε χαίτας ἀνέτους,237
5780τοιάδε θείας ἐξ ἐπιπνοίας τάχα λέγειν ὑπηγόρευον αὐτοῖς εἰς ὅλους, ὅτι θεὸς Μυσῶν τε Βουλγάρων γένους ἐλευθερίαν εὐδοκεῖ, ζυγοῦ λύσιν· ταῦτ’ ἄρα λιπεῖν καὶ Δημήτριον μέγαν
5785Θεσσαλονίκην καὶ νεὼ κάλλος ξένου διατριβάς τε Ῥωμαϊκὰς καθάπαξ, ἐλθεῖν πρὸς αὐτοὺς συμμαχήσοντα σφίσι· μέλλειν τὸ λοιπὸν οὐδὲ βραδύνειν ἔνι, χρεὼν δὲ κινεῖν κατὰ Ῥωμαίων ὅπλα,
5790ἀνηλεῶς κτείνειν τε τούτους ἐν μάχῃ, ζωγρεῖν δὲ μηδέν, μηδ’ ἐπὶ λύτροις λύειν. τοιαῦτ’ ἀνακράζοντες οἱ θεοπρόποι ὅπλων γενέσθαι κατέπεισαν βαρβάρους, καὶ τὰ κατ’ Αἶμον Ῥωμαϊκὰ χωρία
5795κατέδραμον ξύμπαντα κείροντες βίᾳ. Πέτρος δ’ ἀναδεῖ καὶ χρυσῷ στέφει κάραν καὶ φοινικοῦν πέδιλον εἱλίσσει πόδας. ὅθεν κατ’ αὐτῶν ἐκστρατεύσας ὁ κράτωρ ἐτρέψατο σφᾶς καὶ τίθησι φυγάδας.

(5800)

Ἀσὰν δὲ Πέτρος, κακίας ἀρχηγέται, Ἴστρον διαβαίνουσι σὺν ἀποστάταις καὶ συνέμιξαν βαρβάροις παριστρίοις· ἄναξ δ’ ἐπελθεῖν Μυσίας πάσης ὅρους καὶ τὰ κατ’ αὐτὴν εὖ διαθέσθαι πάνυ
5805τῇ κωλυσόντων ἰσχύων ἐρημίᾳ,
τοιοῦτον οὐδὲν ὦπτο κατειργασμένος, πυρὶ δὲ καρπῶν παραδοὺς θημωνίας, καὶ ταῖς ἀπάταις ὑπαχθεὶς ταῖς τῶν Βλάχων, παλινδρομεῖ δὴ πρὸς πόλιν βασιλίδα,238
5810τἀκεῖ λελοιπὼς ὠδίνοντα πραγμάτων. Ἀσὰν δὲ Πέτρος σὺν Σκύθαις εἰς πατρίδα αὖθις ἐπανέδραμον ἀνυποστόλως. ἐπῄεσαν οὖν Ῥωμαϊκοῖς χωρίοις, λείαν Μυσῶν ἅπαντα δρῶντες, ὡς λόγος.
5815 Καθ’ ὧν ἀφῖκτο σὺν στρατιᾷ μυρίᾳ στρατηγὸς Ἀλέξιος Βρανᾶς τοὐπίκλην· ὃς δὴ τρέφων ἔρωτα πάλαι τοῦ στέφους καὶ τηνικαῦτα συνδρομὴν σχὼν ταγμάτων, ἀποστατήσας, σύμβολα τὰ τοῦ κράτους
5820αὑτῷ περιθεὶς πρὸς Βυζαντίδα τρέχει. καὶ δὴ πρὸ τειχῶν ηὐλίσατό που φθάσας, πειρώμενος λόγοις τε τοῖς ὅπλοις πλέον ἀστυπολιτῶν ὡς ἐνῆν καθ’ ἡμέραν. καὶ βασιλεὺς δὲ στρατιὰν συναλίσας
5825ἀνδρῶν ὁπλιτῶν ἐκφύλων ἀλλοθρόων, Σκυθῶν Ἰταλῶν Ἀγαρηνῶν Ἰβήρων, Ἰταλιώτου Κορράδου συμβουλίᾳ, ἀντεκατέστη τῷ τυράννῳ πρὸς μάχην. ὑπῆρχε δ’ ἐκφὺς εὐπατριδῶν πατέρων
5830τῶν παρ’ Ἰταλοῖς ἀρχικῶν ὁ Κορράδος, ἀνὴρ περιώνυμος ἐν καλοῖς ὅλοις,
λαχὼν φυσικὴν εἴ γέ τις εὐκληρίαν φρενῶν τε βαθύτητα, σώματος σθένος, δραστήριος μάχας τε καὶ ῥωμαλέος,239
5835γαμβρὸς κρατοῦντος εἰς σύναιμον τυγχάνων, θεόσδοτον δώρημα φανεὶς τῷ τότε ἄνακτι τῷδε κατὰ τήνδε τὴν μάχην. ὃς ἐκ Λατίνων συναγείρας ἱππότας ἀρειμανίους δὶς ἑκατὸν καὶ πλέον,
5840πεζοὺς καταφράκτους δὲ πεντακοσίους, ἡγεῖτο τῶνδε καὶ κατορθοῖ τὴν νίκην. παρῆν δὲ κατάφρακτος ὅπλοις καὶ κράτωρ μετὰ στρατηγῶν εὐσθενῶν τε ταγμάτων. ἐπεὶ δ’ ὑπῆρχε συμπλοκῆς καιρὸς μάχης,
5845εὐώνυμον μὲν εἶχε Καμμύτζης κέρας, πρωτοστράτωρ ὢν εὐγενὴς βουληφόρος, τὸ δεξιὸν δὲ βασιλεὺς ἦν διέπων, σὺν Ἰταλοῖς δ’ ἴθυνε Κορράδος μέσον. καὶ Βρανᾶς δ’ ἐξήταζεν αὑτοῦ δυνάμεις,

(5850)

μέσον μὲν αὐτὸς κατέχων τῶν ταγμάτων, τὰ δ’ αὖ ἑκατέρωθεν ἰλάρχαι πάλιν. καὶ συρραγείσης παρ’ ἑκατέρων μάχης, ἵν’ ὡς ἔπος φράσαιμι συνελὼν λόγῳ, πίπτει Βρανᾶς αἴσχιστα Κορράδου ξίφει,
5855καὶ τὴν κεφαλὴν τέμνεται παραυτίκα, καὶ τέρμα μάχη καὶ τυραννὶς λαμβάνει. ἐπεὶ δ’ ἐπρεσβεύσαντο πρὸς βασιλέα οἷς περ μετῆν σθένους τε λαμπροῦ καὶ γένους,
ἐκλιπαροῦντες λύσιν εὑρεῖν πταισμάτων,240
5860ἄναξ βραβεύει πᾶσι τὴν ἀμνηστίαν, καὶ προσδραμόντας εὐμενῶς δεδεγμένος πᾶσι κεχρῆσθαι γνησίῳ μεταμέλῳ ἐπὶ παραβάσει γε φρικτῶν ὁρκίων τῶν πρὶν πρὸς αὐτὸν ὑπετίθει σὺν λόγῳ,
5865λύσιν δ’ ἀναθέματος αἰτεῖν αὖ πάλιν παρ’ ἀρχιθύτου τῆσδε τῆς Κωνσταντίνου, ᾧ σφᾶς καθυπέβαλον ἀστοὶ πρὸ τρίτης ἑστῶτες ἄνω τειχέων πυργωμάτων καὶ δρώμενα βλέποντες αὐτοῖς ἀνόμως.
5870καὶ τῶνδε πολλοὶ τῶν κακῶν ᾐσθημένοι θερμῶς προσῆλθον τῷ μεγάλῳ ποιμένι· ἄλλοι δὲ δόξαν εἰσδοχῆς δεδωκότες τῇ τῆς κεφαλῆς κατανεύσει καὶ μόνῃ, ὡς λῆρον ἡγήσαντο τὴν συμβουλίαν.
5875 Κατὰ Μυσῶν ἔξεισιν καὶ πάλιν ἄναξ, καὶ τὰς κατ’ αὐτοὺς ἐκδρομὰς τὰς ἀσχέτους πάνυ τι μικρὸν ἀναχαιτίσας ὅπλοις τὴν Ἀδριανοῦ καταλαμβάνει πόλιν. Μυσοὶ δὲ κώμας κατέκειρον καὶ πάλιν
5880τὰς πρὸς Φιλιππούπολιν κατοικουμένας. ἀφιγμένου δ’ ἄνακτος εἰς πάσχον μέρος, ἀφ’ ὧν ἀπανίστατο χωρίων ἄναξ, ἐκεῖς’ ἐπῄει δύστροπον Μυσῶν ἔθνος. οὗτος θέλων οὖν ἀμύνασθαι βαρβάρους
5885ἐφίσταται δὴ τοῖς ὅροις Τριαδίτζης,
καὶ μηδ’ ὁτιοῦν ἐκ κρύους διανύσας εὔζωνος αὐτὸς τὴν Κωνσταντίνου φθάνει, στρατὸν παρεικὼς αὐτόθι παραμένειν, ἵππων ἁμίλλαις ἐντρυφῶν καὶ παιγνίοις.241
5890ἦρος δ’ ἀπαίρει τῆς Κωνσταντίνου πάλιν, καὶ τοὺς Μυσοὺς μέτεισιν αὖθις τοῖς ὅπλοις. περὶ δὲ παράστασιν ἱδρώσας πάνυ τινὸς Λοβιτζοῦ φρουρίου τῶν αὐτόθι, καὶ τοὖργον ἀνήνυτον ἀφεικὼς πάλιν
5895πρὸς τὴν βασιλεύουσαν εἴσεισι πόλιν· αἱ χάριτες γὰρ τῆς καλῆς Προποντίδος αἱ καλλοναί τε τῆσδε καὶ κάλλη δόμων, τερπνὰ κυνηγέσια σὺν ἱππασίᾳ, τῶν ἰχθύων ἄγρα τε σὺν εὐθυμίᾳ

(5900)

μακρὸν θυραῖον τυγχάνειν οὐκ ἠφίει, ἀλλὰ τρέχειν ἤπειγον αὐτὸν πρὸς τάδε. κατέσχεν ἄναξ γαμετὴν Ἀσὰν τότε, καὶ θάτερον δὲ συγγόνων Ἰωάννην εἴληφε, δόντων εἰς ὁμηρείας λόγον·
5905ὃς ὕστερον δέδρακε Ῥωμαίων πόλεις κάκιστα πάντων, φεῦ μισανθρώπου τρόπου. Τούτου κρατοῦντος τοῦ βασιλείου κράτους, ἀποστατήσας καὶ Μαγκαφᾶς τοὐπίκλην Θεόδωρός τις, Φιλαδελφεὺς τῷ γένει,
5910κατατυραννεῖ πατρίδος καὶ Λυδίας, καὶ πλεῖστα δεινῶν εἰργάσατο τὰς πόλεις κώμας τε λοιπάς, αἷς ἐπῄει σὺν ὅπλοις.
ἄναξ δ’ ἐπιστὰς Φιλαδελφείας ὅροις ἔμφρουρον αὐτὸν ἐγκαθιστᾷ πατρίδι,242
5915ἡνίκ’ ἐπωνόμαστο καὶ μάλ’ ἐνδίκως ὁ μωροθεόδωρος ἐκ τῶν πραγμάτων. πλὴν μὴ δυνηθεὶς τὴν Φιλαδέλφου πόλιν ἄναξ ἑλεῖν ὅπλοις τε καὶ στρατηγίαις, πρὸς συμβιβάσεις δεύτερον πλοῦν ἐτράπη,
5920ὡς ἂν Μαγκαφᾶς παράσημα τοῦ κράτους ῥίψας καθ’ αὑτὸν τὸν βίον διανύτῃ, ἤθη δὲ τὰ πρὶν ἡ πόλις ἀναλάβῃ καὶ πάλιν ἰθύνοιτο παρ’ οὗ καὶ πάλαι. Μαγκαφᾶς οὗτος προσρυεὶς τῷ σουλτάνῳ,
5925Τούρκους τε λαβὼν συμμάχους κατ’ Αὐσόνων, χώρας ἐπῄει Ῥωμαϊκὰς ἐκτρίβων. σταλεὶς δὲ σὺν χρήμασι πρέσβις σουλτάνῳ, καὶ τόνδε λαβὼν κατανεύσει σουλτάνου, πρὸς βασιλίδα τὴν πόλιν ἀναφέρει,
5930καὶ δεσμὰ καὶ κάθειρξιν ἄληκτα φέρει. καὶ τοῦτο παρώξυνε σουλτὰν συγγόνους πρὸς τὴν κατ’ αὐτοῦ καὶ μάχην καὶ μανίαν, ἔγκλημά οἱ φέροντας ἀδίκου δίκης καταπροδόντι πρόσφυγα δώρων χάριν.
5935καὶ τάχ’ ἂν ἠμύναντο τοῦτον τοῖς ὅπλοις, εἰ μὴ τιθεὶς πρόφασιν εὔλογον τάχα ἔφασκεν αὐτὸν ἀποδοῦναι πατρίδι ἐπ’ ἀσφαλείᾳ μήτε θανεῖν μηδ’ ὅλως
μήτ’ εἰς δέμας τι τῶν κακῶν πεπονθέναι.243
5940 Τῷ τηνικαῦτα καὶ ῥὴξ Ἀλαμανίας ἔστειλε πρέσβεις, ἀξιῶν βασιλέα αὐτῷ παρασχεῖν σὺν στρατιᾷ φιλίως γῆς παραδραμεῖν Ῥωμαΐδος τοὺς ὅρους, πρὸς Παλαιστίνης τοὺς τόπους ὡρμημένῳ.
5945πρὸς ῥῆγα τοίνυν τοῦ δρόμου λογοθέτην ἄναξ πεπομφὼς συμβιβάσεις ἀρτύει· λαβών τε πίστεις καὶ δεδωκὼς αὖ πάλιν, ὡς ἔμπεδα κέοιτο τὰ τῆς φιλίας, αὖθις ἐπανέδραμε πρὸς βασιλέα.

(5950)

καὶ ῥὴξ ἐπιστὰς τοῖς ὅροις Ῥωμαΐδος καὶ πρὸς Φιλίππου τὴν πόλιν ἐπεφθάκει, καὶ δὴ μετά γε τὰς πρὸς ἀλλήλους σχέσεις καὶ φιλονείκους διενέξεις καὶ μάχας βασιλικῶν τε ῥηγικῶν τε ταγμάτων
5955Ἀλαμανῶν στράτευμα πορθμὸν διέβη, καὶ πρὸς Φιλαδέλφειαν ἧκε τὴν πόλιν. διὰ δὲ Φρυγίας τε Λαοδικείας ἐφίσταται τάχιστα Φιλομιλίῳ, ἐν ᾧ μάχην ἵστησι ῥὴξ πρὸς σούλτανον
5960καὶ τόνδε νικᾷ καὶ κρατεῖ πολιχνίου, ὅπερ σκυλεύσας ἐμπιμπρᾷ μετὰ τόδε. εἶτα πεφθακὼς Ἰκονιέων πόλιν, καὶ τήνδ’ ἑλὼν ὅπλοις τε καὶ μάχης νόμῳ, ὥδευσε λοιπὸν τὴν προκειμένην τρίβον.
5965εἰς δ’ Ἀντιόχου τὴν πόλιν ἠπειγμένος
ἐναπεπνίγη, φεῦ θεοῦ τῶν κριμάτων, ἐναποληφθεὶς ταῖς δίναις τῶν ὑδάτων. υἱὸς δ’ ἐκείνου τὸ κράτος δεδεγμένος καὶ μέχρις αὐτῆς Ἀντιοχείας φθάνει,244
5970κἀκεῖθεν ἥκων Συριακὰς πρὸς πόλεις ἐλευθεροῖ ταύτας γε τῶν ἐκ τῆς Ἄγαρ. πολλὰ δὲ καμὼν κλήσεως Χριστοῦ χάριν ἐκεῖ καταλέλυκε καὐτὸς τὸν βίον· οἱ δ’ Ἀλαμανοὶ ναυσὶ πρὸς τὴν πατρίδα
5975αὖθις ἐπανήχθησαν εὖ σεσωσμένοι. Καὶ Φραγγίας ῥὴξ Γερμανῶν τ’ ἄρχων πάλιν ναυσὶν ἐπῆλθον ὁπλῖται τοῖς ἐξ Ἄγαρ, οὐκ ἴσχυσαν ὅμως δὲ Σιὼν ἁγίας σφᾶς ἐξελάσαι καὶ νεμεῖν χριστωνύμοις,
5980ᾤχοντο δὲ πλῷ καὶ πάλιν ἐς πατρίδα. ὁ δ’ Ἰγκλίνων ῥὴξ κατάρας ἐς τὴν Κύπρον ταύτης τε κρατεῖ τοῖς ὅπλοις κατὰ κράτος, δεσμεῖ δὲ συσχὼν καὶ τύραννον τῆς Κύπρου Κομνηνὸν Ἰσάκιον, Ἔχετον τρόπους·
5985καὶ καταπλεύσας πρὸς Παλαιστίνης τόπους στράτευμα κατέλιπεν οἰκεῖον Κύπρῳ, ὁ Γερμανῶν ῥὴξ δηλαδὴ τῶν Ἰγκλίνων, καὶ τῆσδ’ ἐκυρίευσεν ὡς ὑπηκόου,
ζωῆς δ’ ἀφορμὰς αὐτόθεν κεκτημένος.245
5990ἐν τῷ μέλλειν δὲ πρὸς πατρίδ’ ἀπιέναι ῥηγὶ Κύπρον δέδωκε τῆς Παλαιστίνης οἰκεῖν τε ταύτην, εἰ σχολὴν ἄγει μάχης, καὶ κυριεύειν καὶ κρατεῖν τῆς Κυπρίων ὡς ὑπ’ ἐκείνου προσνεμηθείσης πόθῳ
5995ζωηφόρῳ μνήματι τῷ τοῦ κυρίου καὶ συναφθείσης τοῖς ὅροις Παλαιστίνης. Ἄγων μετάγων συγχέων μετατρέπων ἀνθρώπινα θεῖά τε πράγματα κράτωρ, καὶ δραματουργῶν ὡς δέδοκτό οἱ μόνῳ,

(6000)

εὐθὺς ἐρείσας τὸν πόδα κραταρχίᾳ τὸν πατριάρχην τοῦ θρόνου παραλύει τὸν Καματηρὸν Βασίλειον ἀδίκως, τὸν Μουντάνην δὲ Νικήταν ἀντεισάγει, τριπέμπελόν τε καὶ χρόνῳ παρειμένον.
6005οὗπερ καταγνοὺς ἀφέλειαν αὐτίκα ἄκοντα κατήγαγεν ἱεροῦ θρόνου, καί τινα Λεόντιον ἐγκαθιδρύει, ἄνδρα μοναστήν, ἀρετῆς ὄντ’ ἐργάτην· ὃν τῷδε δεῖξαι τὴν ἀπείρανδρον κόρην
6010ἔφασκε νυκτὸς συλλόγων ἠθροισμένων, εἶδός τε κλῆσιν ἀρετὴν τοῦδ’ εὐστόχως μάλα διαγράψασαν ὡς ἐν εἰκόνι. ἀλλά γε καὶ τόνδ’ ἀπελαύνει τοῦ θρόνου, πάντα παριδὼν τὰ προηγορευμένα,
6015μετάθεσιν δὲ δραματουργεῖ ποιμένος·
ἀρχιθύτην γὰρ τῆς Σιὼν τῆς ἁγίας, κλῆσιν Θεοδόσιον, φύντα Λατίνων, ἐθάδα τῷδε καὶ προήγορον κράτους, εἰς πατριαρχῶν ἀνάγει προεδρίαν.246
6020ἀλλ’ οὐδὲν ἀπώνατο τῆς καινουργίας· ἀμφοῖν γὰρ ἐκπέπτωκεν ἱεραρχίαιν, Σιών τε τῆς πρὶν καὶ βασιλίδος πάλιν, καὶ τῶνδ’ ἀτίμως ὁ προβληθεὶς ἀκρίτως. ἔπειτα Γεώργιος ὁ Ξιφιλῖνος
6025ποιμὴν ἀναδέδεικτο τῆς Κωνσταντίνου. Ἐκ τῶν πρὶν εἶχεν αὐτοκράτωρ σπερμάτων παῖδας φυτεύσας καλλιπαρθένους δύο, ὧν ἀποκείρει κατ’ ἔθος πρεσβυτέραν, καθιερώσας ὡς ἀμνάδα κυρίῳ·
6030μεταβεβληκὼς δ’ εἰς μονὴν ἀσκουμένων καὶ παρθενῶνα δαπάναις ὡς ἀφθόνοις Ἰωαννίτζη τὸν κεκλημένον δόμον, ἐνταῦθ’ ἐνασκεῖν καὶ κατοικεῖν προσνέμει. ῥηγὸς δὲ συνέζευξεν υἱῷ δευτέραν
6035τῆς Σικελίας τοῦ Ταγγρὲ κεκλημένου, κληροῦχον ἀρχῆς πατρικῆς ἀνατρέφων τὸν υἱὸν Ἀλέξιον ὕστατον χρόνῳ, ὃς συμφορᾶς ἤνεγκε πατρίδι βάρος. Οὐ Λυδὸς Θεόδωρος, οὐ Βρανᾶς μόνον
6040πτερνισμὸν ἦραν κατὰ τοῦ στεφηφόρου, ἀλλὰ σὺν αὐτοῖς καὶ δυὰς Ἀλεξίων,
οἳ σφᾶς ἐπωνόμασαν αὐτοὺς υἱέας τοῦ πορφυρανθοῦς Μανουὴλ βασιλέως· ἀφ’ ὧν ὁ μέν γε προσλαβὼν ἐκ σουλτάνου247
6045συμμαχικόν τι Περσικὸν πλεῖστον στῖφος πόλεις ἐπιὼν κατέκειρεν Αὐσόνων· ὃν νυκτὸς ὑπνώττοντα καθ’ Ἁρμαλά που κτείνας θύτης τις καὶ τεμὼν αὐτοῦ κάραν ἤνεγκεν αὐτὴν ταγμάτων στρατηγέτῃ.

(6050)

καὶ ἅτερος δὲ κτείνεται κατὰ μάχην πρὸς Βασιλείου χαρτουλαρίου Χούμνου. καί τις δὲ Βασίλειος, Χοτζᾶς τοὐπίκλην, ἀποστατήσας κατὰ Ταρσίαν πόλιν χώρας ἐκάκου Ῥωμαϊκὰς καὶ πόλεις·
6055ὃς συσχεθεὶς ὄμματα πηροῦται τάλας. καὶ πάλιν ἄλλος, κἀπὶ τῷδ’ ἄλλος πάλιν, ὡς ἐκ χθονὸς γίγαντας αἱρεῖ τις μῦθος, καὶ πλῆθος ἀντέστησαν Ἰσαακίῳ, καὶ πάντες ἀπώλοντο τῇ θεοῦ κρίσει.
6060 Ὀργίλως ὢν φίλαυτος οὗτος ὁ κράτωρ, κἀξ ὑπονοίας καὶ λαβῆς μικρᾶς μόνης καὶ ζηλοτυπῶν καὶ φθονῶν ὑπηκόοις, πολλοὺς ἀρίστων παρέβλαψεν εἰς δέμας. φάους μὲν ἐστέρησε τοῦ τῶν ὀμμάτων
6065Κομνηνὸν Ἀνδρόνικον ἄνευ αἰτίας καὶ Κωνσταντῖνον Ἀσπιέτην τοὐπίκλην. ἄλλους δ’ ἐναπέκειρε φροντιστηρίοις.
Λεηλατούντων σὺν Κομάνοις τῶν Βλάχων τὰ κατὰ δύσιν Ῥωμαϊκὰ χωρία,248
6070ὅπλα κατ’ αὐτῶν βασιλεὺς αἴρει πάλιν. Ἀγχίαλον οὖν παραμείψας τὴν πόλιν εἴσεισιν Αἷμον τὴν Βλάχων παροικίαν, πάντα δὲ τἀκεῖ φρουρίων πολιχνίων εὑρὼν ἐρυμνὴν ἰσχὺν ἐνδεδυμένα
6075καὶ τείχεσι πύργοις τε διειλημμένα, Μυσοὺς δὲ βλέψας ἀγρίων αἰγῶν δίκην τοὺς ἀποκρήμνους καταλαβόντας τόπους ὡς Ῥωμαϊκὴν συμπλοκὴν δεδιότας, πρὸς δ’ αὖ Σκυθικὸν ὑφορώμενος στῖφος,
6080ὑποστροφῆς ἥψατο τῆς πρὸς τὴν πόλιν. διὰ δὲ τεμπῶν δυσβάτων τε χωρίων καὶ τρυμαλιᾶς οἷον εἰπεῖν δυσπόρου, αὐλῶνι σαφῶς πάντα παρεικασμένης, τὴν ἐς Βερρόην ἐκδρομὴν τεθειμένος
6085ἀπώλεσε πλεῖστόν τε τῶν στρατευμάτων, κἀκεῖνος ἂν ἔφθαρτο παρὰ βραχύ τι, εἰ μὴ βοηθοῦ τοῦ θεοῦ τέτευχέ πως. ὡς γὰρ ἑαυτοὺς παρέβυσαν εἰς μέσον ἄναξ τε καὶ στράτευμα δυσπόρου πόρου,
6090ἡγούμενα μὲν διέβη στρατευμάτων κακῶν ἀπαθῆ κινδύνου τε καὶ μάχης· μέσον δὲ τῆς φάλαγγος ὁ κρατῶν ἔχων ἐπίθεσιν εὕρατο πρὸς τῶν βαρβάρων
ἱστοῖς βαλόντων καὶ δόρασι καὶ λίθοις249
6095ἑκατέρωθεν αὐτὸν ὁπλίταις ἅμα, ὡς παρὰ μικρὸν τόνδε φυγεῖν τὸν μόρον, πεσεῖν δὲ πολλοὺς στρατιώτας γεννάδας. ὅμως διεκδὺς δυστίβητον χωρίον καὶ πρὸς Βερρόην ἀποσωθεὶς σὺν βίᾳ

(6100)

ἔμφροντιν εὗρεν στρατιὰν τούτου χάριν, φήμῃ δυσήχῳ μάλα τεθροημένην. τῷ τοι βασιλεὺς τὴν Κωνσταντίνου φθάνει, ἐκ τοῦδε φήμην οὐ καλὴν ἀνατρέπων. μικρὸν δ’ ὀφρύος καθυφῆκε καὶ τύφου
6105ἐπαναδραμὼν εἰς πόλιν τὴν τοῦ κράτους, ἀθυμίας δόρασιν ἐμπεπαρμένην ἐφ’ οἷς κακῶς πέπονθε τὴν ψυχὴν ἔχων. πρὸ τοῦ δ’ ἀνασπῶν τὰς ὀφρῦς ἐπῃρμένως μετὰ σοβαρᾶς καὶ φρενὸς καὶ καρδίας
6110ἐπεστράτευσε κατὰ Μυσῶν βαρβάρων, ὀμφὰς προφητῶν κατὰ νοῦν περιστρέφων, ὡς ἔξοδον μὲν θεῖτο σὺν θυμηδίᾳ, ἐπάνοδον δὲ μᾶλλον ἀγαλλιάσει, βουνοί τε προσδέξαιντο χαίροντες μάλα,
6115καὶ πάντα χαρήσαιντο τὰ δρυμοῦ ξύλα τοῦδ’ ἐξιόντος εἰσιόντος αὖ πόλιν. Οὗτός γε δόξαις ἀπᾳδούσαις ἐμμένων, χάριν ἑαυτοῦ γνωματεύων ἦν τάδε, ὡς οὐ δι’ ἃ πέπρακτο πλημμελημάτων
6120ἅπασι κοινῇ τῇ θεοῦ θείᾳ κρίσει
θεῷ δίκην τίννυμεν ἁμαρτημάτων, λαῷ παραδοθέντες ἄφρονι τέως πρὸς σωφρονισμὸν μαστίγωσιν μετρίαν, ᾗπερ φιλοίκτου συμπαθοῦς θεοῦ νόμος·250
6125ὅτι δ’ ὀπίσω τῆς Βρανᾶ τυραννίδος ὑπῆρξε λαός, τοῦδ’ ἀποστὰς τοῦ κράτους, τοιοῖσδε κακοῖς ἐκδεδόσθαι συνέβη· ὢ τῶν πονηροῦ σκεμμάτων καὶ σπερμάτων, εἰ ταῦτά τινές εἰσιν ὑπειληφότες,
6130ὡς μυριάδας εὐσεβῶν ἐκδοὺς ἔχει θεὸς πρὸς ἀπώλειαν ἔθνει βαρβάρῳ οὑτινοσοῦν ἀντίψυχον παροινίας, ὄντος καθ’ ἡμᾶς τοῦ κακῶς πεπονθότος. πρὸς τοῖσδε προυφοίβαζεν ὡς μοναρχίαν
6135περιβαλεῖται, καὶ Παλαιστίνην πάλιν ἐλευθερώσας προσνεμεῖ κραταρχίᾳ, καὶ γάλα δ’ ἐθνῶν θηλάσει κατὰ κόρον, καὶ πλοῦτον αὐτῶν φάγεται καὶ τὰ πάχη ἐκμυελιεῖ κατὰ τὴν θεοπτίαν.
6140καὶ τοῦτ’ ἀμαθῶς συλλόγων ἡλισμένων ἔφασκε λαμπρῶς, ὡς Ἀνδρόνικος χρόνων ἔμελλεν ἄρξειν ἐννάδα Ῥωμαΐδος, θεὸς δὲ συνέστειλεν εἰς τὴν τριάδα, κακοῦ φανέντος Ἀνδρονίκου τῷ κράτει·
6145ἡ δ’ ἑξὰς αὕτη τῶν χρόνων Ἀνδρονίκου, ὡς πορφύρᾳ ῥάκος τι διερρηγμένον, ἐπιβέβληται τοῦδε τῇ κραταρχίᾳ·
καὶ κατὰ τούτους οὐκ ἀγαθὸς τοὺς χρόνους γένοιτ’ ἂν ἴσως, οὐδὲ βελτίων πάνυ.251

(6150)

ἐπεὶ δὲ παρέδραμεν ἑξὰς τῶν χρόνων, αὐτὸς πάλιν ἦν οὐχ ἑαυτοῦ βελτίων. Βλάχων ὑπῆρξεν ἀνυπόστατον φῦλον, πλησθὲν λαφύρων Ῥωμαϊκῶν καὶ σκύλων καὶ πλοῦτον ἁβρὸν ἐνδυθὲν πρὸς τῆς μάχης.
6155τοίνυν ἐπῄει Ῥωμαϊκοῖς χωρίοις, καὶ Βάρναν εἷλε σὺν Ἀγχιάλῳ πόλεις, καὶ Τριαδίτζης κατέδραμε τοὺς ὅρους, καὶ Νίσον ἠφάνισε σὺν τῷ Στουμπίῳ, λείαν ἐκεῖθεν ἀπαγαγὸν μυρίαν
6160ἀνδρῶν, γυναικῶν, παντοδαπῶν ἀλόγων. κυκλούμενος γοῦν τοῖς ἐχθροῖς πανταχόθεν καὶ μὴ σθένων πάσχουσιν ἀμύνειν ἄναξ, εἰς τοὺς στρατηγοὺς στρατιὰν κερματίσας, τὴν μὲν μέρει πέπομφε πρὸς ἑσπέραν,
6165ἄλλῃ δὲ τήνδε πρὸς πονοῦν πάντως μέρος. καὶ Βάρναν ἀνέκτισε σὺν Ἀγχιάλῳ, καὶ ταῖσδε φρουρὰν ἱκανὴν ὑπεισάγει· αὐτὸς δ’ ἐπιστὰς τῇ Φιλίππου καὶ πάλιν Μυσῶν τε Σκυθῶν ἀνεχαίτιζε στίχας
6170καὶ δι’ ἑαυτοῦ καὶ στρατηγῶν εὐόπλων. καὶ Τριβαλάρχου καταδῃοῦντος πόλιν σὺν τοῖς πέριξ ἅπασι τὴν τῶν Σκοπίων, ὁρμᾷ κατ’ αὐτοῦ βασιλεὺς σὺν δυνάμει,
καὶ συμπλακεὶς ἥττησεν αὐτὸν ἐσχάτως.252
6175χῶρον παραλλάξας δὲ πάντα τοῦ Νίσου καὶ πρὸς Σάουβον πεφθακὼς βαθυδίνην ἐκεῖσε συνέμιξε κηδεστῇ φίλῳ, Οὐγγρίας ῥηγὶ τῷ Βελᾷ κεκλημένῳ, καί οἱ προσαγόρευσιν ἀποτιννύει
6180καὶ τὴν πρεπώδη δεξίωσιν καὶ σχέσιν. ἔπειτ’ ἐκεῖθεν ἀπαναστὰς ὡς δέον, μεθ’ ἡμέρας εἴσεισι Φιλίππου πόλιν, κἀκεῖθεν ἀνέζευξεν εἰς Κωνσταντίνου. Ἐπεὶ δὲ Μυσῶν καὶ Σκυθῶν δεινὸν φῦλον
6185ἐπεστράτευσε καὶ πάλιν Ῥωμαΐδι, δῃοῦν δὲ φθάνει μέχρι τῆς Ἀρκαδίου, καὶ στρατιὰν ἥττησεν αἰσχρῶς Αὐσόνων πρὸς ἀντιπαράταξιν ἐκτεταγμένην, ἔγνω δι’ αὑτοῦ σφᾶς μετελθεῖν ὁ κράτωρ.
6190ἀπογραφὴν οὖν συλλογὴν καθ’ ἡμέραν ὁρᾶν ὑπῆρχε Ῥωμαϊκῶν ταγμάτων, πρὸς δὲ ξενικὸν συμμαχικὸν μυρίον, μισθοῦ συνιὸν ἐξ ὅλης ἐθναρχίας. ὡς οὖν ἀπειράριθμον ἠθροίσθη στῖφος,
6195ἔξεισιν ἦρος τῆς Κωνσταντίνου κράτωρ, χρυσοῦ κεντηνάρια πέντε πρὸς δέκα, ἀργυρίου δ’ αὖ ἑξήκοντ’ ἐπηγμένος. καὶ πρὸς Ῥαιδεστὸν τὴν πόλιν ἀφιγμένος, ἐκεῖ θύσας ἔφαγε μυστικὸν πάσχα,

(6200)

ἑορτάσας ἔγερσιν ἡμῶν δεσπότου
πρώτην κυριώνυμον, ὡς πιστοῖς ἔθος. συγγίνεται δ’ ἐνταῦθα Βασιλακίῳ, ἀνδρὶ βιοῦντι βίον ἐξηλλαγμένον καὶ διαγωγὴν ἀσυνήθη τοῖς ὅλοις·253
6205ὅστις τὰ πρόσθεν προβλέπειν εἶχε κλέος· εἰς ὃν συνέρρει πᾶς τις ὡς εἰς Λοξίαν. οὐδὲν διεξῄει δὲ τρανὲς συνόλως οὐδ’ ὑγιές τε καὶ διηυκρινημένον, ἀλλὰ γριφώδη πάντα πεπλανημένα.
6210ἐν δ’ αὖ γε πολλοῖς ἀπεφλυάρει λόγους εὐτραπελίας καὶ γέλωτος ἀξίους, μαστοὺς γυναικῶν ἀναδιφῶν παλάμαις, περιαθρῶν τε καὶ σφυρὰ τούτων πάλιν, ἐφ’ οἷς συνεῖρε καὶ μακρὰς ληρωδίας.
6215ὅμως ἐπεσπάσατο συρφάκων ὄχλον, καί οἱ προσεῖχον οἷα καὶ προηγόρῳ. συνείπετ’ αὐτῷ καί τινα γραϊδίων οἰστρηλατουμένων τε καὶ παραφόρων, τὰ δρώμενά οἱ πάντα καὶ λελεγμένα
6220διατρανούντων ἀφικνουμένοις ὅλοις. τοῖς πλείοσι δ’ ἔδοξε τοῦτον εἰδότων προφητικός τις καὶ θεῷ πεφιλμένος· οἷς σύνεσις δ’ ἦν καὶ φρένες κρίνειν δέον, γελοῖος ὑπείληπτο ληρώδης γέρων.
6225ἔδοξε δ’ ἄλλοις πνεῦμα Πύθωνος φέρειν. ὅστις ἐπιστάντι γε τῷ στεφηφόρῳ καὶ τόνδ’ ἱλαρῶς εὐλογήσαντι τότε
οὐδὲν κατηξίωσε προσχεῖν συνόλως, ἄνω δὲ κάτω βακχικῶς πως ἠγμένος254
6230ὀνείδεσιν ἔβαλλε συνειλεγμένους, τοὺς δ’ ἐν τέλει μάλιστα καὶ γερουσίας. καὶ κράτορα δ’ οὐχ ἧττον ἦν κακῶς λέγων, καί οἱ κράτους δ’ ὥρμησεν ἁρπάσαι πῖλον. μόλις δὲ λήξας πωλικῶν κινημάτων,
6235τῇ διὰ χειρὸς εὐτελεῖ βακτηρίᾳ ὄμματ’ ἀμαυροῖ βασιλικῆς εἰκόνος ἐπὶ πίνακος αὐτόθ’ ἐγγεγραμμένης. τοῦ δ’ ὡς μεμηνότος καταγνοὺς ἄναξ ἄλλαις ἑαυτὸν φροντίσιν ἐνησχόλει.
6240 Ἐκεῖθεν εἰς Κύψελλα φρούριον φθάσας πρὸς θήραν ἐξώρμησε τέρψεως χάριν, καὶ συνεκάλει καὶ σύναιμον πρὸς τόδε. σκηψάμενος δὲ τὴν φλεβὸς σχάσιν ὅδε τοῦ πρὸς κυνηγέσιον ἐκκρούει δρόμου·
6245ἔξεισι δ’ οὕτως αὐτοκράτωρ καὶ μόνος. συνίστορες δὲ προσλαβόντες σκεμμάτων σύναιμον Ἀλέξιον ἄγουσι τάχος σκηνὴν πρὸς αὐτὴν καὶ βασίλειον θρόνον, καὶ τόνδ’ ἀνεῖπον αὐτοκράτορ’ Αὐσόνων,

(6250)

τοῖς βασιλικοῖς ἀλαλάζοντες κρότοις. καὶ γνοὺς Ἰσαάκιος τὰ πεπραγμένα θεοκλυτῶν ἦν κίνδυνον πεφευγέναι. ἐπεὶ δὲ συνέξοντας αὐτὸν ἱππότας
ἑώρα συντρέχοντας ἀπτέρῳ τάχει,255
6255ἀνεὶς χαλινὰ πρὸς φυγὴν μετετράπη, καὶ ῥοῦν ποταμοῦ διαβὰς προκειμένου ἤλαυνεν ἵππον φυγαδεύων ᾗ σθένος. πλὴν συσχεθείς γε κατὰ Στάγειραν πόλιν ἐκκόπτεται δὴ τὰς κόρας τῶν ὀμμάτων
6260κατὰ σεμνεῖον εὐαγὲς τὸ τῆς Βήρας, οὗπερ δομήτωρ σεβαστοκράτωρ ἔφυ τοῦδ’ Ἀνδρονίκου καὶ τοκεὺς στεφηφόρου. οὕτω δ’ Ἰσαάκιος ἐκκοπεὶς κόρας ἐν βασιλείοις ἐγκαθείργνυται δόμοις,
6265οὐχὶ μετασχὼν οἱασοῦν ἐδητύος διὰ τὸ πάθος ἡμερῶν συχνῶν πάνυ. ἔπειτ’ ἐκεῖθεν ἔσχεν αὐτὸν οἰκία ἡ κατὰ διπλοῦν κίονα Προποντίδος, σὺν μησὶν ἑπτὰ λυκάβαντας ἐννέα
6270κραταρχίας ἄρξαντα τῆς τῶν Αὐσόνων.
ante6271tἈλέξιος ὁ Ἄγγελος ἔτη η𐅶.
6271Οὕτω δ’ ἐπιβὰς Ἀλέξιος τοῦ κράτους καὶ τῶν ὅλων σχὼν καθαρῶς αὐταρχίαν οὐκ εὐθὺς εἰσέδραμε πρὸς Βυζαντίδα,
ἀλλὰ κακῶς πάσχουσι τοῖς κατὰ δύσιν256
6275παρὰ Μυσαρχῶν κασιγνήτων δυστρόπων, Ἀσάν τε Πέτρου, τῆς κακῆς ξυνωρίδος, προστρέχει πράγμασι καὶ τοῖσδ’ ἀμύνει. δηλοῖ δ’ ἐπ’ αὐτῷ τὸ πραχθὲν τῇ συζύγῳ, γερουσίας μέρει τε τῷ κατὰ πόλιν,
6280κλήρῳ τε παντὶ καὶ πολιτείᾳ πάλιν· καὶ πᾶς τις ὠσὶν ἀκοὴν πεπραγμένων ἄγαν ἱλαρῶς ἡδέως ἠκηκόει. τῆς δ’ Εὐφροσύνης Δουκαίνης βασιλίδος πρὸς τὸν μέγιστον ναὸν ἀφικνουμένης,
6285στῖφος βαναύσων φρατρίαν δεδρακότες ἄνδρα Κοντοστέφανόν τινα τοὐπίκλην, Ἀλέξιον κλήσει δέ, συνειληφότες ἐν τῷ μεγίστῳ τοῦ θεοῦ θείῳ δόμῳ ἀνεῖπον ὡς ἄνακτα τῆς Ῥωμαΐδος·
6290λαμπρῶν δ’ ἐνίοις συσχεθεὶς παραυτίκα φρουρὰν ὑπέστη καὶ κάθειρξιν ἐνδίκως. καὶ λοιπὸν ἅπας προστρέχων θείῳ δόμῳ τὴν Εὐφροσύνην ἀνύμνει βασιλίδα. μεθ’ ἡμέρας δ’ εἴσεισι καὶ κράτωρ πόλιν,
6295οὐ πᾶσιν ἀσπάσιος ὧν χάριν ἔδρα εἰς σύγγονον φίλον τε καὶ βασιλέα· οἳ καὶ παρεφθέγγοντο δήπουθεν τάδε “ἂν οἶδεν ὕδωρ τοὺς πεπωκότας πνίγειν, τί λοιπὸν ἄλλο καὶ πιὼν ζήσαιτό τις;

(6300)

εἰ δ’ οὐ λυτροῦται τὸν σύναιμον κινδύνου ὁ φίλος αὐτάδελφος, οἴχεται φύσις.” ὅμως παρελθὼν εἰς νεὼν θεοῦ μέγαν καὶ ταινιωθεὶς ταῖν χεροῖν ἀρχιθύτου, ἔξεισιν αὖθις ὡς ἔθος στεφηφόροις.257
6305ἵππος προσήχθη γαῦρος εἰς ἱππασίαν, φατνιστός, Ἀρράβιος, εὖ ἠσκημένος. ὡς οὖν ἐπῆλθεν ἐγκαθιζῆσαι δίφρῳ, ἵππος φριμάσσων γαυριῶν ἦν ἐκτόπως· ἐμπροσθίους δ’ ἄνωθεν ἀνυψῶν πόδας
6310καὶ βλοσυρόν τι καὶ μανιῶδες βλέπων, τὸ δάπεδον δ’ ὄνυξι κόπτων συχνάκις, τὸν ἀναβάτην ἀπεσείετ’ ἐξόχως. ἐπεὶ δὲ λαθὼν ἐμβεβήκει τῷ δίφρῳ ἡνία λαβὼν ἐν χεροῖν αὐτοκράτωρ,
6315οὐχ ἧττον ἵππος ἀγέρωχος ἠτάκτει, πόδας ἀνυψῶν καὶ κροαίνων ἀγρίως μετ’ ἐξακούστων χρεμετισμῶν καὶ κρότων. καὶ ταῦτα ποιῶν οὐκ ἔληξε παράπαν, ἕως κεφαλῆς τοῦ κρατοῦντος τὸ στέφος
6320χαμαὶ πεσεῖν δέδρακε, καὶ τούτου μέρη θραῦσίν τε παθεῖν δυσκλεᾶ τ’ ἀκοσμίαν, αὐτὸς δ’ ἐπεσφαίριστο μάλ’ ἐφεστρίδι. ἵππον δ’ ἀναβὰς ἄλλον ὁ στεφηφόρος πομπὴν ἐπεισόδιον εἶχεν ἀνύσας
6325σὺν τῷ πεσόντι καὶ τεθραυσμένῳ στέφει.
ἀπαίσιος δ’ ἔδοξεν οἰωνὸς τόδε. Ὑπῆρχεν οὗτος ἀγαθὸς τρόπους κράτωρ, μείλιχος, ἡσύχιος, ἠπία φύσις, ἱλαρὸν εὐέντευκτον ἦθος εὖ φέρων,258
6330μεταδοτικὸς καὶ φιλοικτίρμων πλέον, πᾶσι προσιτός, εὐμενὴς ὑπηκόοις, ἡδύς, χαρίεις, εὐπρεπὴς ὄψιν ἄγαν, ὄρθιος, εὐῆλίξ τε, Νιρεύς τις νέος, οὔτινα βλάψας εἰς δέμας εἰς οὐσίαν,
6335οὔτ’ αὖ νεοχμώσας τι τῆς ἐκκλησίας, οὐ καινίσας ἔθιμα τῆς κραταρχίας, μισῶν διαβόλους τε θῶπας καθάπαξ, αἰσθητική τις καρδία, σὴς ὀστέων, τῆς εἰς ἀδελφὸν ἀδίκου παροινίας
6340ἐν συντριβῇ πνεύματος εὖ ᾐσθημένος καὶ κατανύξει καρδίας δακρυχέων· ἐφ’ οὗ γυνή τις οὐκ ἐφάνη γαμέτου ἐκ τοῦδε κακῶς εἰς δέμας πεπονθότος παρειὰς ἀμφίδρυφος ἢ καὶ λυσίθριξ,
6345οὐδ’ ἀπελαθεὶς ὦπτό τις τῆς πατρίδος. πλὴν νωχελὴς ἦν καὶ μαλακὸς τὴν φύσιν, οὐδ’ εὖ πεφυκὼς πρὸς διοίκησιν ὅλων ἐκ τῆς φυσικῆς νωθρότητος συντρόφου καὶ τῆς τρυχούσης τοὺς πόδας καχεξίας.

(6350)

Οὗτός γε τοίνυν ἀσφαλῶς σχὼν τὸ κράτος, καὶ βασιλείοις ἐνδιατρίψας δόμοις,
καὶ δωρεαῖς πλείστους καταπιάνας καὶ φιλοτίμοις ἀξίαις καθηδύνας, μετὰ στρατιᾶς ἐκπερᾷ πρὸς τὴν ἕω·259
6355ἤκουστο καὶ γὰρ ὡς ἀποστάτης πάλιν Ἀλέξιός τις Κιλίκων ἐπαρχίας, προσηγορίαν ὑποδὺς Ἀλεξίου οὗπερ τοκεὺς ἦν Μανουὴλ αὐτοκράτωρ, κώμας ἐπιὼν ἀνέσειε τὰς πόλεις.
6360τοίνυν ἐπιστὰς φρουρίοις Μελαγγείων καὶ τοῖς ἐκεῖσε βασιλεὺς αὐτοκράτωρ ἀναγορευθεὶς πρὸς πόλιν ὑποστρέφει. Εἶτ’ ἀνεφύη Ῥωμαΐδος τῷ κράτει κακόν τι τερμέριον ἄελπτον πάλιν,
6365Ἰσάκιος τύραννος αἰσχρὸς Κυπρίων, ὃς ἐξαπίνης προσρυεὶς τῷ σουλτάνῳ κἀκεῖθεν εὑρὼν συμμαχικόν τι στῖφος χώρας ἐκάκου καὶ πόλεις Ῥωμαΐδος. ὤλλυντο δ’ ἄμφω παραπεμφθέντες μόρῳ.
6370 Φροντίδα τιθεὶς δυτικῶν χωρῶν ἄναξ μετὰ στρατιᾶς ἱκανῆς εὐκαρδίου ἄνδρα στρατηγόν, τοὐπίκλην Ἀσπιέτην, κατὰ Μυσῶν πέπομφεν ἐχθρῶν βαρβάρων. χρησάμενος δὲ μὴ δεόντως τῇ μάχῃ
6375αὐτοῖς ἑάλω βαρβάροις ἀντιμάχοις. ποιούμενος λόγον δὲ πλείονα πάλιν κράτωρ δυτικῶν ἀστέων κακουμένων, Ἰσαάκιον γαμβρὸν εἰς θυγατέρα,
τὸν σεβαστοκράτορα, πέμπει δευτέρως260
6380σὺν δυσαρίθμῳ στρατιᾷ ῥωμαλέᾳ· κἀκεῖνος Ἀσὰν συσχεθεὶς τῷ βαρβάρῳ χρόνια δεσμὰ καὶ κάθειρξιν ὑπέδυ, ἐν οἷς ἐναπέψυξε βιαίῳ μόρῳ. πλὴν ἀλλὰ καὶ βάρβαρος Ἀσὰν ἐφθάρη
6385κλῆσιν Ἰβαγκῷ τινὶ Μυσῶν ἐκ γένους· καὶ Πέτρος ἀρχὴν τὴν Μυσῶν λαβὼν ἔχει. καὶ τοῦδε κακῶς ἀποκτανθέντος ξίφει Ἰωάννης δέδεικτο Μυσαρχηγέτης, Ἀσὰν Πέτρου σύναιμος, αἴσχιστος τρόπους,
6390τῶν Ῥωμαϊκῶν ἀστέων καθαιρέτης. ὁ δ’ οὖν Ἰβαγκὸς προσρυεὶς στεφηφόρῳ καὶ παρὰ τοῦδε προσδεχθεὶς μάλ’ ἀσμένως χρήσιμος ὦπτο τῷ μέρει τῶν Αὐσόνων, ἀκμαῖος ὤν τις καὶ χέρας ῥωμαλέος,
6395ὀξύρροπος δ’ οὖν πρὸς θυμὸν καὶ μανίαν. τούτῳ κατηγγύησε πρὸς συνοικίαν τὴν θυγατριδῆν βασιλεὺς ἀφιγμένῳ, ὕπαρχον ἀρχὴν τῆς Φιλίππου χειρίσας· ὃς ἦν ἐπιτείχισμα Μυσοῖς καὶ Σκύθαις

(6400)

τειχῆρες Αὐσόνων δὲ χωρίων μέρει. Τοῖς Ἀλαμανοῖς βαρβάροις Σικελίας αἰσχρῶς ἁλούσης, ἐν Ἰταλίᾳ τότε δορυάλωτος συναπήχθη πρὸς βίαν καὶ θυγάτηρ ἄνακτος Ἰσαακίου,
6405καὶ κασιγνήτῳ ῥηγὸς Ἀλαμανίας Φιλίππῳ συνέζευκτο πρὸς γάμου σχέσιν, πόσιν ἑαυτῆς ἀποβαλοῦσα μόρῳ, τοῦ Σικελῶν ἄρξαντος υἱὸν πρὸ χρόνων. ἣ κυκεῶνα πικρίας ἀψινθίου,261
6410ποτήριον δ’ οὐχ ἧττον ὀργῆς κυρίου ὀλέθριον κίρνησι τῇ Βυζαντίδι. Πάσχων τὰ τοῦ σώματος ἄρθρα καὶ βάθρα οὐ συνεχῶς μὲν καὶ διὰ βίου κράτωρ, κατὰ δὲ κύκλους καί τινας περιόδους
6415ἔκ τινος ὕλης σώματος καχεξίας, ὀδύνας εἶχε καὶ δυσυποίστους πόνους ἐπεισρυέντος τοῦ κακοῦ καὶ τοῦ πάθους. ἔαρος οὐκοῦν τηνικαῦτ’ ἀφιγμένου πόνοις νικηθεὶς καὶ περιωδυνίαις
6420τολμᾷ τι πρᾶγμα κινδυνῶδες καὶ ξένον, ὄλεθρον αὐτῷ προξενοῦν παραβόλως· σιδήρια γὰρ πυρακτωθέντα σφόδρα σκελοῖν ἐπιτίθησιν ἀμφοῖν καὶ βάθροιν, καὶ πρὸς βάθος δέδρακε καυτῆρα μάλα.
6425καὶ πρὸς βραχὺ μὲν ῥαϊσάντων τῶν πόνων μεθ’ ὕβρεων ἅπαντες Ἀσκληπιάδαι μακρὰν ἀπηλαύνοντο κράτορος λόγῳ· μετὰ δὲ τοῦτο φλεγμοναὶ καυτηρίας κατέτρυχον κρατοῦντα καὶ ποδαλγίαι,
6430καὶ πᾶς ἰατρὸς εἰσκέκλητο σὺν τάχει. καὶ πάντας ὑπέθραττεν οὐ φαῦλον δέος,
μήπως ἀνειρχθὲν καθόδου τῆς πρὸς πόδας εἰωθὸς αἷμα σὺν ὕλῃ καταρρέειν, ἐνσκῆψαν εἰς καίρια σώματος μέλη262
6435οἴσει κρατάρχῃ θάνατον παραυτίκα, μεταπεσεῖται δ’ ἀλλαχοῦ κραταρχία. τούτων λόγος μάλιστα τῇ βασιλίδι, κληροῦχον υἱὸν οὐκ ἐχούσῃ τοῦ κράτους, μόνην ξυνωρίδα δὲ τῶν θυγατέρων,
6440χῆτιν παθουσῶν τῶν συνεύνων πρὸ χρόνων· ὧν Εἰρήνη μὲν ἡ χρόνῳ πρεσβυτέρα συνῆπτο καλῶς πρὸς γάμου κοινωνίαν Κοντοστεφάνων ἐκ γένους Ἀνδρονίκῳ, μόρῳ μαλακῷ καταλύσαντι βίον,
6445ἡ δευτέρα δ’ Ἄννα γε συνῴκει πάλιν Ἰσαακίῳ Κομνηνιάδῃ νέῳ, Μυσῶν καθείρξει τὸν βίον λελοιπότι, ὡς ἱστορῶν ἔφρασεν ἀνόπιν λόγος. Ταῦτα μὲν οὕτω τῷ βασιλεῖ συνέβη·

(6450)

ὅμως ῥαΐσας, ἀπάρας Βυζαντίδος, ἐφίσταταί γε Θεσσαλονίκῃ πόλει, κἀκεῖθεν ὁρμᾷ κατὰ Χρύσου τοῦ Βλάχου, ὃς παραλαβὼν Στρούμμιτζαν σὺν τοῖς πέριξ, καί τι κατασχὼν εἰς τυραννείου λόγον
6455ὑπερφυὲς τειχῆρες αἰπεινὸν λίαν ἔρυμα δεινόν, Πρόσακον κεκλημένον, ὃ συνδραμοῦσαι φύσις ἅμα καὶ τέχνη
ἀπρόσμαχόν τ’ ἄμαχον εἰργάσαντό πως, ἦν Ῥωμαϊκοῖς γειτνιάζουσιν ὅροις263
6460μέγα τι κακόν, ἀφανίζουσα λύμη. τοίνυν ἐπιστὰς βασιλεὺς τῷ Προσάκῳ μετὰ στρατιᾶς ἀξιαγάστου λίαν, καὶ συγκροτήσας καρτερὰν Μυσοῖς μάχην, σπουδὴν ἐτίθει τοῦ Χρύσου κατισχῦσαι
6465ἑλεῖν τε καὶ φρούριον αὐτοῦ τοῖς ὅπλοις. μετὰ φόνον γοῦν καὶ κάματον μυρίον εἰς συμβάσεις βλέψαντος αὐτῷ τοῦ Χρύσου τοῦ καθυπείκειν βασιλεῖ διὰ βίου, ἔρυμα κατέχειν βασιλεῖ διὰ βίου,
6470καὶ σύζυγον σχεῖν ἐκ βασιλείου γένους, ἄναξ μεταστὰς τῶν μερῶν τοῦ Προσάκου εἴσεισιν αὖθις τὴν πόλιν Κωνσταντίνου. Ἀφίσταται δὲ τοῦ κράτους Ῥωμαΐδος πρόσφυξ Ἰβαγκός, ὢν ἐν Φιλίππου πόλει,
6475καὶ πλεῖστα δεινῶν Αὔσονας κατειργάκει, καὶ στρατιὰν ἥττησεν αὐτῶν πολλάκις, ἑλὼν πρωτοστράτωρα Καμμύτζην μάχῃ, ἐπιδραμὼν δὲ καὶ πόλεις Ῥωμαΐδος τὰς πρὸς Βολερὸν μέχρις αὐτῆς Ξανθείας,
6480καὶ πάντα Μυσῶν, ᾗ φασί, λείαν δράσας, ἀνὴρ ἀτεχνῶς αἱμοχαρὴς καρδία, κύων μανικὸς καθυλακτῶν Αὐσόνων·
ὃς ἐς τοσοῦτο μανίας ἐληλάκει ὡς συσχεθέντας Αὐσόνων κατὰ μάχην264
6485τέμνειν μεληδὸν ἐν πότῳ ξιφειδίῳ. ὅθεν βασιλεὺς ἀπάρας Βυζαντίδος Ὀρεστιάδα καταλαμβάνει πόλιν. ὁρῶν ἀποστάτην δὲ δύσμαχον πάνυ καὶ συνὸν αὑτῷ Ῥωμαϊκόν τι στῖφος
6490πρὸς συμπλοκὴν φρίσσον τε καὶ θνῆσκον δέει, ἐξηπορεῖτο φροντίσι προσανέχων. πλὴν προυκαλεῖτο πρὸς φιλίαν ἐνστάτην, μηδὲ στρατιᾶς ἀμελῶν καὶ τῆς μάχης. καὶ παραλαβὼν τὰς δυνάμεις τὰς ὅλας
6495καὶ τῆς Φιλίππου τὴν ἐπαρχίαν φθάσας Στενίμαχον φρούριον εἷλεν ἐκ μάχης, ἔνθα συνῆκτο βαρβάρων πλεῖστον στῖφος, οὓς κατεδουλώσατο πορθήσας πόλιν. ἔπειτα συσχὼν ἀπάτῃ ψευδορκίοις

(6500)

Ἰβαγκὸν ὠμὸν δύσμαχον κακεργάτην, εἴσεισι καλλίνικος τὴν Κωνσταντίνου. Τούτου κρατοῦντος Κομνηναγγελωνύμου, Ἰωάννου δὲ Καματηροῦ τὸν θρόνον Βυζαντιάδος ἰθύνειν εἰληχότος,
6505δόγμ’ ἀνεφύη καινοφανὲς καὶ νόθον, γεννήτορά τε καὶ διδάσκαλον φέρον τινὰ μοναχὸν Σικιδίτην τοὐπίκλην, λαλοῦντ’ ἀληθῶς ἀπὸ γῆς καὶ κοιλίας. ζητήσεως οὔσης γὰρ εἰ χρὴ καὶ λέγειν
6510νοεῖν τε σαφῶς σῶμα Χριστοῦ δεσπότου, ὃ ληπτόν ἐστιν ἡμῖν ἐν μυστηρίοις, ἄφθαρτον εἶναι καθάπερ μετὰ πάθος καὶ θείαν ἀνάστασιν, ἢ φθαρτὸν λέγειν, ὁποῖον ἦν πρὸ θανάτου καὶ τοῦ πάθους,265
6515ἄφθαρτον οἱ μὲν ἀπεδείκνυον τόδε, διδασκαλικαῖς χρώμενοι μαρτυρίαις σοφοῦ Κυρίλλου καὶ πατρὸς Χρυσοστόμου Εὐτυχίου τε ποιμένος Βυζαντίδος καὶ Γρηγορίου φωσφόρου Νυσσαέων,
6520οἵπερ παριστάνουσι διδασκαλίαις ἐκεῖνο σῶμα δεσπότου πεφυκέναι τὸ νῦν πρὸς ἑστίασιν ἡμῖν τυγχάνον, ὃ κρεῖττον ὀφθὲν θανάτου μετὰ πάθος ζωῆς κατῆρξεν ἀφθίτου βροτῶν χάριν·
6525οὗ κἂν μέρος τις τυγχάνῃ δεδεγμένος, ἅπαν λαβὼν ἄπεισι σῶμα κυρίου, καὶ προσθεουργεῖ τοὺς μετασχόντας ξένως. οἱ δ’ ἐκ μερίδος τῆς ἐναντίας πάλιν ἔφασκον αὐτὸ μηδὲ τύπον παρέχειν
6530σεπτῆς μακαρίας τε παλινζωΐας, τελούμενον δὲ θυσίαν μόνην φέρειν, κἀντεῦθεν ἄνουν φθαρτὸν ἄψυχον πέλειν, καὶ τὸν μετασχόντα δὲ λαμβάνειν μέρος, οὐχ ἅπαν τὸ σῶμα Χριστοῦ δεσπότου·
6535εἰ γάρ, φασίν, ἄφθαρτον ὑπῆν καθόλου,
ἦν ἂν ἀναφὲς ἀθέατον τοῖς ὅλοις. τοιαῦτα συνείροντες οἵδε δυστρόπως ἁπλουστέρους ἔπειθον ὑπείκειν σφίσι· τῇ κρείττονι δόξῃ δὲ προστεθεὶς ἄναξ266
6540εἴα φθινύθειν τηνάλλως τοὺς θατέρας. Μυσῶν γένος κάκιστον, εἰς συμμαχίαν στῖφος Κομάνων προσλαβὸν παριστρίων, χώρας ἐπῄει Ῥωμαϊκὰς ἐκτρῖβον, καὶ λείαν ἀμύθητον αἰχμαλωσίαν
6545καὶ σκῦλα πλεῖστα κερδᾶναν ὑποστρέφει. καὶ τοῦτ’ ἂν εἶχεν εἰσαεὶ δρᾶν ἐξ ἔθους, εἰ μὴ τὸ χριστώνυμον εὐσεβὲς φῦλον τῶν Ῥὼς ἀπεῖρξε σφᾶς κακῆς προθυμίας. ὁ γὰρ Γαλίτζης ἡγεμών, παραινέσει

(6550)

τοῦ ποιμενάρχου Ῥωσικῆς ἐκκλησίας, στῖφος στρατιᾶς ἡλικὼς ὡς μυρίον ἐπῆλθε τῇ γῇ τῶν Κομάνων ἀθρόον καὶ χώραν ἠφάνισεν αὐτῶν ἐσχάτως· καὶ τοῦτο δράσας πλειστάκις φιλοφρόνως
6555εἰς εὐσεβῶν καύχημα τῶν χριστωνύμων, σφᾶς συμμαχεῖν ἔπαυσε Μυσοῖς βαρβάροις. Καί τις Κομνηνῶν ἐκφυεὶς Ἰωάννης, ἀνὴρ πιθώδης σωματικὴν τὴν πλάσιν, προκοίλιός τε καὶ λιπόκρεως λίαν,
6560παχὺς ἐπίκλην ἐκ θέας φερωνύμου, ἀντάρας ὦπτο βασιλεῖ κατὰ πόλιν.
νεὼν γὰρ εἰσδὺς τὸν θεοῦ θεῖον μέγαν καὶ τῶν περὶ τράπεζαν ᾐωρημένων στέφανον ἐνθεὶς τῇ κρατὶ παρανόμως,267
6565στεφανίτης ἔξεισι τοῦ θείου δόμου. καὶ σὺν φρατρίᾳ καὶ συνιστόρων στίφει, ὄντων ἐπισήμων τε λαμπρῶν ἐκ γένους, εἴσεισιν εὐθὺς εἰς παλάτιον μέγα, τοῖς βασιλικοῖς ἀναδούμενος κρότοις.
6570καὶ βασιλείου καθίσας ἐπὶ θρόνου τινὰς ἐδωρήσατο λαμπραῖς ἀξίαις. ὁ συρφάκων ὄχλος δὲ καὶ τῶν ξυγκλύδων ἀνὰ στενωποὺς ἀμφόδους Βυζαντίδος, πρὸς δ’ αὖ ἀγυιὰς ἐκτρέχοντες λιμένας,
6575ἀνηγόρευον Αὐσόνων βασιλέα ἐλευθέρῳ στόματι τόνδ’ Ἰωάννην, τιθέντες εἰς ἅρπαγμα λαμπρὰς οἰκίας. νυκτὸς δὲ χανδὸν ἐμφορηθεὶς ἀκράτου παχὺς φρένας κλῆσίν τε τύραννος νέος,
6580ἀνείς τε πύλας ἀνέτους ἀνακτόρων ὁπλιτικῆς φάλαγγος ἐσκεδασμένης, ἔλαθεν ἁλοὺς ὁπλίταις βασιλέως καὶ τὴν κεφαλὴν ἐκκοπεὶς παναθλίως. Καὶ δέσμιος δὲ πρωτοστράτωρ Καμμύτζης,
6585ὃν φθάσας εἶπον τοῖς Μυσοῖς ἡλωκέναι, εἱρκτῆς τε δεσμῶν ἐκλυθεὶς παρὰ Χρύσου, σὺν τῷδ’ ἀπεστάτησεν Αὐσόνων κράτους, καὶ κατακρατεῖ Πελαγονίας ὅλης.
συνέσχε καὶ Πρίλαπον ἄστυ ῥᾳδίως,268
6590κατατυραννεῖ Θετταλικῶν χωρίων, παρακινεῖ τε ῥᾷστα καὶ τὴν Ἑλλάδα, παλίμβολον τίθησι Πέλοπος κλίμα. πρὸς τῷδ’ ἀποστάτης γε δεύτερος πάλιν, σπαρτοὺς κατὰ γίγαντας, αἴφνης ἀνέφυ,
6595Ἰωάννης Κύπριος Σπυριδωνάκης, τοὐπώνυμον σχὼν ἐκ πατρῴας ἑστίας, αἰσχρός τις εἶδος ἡλικίαν καὶ τρόπους, χειρωνάκτης τέχνην τε, τὰς ὄψεις στράβων, τύχην χαμερπὴς καὶ χθόνιος παντάπαν,

(6600)

ὑπηρετῶν ἄνακτι τὰ κατὰ δόμους, φύλαξ ταμείων τῶν ἔσω τεταγμένος, εἶτα Σμολένων κλίμα λαχὼν διέπειν· ὃς κατεπαρθεὶς ἀξίαις παραλόγοις ᾔρθη πρὸς ἀπόνοιαν ἀποστασίας.
6605ὑπῆν βασιλεῖ καὶ κακὸν τρίτον τότε εἰωθός οἱ νόσημα τῆς ποδαλγίας. στρατευμάτων τοίνυν διελὼν πᾶν εἰς δύο τὸ μὲν παρέσχε κατὰ Σπυριδωνάκου γαμβρῷ Παλαιολόγῳ τῷ Ἀλεξίῳ,
6610τὸ δ’ εἶχε πέμψας Οἰνοπολίτῃ πάλιν εἰς ἀντίμαχον κατὰ Καμμύτζη μάχην· καὶ συμβαλὼν ἥττησε τοὺς ἀποστάτας, καὶ φυγάδας τίθησι τῷ θεοῦ σθένει,
καὶ Χρύσον ἀπήλασε χώρας Στρουμμίτζης.269
6615 Ἐφ’ ἡμερῶν τούτου γε τῆς κραταρχίας Ἰωάννης ἔξεισι Μυσαρχηγέτης, σύναιμος Ἀσὰν καὶ Πέτρου, τῆς Μυσίας μετὰ στρατιᾶς κατὰ Ῥωμαίων ὅρων, καὶ διαλαβὼν ὁπλιτῶν πολλῶν ἴλαις
6620κατὰ Ῥοδόπην τὴν Κωνστάντιαν πόλιν ᾠκισμένην εὖ καὶ κολώνειαν πόλιν, ταύτην παρεστήσατο ῥᾷστα τῇ μάχῃ. καὶ κατερείψας τὸν περίβολον τάλας εἰς Βάρναν ἧκε τὴν παράλιον πόλιν,
6625καὶ τήνδε τρισὶ κατασείσας ἡμέραις παραλαβών τε, κατεδαφίσας ἅμα, καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ καταχώσας, φεῦ πάθους, ζωοὺς ἀλάστωρ παρακειμένῃ τάφρῳ κατὰ μέγα σάββατον εὐλογημένον,
6630μηδὲν σεβασθεὶς τὰ Χριστοῦ θεῖα πάθη, ἐκεῖθεν ἀνέζευξεν εἰς τὴν πατρίδα. Φαῦλον τραγῳδὸν οὐκ ἔδει παριέναι, τοιοῦτον οἷος ὢν ἐγώ γε τυγχάνω, εἰς συμφορῶν πέλαγος, εἰς τόσον βάθος
6635τραγῳδίας τε καὶ κακῶν Ἰλιάδος, ἃ πάντα συμβέβηκε τῇ Κωνσταντίνου· ἀλλ’ ὅστις ἂν ἤμελλεν ἐκ διαμέτρου ἅπαντα νικᾶν τραγικὸν πρὸς τὸ κλαίειν καὶ δραματουργὸν συμφορῶν ἀνθρωπίνων,
6640οἷοί περ ὄντες τυγχάνουσιν ἐκτόπως
Σοφοκλεῖς Αἰσχύλοι τε σὺν Εὐριπίδαις. πίσυνος ὢν ὅμως δὲ κἀγὼ τῷ λόγῳ, αὐτοῦ διδόντος, ἐξερῶ τι πρὸς σθένος. Καθεῖλεν Ἀλέξιος Κομνηνὸς κράτωρ270
6645σύναιμον Ἰσάκιον ἀρχικοῦ θρόνου· καὶ τάχ’ ἂν ὑπῆν συμφέρον κραταρχίᾳ, εἰ τοῦδε μηδὲν φυλακῆς κατημέλει. νυνὶ δὲ διάγοντι τῷδ’ Ἰσακίῳ κατά γε διπλοῦν κίονα Προποντίδος

(6650)

ἀνεύθυνον ξύμπασιν ἦν προσιέναι καὶ καθομιλεῖν πάντα τε δρᾶν ἀνέδην. διακόνοις οὖν Ἰταλοῖς κεχρημένος, ἀνδράσι φίλοις, γράμματ’ ἐκπέμπει λάθρα φίλῃ θυγατρὶ τῇ συνεύνῳ Φιλίππου
6655Ἀλαμανῶν ἄρχοντος εὐτυχῶς τότε, δηλοῦντά οἱ ξύμπαντα συμβεβηκότα. κἀκεῖθεν ἀντίγραφα προσδεδεγμένος πέμπει πρὸς αὐτὴν Ἀλέξιον υἱέα, ὃν καὶ λιπεῖν ἤλπιζε κληροῦχον στέφους,
6660λαθόντα τὴν αἴσθησιν οἷς τούτου λόγος. ὅπως δὲ λαθὼν διέδρασε, λεκτέον. οὗτός γε συνέξεισι τῷ στεφηφόρῳ στράτευμα κινήσαντι κατὰ Καμμύτζη, εἰς δ’ οὖν Δαμοκράνειαν ἐσκηνημένου
6665ἀπῴχετ’ αὐτὸς ἀποδρὰς πρὸς Ἀθύραν. ἐφόλκιον δὲ νηὸς εὐρείας πάνυ,
Ἑλλησποντίαις Πηγαῖς καθωρμισμένης, ἧς ἡγεμὼν ἦν ἐκ Λατίνων Πισσαῖος, προευτρεπισθὲν εἰς δοχὴν τοῦ δραπέτου,271
6670ἐκεῖ κατᾶραν ἐξεπίτηδες τότε, ἡρπακὸς ἐξέπλευσε τὸν νεανίαν, καὶ πρὸς μέγ’ ἀπήνεγκε πλοῖον Λατίνου. ἐπεὶ δὲ δρασμὸς διέγνωστο τοῦ νέου, στείλας ἐρευνᾷ βασιλεὺς πλοῖον μέγα.
6675οὐδὲν δὲ καὶ δράσαντες ἀπεσταλμένοι παλίνδρομοι φθάνουσι πρὸς βασιλέα· κειράμενος γὰρ εὐφυῶς οὗτος κόμην, ἐσθήμασί τε σχηματισθεὶς Λατίνων, εἱλούμενός τ’ αὖ ἀναμὶξ αὐτῶν ὄχλῳ,
6680ἄγνωστος ἦν ἅπασι καὶ τοῖς εἰδόσιν. οὕτως ἀποδρὰς Ἀλέξιος, ὡς ἔφην, πρὸς κασιγνήτην ἐν Σικελίᾳ πλέει, καὶ τῇδ’ ἐποφθεὶς ἐκτραγῳδεῖ τὰ πάθη. ἡ δ’ ἐκλιπαρεῖ τὸν σύνευνον ἀμῦναι
6685φίλῳ τε πατρὶ δυστυχῶς πεπραγότι καὶ συγγόνῳ πλάνητι γυμνῷ τ’ ἀστέγῳ. Ταῦτα μὲν οὕτω συνέκυρσε τῷ τότε, ὑπῆν δ’ Ἐριννὺς φθαρτικὴ καὶ πρὶν πόλει, Ἐρίκος τις Δάνδουλος δοὺξ Βενετίας,
6690ἀνὴρ ἀγύρτης καὶ παλαιὸς κακίαν, Ἄδερ ἀλιτήριος, Αὐσόνων λύμη, ὃς ὑποτύφων ζώπυρον βασκανίας, ἔναυσμά τ’ αὖ μήνιδος ἔνδοθεν φέρων
ὡς ἐν σποδιᾷ τῆς ἑαυτοῦ καρδίας,272
6695τῆς δῆθεν, ὡς ἔφασκεν, εἰς συμφυλέτας παρ’ Αὐσόνων πρὶν ζημίας παροινίας, εὐκαιρίαν πνεύματος ἦν ἀναμένων, ὡς πυρσὸν ἀνάψειεν αὐτοῦ κακίας περιφανῆ μέγιστον ἑπταπλασίως

(6700)

κατὰ κραταρχίας τε καὶ Ῥωμαΐδος. δραξάμενος γοῦν τηνικαῦτ’ εὐκαιρίας, τὴν πυρκαϊὰν ᾖρεν εἰς μέγα φθόνου, ὕλην χορηγοῦντος δὲ καιροῦ τῷ φθόνῳ, συνωμότας σχὼν εἰς σύναρσιν κακίας
6705ἄνδρας τοπάρχας εὐγενεῖς ἐκ Λατίνων, ἐκπλεῖν ἑτοίμους εἰς Παλαιστίνης ὅρους πρὸς ἐκδικίαν μνήματος ζωηφόρου. βουλεύεται δὲ κατὰ Ῥωμαίων σφίσιν. οὗτοι δ’ ὑπῆρχον ἀρεϊκοὶ γεννάδαι,
6710Μόντης Φεράντης μαρκέσιος ἀξίαν, κλῆσιν Βονιφάτιος, ἀκμαῖος σθένος, Βαλδουῗνος κόμης τε χώρας τῆς Φλάντρας, πρὸς δ’ αὖ Ἐρῖκος ἁγίου Παύλου κόμης, καὶ Δολόϊκος κόμης τῆς χώρας Πλέης,
6715πλείστοις σὺν ἄλλοις ἀνδράσι τολμητίαις. πλοῖα δ’ ἐτύχθη παντὸς ὡς εἰπεῖν στόλου εἰς Βενετίαν ἐν τρισὶν ὅλοις χρόνοις, δρόμωνες ἵππων εἰσδοχεῖς πρὸς τοῖς δέκα ἑκατόν, εὖ πως τῇ τέχνῃ πεπηγμένοι,
6720ἑξήκοντα νῆές τε τριήρεις πάλιν. ἔτι δὲ συνήλιστο πλοῖα στρογγύλα πανταχόθεν μέγιστα τῆς Ἰταλίας, πληροῦντ’ ἀριθμὸν ὑπὲρ ἑπτάκις δέκα. οἷσπερ συνηρίθμητο πλοῖόν τι τέρας273
6725πελώριον, μέγιστον ὧν ποτ’ εἶδέ τις, κόσμος σφίσιν οὕτω γ’ ἐπικεκλημένον. εἴσεισι τοίνυν ἵππος αὐτὰ χιλία, ὅπλοις γε κατάφρακτος, εὖ ὡπλισμένη, ἀσπὶς δ’ ὁμοίως, μυριάδες που δέκα,
6730εἰς παντοδαποὺς ὁπλίτας τετμημένη, εἰς τζαγρατοξότας δὲ τῶν ἄλλων πλέον. Ὡς δ’ ἦν πρὸς ἔκπλουν ηὐτρεπισμένος στόλος, ἐνταῦθα βυθὸς ἀνερράγη κακίας καὶ συμφορῶν θάλασσα κυματουμένη,
6735ἐπὶ κακῷ κακόν τι προσβάλλον πόλει· δαλὸς γὰρ Ἀλέξιος τῆς Κωνσταντίνου, Ἰσακίου παῖς τοῦ βεβασιλευκότος, ὁ πρὶν ἀποδρὰς λάθρα τῆς Βυζαντίδος, γράμμασι πάπα τῆς παλαιτέρας Ῥώμης
6740Ἀλαμανῶν τε ῥηγὸς ὠχυρωμένος, τοὺς ἐν στόλῳ πλέοντας εἰς Παλαιστίνην ἐκπλεῖν σὺν αὐτοῖς ἠξίου πρὸς πατρίδα, συναξιούντων τῷδε ῥηγὸς καὶ πάπα, οἳ χάριτας ἔφασκον ὀφλήσειν σφίσιν,
6745εἰ τουτὶ μειράκιον εἰς κραταρχίαν
αὖθις ἐπανάξουσι τὴν φυτοσπόρου. “πρὸς τοῖσδ’ ὑμᾶς καὶ τοῦτο σωροῖς χρημάτων ἀμείψεταί γε καὶ θεραπεύσει τάχα, εἴπερ δι’ ὑμῶν ἀπολήψεται κράτος.”274

(6750)

ἄνδρες πανοῦργοι λοιπὸν εἰσδεδεγμένοι, πολυτρόποις πράγμασιν ἐντεθραμμένοι, παῖδά τιν’ ἁπλοῦν, εὔκολον πρὸς ἀπάτην, σύμπλουν, ὁμοτράπεζον, ἀλήτην, ξένον, ὅρκοις ἀναπείθουσι συνθέσθαι σφίσιν
6755ἃ μηδαμῶς πέφυκε δέξασθαι πέρας. οὐ γὰρ θαλάσσας κατένευσε χρημάτων τούτοις παρασχεῖν, ἀλλὰ καὶ συμμαχίδας νῆας τριήρεις πεντήκονθ’ ἅμ’ ὁπλίταις κατ’ Ἀγαρηνῶν ἀπόπλουν ποιουμένοις.
6760πρὸς τοῖσδ’ ἐπηγγείλατο, φεῦ ἀμαθίας, ἐθῶν ἀνακαίνισιν ἀρχαίων πάπᾳ, ἔθη νεοχμῶσαί τε τῆς ἐκκλησίας, καὶ πίστεως δὲ παραποίησιν δρᾶσαι, ἣν στερκτέαν κρίνουσι παῖδες Λατίνων.
6765 Ἀλλὰ τὰ πρυμνήσια λύσας ὁ στόλος, πρὸς Ἰάδαρα τὴν πολίχνην κατάρας, ἐμάχετ’ αὐτοῖς, τοῦτο δόξαν Δανδούλῳ. ὡς δ’ οὖν παρεστήσατο φρούριον στόλος, Ἐπιδαμνίων ἐγκαθώρμισται πόλει,
6770καὶ τοῖσδ’ ἀνηγόρευτο Ῥωμαίων ἄναξ
Ἀλέξιος παῖς, Ἰταλοῖς ὁ συμπλέων. ταῦτα σαφῶς γνοὺς ὁ κρατάρχης Αὐσόνων ἤρξατο σαθρὰς καὶ παλαιὰς τῷ χρόνῳ νῆας τριήρεις ἀνακαινίζειν τέχνῃ,275
6775εἰς εἴκοσιν μόλις ἀναριθμουμένας. ὅρμου δ’ ἀναχθεὶς ἐξ Ἐπιδάμνου στόλος, τυχὼν ἐπιφόρου τε πνεύματος λίαν αὔρας τε λαμπρᾶς ἐκ πρύμνης ποντιάδος, ἐφίσταται τάχιστα τῇ Κωνσταντίνου,
6780ἀστυπολιτῶν μήτινος κατειδότος σχεδὸν κατάπλουν Ἰταλῶν ἐναντίων. καὶ τί με δεῖ γράφοντα μηκύνειν λόγον; γνόντες Λατῖνοι δειλίαν τῶν Αὐσόνων οἷς σφᾶς ἑώρων τῷ δέει τεθνηκότας,
6785πιτνοῦσιν ἀκταῖς εὐχερῶς ἔξω φόβου, στράτευμα δ’ ἐξάγουσιν εἰς γῆν ἱππέων. νῆες δὲ πλοῖα καὶ δρόμωνες αὖ πάλιν πρὸς κόλπον εὐθὺς εἰσπλέουσι τὴν πρόσω. ἁλύσεως δὲ προσβαλόντες φρουρίῳ
6790ἐνάλιοί τε καὶ χθόνιοι κυκλόθεν, οὓς μὲν φυλάκων εἰργάσαντο φυγάδας, οὓς δ’ αὖ θαλάσσης παρέπεμψαν τῷ βάθει, κατὰ μάχην κτείναντες ἀνθισταμένους. ἁλύσεως δ’ ἔπειτα ῥαγείσης μέσον
6795εἰσρύεται πᾶς εὐχερῶς ἔνδον στόλος, καὶ κακὸν ἀνύποιστον ἦν ἀργαλέον. στράτευμα λοιπὸν ἱππικὸν πεζόν θ’ ἅμα
καὶ πᾶς προσέσχον τῷ Κοσμιδίῳ στόλος. στρατὸς δ’ ἐκεῖ χάρακα πεζὸς πηγνύει,276

(6800)

ἐπιπεφυκότος γε χώρῳ γηλόφου, τάφρῳ περιδρόμῳ τε διειλημμένον σταυρώμασί τε ξυλίνοις ἐν τῷ μέρει· ἀφ’ οὗ θεατὰ τὰ βασίλεια πέλει. ταῖς ᾐόσι δ’ αὖ ναυλοχεῖ πάλιν στόλος.
6805ἦν οὖν τὸ λοιπὸν καρτερὰς μάχας βλέπειν ἑκατέρωθεν πολλάκις τῆς ἡμέρας· ἄνδρες δ’ ὁπλῖται, γεννάδαι στρατηγέται, εὖνοι βασιλεῖ καὶ προσήκοντες γένει, μετὰ στρατιᾶς ἱππικῆς πεζῆς θ’ ἅμα
6810συνεπλέκοντο Λατίνοις εὐκαρδίως, τὸ μὲν παριστάνοντες ὡς ἔνδον πόλις ὁπλιτικὸν μάχιμον εὐσθενὲς φέρει, τὸ δ’ αὖ ἑαυτῶν ἐν μάχαις εὐανδρίαν· ἡνίκ’ ἀθρεῖν ἦν οὐκ ἀγεννῆ Αὐσόνων,
6815οὐδ’ ἀρεϊκῆς ἀνδραγαθίας ξένα, καὶ μᾶλλον ἔνθα γαμβρὸς ἦν βασιλέως μάχας στρατηγῶν καὶ διευθύνων ξένως, Θεόδωρος Λάσκαρις, ἐν μάχαις λέων· οὗτος τολυπεύων γὰρ ἄριστα μάχας
6820ἔπληττε κατέπληττε τοὺς ἀντιπάλους. Συσπειραθὲν στράτευμα λοιπὸν Λατίνων χερσαῖον ὑδραῖόν τε, φεῦ τῆς μανίας, ἔγνωκε δεῖν πως προσβαλεῖν Βυζαντίδι, ἵν’ εἰ μὲν ἰσχύσειεν· εἰ δ’ οὖν συμβάσεις
6825δρᾶσαν ἀπίῃ πρὸς κελεύθους ἰδίας. οἱ μὲν τὸ λοιπὸν ἀντιμάχων Λατίνων πλοῖα φέροντες ἱστᾶσι πρὸ Πετρίων, διὰ κάλων κλίμακας ἴσχοντα ξένας, ἱστοῖς πρὸς ὕψος εὐτέχνως συνδουμένας·277
6830οἱ δὲ κριὸν τεύχουσι, μηχάνημά τι καθαιρετικὸν τειχέων πολισμάτων, κύκλῳ περιστήσαντες ἄνδρας ὁπλίτας τζαγρατοξότας εἰς μάχην ἀντιμάχων. καὶ τηνικαῦτα συγκροτοῦσι τὴν μάχην
6835ὡς κρατεράν τε καὶ σφόδρα φρικαλέαν. ὁ τειχεσιπλήτης δὲ κριὸς ῥᾳδίως ἔρρηξε τεῖχος πρὸς θάλασσαν τὸ βλέπον, κἂν ἀπεκρούσθη συμμάχοις τοῖς Αὐσόνων. πλοίοις δ’ ἐνόντες ἐκ κλιμάκων ὑψόθεν
6840ἠφίεσαν λίθους τε κοντοὺς καὶ ξίφη φύλαξι πύργων καὶ προμάχοις τειχέων, καὶ πρὸς φυγὴν τρέπουσιν αὐτοὺς ῥᾳδίως. λοιπὸν κρατοῦσι τειχέων πυργωμάτων, καὶ πυρπολοῦσιν οἰκίας ἱδρυμένας
6845ἐκ τῶν Βλαχερνῶν ἐς μονὴν Εὐεργέτου. Ἰδὼν δὲ δυστύχημα τοῦτ’ αὐτοκράτωρ καὶ συνοχὴν δάκρυα τῶν ὑπηκόων, μέμψεις δὲ τούτων εὐλαβηθεὶς καὶ πλέον, μόλις ὁπλίτης γίνεται καὶ σὺν βίᾳ.

(6850)

τῶν βασιλείων δ’ ἐξιὼν ὡπλισμένος πλείστους ἐπεσπάσατο λαμπροὺς ἱππέας
καὶ πεζικὴν φάλαγγα γενναίων νέων. καὶ τάχ’ ἂν ἔργον εὐκλεὲς πέπρακτό οἱ, σωτήριον πόλει τε καὶ κραταρχίᾳ,278
6855εἰ συνεπλάκη τοῖς ἐχθροῖς ἐναντίος, ἢ συμπλοκὴν Λάσκαρι γαμβρῷ γεννάδᾳ ὀργῶντι μάλα συγκεχωρήκει τότε. νῦν δ’ ὑπὲρ αἶσαν ἡ στρατιᾶς δειλία εἰς ἔσχατον κίνδυνον ὦσε τὴν πόλιν·
6860μόνον γὰρ εἰς ἔνδειξιν αὑτὸν ὁπλίσας μικρόν τε φανεὶς ὁ κρατάρχης ὁπλίτης εὐθὺς ἀπεκρύψατο, μηδέν τι δράσας, ἀσπάσιος μὲν ἐξιὼν πρὸς τὴν μάχην, ἐπανιὼν δ’ αἴσχιστος ἐκ μάχης τάχα,
6865θρασυτέρους θεὶς ἀντιμάχους Λατίνους. ὅμως ὑπεισδὺς τοὺς βασιλείους δόμους Κομνηνὸς Ἀλέξιος Αὐσονοκράτωρ, ἔγνωκε δεῖν οἱ συμφέρον τε τυγχάνειν ἀντιφερίζειν μηδὲν ἀκμῇ κινδύνου.
6870ἔξεισι νυκτὸς τοιγαροῦν λεληθότως, πρὸς Δεβελτὸν δ’ ἄπεισι φρούριον Θρᾴκης, ἔνθα προητοίμασε τὴν κατοικίαν, ὀκτὼ κατασχὼν τὴν βασιλείαν χρόνους σὺν μησὶ τρισίν, ἡμέραις αὖθις δέκα.
ante6875tἈλέξιος ὁ υἱὸς Ἰσαακίου μῆνας ϛʹ.
6875Αὖθις δ’ Ἰσαάκιος ἄρχει τοῦ στέφους σὺν Ἀλεξίῳ τεκνίῳ πεφιλμένῳ·
ἐπεὶ γὰρ Ἀλέξιος ἀπέστη κράτους καὶ πρὸς Δεβελτὸν ἀπέδρασεν, ὡς ἔφην, εὐθὺς ἀνηγόρευτο πρὸς γερουσίας279
6880Ἰσαάκιος βασιλεὺς πηρὸς φάη, εἱρκτῆς τε δεσμῶν ἀνεθεὶς παραλόγως, καθείργνυται δὲ βασιλὶς Εὐφροσύνη. ὡς δ’ ἐγκατέστη καὶ πάλιν κραταρχίᾳ, τίθησι δῆλον πᾶν τὸ συμβὰν Λατίνοις.
6885οἱ δ’ υἱὸν ἐκπέμπουσιν αὐτῷ σὺν τάχει, ὃς ἠξίωτο πατρικῆς συνεδρίας κοινωνίας τε τοῦ βασιλείου κράτους· καὶ πᾶς προσιὼν δημοτῶν τῶν ἐν τέλει ἀμφοῖν προσῆγε προσκύνησιν καὶ σέβας.
6890μετὰ βραχὺ δὲ καὶ πρόκριτοι Λατίνων τοῖς βασιλείοις παραβαλόντες δόμοις, τιμῶν τυχόντες δωρεῶν τ’ αὖ ἀφθόνων αὖθις ἀπηλλάττοντο σὺν εὐταξίᾳ. τούτοις βασιλεὺς δαψιλῶς καθ’ ἡμέραν
6895ὅλας θαλάσσας χρημάτων ἦν παρέχων, εἰ καὶ σφίσι κέκριτο ῥανίς τις τάδε. χρῄζων τὸ λοιπὸν πλειόνων εἰς δαπάνην τῶν ἱερῶν ἥψατο φεῦ κειμηλίων σκευῶν τε θείων καὶ σεβαστῶν εἰκόνων·

(6900)

καὶ τῶνδε κόσμον ἀθεμίτως λαμβάνων ὡς κοινὸν ἀργύριον ἢ καὶ χρυσίον παρεῖχεν ἐχθροῖς Ἰταλοῖς τόνδ’ ἀφθόνως. Οὗτος Πισσαίους Ἰταλοὺς τοὺς ἐν πόλει,
διαφόρους ὄντας γε τοῖς Βενετίκοις,280
6905ἐπὶ κακῷ φεῦ τῆς ὅλης Ῥωμαΐδος σπεύσας φιλιοῖ καὶ καταλλάσσει τότε. οἱ δ’ ἀντιμάχοις προσρυέντες αὐτίκα ἀεὶ διῆγον σύσσιτοι συνημμένοι· ὅθεν Φραγγίσκοι προσλαβόντες τι μέρος
6910τῶν προσρυέντων Πισσαίων Βενετίκων, δι’ ἀκατίων προσπεπλευκότες πόλει, συνεισπεσόντες ὁπλῖται ξιφηφόροι τῇ συναγωγῇ κρυφίως τῶν ἐξ Ἄγαρ, ἅπαντα λῃστεύουσι τἄνδον καθάπαξ.
6915τέως δ’ ἀπεκρούσθησαν Ἰσμαηλίταις ἀστυπολίταις σφίσι συμμαχουμένοις. οἱ δ’ ἐκμανέντες πῦρ ἐνιᾶσι δόμοις, καὶ πυρπολοῦσι τῷ πυρὶ τῷ παμφάγῳ τὰ πλεῖστα καὶ κάλλιστα τῆς Κωνσταντίνου.
6920ἁφὴ μὲν ἀπήρξατο πυρὸς τῷ τότε ἐκ συναγωγῆς, ὡς ἔφην, τῶν ἐξ Ἄγαρ, τὸ καὶ Μιτάτον τοῖς ὅλοις κεκλημένον, ὃ πρὸς θάλασσαν Εἰρήνης τῆς ἁγίας ἀγχωμάλως ἵδρυτο ναῷ τιμίῳ.
6925καὶ πάντα φλέξαν ἀφανίσαν τὰ πέριξ διερρύη πῦρ, πάντ’ ἐρημοῦν τὰ κύκλῳ, ἄχρι μεγίστου καὶ περικλύτου δόμου θεοῦ σοφίας καὶ παναγίου λόγου. διῆκε μέχρι καὶ θαλάσσης θατέρας,
6930κατά τε μῆκος πυρπολοῦν καὶ πρὸς πλάτος.
οὐκ ἦν τότ’ ἀκίνδυνος ἡ φίλων θέα, εἰ μή τις ἐχρήσατο πορθμείῳ τάχα. ταῦτα μὲν Ἰσάκιος ἤχθετο κλύων, υἱὸς δὲ τούτου πυρπολητὴς πατρίδος281
6935ἔχαιρε τῆσδε συντελεσμῷ καὶ φθίσει. Οὕτως δ’ ἐχόντων πραγμάτων Ῥωμαΐδι ὁ πρὶν κρατάρχης ἀπάρας Δεβελτόθεν τὴν Ἀδριανοῦ καταλαμβάνει πόλιν· ὃ γνοὺς ὁ δαλὸς Ἀλέξιος πατρίδος
6940ἔξεισιν ἅμα στρατιᾶς Βυζαντίδος, ἔχων μεθ’ αὑτοῦ συστράτηγον Λατίνων Βονιφάτιον μαρκέσιον Φεράντης, συνεκστρατεῦσαι πείσας αὐτὸν χρυσίου κεντηναρίοις ἓξ ὅλοις πρὸς τοῖς δέκα.
6945περιδραμὼν οὖν Θρᾳκικὰς οὗτος πόλεις, καὶ πάντα θεὶς εὖ εἰς ἑαυτοῦ συμφέρον, ἄχρι Κυψέλλων κατιὼν πολιχνίου, αὖθις ἐπανέστρεψεν εἰς Βυζαντίδα, καὶ λοιπὸν ἐξήρτητο κακῆς φρατρίας

(6950)

ἣ συνδιεπράξατο πήρωσιν φίτου τῷ πατραδέλφῳ καὶ καθαίρεσιν κράτους. ἐφ’ οἷς ἀπηγχόνιστο πηρὸς αὐτάναξ· ἐκαιροφυλάκει γὰρ ἔκτισιν τέως τῶν τόνδε κακῶς εἰς φάος δεδρακότων.
6955ὅθεν τὸν υἱὸν λοιδορῶν οὐκ ἀνίει, καὶ μᾶλλον οἷς ἔκλυεν ἀνδράσι φθόροις χαίρειν τε τοῦτον καὶ μάλα γεγηθέναι,
καὶ συγκυβεύειν Ἰταλοῖς καθ’ ἡμέραν συγκραιπαλᾶν τε καὶ ῥυπαίνειν τὸ στέφος,282
6960ἀνάξια ξύμπαντα δρῶντα τοῦ κράτους. ἦν οὖν στυγητὸς πᾶσι καὶ τοῖς ἐν τέλει. Οὐχ ἧττον ὑπῆν καὶ πατὴρ στυγητέος, ὀμφάς τινας λόγια συνθεὶς ἀσέμνως, ἅπερ προηγόρευέν οἱ μοναρχίαν,
6965ὡς ᾤετ’ αὐτὸς δοξομανῶν ἀλόγως. αὑτόν τε συνάψοντα δύσει τὴν ἕω ἔφασκεν εἶναι, μὴ νοῶν ὅ τι λέγοι, κράτος τε παγκόσμιον ἕξοντα τόδε. πρὸς τοῖσδε καὶ τύφλωσιν ἣν περιφέρει,
6970ἀρθρίτιδα νόσον τε καὶ ποδαλγίαν ἀποξύσασθαι καθάπερ λεβηρίδα. ὥσθ’ οἱ προτένθαι τῶν μοναχῶν καὶ λίχνοι, οἱ πάντα γαστρὶ δρᾶν λέγειν τ’ εἰθισμένοι, τούτῳ συνεσθίοντες ἐν συσσιτίῳ
6975μόναρχον ἀρχὴν συγκαθίστων οἱ λόγοις, ἀνθοσμίαν πίνοντες ἄχρι καὶ κόρου, καὶ κατεφίλουν ἀπατῶντες τὰς χέρας καὶ προύλεγον σφῶν ἀνακαίνισιν σθένους· ὁ δὲ προσεῖχεν ὡς ἀπλανέσι σφίσι,
6980καὶ θεσπιῳδήμασι ταῖς ληρῳδίαις ἐπιγεγηθὼς σφῶν ἐπεσκίρτα μέγα.
προσκείμενός τ’ ἦν ἀστρολέσχαις καὶ μάλα, καὶ τοῖσδ’ ὑπείκων πρὸς τὸ δῆθεν συμφέρον ἔπραττε πολλὰ τῶν ἀθέσμων ἀλόγως·283
6985καὶ σῦν Καλυδώνιον, ἔργον τι ξένον, ἕδρας ἐφ’ ἧς ἵδρυτο καταβιβάσας ἤνεγκεν εἰς μέγιστον ἀρχεῖον βίᾳ, δήμου συώδη μανικὴν ἀταξίαν παύων, ἐπιφρίσσουσαν ἀτασθαλίαις.
6990 Ὁ δ’ ἐλλοχῶν ἦν τῇ βασιλίδι πόλει στρατὸς Λατίνων ἱππικὸς καὶ νηΐτης, φιλαργυρίας ὢν ἐραστὴς εἰσάγαν, ἄπληστος ὄντως πίθος, ὡς παροιμία. συχνῶς ἐπιόντες δὲ καὶ Προποντίδα
6995καὶ τὰ πέριξ ἅπαντα τῆς Βυζαντίδος, ναούς τε θείους καὶ περικλύτους δόμους πάντας ἐληΐζοντο κατεπυρπόλουν. ὅθεν πολιτῶν συναλισθέντες στῖφος ᾔτουν λαβεῖν στρατιὰν ἐξ ἀνάκτων

(7000)

ἡγήτορα σφῶν κατ’ ἐχθρῶν ἀντιπάλων. ἀλλ’ ἐξεκώφει πᾶς τις ἐν τούτοις λόγος, μάλιστα δ’ ἀνένευον οἱ στεφηφόροι, μηδ’ ὠσὶν ἄκροις τὴν πρὸς Λατίνους μάχην ἀκουστέαν κρίνοντες ἐξ ἀμαθίας.
7005ὁ Δούκας δὲ Μούρτζουφλος ἐξελθὼν μόνος τοῖς Ἰταλοῖς που συνεπλάκη πρὸς μάχην· καὶ μή τινος τούτῳ γε συνησπικότος,
οὕτω βασιλεῖ δόξαν ἐκ βασκανίας, τάχ’ ἂν ἐκινδύνευσεν, εἰ μὴ τοξόται284
7010ἐπήμυναν πόρρωθεν ἐκ τοξευμάτων. ταῦτ’ ἄρα δῆμος πᾶς ὁ τῆς Βυζαντίδος συσπειραθέντες ἀπετόξευον λόγους αἰσχροὺς κατ’ ἀμφοῖν τοῖν κρατούντοιν Αὐσόνων, καί τιν’ ἐδίφων εἰς κρατάρχην ἐκπόνως.
7015καί τινα Νικόλαον συνειληφότες νεανίαν ἄκοντα, Καναβὸν θέσιν, εἰς κράτορα χρίουσι τῆς Ῥωμαΐδος. τούτου πραχθέντος Ἀλέξιος δεῖν ἔγνω σὺν μαρκεσίῳ Λατινικὰς δυνάμεις
7020ἐν βασιλείοις εἰσαχθῆναι ταχέως· ὁ γὰρ Ἰσαάκιος λοίσθια πνέων ἔκειτο, μηδὲν γηΐνων ᾐσθημένος. ὡς οὖν τάδ’ ἠνώτιστο δημῶδες στῖφος καὶ ταραχὰς ὤδινε καὶ τρικυμίας,
7025τὸν καιρὸν ἁρμόδιον ἁρπάσας Δούκας πρὸς ἥνπερ εἶχε σκέψιν ἐν τῇ καρδίᾳ, Ἀλεξίῳ πρόσεισι νυκτὸς σὺν δόλῳ, καὶ τόνδ’ ἀπατᾷ καὶ δεδίττεται λόγοις, ὡς δῆθεν αὐτὸν ἀνελεῖν σπεύδων ὄχλος
7030ἐπὶ θύραις ἕστηκε πᾶς ξιφηφόρος, ἐφ’ οἷς Λατίνοις συμμετέσχε σκεμμάτων. ὅθεν λιπαρεῖ τὸν Δούκαν νεανίας αὐτῷ συνοῖσον ὑποθέσθαι πρὸς τάδε. ὁ δ’ αὖ περισχὼν τουτονὶ καταμόνας
7035δι’ ἀφανοῦς ἄπεισι πυλίδος λάθρα εἴς τι βαθὺ σκήνωμα τῶν ἀποκρύφων, κἀκεῖσε δεσμεῖ τόνδε καὶ καθειργνύει, μετὰ δὲ βραχὺ θανατοῖ δι’ ἀγχόνης. αὐτὸς δ’ ἀνηγόρευτο Ῥωμαίων κράτωρ,285
7040τοῖς βασιλικοῖς ὡραϊσθεὶς συμβόλοις.
ante7041tἈλέξιος ὁ Μούρτζουφλος μῆνας βʹ 𐅶.
7041Ὡς οὖν κατέσχε τὴν κραταρχίαν Δούκας, χρυσῶνας εὑρὼν ἐν στενῷ πεφυκότας, συσχὼν τελώνας πράκτορας τῶν πρὶν φόρων ὄγκον παρ’ αὐτῶν εἷλε χρημάτων μέγαν,
7045καὶ τοῖσδ’ ἐχρῆτο πρὸς διοίκησιν ὅλων. καὶ τοῖς Ἰταλοῖς ἀντεπιὼν ὁπλίτης τὰς ἐκδρομὰς σφῶν ἀνέκοπτε ῥᾳδίως· ὅθεν ποθεινὸς ὑπῆρχεν ὑπηκόοις, ἐξαιρέτως δὲ στρατιωτῶν ταῖς ἴλαις.

(7050)

καὶ Βαλδουΐνου τοῦ κόμητος τῆς Φλάντρας τὰ πρὸς Φιλέα κατακείροντος μέρη, ὁ βασιλεὺς ἔξεισι κατ’ αὐτοῦ τάχος· καὶ συρραγείσης ἐξ ἑκατέρων μάχης ἡ Ῥωμαϊκὴ στρατιὰ νῶτα κλίνει.
7055ἔνθ’ ἂν παραπώλλυτο μικροῦ καὶ κράτωρ· εἰκών τε σεπτὴ τῆς μητρανάνδρου κόρης, ἣν ἄνακτες πλουτοῦσι συστρατηγέτιν, ἐχθροῖς ἑάλω κατὰ τήνδε τὴν μάχην.
ἀφεῖντο δ’ ἠμέληντο καὶ συμβιβάσεις,286
7060καὶ λοιπὸν ηὐτρέπιστο φάλαγξ Λατίνων πρὸς ἄστεος πόρθησιν ἅλωσίν θ’ ἅμα. ἠϊόνων οὖν ἀποπλεύσαντα σκάφη, ἐφ’ ὧν ὑπῆρχον κλίμακες σὺν ὀργάνοις, ἀκτῇ προσίσχει τῆς μονῆς Εὐεργέτου,
7065ἕως Βλαχερνῶν συνεχῶς ἀφιγμένα· καὶ Δούκας αὖθις πηγνύει σκηνὴν φέρων ἐπὶ κολωνοῦ πλησίον παντεπόπτου, ἔνθα θεατὰ τῶν ἐχθρῶν ἦσαν σκάφη. ἃ καὶ προσέσχε τείχεσι σὺν ὁπλίταις,
7070οἳ συμπλακέντες ταῖς πρὸ τειχέων ἴλαις καὶ τοῖς ἐπὶ πύργων γε καθισταμένοις πρὸς σφᾶς ἀγῶνα καὶ μάχην συνεκρότουν. ἧττον δ’ ἀπηνέγκαντο τὴν τόθ’ ἡμέραν. ἑξῆς δὲ προσβάλλουσι πανσυδὶ πόλει·
7075καὶ δύο δ’ ἄνδρες ἐκ μιᾶς τῶν κλιμάκων, ἱδρυμένης ἄγχιστα χώρου Πετρίων, εἰς χῶρον ἀφήλαντο τὸν συνημμένον, καὶ φυλακικὸν ἐκθροήσαντες ξίφει σύσσημον ἦραν χαρμονῆς τοῖς φυλέταις,
7080καὶ πᾶν Ἰταλῶν συνδεδράμηκε στῖφος. περὶ βασιλέα δὲ τοῦτ’ ἠθρηκότες, καὶ Ῥωμαϊκῆς στρατιᾶς ἰλαρχία, ᾤχοντο πάντες ἀπιόντες ἐν φόβῳ, κατὰ χιλίους ὑφ’ ἑνὸς πεφευγότες·
7085καὶ τὰς χρυσείας καταλαβόντες πύλας, καινόν τε τεῖχος ῥᾷστα καθῃρηκότες, ἐξῄεσαν τρέχοντες ἀκλεῶς πάνυ. ἀντίμαχοι δέ, φεῦ ξένης τραγῳδίας, διασπαρέντες πολλαχῇ Βυζαντίδος287
7090συλῶσι λῃστρεύουσι λαμπρὰς οἰκίας, καὶ πάντα τὰ χείριστα δρῶσι τὴν πόλιν. κατακρατοῦσι καὶ βασιλείων δόμων, τὸν τοῖσδ’ ἐνόντα πλοῦτον ἐσκυλευκότες. ἄναξ δ’ ἀγυιὰς τριόδους περιτρέχων
7095ἔσπευδε λαὸν συναγείρειν εἰς ἴλας πρὸς ἀντιπαράταξιν ὑπεναντίων· οἱ δ’ οὐχ ὑπεῖκον κρείττον’ ὑφηγουμένῳ καὶ συμφέροντα καὶ σφίσι καὶ τῇ πόλει, τῶν οὐσιῶν δ’ ἕκαστος ηὐτούργει τάχος

(7100)

μετάθεσίν τε καὶ κατάχωσιν πλέον. ἰδὼν δ’ ὁ Δούκας ὡς ὄνησις οὐκ ἔνι, ἢ καὶ δεδιὼς ὑπὲρ αὑτοῦ πλειόνως μὴ συσχεθεὶς τίσειεν ἀθλίως δίκας, τοὺς βασιλείους εἰσδραμὼν λαμπροὺς δόμους,
7105βασιλίδα παραλαβὼν Εὐφροσύνην σὺν θυγατράσι τ’ ἐμβαλὼν λεμβαδίῳ, ἁλοὺς μιᾶς ἔρωτι τούτων ἐκτόπως, ἔξεισι φεύγων πατρίδα Βυζαντίδα, ἀνὴρ ὑπάρχων ἀρεϊκὸς ἐν μάχαις,
7110στερρὸς μαχητής, γεννάδας, ῥωμαλέος,
σοφισματίας κρυψίνους τε τὸν τρόπον, πεφυκέναι πράγμασι κομπάζων ὅλοις, οὐ σωματικῆς εὖ ἔχων συμμετρίας, αὐχῶν τὰς ὀφρῦς μάλα συνεσπασμένας,288
7115καὶ βραγχιῶν φάρυγγα, δύσηχος λόγον, ἡλικίαν μέσος τε καὶ κοῖλος φύσει, ἄδικος εὐνήν, φιλογύνις καὶ λάγνος, πρωτοβεστιάριος ὢν τὴν ἀξίαν, ὅταν κατῆρξε τοῦ βασιλείου κράτους,
7120ἓξ ἡμέρας δέκα τε σὺν μησὶ δύο τῆς βασιλείας τὸ κράτος διιθύνας.
ante7122tΘεόδωρος ὁ Λάσκαρις ἔτη ιθʹ.
7122Ἐπεὶ δ’ ὁ κρατῶν ἀπέδρασεν ὡς ἔφην, Δούκας τε καὶ Λάσκαρις ἤρισαν κράτους, καταλαβόντες τὸν θεοῦ μέγαν δόμον,
7125ἄμφω μαχηταὶ καὶ καλοὶ νεανίαι. κλήρῳ δὲ λαχὼν Λάσκαρις κραταρχίαν τέως μὲν ἀπείπατο σύμβολα κράτους, συνεξιὼν δὲ τοῦ νεῶ τῷ ποιμένι κατὰ Μίλιον καὶ μέρη Βυζαντίδος
7130τοὺς συνιόντας εὐμενῶς ἠντιβόλει καὶ παρεκάλει πρὸς μάχην ἀντιπάλων. μάλιστα πάντων τοὺς περὶ βασιλέα
σείοντας ὤμων ἀρεΐκ’ ἄττα ξίφη Κελτοὺς λιπαρῶν προτρέπων οὐκ ἀνίει.289
7135ἐπεὶ δὲ θωπεύων τε καὶ παροτρύνων οὐκ εἶχέ τινα τὸν κλύοντα μηδ’ ὅλως, ἤδη δὲ καὶ φάλαγξ τις ὦπτο Λατίνων, μεθίσταται τάχιστ’ ἐκεῖθεν ὡς δέον, καὶ πρὸς φυγὴν ἔβλεψε καὶ σωτηρίαν.
7140ἀντίμαχοι δὲ κατ’ ἐρημίαν τάχα τῶν κωλυσόντων ἐκδρομὰς σφῶν ἀνέτους ἐπῄεσαν, κτείνοντες ἀφειδῶς ξίφει τὸν προστυχόντα καὶ σκυλεύοντες βίᾳ, λεηλατοῦντες πυρπολοῦντες τὴν πόλιν,
7145καὶ πάντα δρῶντες, ὢ δυσυποίστου θέας, κόσμον συλῶντες ἱερὸν θείων δόμων, σεπτά τε κειμήλια καὶ θείους πέπλους, ἔκτυπα Χριστοῦ, μητρὸς αὐτοῦ πανάγνου εἰς γῆν καταρράσσοντες, ἄλλων θ’ ἁγίων,

(7150)

καὶ τὸν παρ’ αὐτοῖς κόσμον ἐκ χρυσαργύρου ὄντα διαρπάζοντες οἱ παραβάται, σεμνὰς γυναῖκας ἱεράς τε παρθένους ἕλκοντες εἰς ὕβριν τε καὶ φθορὰν βίᾳ, καὶ τἆλλα κακῶν δρῶντες ὧδ’ εἰπεῖν ἔπος
7155σύστοιχα τούτοις, καθάπαξ ἐοικότα. ἐν οὖν στενωποῖς τριόδοις λεωφόροις ναοῖς σεμνείοις, γωνίαις ἀποκρύφοις, ὁδοῖς ἀγυιαῖς καὶ πλατείαις ἀμφόδοις, θρήνων στεναγμάτων τε, κωκυτῶν γόων
7160εἴδους τε λοιπῆς δυστυχοῦς τραγῳδίας ἀνδρῶν γυναικῶν ἦν παριοῦσι κλύειν. ἐπεὶ δ’ ἱκανῶς εἶχε τῶν σκυλευμάτων, ἔπαυσε λείας καὶ λαφυραγωγίας ἔχθιστον ἔθνος Ἰταλῶν μιαιφόνων.290
7165ἔδοξε δὲ σφῶν προκρίτοις στρατηγέταις ἐᾶν ἀπαίρειν πάντας ἐκ Βυζαντίδος οἷς ἡδὺ καὶ πρόθυμον ἦν ἐξιέναι. ἐξῄεσαν οὖν κατὰ χιλιοστύας, οἰκτροί, κατηφεῖς, ῥακίοις εἰλημένοι,
7170αἵμασι μᾶλλον ἢ δάκρυσιν, ὡς λόγος, κλαίοντες οὗτοι τῆς ἐνεστώσης τύχης. Οἱ δ’ Ἰταλοί, φεῦ ὑπεροψίας τόσης, ὡσεί γε τετράκλιμον ἴσχοντες κτίσιν ἢ καὶ βασιλεῖς ἐγκαθεστῶτες τάχα
7175βασιλέων πάντων γε τῶν ἐπὶ χθόνα, αὐτοῖς διεῖλον σφίσιν τὴν οἰκουμένην, χώρας πόλεις ἕκαστος εἰς κληρουχίαν καὶ δεσποτείαν λαμβάνοντες ἐν λόγοις. Βενετίκων δόξαν δὲ δουκὶ Δανδούλῳ,
7180πηρῷ μὲν ἀνδρὶ τὰς κόρας τῶν ὀμμάτων, νοὸς φρένας δὲ καὶ λίαν ἐρρωμένῳ, ψήφῳ κρατάρχην ἐκλεγῆναι Λατίνων, ἔκ τε Φραγγίσκων Βενετίκων Λαμπάρδων ἐπιλεγέντες εὐγενεῖς ψηφηφόροι
7185εἰς ἄνακτα χρίουσι τῆς Κωνσταντίνου
Βαλδουῗνον κόμητα χώρας τῆς Φλάντρας, νεανίαν κάλλιστον, ὡραῖον φύσει, φιλευσεβῆ τε καὶ φιλόχριστον λίαν, πραΰν, ἱλαρόν, σωφρονέστατον μάλα,291
7190μερίδα καὶ μέλλοντι διδόντα βίῳ, πολλῶν ταμεῖον ἀρετῶν θεοσδότων, μάλιστ’ ἐραστὴν σωφροσύνης καὶ δίκης, ὡς εἶχε δὶς κήρυκα τῆς ἑβδομάδος τορὸν βοῶντα μὴ καθεύδειν μηδένα
7195τῶν βασιλείων ἔνδοθεν καθ’ ἑσπέραν μηδὲν νομίμῳ γυναικὶ συνημμένον, πόρνῃ δ’ ἀθέσμως συμβιοῦν ᾑρημένον. ἦν καὶ φύλαξ νόμων τε δίκης τ’ ἐννόμου, γυναικὶ προσχεῖν οὐ θελήσας οὐδ’ ὅλως,

(7200)

μηδ’ ἂν μέχρι βλέμματος ἐμπαθεῖ θέᾳ, ὅσον περ ἀπῆν τῆς συνεύνου τὸν χρόνον. Αὐτοκράτωρ οὖν ἀναδειχθεὶς ὡς ἔφην, ἔξεισιν εἶτα πρὸς μέρη τῆς ἑσπέρας, οὐχ ὡς κρατήσων τῶνδε τῆς μάχης νόμῳ,
7205ἀλλ’ ἵνα γνωσθῇ βασιλεὺς αὐτοκράτωρ καὶ προσκυνηθῇ πᾶσι τοῖς ὑπηκόοις. ταῦτ’ ἄρα τάγμα στρατιωτῶν Αὐσόνων δεῖν οὐκ ἔκρινε προσλαβέσθαι συνόλως. εἰς Ἀδριανοῦ τὴν πόλιν δ’ ἀφιγμένος
7210καὶ τὴν Φιλίππου Θρᾳκικάς τ’ ἄλλας πόλεις, καὶ ταῖσδε φρουρὰν ἐμβαλὼν ἐκ Λατίνων,
Θεσσαλονίκην καταλαμβάνει πόλιν. καὶ πᾶς ὁ λαὸς ἐκχυθέντες ἀσμένως μετὰ κρότων αἴνων τε φωνῶν αἰσίων292
7215αὑτούς τε παρέδωκαν ἅμα καὶ πόλιν ἄνακτι τῷδε Βαλδουΐνῳ προφρόνως· οἳ καὶ καθικέτευσαν αὐτὸν συντόνως μήτ’ αὐτὸν ἢ στράτευμα παρελθεῖν ἔσω Θεσσαλονίκης ἀξιῶσαι τειχέων.
7220ὃ καὶ δεδρακὼς εὐμενῶς Βαλδουῗνος αὖθις καθυπέστρεψεν εἰς Βυζαντίδα. καὶ σπένδεταί γε Δανδούλου συμβουλίᾳ τῷ πρὶν δι’ ἔχθρας τυγχάνοντι καὶ μάχης, ἔξω διατρίβοντι, τῷ μαρκεσίῳ.
7225ὅστις ἀποστὰς Διδυμουτείχου θέλων ἐφίσταται τάχιστα Θεσσαλονίκῃ, καὶ τὴν πόλιν εἴσεισι ταύτην ἀμάχως, καὶ ζημιώσας τοὺς πολίτας ἀδίκως εἰς χρήματά τε καὶ τιμαλφεῖς οἰκίας,
7230Μαρίαν ἀφεὶς τὴν σύνευνον αὐτόθι τὴν κράτορος πρὶν γαμετὴν Ἰσακίου, ἐκεῖθεν ἐξώρμησε τάγμασιν ἅμα, καὶ τὰς πόλεις μέτεισι τὰς πρὸς ἑσπέραν. Σέρρας παρεστήσατο σὺν τῇ Βερροίᾳ,
7235κρατεῖ Λαρίσσης Ἑλλάδος τε τῆς ὅλης, αἱρεῖ τε τὴν Πέλοπος, ἄλλας αὖ πάλιν συγκειμένας ἄγχιστα χώρας καὶ πόλεις· καὶ πᾶν γε μικροῦ τὸ πρὸς ἑσπέραν κλίμα
δοῦλον παρεστήσατο Λατίνων κράτει.293
7240 Καὶ Βαλδουῗνος ἐν πόλει διατρίβων πέπομφεν Ἐρρῆν σύγγονον πρὸς τὴν ἕω καὶ Πέτρον ἄνδρα γεννάδαν, ῥωμαλέον ἡρωϊκόν τε τὴν φυὴν καὶ τὸ σθένος. ἀφ’ ὧν Ἐρρῆς μὲν προσλαβὼν συμμαχίαν
7245ἐξ Ἀρμενίων τῶν ἐνοίκων Τρωάδος χώρας ἐκάκου κατέκειρε καὶ πόλεις αἳ μηδὲν ὑπέκυπτον Ἰταλῶν κράτει, διὰ δὲ τεμπῶν καὶ στενῶν τῶν τῆς Ἴδης εἰς τὴν Ἠετίωνος πεφθάκει πόλιν.

(7250)

ἐξ ἄστεος Πέτρος δὲ Πηγῶν ἀπάρας ᾔει πρὸς Λοπάδιον εὐχερῶς πόλιν· ᾧ πρὶν ἀπήντων Ῥωμαϊκαὶ δυνάμεις Θεοδώρου Λάσκαρι κρατάρχου τότε, εἰς ἀντίμαχον εὖ μάχην ὡπλισμέναι,
7255ἐν Ποιμανηνῷ χωρίῳ κεκλημένῳ. εἶτα Λατίνων οὐκ ἐνεγκοῦσαι σθένος ᾤχοντο λοιπὸν εἰς φυγὴν τετραμμέναι, κρατεῖ δὲ Πέτρος εὐχερῶς Λοπαδίου ἐκ γειτόνων ἄλλων τε λοιπῶν ἀστέων.
7260ἐπεὶ δὲ προσβάλειε καὶ Προύσῃ πόλει, ἀνηνηνύτοις ἔγνωκεν ἐγχειρεῖν μάτην· μεθίσταται γοῦν καταλιπὼν τὴν πόλιν. Προυσαίοις δ’ ἴσα καὶ Φιλαδέλφου πόλις δουλείας ἀνάλωτος Ἰταλῶν μένει·
7265Θεόδωρος γὰρ Μαγκαφᾶς τις τοὐπίκλην, ἄνωθεν αὐχῶν ἄστυ πατρίδα τόδε, Ἐρρῇ συνάψας Λατίνων ἀρχῷ μάχην ἔν τινι χώρῳ τῷ πρὸς Ἀτραμυττίῳ αὐτὸς μόρον πέφευγε τὸν ἐκ τοῦ ξίφους,294
7270οὐδὲν δὲ μεῖον καὶ πόλις ἀνωτέρα τῆς Ἰταλῶν ἔμεινε κυριαρχίας. Μαρκέσιος δὲ τὰς πρὸς ἑσπέραν πόλεις αἱρῶν ὑπῆγε τῷ κράτει τῶν Λατίνων, ἔχων ποδηγούς τινας ἐκ τῶν Αὐσόνων.
7275Λέων δὲ Σγουρὸς ὑποκαθίσας λόχον ἐν Θερμοπύλαις Ἀττικῆς τῷ χωρίῳ πρὸς δῆθεν ἀντίμαχον Ἰταλῶν μάχην, μηδὲν δὲ γενναῖόν τι καὶ δράσας ὅλως, ἐκεῖθεν εἰς Κόρινθον ᾤχετο τρέχων·
7280ὃς ἐξέφυ μὲν ἐκ κλίματος Ναυπλίου, πατρῴας ἄρχων μετρίας κληρουχίας, ἀνωμαλίᾳ καιρικῇ δὲ πραγμάτων φορᾷ τε τύχης ἀστάτου καὶ συγχύσει ἀεὶ προϊὼν ἐκ μικροῦ μέγας ἔφυ.
7285ληΐζεται δὲ καὶ Κορινθίων πόλιν, Ἄργος παρεστήσατο πᾶν λῃσταρχίᾳ. τέλος προσαρράσσει δὲ καὶ ταῖς Ἀθήναις· ἀλλ’ ἀποκρουσθεὶς ἀρχιποιμένος λόγοις τοῦ Χωνειάτου Μιχαὴλ τοῦ πανσόφου,
7290Θήβαις ἐφορμᾷ ταχέως ἑπταπύλοις. καὶ τάσδε συσχὼν ῥᾷστα τῆς μάχης νόμῳ,
πρὸς Λαρίσσης ἔξεισι τὰς διεξόδους, ἔνθα βασιλεῖ συνέμιξ’ Ἀλεξίῳ, ὃς ἀπαναστὰς ἐκ μερῶν προσαρκτίων295
7295ἀλώμενός τε τῇδε κἀκεῖς’ ὡς πλάνης καὶ Θετταλικοῖς τέμπεσι προσερρύη, ἄγων μετ’ αὐτοῦ παῖδα τὴν Εὐδοκίαν, ἥνπερ κατηγγύησε τῷ Σγουρῷ τότε. συνῆπτο δὲ πρὶν πρὸς γάμου κοινωνίαν

(7300)

ἀρχηγετοῦντι τῶν Τριβαλῶν Στεφάνῳ, ὃς ἐκβαλὼν ἔπεμψε τήνδ’ εἰς πατρίδα· ᾗ Δούκας συνῴκησε, Μουρτζούφλους θέσιν, μετὰ στέρησιν καὶ κράτους καὶ πατρίδος· ὅντινα συσχὼν Ἀλέξιος σὺν δόλῳ,
7305ἄναξ πλάνης ἄνακτα πλανήτην ἴσον, ἔθηκε τυφλόν, ὀμμάτων λύχνους σβέσας. εἶτ’ εἰς Λατίνων ἐμπεσὼν δεινὰς χέρας, δέσμιος ἀχθεὶς εἰς πόλιν τὴν τοῦ κράτους, δίκας ὑπέσχε τοῦ δι’ ἀγχόνης μόρου
7310ὅντιν’ ἐπῆγεν Ἀγγέλων Ἀλεξίῳ· εἰς κίονα γὰρ ἀναχθεὶς Ταύρου μέγαν ἐκεῖθεν ἠκόντιστο, φεῦ δίκης, κάτω, καὶ συντριβεὶς ὤλλυτο βιαίῳ μόρῳ. Μαρκέσιος δὲ τὴν Βοιωτίαν φθάσας
7315ταύτην παρεστήσατο ταῖς στρατηγίαις. κρατεῖ προϊὼν Ἀττικῆς σὺν Εὐβοίᾳ. ὡς ἐν κεφαλαίῳ δὲ συντεμὼν φράσω, μήπω παριππεύσαντος ἀκριβῶς ἔτους,
ἑῷον ἑσπέριον Αὐσόνων κλίμα296
7320ἅπαν ὑπείκει τῷ κράτει τῶν Λατίνων. ἄναξ δὲ φυγὰς Ἀλέξιος σὺν χρόνῳ εἰς ὄψιν ἐλθὼν Λατίνῳ μαρκεσίῳ τὰ σύμβολ’ ἀφῄρητο τοῦ κράτους ἄκων, εἰς Ἁλμυρὸν δ’ ἔσταλτο χῶρον ἑσπέρας,
7325ἐκεῖ διάγειν καὶ διανύειν βίον σὺν Εὐφροσύνῃ συζύγῳ βασιλίδι, σχόντες τύχῃ σύμφωνον ἀτεχνῶς τόπον. ὅσοι δὲ συνείποντο τῷ στεφηφόρῳ ἄνδρες μαχηταὶ καὶ γένους ἐριτίμου,
7330πόλεις Θρᾳκικὰς πατρίδας κεκτημένοι, ᾑροῦντο συνεῖναί γε τῷ μαρκεσίῳ καὶ δυνατὴν σύναρσίν οἱ συνεισφέρειν, καὶ λιπαροῦσιν ὑπὸ τῷδε τυγχάνειν· ὁ δ’ οὐ προσέσχε τῇ δεήσει σφῶν ὅλως,
7335μὴ χρείαν ἴσχειν Ῥωμαϊκῶν ταγμάτων ἢ τῆς παρ’ αὐτῶν φάμενος συμμαχίας. ὡς δ’ ἱκέται γένοιντο καὶ Βαλδουΐνου, ὡς σφίσι τὸ πρόθυμον ἥκῃ πρὸς πέρας, καί τι προβαῖνον οὐχ ἑώρων εἰκότων,
7340προσῆλθον ἀρχῷ Μυσίας Ἰωάννῃ, Ἀσὰν συναίμῳ καὶ Πέτρου τῶν ἐξ Αἵμου, ἀνδρὶ στρατηγῷ γεννάδᾳ τολμητίᾳ, πάσας διαφθείροντι Ῥωμαίων πόλεις χώρας τε λοιπὰς κειμένας πρὸς ἑσπέραν
7345Σκυθῶν ὁμαιχμίᾳ τε καὶ συμμαχίᾳ·
ὃς Λατινικὴν ὑφορώμενος βλάβην, πρόσφυγας ἄνδρας ἀσμένως δεδεγμένος πρὸς τὰς ἑαυτῶν ἀποπέμπει πατρίδας, τούτοις κελεύσας δρᾶν τι κακὸν Λατίνους297

(7350)

οὐκ εὖ πρὸς αὐτὸν διακειμένους τέως, φόβους δ’ ἐπισείοντας αὐτῷ καὶ μάχας, ἔκπτωσιν ἀρχῆς καὶ σκύλευσιν πατρίδος, εἰ προσφέροιτο μὴ σφίσιν ὡς δεσπόταις καὶ πάνθ’ ὑπείκοι τοῖς παρ’ αὐτῶν ῥᾳδίως.
7355ὡς οὖν ἐπανῆκόν γε πρὸς τὰς πατρίδας πόλεις δυτικὰς Αὔσονες τοῦτον τρόπον, τὰς τῶν Θρᾳκῶν τε καὶ Μακεδόνων πόλεις ἀφηνιάσαι δρῶσι Λατίνων κράτους, θεοῦ συνάρσει καὶ Μυσῶν συνεργίᾳ
7360πολλοὺς Ἰταλῶν παραπέμψαντες μόρῳ, μάλιστ’ ἐνοίκους τῶν Διδύμων τειχέων, οὓς δ’ αὖ φυγάδας εἰς πόλιν δεδρακότες. καὶ τοῦτο τοὖργον Λατινικῆς κακίας ἐλευθέραν ἔδρασε πᾶσαν τὴν ἕω,
7365πρὸς κατεπεῖγον Ἰταλῶν ὡρμημένων, καὶ σφᾶς φρονεῖν μέτρια τίθησι τέως τοὺς Ἑλλάδα νῆσόν τε Πέλοπος ξένην ὅπλοις ἑλόντας καὶ κατωφρυωμένους. Πλὴν Ἀδριανοῦ Διδυμότειχον πόλεις
7370κάλλιστα κρατύναντες Αὐσόνων στῖφος κατεῖχον αὐτάς, συμμαχούντων καὶ Βλάχων.
Ἰωάννης δὲ συντεταχὼς δυνάμεις καὶ συμμαχίδας ἐκ Σκυθῶν μυριάδας σπουδὴν ἐτίθει Λατίνους λεληθέναι.298
7375ἐπεὶ δ’ ἐπανάστασιν Αὐσόνων μάθοι ἄναξ Ἰταλῶν Βαλδουῗνος καὶ δρᾶμα, στέλλει στρατιὰν πρὸς πόλεις ἀποστάσας, ἣ συνέσχε Τζουρουλὸν σὺν Βιζύῃ καὶ ταύτας ὑπέταξε Λατίνων κράτει.
7380ἀνδρῶν κενὴν δ’ εὕρηκε τὴν Ἀρκαδίου ῥυηφενῶν τε καὶ περιόπτων γένει· ὅμως ἐνόντες ἐκχυθέντες τῆς πύλης καὶ συμπλακέντες Ἰταλοῖς κατὰ μάχην, τραπέντες ἀπώλοντο πάντες τῷ ξίφει,
7385φειδὼ Λατίνων οὐδενῶν εἰληφότων. ἀλλ’ οὐδ’ ὁσίας τῶνδ’ ἔτυχέ τις ὅλως. ἡ δ’ αὖ γε λοιπὴ στρατιὰ τῶν Λατίνων, ἧς Βαλδουῗνος ἡγεμὼν ὑπῆν ἄναξ, Ὀρεστιάδα καταλαβοῦσα πόλιν,
7390ἐκεῖθί που χάρακα βαλοῦσα μένει, ταύτην ἑλεῖν σπεύδουσα παντὶ τῷ τρόπῳ. πρεσβεύεται γοῦν ἡ κακουμένη πόλις πρὸς Ἰωάννην τὸν κρατοῦντα Βουλγάρων, τὴν δυνατὴν σύναρσιν ἐξαιτουμένη
7395ἐπικρεμαμένου τε κινδύνου λύσιν· ὁ δ’ ἀσμένως δέδεκτο πρεσβείας λόγους, καὶ συμμαχικὸν Σκυθικὸν λαβὼν στῖφος, ἐπεισπεπαικὼς Ἰταλῶν στρατῷ λάθρα,
τοῦτον τροποῦται καὶ νικᾷ κατὰ κράτος·299

(7400)

ζωγρεῖ τε καὶ σφῶν κράτορα Βαλδουῗνον, κομῶντα πολλαῖς ἀρετῶν νεανίαν, μάλιστα πασῶν σωφροσύνῃ καὶ δίκῃ, ὡς φθὰς προϊστόρησεν ἀνόπιν λόγος. ὅνπερ καθείρξας μακρὸν ἐν τῷ Τρινόβῳ
7405δράσας τε δεινὰ μυρία κακοτρόπως, πέρας καθυπέβαλεν οἰκτρῷ θανάτῳ κατ’ ἠλιβάτων κατακρημνίσας τόπων. Μεθ’ ὃν κραταρχεῖ Λατίνων τῶν ἐν πόλει κλῆσιν Ἐρρῆς, σύναιμος ὢν Βαλδουΐνου,
7410ἀνὴρ ἱλαρός, εὐμενὴς ὑπηκόοις, πρὸς δὲ στρατηγὸς εὐσθενὴς τολμητίας, ὀξύρροπός τε πρὸς μάχας ἀντιπάλων καὶ στρατιώτας γεννάδας ῥωμαλέους, Ἕλληνας ἄνδρας, συντεταγμένους ἄγων,
7415ἐπίλεκτον φάλαγγα καὶ νικηφόρον. οὗτος μάχης αἴτιος ὄφθη πολλάκις τῶν Αὐσόνων ἄνακτι τῷ Λασκαρίῳ, καὶ σφῶν παρεστήσατο χώρας καὶ πόλεις πλήθει στρατιᾶς καὶ ψυχῆς προθυμίᾳ,
7420Λεντιανά τε Ποιμανηνὸν τὰς πόλεις καὶ τὰς Ὀχυρὰς καταπορθήσας μάχῃ· καθ’ ἣν τριὰς ὄλωλεν ἀνδρῶν τῷ ξίφει πανευγενῶν τε καὶ περιόπτων βίῳ, Δερμοκαΐτης ἡγεμὼν στρατευμάτων,
7425Παλαιολόγων Ἀνδρόνικος ἐκ γένους,
γαμβρὸς κρατοῦντος εἰς Εἰρήνην τυγχάνων τὴν πρωτόπαιδα φιλτάτην θυγατέρων, πρὸς τοῖσδε τοῦδε καὶ φίλων εἷς συγγόνων. Ἐρρῆ κρατοῦντος τοῦδε τῆς Κωνσταντίνου300
7430Πελάγιός τις ἀρχιθύτης Λατίνων, θερμουργὸς ἀνήρ, ὑπερόπτης τῶν νόμων, πρὸς πάπα πεμφθεὶς εἰς πόλιν βασιλίδα ὡς ποιμενάρχης καὶ λεγάτος τοῦ πάπα, ἐνημμένος δίκαια τοῦ πεπομφότος,
7435πάντας θυηπόλους τε καὶ μονοτρόπους οἰκήτορας ἔδρασε τῆς Κωνσταντίνου πάνδεινα κακὰ καὶ καθείρξεις ἀτόπους χάριν ἐθῶν τε δογμάτων ἀμφιβόλων· ὃ δὴ λύπην ἤνεγκεν ἀστοῖς καὶ βάρος,
7440μάλιστα τοῖς προύχουσι καὶ τοῖς ἐν τέλει, οἳ πρὸς τὸν Ἐρρῆν τὸν κρατοῦντ’ ἀφιγμένοι ᾐτοῦντο λύσιν δυσχερῶν τοῖς φυλέταις, καὶ τάδ’ ἐπιλέγοντες ἐν παρρησίᾳ, ὡς πρὶν μὲν ἡμεῖς ἀλλοδαπῆς ἐκ φύτλης
7445φύντες, βασιλεῦ, καὶ νομῆς ἐλευθέρας, ἄλλοις τ’ ἐθίμοις παρ’ ὑμᾶς κεχρημένοι, σοῦ πλὴν ἑκόντες ὑπετάγημεν κράτει, καὶ σωματικὴν ἐκτίνειν ὑπουργίαν, οὐ πνευματικὴν ψυχικὴν κοινωνίαν

(7450)

ἡμᾶς παρεσχήκαμεν αὐτούς σοι τάχα.
ἢ γοῦν τὰ δεινὰ λῦσον ἡμῖν εὐθέως, ἢ χειρὸς ἀπόλυσον ὡς ἐλευθέρους παλινδρομῆσαι πρὸς νομὰς τῶν Αὐσόνων. ταῦτα βασιλεὺς εὐμενῶς δεδεγμένος,301
7455καὶ Πελαγίου μὴ θέλοντος λεγάτου, τὴν συμφορὰν λέλυκε τοῖς καθειργμένοις, δεσμώτας ἀφεὶς καὶ νεὼς βατοὺς ὅλοις. Ταῦτα μὲν οὕτω συμβέβηκεν ἐν πόλει· εἶμι δὲ λοιπὸν πρὸς κρατοῦντας Αὐσόνων,
7460καὶ τὰ κατὰ σφᾶς ἱστορήσω τῷ λόγῳ. Ὡς οὖν ἑάλω τοῖς Ἰταλοῖς ἡ πόλις, Θεόδωρος μὲν ὁ Λάσκαρις τοὐπίκλην, ὃν γαμβρὸν ἐγνώρισε κρατοῦντος λόγος, ἀπῆρε προφθὰς τῆσδε σὺν ὁμοζύγῳ,
7465καὶ καταλαβὼν τὴν Νικαέων πόλιν ὁμευνέτιν φίλτατα τῇδ’ ἐνεισάγει, αὐτὸς δὲ Προῦσαν χωρία τε τὰ πέριξ περιπολῶν ἄλλας τε κώμας καὶ πόλεις τῷδ’ εὐνοεῖν ἔπειθε τάσδε τοῖς λόγοις
7470καὶ τόνδ’ ἔχειν ἄνακτα δεσπότην μόνον. καὶ τῶν κατὰ νοῦν οὐδ’ ὅλως ἁμαρτάνει· πολλοῦ γὰρ οὔπω παραδραμόντος χρόνου καθίσταται δὴ βασιλεὺς αὐτοκράτωρ πρὸς ποιμενάρχου Μιχαὴλ Βυζαντίδος
7475ἄρτι λαβόντος τὴν λεῶ προεδρίαν, τῇ βασιλικῇ ταινιωθεὶς ταινίᾳ. Λάσκαρις οὕτως βασιλεὺς δεδειγμένος,
σφόδρ’ ἀρρενωπῶς πραγμάτων κραταρχίας ἢ μᾶλλον εἰπεῖν βασιλικῶς ἡμμένος302
7480ταύτην διεῖπεν, ἀντέχων πρὸς κινδύνους μάχας τε δεινὰς τὰς πρὸς ἐχθροὺς Λατίνους, ἄναξ ἀγαθὸς καὶ στρατηγὸς γεννάδας, ὀξύρροπός τε πρὸς μάχας καὶ κινδύνους, ὑπερμαχῶν κράτιστα τῆς κραταρχίας,
7485ἀπορραπίζων ὡς ἐνῆν ποίμνης λύκους, φρικτὸς μὲν ἐχθροῖς, ἥμερος δ’ ὑπηκόοις, μικρὸς τὸ σῶμα, πλὴν μαχητὴς ἐν μάχαις, ἀεὶ στρατεύων, κατ’ ἐχθρῶν κινῶν δόρυ, αὔξων πλατύνων τοὺς ὅρους τῶν Αὐσόνων
7490καὶ Ῥωμαΐδος ἀναλαμβάνων πόλεις, ἐλευθερῶν τε τάσδε τῆς τυραννίδος ὅπλοις στρατηγίαις τε καὶ μάχης νόμῳ, φίλοικτος, εὐέντευκτος, εὔσπλαγχνος πάνυ, μεταδοτικός, φιλοδωρίας χάρις,
7495καθειμένον γένειον εἰς μέγα φέρων, φοξός, μελάγχρους μετρίως, οὐ πρὸς βάθος, ἔρωτος ἥττων, ἀφροδισίων, χόλου, μακροὺς ἀνατλὰς κινδύνους καὶ καμάτους ἐν ταῖς κατ’ ἐχθρῶν δυσμάχους ἀγωνίαις

(7500)

χάριν γε κοινῶν πραγμάτων ὑπηκόων· ᾧ τῶνδ’ ὀφείλει πᾶς τις ἐκτίνειν χάριν, καὶ πάλιν οἷς εὖ ἀναθηλῆσαι κράτος
ἤδη μαρανθὲν Αὐσόνων ἀπειργάκει. Τούτῳ κραταρχήσαντι φροντὶς μυρία303
7505ἐκ τῆς ἑῴας ἐξελάσαι Λατίνους καὶ Ῥωμαϊκῷ τήνδ’ ὑποκλῖναι κράτει, ἐπεὶ Λατῖνοι κωλυσόντων τῇ σπάνει οὐ χώρας ἐκράτησαν ἑσπέρας μόνον, ἀλλά γε μικροῦ καὶ μερῶν πάσης ἕω·
7510καὶ γὰρ κατέσχον Βιθυνῶν ἅπαν θέμα, Λεντιανά τε Ποιμαμηνὸν καὶ Βάριν Λοπάδιόν τ’ αὖ Ὀχυρὰς καὶ τὰ πέριξ. προῆλθον ἄχρις Ἀτραμυττίου τόπων, καὶ πάνθ’ ἁπλῶς πάραλα χωρία πόλεις
7515αὑτοῖς καθυπέταξαν ἐσκυλευκότες. οὐχ ἧττον ὑπέθραττον ἄνακτα πάλιν αἱ κατὰ χώρους Αὐσόνων τυραννίδες· αὐτίκα καὶ γὰρ τοῦ Σαμψὼν πολιχνίου σὺν τοῖς προσοίκοις ἦρχε τοὐπίκλην Σάβας,
7520καὶ Μωροθεόδωρος Φιλαδελφείας, Δαβὶδ Κομνηνὸς Παφλαγονίας ὅλης, Ἀλεξίου σύναιμος ὢν τοῦ πρὸ χρόνων κατατυραννήσαντος Τραπεζουντίων, ὅστις ἐπωνόμαστο Κομνηνὸς μέγας·
7525κατηγέτην ἄμφω δὲ σειρὰν τοῦ γένους ἐξ Ἀνδρονίκου τοῦ βεβασιλευκότος, ἐκ τοῦδε παιδὸς Μανουὴλ πεφυκότες. ἀλλ’ εὐχερῶς μὲν Θεόδωρόν τε Σάβαν
ἄναξ μετῆλθε τῇ θεοῦ συμμαχίᾳ,304
7530κἀντεῦθεν ὦπτο Κελβιανοῦ δεσπότης, Φιλαδελφείας Μαιάνδρου Νεοκάστρων. καὶ Παφλαγονίας δὲ κρατεῖ τῷ χρόνῳ, καταπαλαίσας Κομνηνὸν Δαβὶδ μάχῃ· ὅθεν παρεστήσατο σὺν Ἡρακλείᾳ
7535Ἀμάστριδα Κύτωρον Κρῶμναν τὰς πόλεις πρὸς τοῖς πέριξ ἅπασι καὶ πολιχνίοις, καὶ κατεκυρίευσε καὶ Παφλαγόνων. Πέρσας δ’ Ἰταλοὺς ταῖς καθ’ ἡμέραν μάχαις οὐκ εὐχερῶς μέν, ἐτροποῦτο δ’ οὖν ὅμως
7540σθένει θεϊκῷ συμμαχούμενος τάχα. Παρέσχε δ’ αὐτῷ πράγματα δυσθυμίας ὁ φυγὰς Ἀλέξιος Αὐσόνων ἄναξ, ὢν πενθερὸς τούτου γε τοῦ βασιλέως· οὗτος γὰρ οὗτος ἐκπεσὼν κραταρχίας,
7545καθάπερ ἱστόρησε φθάσας μοι λόγος, ἀλώμενος πέφθακε Θεσσαλονίκην, καὶ πρὸς Μαρίαν Ἀλαμανῶν ἐκ γένους, ἣ πρὶν συνῴκει συγγόνῳ Ἰσακίῳ, μαρκεσίῳ δὲ τηνικαῦθ’ ὡμευνέτει,

(7550)

ἄριστα δεχθεὶς καὶ φιλοφρόνως πάνυ, ἐκεῖσε διέτριβε σὺν τῇ συζύγῳ. ὡς δ’ αὖ ἀνασείων τὴν πόλιν ἐφωράθη, ἅμα γυναικὶ καὶ τέκνοις ἀπηλάθη, καὶ πρὸς τυραννεύοντα τῶν Κορινθίων
7555Σγουρὸν βαδίσας πρὸς γάμου κοινωνίαν τούτῳ κατηγγύησε τὴν θυγατέρα. κἀκεῖθεν ἀπέπλευσε πρὸς Αἰτωλίαν πρὸς τὸν κρατοῦντα Μιχαὴλ ταύτης τότε, πρὸς δ’ αὖ παλαιᾶς Ἠπείρου κεκλημένης,305
7560πρωτεξάδελφον συγγενῆ πέλοντά οἱ. ἁλίσκεται δὲ πειραταῖς Λογγιβάρδοις, ἀπεμπολεῖται πρὸς Μιχαὴλ χρυσίου. ἐφ’ ἱκανὸν γοῦν ἐνδιατετριφότος τοῖς τοῦ Μιχαὴλ χωρίοις Ἀλεξίου,
7565θνήσκει βασιλὶς Εὐφροσύνη πρὸς νόσου, καὶ θάπτεται δὴ τῷ πολιχνίῳ Ἄρτης· αὐτὸς δ’ ἀπέπλει πρὸς πόλιν τὴν Ἀττάλου, ἔνθα πεφθακὼς τῷ κρατοῦντι Περσίδος Ἰαθατίνῃ προσδέδεκτο γνησίως,
7570ὃν αὐτὸς ἐκφεύγοντα τἀδελφοῦ χέρας καὶ πρὸς πόλιν ἥκοντα πρὶν δεδεγμένος θετὸν κατωνόμασε παῖδα βαπτίσας, καί οἱ συνεξῄει γε τῆς Κωνσταντίνου. ἔπειτ’ ἐκεῖθεν ἀποδρὰς οὐκ οἶδ’ ὅπως,
7575παλινδρομήσας εὐχερῶς πρὸς πατρίδα Ἰκονίου δέδεικτο σουλτὰν Περσάναξ, καὶ τηνικαῦτα δυστυχοῦντ’ Ἀλεξίῳ ὤφθη παρηγόρημα καὶ σωτηρία. οὗτός γε τοίνυν ἱκέτῃ τίνων χάριν
7580πρεσβεύεται δὴ πρὸς νέον στεφηφόρον, καὶ παραχωρῆσαί γε τῆς κραταρχίας
τῷ πρὶν κρατοῦντι πενθερῷ παρηγγύα· εἶτ’ ἐκστρατεύσας καὶ κατὰ Ῥωμαΐδος μετὰ στρατιᾶς δυσαριθμήτου μάλα,306
7585ἄγων μετ’ αὐτοῦ καὶ κρατοῦντα φυγάδα, τὴν Ἀντιόχου καταλαμβάνει πόλιν τὴν πρὸς Μαιάνδρῳ τῷ ποταμῷ κειμένην. ἀλλ’ οὐδ’ ὁ κρατῶν τῶν καθ’ αὑτὸν ἠμέλει, ἀλλὰ προσοῦσαν στρατιὰν συναλίσας,
7590ἐλπίδας ἐξάψας τε Χριστοῦ δεσπότου, ἐπὶ σουλτάνον ἴεται θαρραλέως. συρρήξεως γοῦν συμβολῆς τε συμβάσης τὸ πλεῖστον ἠφάνιστο τῶν στρατευμάτων ἄνακτος, ὂν μάλιστα Λατίνων γένους,
7595ἔργ’ ἀρεϊκὰ καρτερὰ δεδειγμένον· Ῥωμαϊκὴ δ’ ἔφευγεν ἀκόσμως φάλαγξ, ταύτης μενόντων μετρίων κατὰ μάχην ἀγωνίας τέρμα τε πᾶν σκοπουμένων. οὕτω δὲ νίκης μειδιώσης βαρβάροις,

(7600)

ἄνω θέων κάτω τε σουλτὰν ἱππότης ἀναδιφῶν ἦν τὸν κρατάρχην Αὐσόνων· καὶ τόνδε καθ’ ὅμιλον εὑρὼν ἱππότην, ῥώμῃ πεποιθὼς καὶ σθένει βραχιόνων, πλήττει κορύνῃ κατὰ κάρας αὐτίκα,
7605καὶ κατὰ γῆν βέβληκε ῥίψας ἐκ δίφρου, πλησθέντα τύψει συστροφῆς τε καὶ σκότους. ἐν χρῷ δὲ κινδύνου γε τῇδε τυγχάνων, αἴφνης ἑαυτὸν ἀναλαβὼν ὁ κράτωρ
πλησθείς τε θείας ἐξ ἐπιπνοίας σθένους,307
7610σταθεὶς ἐπὶ πόδας τε γενναίως μάλα, σπάθην τ’ ἐρύσας κουλεοῦ, τέμνει πόδας θηλείας ἵππου Περσάνακτος εὐψύχως, καὶ τόνδε χαμαὶ κατέβαλεν ὑψόθεν. εἶτ’ ἐξαπίνης, μηδενὸς πῶς εἰδότος,
7615σουλτὰν κάραν τέτμητο τὴν μιαιφόνον, καὶ λοιπὸν ἠνέγκατο τὴν νίκην κράτωρ. τουτὶ τροπαιούχημα τὸν βασιλέα ποιεῖ μὲν ἐχθροῖς βαρβάροις φρικαλέον, ἡδὺν ὑπηκόοις δὲ καὶ πεφιλμένον·
7620πρὸς τοῖσδ’ ἱκανῆς ἐμπιμπλᾷ θυμηδίας καὶ λήματος θάρσους τε τούτους εἰκότως. ἐντεῦθεν ἐσπείσατο Ῥωμαίων κράτει ἡ πρὶν ἀλαζὼν Περσικὴ χώρα πρόφρων, καὶ λοιπὸν ἐσχόλαζε Ῥωμαίων κράτωρ
7625ταῖς πρὸς Λατίνων συμπλοκαῖς τε καὶ μάχαις. καὶ πενθερὸν δὲ προσλαβὼν ἐκ τῆς μάχης, τιμήσας εἰκότα τε καὶ παρ’ ἐλπίδα, ἀπαγαγὼν δὲ πρὸς πόλιν Νικαέων καὶ παράσημα τοῦ κράτους ἀπεκδύσας,
7630μονῇ διάγειν Ὑακίνθου προσνέμει, ἔνθα θανὼν ἔτυχε ταφῆς ἐντίμου. Ταῦτα μὲν οὕτῳ συνέβη Λασκαρίῳ· νῦν βούλεται λόγος δεδηλῶσθαι πάλιν περὶ Μιχαὴλ ἀγγελωνυμουμένου
7635τοῦ πρὶν κυριεύσαντος, ὡς ἔφη λόγος,
παλαιᾶς Ἠπείρου τε σὺν Αἰτωλίᾳ. Τούτῳ τριὰς ὑπῆρχε συγγόνων φίλη, Μανουὴλ Θεόδωρος καὶ Κωνσταντῖνος, ἀφ’ ὧν ὁ Θεόδωρος ἐν Νικαέων308
7640παρὰ βασιλεῖ διέτριβεν Αὐσόνων· ἐπεὶ δὲ παιδὸς γνησίου διαδόχου ἀρχῆς Μιχαὴλ ἰδίας οὐκ εὐπόρει (ὁ γὰρ παρ’ αὐτῷ Μιχαὴλ κεκλημένος νόθος τις ὑπῆν ἐκ παρανόμων γάμων),
7645δεῖται κρατοῦντος τοῦ Θεοδώρου πέρι, ἵνα παρ’ αὐτὸν ἀφεθεὶς καταλάβῃ. πεισθεὶς ἄναξ πέπομφε τοῦτον εὐθέως, πίστεις ἐνόρκους βασιλεῖ δεδωκότα ἦ μὴν φυλάξειν εὐνοϊκὴν οἱ σχέσιν

(7650)

καὶ πίστιν ἀνόθευτον εἰς τέλος βίου, αὐτῷ τε δήπου καὶ διαδόχοις κράτους. οὕτως ἐπιστὰς Θεόδωρος ἑσπέρᾳ συνῆν ἀδελφῷ Μιχαήλ, ὡς ἂν ἔφην, Αἰτωλίας ἄρχοντι καὶ τῆς Ἠπείρου.
7655ἐπεὶ δ’ ἀπηνῶς Μιχαὴλ σφαγεὶς ξίφει πρὸς ἀνδρὸς οὕτω Ῥωμαίου κεκλημένου, νυκτὸς καθεύδων ἐν Βελλεγράδων ὅροις, ἐξαπίνης λέλοιπε τόνδε τὸν βίον, ἀρχὴν ἀδελφοῦ Θεόδωρος λαμβάνει,
7660ἀνὴρ στρατηγός, εὐσθενὴς καὶ γεννάδας, γίγας βριαρόχειρ τις, ὀξὺς ἐν μάχαις· ὃς παραλαβὼν συγγόνου κληρουχίαν
ἀρχήν τε μικρὰν εὐόριστον καθάπαξ, ηὔξησεν ἐπλάτυνε ταύτης τοὺς ὅρους,309
7665ἐκ Βουλγάρων γῆς, Ἰταλικῶν ἀστέων Ἰλλυριῶν τε καὶ Τριβαλῶν χωρίων ταύτην ἐπαύξων εὐρύνων μεγαλύνων. ἔθηκε καὶ γὰρ ὑφ’ ἑαυτόν, ὡς ἔπος, Ἀχρίδα καὶ Πρίλαπον, Πελαγονίαν
7670σὺν τοῖς πέριξ ἅπασι χωρίοις τόποις· κρατεῖ Θεσσαλίας τε σὺν Ἀχαΐᾳ, Μακεδονίας καὶ μέρους τινὸς Θρᾴκης· αἱρεῖ Δαλματίαν τε σὺν Ἐπιδάμνῳ, Ἰλλυρίδα γῆν, Ἀλβανοὺς ὀριτρόφους.
7675εὐρὺ δέ οἱ τίθησι μᾶλλον τὸ κλέος ἡ κατὰ Πέτρου Λατίνου λαμπρὰ νίκη. γαμβρὸς γὰρ οὗτος εἰς ἀδελφὴν τυγχάνων Ἐρρῆ Βαλδουΐνου τε τῶν βασιλέων, πρὸς πάπα χρισθεὶς εἰς κρατάρχην Λατίνων
7680Ἐρρῆ θανόντος εἰς Βύζαντος ἐστάλη, εἰς Ἐπιδαμνίων δὲ κατάρας πόλιν δι’ Ἀλβανῶν ἔσπευδε τὴν Κωνσταντίνου μετὰ στρατιᾶς καταλαβεῖν εὐόπλου· ἀλλὰ προφθάσας Θεόδωρος γεννάδας
7685τοῦτον τροποῦται καὶ νικᾷ κατὰ κράτος, αὐτόν τε καὶ στράτευμα δοὺς ἄρδην ξίφει. πρὸς τοῖσδε Δυρράχιον αἱρεῖ τὴν πόλιν, καὶ στρατιὰν μὲν ἐμπιμπλᾷ λείας σκύλων, αὐτὸς δὲ βασίλειον εἴληφε στέφος,
7690Πέτρου πεσόντος κατὰ μάχην, ὡς ἔφην. οὗτος πλατύνας εὐτυχῶς ἀρχῆς ὅρους, ταῖς ἀλλεπαλλήλοις τε κεπφωθεὶς νίκαις, ἐν οἷς ὑπῆρχε προσμένειν οὐκ ἠγάπα, ἀλλὰ φρονεῖ μέγα τι καὶ παρ’ ἀξίαν.310
7695φημίζεται γοῦν βασιλεὺς αὐτοκράτωρ τῶν ὧν κατῆρχεν ἀστέων καὶ χωρίων, στεφθεὶς κεφαλὴν βασιλικῇ ταινίᾳ παρ’ ἀρχιθύτου Βουλγάρων Δημητρίου. θεὸς δ’ ἐπευδόκησε τούτοις οὐδ’ ὅλως·

(7700)

μισεῖ γὰρ ὄντως ὑπερηφάνους φύσεις. ὅθεν δίκην δέδωκεν ὕστερον θράσους, σβέσιν ὑποστὰς τοῦ φάους τῶν ὀμμάτων. Κατὰ μάχην οὕτω δὲ κτανθέντος Πέτρου, παισί τ’ ἐπὶ τέτρασι λιπόντος βίον,
7705Ῥομπέρτῳ Φιλίππῳ τε καὶ Βαλδουΐνῳ, πρὸς τῇδε μιᾷ θυγατρὶ τῇ Μαρίᾳ, τούτων κραταρχεῖ Ῥομπέρτος Βυζαντίδος πράγμασι κοινοῖς μαλακῶς κεχρημένος, μετ’ Ἐρρῆν κατάρξαντα τὸν τεθνηκότα,
7710ἀνδρεῖον ἄνδρα καὶ πάνυ ῥωμαλέον. εἶτα μετ’ αὐτὸν σύγγονος Βαλδουῗνος, μέτριος ἀνήρ, σωφρονικός, χαρίεις, ἐφ’ οὗ κρατοῦντος ἡ Κωνσταντίνου πόλις ἐπανεσώθη Ῥωμαίων κραταρχίᾳ.
7715ἡ δ’ αὖ Μαρία πρὸς γάμου κοινωνίαν
τῷ Λασκαρίῳ βασιλεῖ συνεζύγη, πρώτης γυναικὸς ἐκλελοιπυίας βίον, τῆς δ’ ἐκ Κιλίκων δευτέρας εἰς πατρίδα διά τι μῖσος ἀποπεμφθείσης πάλιν.311
7720οὗτος γυναικάδελφον αὐτοῦ Ῥομπέρτον εἰς Εὐδοκίαν τὴν τρίτην θυγατέρων σπεύδων ἀγαγεῖν γαμβρὸν ἀθέσμῳ τρόπῳ, ἔριν ἐνῆκε ποιμενάρχῃ τῷ τότε, τῷ φιλοσόφῳ Μανουὴλ κεκλημένῳ,
7725μὴ συγκατανεύοντι τῷδε τῷ γάμῳ. θεὸς δὲ λύει τὴν ἀθεσμογαμίαν, πρὶν ἢ γενέσθαι τήνδε, τοῦ βασιλέως βίον τὸν ἀνθρώπινον ἐκλελοιπότος. Ἔτι κραταρχοῦντί γε τῷ Λασκαρίῳ
7730πράγματα πολλὰ καὶ μακρὰς ἀγωνίας Ἐρρῆς παρεῖχεν ὁ κρατῶν Βυζαντίδος, τιθεὶς ὑφ’ αὑτὸν Ῥωμαϊκὰ χωρία λεηλατῶν τε καὶ κατατρέχων πόλεις· δραστήριος γὰρ καὶ σθεναρὸς ὢν χέρας
7735καὶ πρὸς μάχας ἕτοιμος, ἄντικρυς Ἄρης, τὰ Ῥωμαϊκὰ δ’ ἠσθενηκότα βλέπων, καὶ μᾶλλον ἀφ’ οὗ σουλτάνου κατισχύσας Λάσκαρις ἄναξ ἀπέβαλεν ἱππότας ἄνδρας Ἰταλοὺς ἀρεϊκοὺς γεννάδας,
7740συχνῶς ἐπεστράτευε Ῥωμαίων ὅροις, τῶν κωλυσόντων οὐδενῶν ὁρωμένων, παρὰ τοσοῦτον τοῦ θράσους ἀφιγμένος
ὡς καταδραμεῖν καὶ μέχρις Ἰωνίας λεηλατοῦντα τὰ μεταξὺ χωρία,312
7745δῃοῦντ’ ἀφανίζοντα τῆς μάχης νόμῳ, σκηνάς τε πῆξαι κατὰ χῶρον Νυμφαίου, εἶθ’ ὑπονοστήσαντα τὴν πόλιν φθάσαι. ταῦτ’ ἄρα Λασκάριος Ἐρρῇ συνέβη· εἰς σπονδὰς ἀμφοῖν συμβάσεις τ’ ἀφιγμένων

(7750)

αἱ συμβιβάσεις τάδε καὶ συμφωνίαι, ὡς ἂν Ὀχυρὰν τὴν πόλιν καὶ τὰ πέριξ, τὰ κατ’ ὄρος τ’ αὖ τοῦ Κυμινᾶ χωρία, τυγχάνον ἀγχοῦ φρουρίου λελεγμένου, φῦλον κατάσχῃ καὶ νέμηται Λατίνων·
7755Κάλαμος ἡ κώμη δέ, παρ’ οὗ τὸ κλίμα τῶν Νεοκάστρων τὴν καταρχὴν λαμβάνει, ἔρημος ἀοίκητος ᾖ τε καὶ μένῃ. τὰ δ’ ἀπὸ τοῦδε καθ’ ἕω νενευκότα (Νεόκαστρα ταῦτ’ ἔστι, Πέργαμος πόλις
7760Κελβιανόν τε καὶ Χλιαρὰ καὶ Σμύρνα) σὺν τοῖς κατ’ εὐθὺ κειμένοις καὶ πλαγίως ἅπαντ’ ἀνεῖται βασιλεῖ Λασκαρίῳ. Πρόθυμον ὁρμᾷ καὶ τὰ παρὰ Βουλγάρων ἐπεισπεσόντα Ῥωμαΐδι τῷ τότε
7765τῆς ἱστορίας παραδοῦναι τῷ λόγῳ. Καὶ πρὶν μέν, εὖ ἔχοντος Αὐσόνων κράτους, πολλῶν κακῶν αἴτιον ἔθνος Βουλγάρων ὑπῆρξε Ῥωμαίοις τε καὶ κραταρχίᾳ.
Ἰσάκιον γὰρ ἀγγελώνυμον πάλαι313
7770κατὰ Βερρόην ἐκνικᾷ κατὰ κράτος, ὥστε πρὸς ἄλλοις καὶ σεβάσμιον ξύλον σταυροῦ διαρπάσαντας αὐτοὺς κερδᾶναι, ὃν Αὐσόνων ἄνακτες ἐχθρῶν ἐν μάχαις ἡγήτορ’ εἶχον καὶ τρόπαιον καὶ σθένος,
7775ἀμήχανον κάλλος τε καὶ ποικιλίαν, χρυσῷ τιμαλφέσι τε λίθοις μαργάροις καὶ τεχνικαῖς χάρισιν ὡραϊσμένον, τούτου μέσον φέροντα τιμίου ξύλου ᾧ σωματικῶς προσπαγεὶς ὁ δεσπότης
7780Χριστὸς καθηγίασεν αἵματι τόδε, θήκας τ’ ἐφεξῆς ἐξ ἑκατέρου μέρους χρυσοῦ τεχνίτῃ προσφυῶς εἰργασμένας, ἐν αἷς προσῆν λείψανα Χριστοῦ μαρτύρων καὶ μητρανάνδρου παρθένου σεπτὸν γάλα,
7785τεμάχιον ζώνης τε τῆσδε τιμίας, καὶ πλεῖστα τιμήεντα καὶ θαυμαστέα. καὶ τῷ μετ’ αὐτὸν παραλαβόντι κράτος Ἀλεξίῳ γε κομνηναγγελωνύμῳ πολλοὺς ἀγῶνας προυξένησαν καὶ μάχας.
7790ἄρτι δ’ ἁλούσης Ἰταλοῖς Βυζαντίδος καὶ τοῦ κατ’ αὐτὴν καταλυθέντος κράτους, ὁ κυριεύων Βουλγάρων Ἰωάννης, σκαιός τις ἀνὴρ καὶ φιλαίματος κύων, Ἀζὰν Πέτρου σύναιμος ὢν ἀλαστόρων,
7795ἐν Ἀδριανοῦ Λατίνοις σκηνουμένοις καὶ τήνδ’ ἑλεῖν σπεύδουσι παντὶ τρόπῳ ἐπιστρατεύει σὺν στρατιᾷ Σκυθίδι, καὶ κατὰ κράτος ἐκνικᾷ σφᾶς τοῖς ὅπλοις, ὡς καὶ κρατάρχην σφῶν ἀνεζωγρηκέναι314

(7800)

τὸν Βαλδουῗνον, ὡς ἀνόπιν ἐρρέθη. ἐπεὶ δ’ ἑλεῖν ἔσπευδεν Ὀρεστιάδα καὶ τοῖς ὑπ’ αὐτὸν ὑπαγαγεῖν φρουρίοις, ἀλλ’ ἦν χανὼν ἄντικρυς ὡς λύκος μάτην· ἐντεῦθεν οἷον ἐκμανεὶς ὁ μαινόλης
7805καὶ κατεπαρθείς, Σεναχηρεὶμ ὡς πάλαι, ἄλλως τε μηδὲν ἐμποδὼν ἔχων ὅλως, Μακεδονίαν καὶ Θρᾴκην κατατρέχει, κώμας ἐρημῶν καὶ κατασκάπτων πόλεις, δῃῶν, σκυλεύων, ἐκ βάθρων ἀνατρέπων.
7810καταστρέφει πρῶτα μὲν Φιλίππου πόλιν, πόλιν περιώνυμον εὐκλεεστάτην. ἔπειτα κατήρειψε τὰς ἄλλας πόλεις, κύδιστον Ἡράκλειαν καὶ Σηλυβρίαν, Ῥαιδεστὸν καὶ Πάνιον σὺν Δαονίῳ,
7815Τραϊανοῦ τε καὶ Μάρωνος τὰς πόλεις, πόλιν Μοσυνόπολιν καὶ τὴν Στάγειραν καὶ πλείστας ἄλλας ἡ βέβηλος καρδία. οὕτως ἐρημῶν καὶ σκυλεύων τὰς πόλεις φθάνει περιώνυμον Θεσσαλονίκην,
7820κἀκεῖ βιαίως τὸν βίον καταστρέφει
πλευρίτιδι μέν, ὡς ἀκούειν ἦν, νόσῳ, ὡς δ’ αὖ κλύειν πέφυκε σαφῶς εἰδότων, ᾧ τίθεται πᾶς, χριστομάρτυρος ξίφει Θεσσαλονίκης προστάτου Δημητρίου.315
7825τούτου δ’ ἀπορρήξαντος ὡς ἔφην βίον, ἀδελφόπαις τις Βορίλας κεκλημένος, Σκυθίδα θείαν γαμετὴν παρανόμως γήμας, ὑπῆρξεν ἐγκρατὴς καὶ Βουλγάρων. Ἀσὰν δὲ παῖδα παιδαγωγός τις λάθρα,
7830νέον κομιδῇ, παραλαβὼν ὡς τάχος πρὸς Σκύθας ἀπήγαγεν εἰς σωτηρίαν. Ἄννα βασιλὶς συζύγῳ Λασκαρίῳ θυγατέρας τέξασα τρεῖς λείπει βίον, Εἰρήνην Μαρίαν τε σὺν Εὐδοκίᾳ.
7835ἀλλὰ Μαρίαν δευτέραν κατὰ γένος εἰς κῆδος ἐξέδωκε ῥηγὸς Παιόνων νύμφην ἐφ’ υἱῷ βασιλεὺς φυτοσπόρος, ἐπανιόντος ἐκ Σιὼν πρὸς πατρίδα· πρώτην δ’ Εἰρήνην ἡρμόσατο πρὸς γάμον
7840Παλαιολόγων ἐκ γένους Ἀνδρονίκῳ, ὃν δεσποτικῆς ἠξίωσεν ἀξίας. τούτου θανόντος, ὡς προφθὰς ἔφη λόγος, ταύτην συνῆψε κατὰ δευτέρους γάμους πλήρει χαρίτων ἀνδρὶ χαριτωνύμῳ
7845Βατάτζῃ, Δουκῶν ἐκ γένους κατηγμένῳ, σχόντι Διδυμότειχον ἄστυ πατρίδα, αὐχοῦντι τιμὴν πρωτοβεστιαρίτου·
ᾧ πενθερὸς λέλοιπε θνήσκων τὸ κράτος, ἐν δ’ Ὑακίνθου τῇ μονῇ τούτου νέκυν,316

(7850)

ἐγγὺς βιώσας πεντήκοντά που χρόνων, ἐξ ὧν ἐβασίλευσεν ὀκτὼ πρὸς δέκα.
ante7852tἸωάννης ὁ Δούκας ἤτοι ὁ Βατάτζης ἔτη λγʹ.
7852 Ἰωάννης οὕτω δὲ τυχὼν τοῦ κράτους εὐθὺς τεταινίωτο παρ’ ἀρχιθύτου τοῦ φιλοσόφου Μανουὴλ κεκλημένου,
7855ὅστις μετὰ Μάξιμον ἔσχε τὸν θρόνον, καὶ λοιπὸν ἐδράξατο τῆς κραταρχίας κοινῶν τε λοιπῶν ἀρρενωπῶς πραγμάτων· ἦν γὰρ στρατηγὸς συνετὸς βουληφόρος, ψυχῆς παραστήματι σὺν εὐτολμίᾳ,
7860ῥώμῃ βραχιόνων τε σώματος σθένει κοσμούμενος μάλιστα, συνέσει πλέον, καὶ καρτερικὸς ἐν μάχαις ἀντιπάλων, ἄναξ ἀγαθὸς καὶ μαχητὴς γεννάδας, εὐεργετικὸς καὶ φίλοικτος εἰσάγαν,
7865ὑπηκόοις μὲν εὐμενὴς ἡδὺς μάλα, ἐχθροῖς δὲ φρικτὸς καὶ δυσάντητος θέα, προκινδυνεύων προφρόνως κληρουχίας, ταμεῖον ὄντως τῶν ἀγαθουργημάτων, ὄντως χαριτώνυμος, ἔνθεος χάρις,
7870αὔξων πλατύνων τοὺς ὅρους Ῥωμαΐδος ὅπλοις στρατηγίαις τε σὺν εὐβουλίαις, συχνῶς στραταρχῶν, καρτερῶν ἐν ταῖς μάχαις,
ἐπανασώζων τὰς πόλεις Ῥωμαΐδι γνώσει λόγῳ πράγματι καὶ πείρᾳ μάχης,317
7875ἃς ὑφ’ ἑαυτοὺς ὑπέταξαν Λατῖνοι τῶν Αὐσόνων τ’ αὖ οὐ καλῶς ἀποστάται, προσηνὲς εὐέντευκτον ἦθος δεικνύων, μέτριος, εὐθύς, εὐπρόσιτος, χαρίεις, τιμῶν μοναχοὺς καὶ θεοῦ θυηπόλους.
7880ἴσα προσεῖχε δ’ ἀγγέλοις ἀρχιθύταις, ἐκκλησίας ἔθιμα μὴ παρατρέπων, ἀποστολικῶν δογμάτων ἐπαινέτης καὶ τῶν πατρικῶν καὶ νόμων τῶν κειμένων, γνώμην μεγαλόψυχον ἐν καλοῖς ἔχων.
7885δεῖγμά τι σαφὲς τῆς μεγαλοδωρίας, μονὴ περιθρύλητος ἡ τῶν Σωσάνδρων, ἢ μᾶλλον εἰπεῖν θαῦμα τῆς οἰκουμένης. πλὴν εἶχε μικρὸν συσκιάζον βραχέως τῶν ἀρετῶν ἥλιον αὐτοῦ τι νέφος·
7890ἥττητο βραχὺ τῆς ἐρωτοληψίας. Ὑπῆρχεν αὐτῷ καὶ σύζυγος ὀλβία, Εἰρήνη λαμπρά, βασιλισσῶν τὸ κλέος, μερὶς ἀγαθὴ καὶ φύσις ἐξαισία, βοηθὸς ἀνθάμιλλος εἰς τὰ πρακτέα,
7895ἀνδρεία γυνὴ καὶ θεὸν φοβουμένη, σεμνή, μεγαλόψυχος, ἄλλη Δεβώρα, οὐχ ἧττον ἀνδρὸς διέπουσα τὸ κράτος καὶ συνδιαφέρουσα τῷδε φροντίδας, πανευλαβής τε κοσμία, ξένη φύσις,

(7900)

κέρας Ἀμαλθείας τε σαφῶς ὡς λόγος· ἧς ἔργον ἀμήχανον εἰς κάλλους λόγον εὐτεχνίας τε μαρμάρων ποικιλίας ὁ προδρόμου κάλλιστος ἐν Προύσῃ δόμος, ὃν εἰς σεμνεῖον καθίδρυσεν ἐνθέως318
7905μονοτρόπων εὖ καὶ λατρευτῶν κυρίου. αὕτη λόγων ἔστεργε πατέρας μάλα, μονοτρόπους αὖ καὶ θεοῦ θυηπόλους, καὶ τῶν πενήτων ἦν χορηγέτις ξένη. Τῷδ’ οὐκ ἀνεκτὸν ἦν βλέπειν στεφηφόρῳ
7910τοὺς Ῥωμαϊκοὺς εὐπεριγράπτους ὅρους τὴν ἄμπελόν τε τῆς ὅλης κραταρχίας συσὶ καθάπερ Ἰταλοῖς λωβουμένην· ὅθεν πεποιθὼς συντρίβοντι τὰς μάχας καὶ νικοποιῷ πανσθενουργῷ δεσπότῃ
7915μάχην συνάπτει Λατίνοις φρικαλέαν ἐν Ποιμανηνοῦ χωρίοις κεκλημένου, οὗ ταγματάρχῃ τῶν ἄνω στρατευμάτων νεὼς ἀνεῖται Μιχαὴλ πρωταγγέλῳ. ἡγοῦντο τοίνυν στρατιᾶς μὲν Αὐσόνων
7920ἄλλοι τε πολλοὶ καὶ βασιλεύς, ἐμπρέπων πᾶσιν ἀρίστοις ὡς ἐν ἡρώων ἴλαις τὸ πρὶν Ἀχιλλεύς, ἀπολάμπων τοῖς ὅπλοις καὶ ταῖς κατ’ ἐχθρῶν ἀναδούμενος νίκαις· τοῦ Λατινικοῦ δ’ ἀναριθμήτου στίφους
7925ἄλλοι τε πάλιν καὶ δυὰς ὁμαιμόνων Θεοδώρου Λάσκαρι τοῦ βασιλέως,
οἳ πρὶν ἀποδράσαντες ἐκ βασιλέως τῷ τῶν Ἰταλῶν ὑπεκλίνθησαν κράτει, καὶ τηνικαῦτα κατὰ Ῥωμαίων σφίσι319
7930καὶ συνεμάχουν καὶ συνεκρότουν μάχην. καὶ συρραγείσης ἐξ ἑκατέρου μάχης νίκην ἀπηνέγκατο Ῥωμαίων ἄναξ, κατὰ κράτος δ’ ἥττηντο Λατῖνοι πάλιν. ἔνθα βασιλεὺς ὦπτο ῥηγνύων τρέπων
7935ἐναντίων φάλαγγας ἐνθέῳ σθένει, πᾶσι κελεύων, ἐμπιπλῶν προθυμίας. ἔνοπλος, ἱππότης δὲ λογχίτης ἅμα, ἄνω κάτω θέων τε καὶ περιθέων, ἔβαλλεν ἐχθροὺς τῷ δόρατι καιρίαν,
7940αὐτὸς δι’ αὑτοῦ τὴν μάχην καταρτύων· καὶ σὺν ὀλίγοις, ὡς Γεδεών τις νέος, ἀλλοθρόων ἥττησε τὰς μυριάδας, οὓς μὲν παρανάλωμα μαχαίρας δράσας, οὓς δ’ αἰχμαλώτους ἀπαγαγὼν δεσμίους.
7945ἑλὼν δὲ τυφλοῖ καὶ Λασκαρίους τότε. τουτὶ τροπαιούχημα Λατίνων θράσος ὀφρύν τε καὶ φύσημα συνέστειλέ πως, ὕψωσε Ῥωμαίων δὲ τὴν κραταρχίαν κἀπὶ μέγ’ ἀνήγαγε τῆς εὐτολμίας.

(7950)

Ἄλλη δὲ πάλιν Λατινική τις φάλαγξ Σέρρας κατατρέχουσα τὴν πόλιν τότε, ὄλεθρον ἧτταν φυλετῶν γνοῦσα, τάχος
ἐκεῖθεν ἀπέδρασε σὺν ἀκοσμίᾳ, καλῆς στρατιᾶς Ἀγγέλου Θεοδώρου,320
7955ὃν φθάσας ἱστόρησε τὸ πρόσθεν λόγος, ἐπίθεσιν δείσασα προσδοκωμένην. οὗτος γάρ, ὡς ἔφημεν, ἄρξας ἀστέων Ὀρεστιάδος Σερρῶν Θεσσαλονίκης, ἄλλων πολιχνίων τε καὶ χώρας ὅσης,
7960καὶ βασιλικοῖς ὡραϊσθεὶς συμβόλοις, ἀντίμαχος κράτιστος ἦν τοῖς Λατίνοις, ἀντίθετος δὲ καὶ κραταρχοῦντ’ Αὐσόνων. οὗτος μὲν αὐτὸν ἠξίου μάλ’ ἐνδίκως τῶν δευτερείων ἀπολαύειν τοῦ κράτους
7965καὶ τῶν ὑφ’ αὑτὸν κυριεύειν ἀστέων· αὐτὸς δ’ ἀπρὶξ ἦν τοῦ στέφους δεδραγμένος. προυβάλλετ’ οὐκοῦν δεσπότας παραλόγως καὶ σεβαστοκράτορας καὶ δομεστίκους ὀφφικίων ἄλλα τε καθάπερ κράτωρ.
7970 Ὁ δ’ αὐτοκράτωρ ἐκνικήσας, ὡς ἔφην, τὴν τῶν Ἰταλῶν στρατιὰν κατὰ κράτος, καὶ καθελὼν σφῶν μεγαλόψυχον τῦφον ᾕρει πόλεις χώρας τε ταῖς στρατηγίαις, Λεντιανά τε, Ποιμανηνὸν αὐτίκα,
7975καὶ Βερβενίκον καὶ Χαρίορον πάλιν. πηξάμενος δὲ καὶ νεῶν μακρῶν στόλον παρεῖχε πολλὰ πράγματα τοῖς Λατίνοις, ἐκ γῆς ἐπιὼν καὶ θαλάσσης πολλάκις,
καὶ σφᾶς σκυλεύων καὶ κακῶς δρῶν ὡς σθένος,321
7980καὶ τὰς ὑπ’ αὐτοὺς παραλαμβάνων πόλεις. Μάδυτον εἷλε καὶ πόλιν τὴν Καλλίου σὺν τοῖς πέριξ ἅπασι χωρίοις τόποις. Ταύταις κρατοῦντος ἐμβραδύνοντος μάχαις καττύεταί οἱ παρ’ Ἀνδρονίκου λόχος
7985πρωτεξαδέλφου, Νεστόγγου γε τοὐπίκλην, συνίστορας ἔχοντος ἄνδρας ἐντίμους, Ἰσάκιον σύναιμον Ταρχανιώτην καὶ Συναδηνὸν καὶ Φλαμούλιον μέγαν ἑταιρειάρχην Μακρηνόν, ἄλλο στῖφος·
7990ὃ γνοὺς βασιλεὺς καὶ πυρὶ δοὺς τὸν στόλον πρὸς τὰς Ὀχυρὰς τὴν πόλιν ἀποτρέχει, κἀκεῖ τὸ πρᾶγμα δοὺς ἐτασμῷ καὶ κρίσει ὑπευθύνους εὕρηκε τοὺς εἰρημένους. καὶ Νεστόγγον μὲν σύγγονον πρωτεργάτου
7995καὶ τὸν Μακρηνὸν ἐστέρησεν ὀμμάτων· καθεῖρξεν ἄλλους· τὸν δ’ Ἀνδρόνικον πάλιν εἱρκτῇ παραδίδωσιν ἐν Μαγνησίᾳ, ἀφ’ ἧς ἀποδρὰς ᾤχετ’ εἰς τὴν Περσίδα. ἐκ τοῦδ’ ἑαυτῷ λοιπὸν ὁ στεφηφόρος

(8000)

φρουροὺς περιέστησε καὶ ξιφηφόρους πρὸς φυλακὴν σώματος ἢ σωτηρίαν, ἐλευθερίας τῆς πρὶν ἐκλελησμένος τῆς θ’ ἁπλοϊκῆς βιοτῆς τῆς ἀτέχνου, ἔχων βοηθὸν καὶ συνεργὸν εἰς τόδε
8005κοινωνὸν εὐνῆς καὶ βοηθὸν τοῦ βίου, τὴν ἀρρενωπὸν λῆμα προσκεκτημένην ἦθός τε βασίλειον ἐν τοῖς πρακτέοις Εἰρήνην βασίλισσαν, εἰρήνης δότιν. Ἀσύμφορον κρίναντες αὑτοῖς τυγχάνειν322
8010ἱστᾶν Ἰταλοὶ πρὸς βασιλέα μάχας συνῆλθον αὐτῷ, συμβάσεις δεδρακότες καὶ παραδόντες ἄστυ Πηγῶν εὐθέως, ἔπειθ’ ὑπεκστάντες δὲ χωρῶν ἀστέων τῶν πρὸς νότον γε κειμένων κραταρχίᾳ,
8015τῶν δ’ αὖ πρὸς ἄρκτον πλησίον Βυζαντίδος ἔτι κρατοῦντες σὺν Βιθυνίας τόποις. καὶ λοιπὸν ὑπῆν ἀνακωχὴ τῆς μάχης. Οὕτως ἐχόντων ὡς ἔφην τῶν πραγμάτων, οἰκήτορες στέλλουσι πρὸς βασιλέα
8020Ὀρεστιάδος λιπαροῦντας ἱκέτας, ὡς ἂν σταλείσης στρατιᾶς τούτων πόλις ἐλευθέρα γένοιτο χειρὸς Λατίνων. μετὰ στρατιᾶς τοιγαροῦν πέμπει τάχος Ἰσῆν πρωτοστράτωρα σὺν τῷ Καμμύτζῃ,
8025οἳ τὴν πόλιν φθάσαντες, ἔνδον τειχέων εὖ προσδεχθέντες, εἰσέδραμον ἀσμένως. ἐπεὶ δὲ Θεόδωρος Ἀγγέλων γένους σχεδὸν κατῆρχε Μακεδονίας ὅλης τῆς γείτονος Θρᾴκης τε σὺν τοῖς ἐν κύκλῳ,
8030ἄνευ Ῥοδόπης Ἀχριδοῦ Μελενίκου (τούτων γὰρ ἦρχε Σθλάβος ὠνομασμένος,
οὗ τὰ κατ’ αὐτὸν ἐξερεῖ τάχα λόγος), ἐπεὶ κατῆρχεν, ἐκ Θεσσαλίας ἄρας τὴν Ἀδριανοῦ καταλαμβάνει πόλιν,323
8035καὶ τῆσδ’ ὑπῆρξεν ἐγκρατὴς συμφωνίᾳ. ἐξηλάθη γοῦν στρατιὰ βασιλέως κακῶν ἀπαθής, καὶ τρέχει πρὸς τὴν ἕω. Οὕτω κατασχὼν Θεόδωρος τὴν πόλιν ἀεὶ παρεῖχε πράγματα τοῖς Λατίνοις,
8040τὰς σφῶν σκυλεύων καὶ κατατρέχων πόλεις. ἐπῆλθε μὲν Βιζύῃ Λατίνων πόλει, πρὸς δ’ αὖ γε Βρύσει χωρίοις θ’ ὑπηκόοις, καὶ πάντα πορθεῖ καὶ σκυλεύει τὰ πέριξ. ἐπιστρατεύει καὶ μέχρι Βυζαντίδος,
8045καὶ τοῖς Ἰταλοῖς ἐντίθησι δειλίαν. οὗτος πρὸς Ἀσὰν τὸν κρατοῦντα Βουλγάρων σπονδὰς ἔθηκε συμβάσεις τ’ ἐνωμότους. Ἀσὰν δ’ ὑπῆρχεν οὗτος υἱὸς Ἀσάνη τοῦ Βουλγάρων ἄρξαντος ἔμπροσθεν χρόνον·

(8050)

ὅστις θανόντος τῷδε τοῦ φυτοσπόρου, καὶ τοῦ Βορίλα Βουλγάρων σχόντος κράτος, καθάπερ ἱστόρησε φθάσας μοι λόγος, φυγὰς ἀπέδρα πρὸς Σκύθας παριστρίους· εἶτα Σκυθικὸν Ῥωσικὸν λαβὼν στῖφος,
8055ἐπιστρατεύσας τῷ κρατοῦντι Βορίλᾳ ἀνακαλεῖται τὴν πατρὸς κληρουχίαν, καὶ κατὰ μάχην συμπλακεὶς τοῦτον τρέπει, ἑλών τε τυφλοῖ καὶ κραταρχεῖ Βουλγάρων.
πρὸς τόνδε τοίνυν Ἀσάνην Ἰωάννην324
8060ἄναξ ἐπακτὸς Θεόδωρος, ὡς ἔφην, εἰρηνικὰς θεὶς συμβάσεις μεθ’ ὁρκίων καὶ κῆδος ἔδρα, τοῦδε παῖδα Μαρίαν τὴν ἐκ νοθείας προσλαβὼν νύμφην φίλην εἰς αὐτάδελφον τὸν Μανουὴλ ἐννόμως.
8065μετὰ δὲ μικρὸν συμβάσεις διαλύσας καὶ συναλίσας στρατιᾶς πλεῖστον στῖφος ἐπεστράτευσε Βουλγάρων ἀρχηγέτῃ· καὶ συρραγείσης ἐξ ἑκατέρων μάχης ἧτταν ὑπέστη Θεόδωρος ἐσχάτην,
8070αὐτοῦ στρατιᾶς ἀκλεῶς λελυμένης. καὶ συσχεθεὶς αἴσχιστα Μυσοῖς βαρβάροις πρὸς Ἀσὰν αἰχμάλωτος ἀπήχθη τάλας μετὰ λογάδων προσγενῶν ἐριτίμων ἄλλου τε πολλοῦ μυριαρίθμου στίφους.
8075ἀλλ’ Ἀσάνης μὲν Θεόδωρον κατέχων πολλῆς θεραπείας τε τιμῆς ἠξίου, πλῆθος δ’ ἁλωτὸν ἐκλύει πρὸς πατρίδας ποσὶν ἐλευθέροις τε καὶ δίχα φόβου ἐπαναδραμεῖν ἐκ φιλανθρώπου τρόπου,
8080τάχα δ’ ἑαυτῷ καὶ τιθεὶς τὸ συμφέρον· μετὰ γὰρ ἀπόλυσιν αὐτῶν εὐθέως μετὰ στρατιᾶς ἐξιὼν πρὸς τὰς πόλεις ᾕρει τε ταύτας εὐχερῶς ἄνευ μάχης, καὶ τοῖς ὑπ’ αὐτὸν συνέταττε φρουρίοις.
8085τὴν Ἀδριανοῦ παραλαμβάνει πόλιν,
μεθ’ ἣν Διδυμότειχον ἀσφαλῆ πόλιν, ἔπειτα Θρᾴκην Μακεδονίαν ὅλην, Βολερὸν εἷλε καὶ Ξάνθειαν καὶ Σέρρας, ἄστυ Πριλάπου, Πελαγονίας πλάτη325
8090σὺν τοῖς πέριξ ἅπασι χωρίοις τόποις. αἱρεῖ τε Πρέσπαν Δεάβολιν Ἀχρίδα, Ἀλβανὸν ἅπαν, Ἰλλυριῶν τὸ κλίμα, καὶ τῆς Βλαχίας τοὺς ὅρους κατατρέχει. ἔπειτ’ ἐπανέζευξε πρὸς τὴν πατρίδα,
8095καὶ φρουρίων μέν τινα Ῥωμαίοις νέμει, ἄλλα δ’ ἀφῆκεν ὑφ’ ἑαυτὸν τυγχάνειν. ἐντεῦθεν οὖν ἔδοξεν οὗτος Ἀσάνης θαυμαστὸς ἀνὴρ μακαριστὸς τοῖς ὅλοις. ἦν γὰρ ἀληθῶς συμπαθὴς πρᾶος πάνυ·

(8100)

οὐ γὰρ ἐχρῆτο καθ’ ὑπηκόων φόνοις, οὐδ’ εἶχεν ὠμότητα τὴν ἐν βαρβάροις σύμφυτον οἷον συμπεφυκυῖαν γένει, ἢ Ῥωμαϊκοῖς αἵμασιν ἐνετρύφα, ὡς πρὶν κρατάρχαι Βουλγάρων κακοτρόπως,
8105ἀλλ’ ἦν ἀγαθὸς καὶ φιλάνθρωπος φύσει. τῷ τοι ποθεινὸς Αὔσοσιν ἦν Βουλγάροις. Φρουρούμενος δὲ Θεόδωρος ὡς ἔφην, φιλοφροσύνης τ’ ἀπολαύων ἐν χρόνῳ, ἐπεὶ τυρεύειν μηχανὰς ἐφωράθη,
8110τοὺς ὀμμάτων ἔσβεστο λύχνους ἐνδίκως. αὐτοῦ δ’ ἀδελφὸς Μανουὴλ ὁ δεσπότης, κατὰ μάχην ὢν καὶ φυγῇ κεχρημένος,
Θεσσαλονίκην καταλαμβάνει πόλιν, καὶ τῆσδ’ ἐκυρίευσε πραγμάτων δίχα326
8115σὺν τοῖς γε λοιποῖς ἀστέων καὶ χωρίων τοῖς κατὰ δύσιν ἐγκαταλελειμμένοις. οὗτος καλεῖσθαι δεσπότης ᾑρημένος ἐχρῆτο μᾶλλον βασιλικοῖς συμβόλοις, ἐν ὑπογραφαῖς διὰ κοκκίνου γράφων.
8120πρὸς ὅν τις ἀπέσκωψεν εὐστόχως μάλα, ὡς σοὶ προσᾴδειν ἁρμόδιον τυγχάνει σὲ τὸν βασιλέα τε δεσπότην ἅμα. Καὶ Σθλάβος ἀνήρ, οὗπερ ἐμνήσθην ἄνω, ἐκ Βουλγάρων φύς, προσγενὴς ὢν Ἀσάνῃ,
8125λαβὼν κατεῖχε φρούριον Μελενίκου, καὶ τῆς Ῥοδόπης ἦρχε σὺν τοῖς φρουρίοις καὶ τοῖς ἐν αὐτῇ χωρίοις ἀραρότως, καὶ δεσποτικῆς ἀξίας γε τυγχάνει πρὸς τοῦ κρατοῦντος Ἐρρῆ τῆς Κωνσταντίνου,
8130οὗ καὶ συνήφθη τῇ θυγατρὶ τῇ νόθῳ. ἐνίοθ’ οὗτος συνεμάχει Λατίνοις, ἐνίοτ’ αὖθις Βουλγάροις τοῖς φυλέταις, καὶ Θεοδώρῳ τῷ Κομνηνῷ πολλάκις. τίνι δ’ ἁπάντων οὐ συνήρχετ’ εἰς λόγον,
8135ἀλλοπρόσαλλος εὐρίπιστος τυγχάνων; Τοῦ δὲ κρατοῦντος Ἰταλῶν τοῦ Ῥομπέρτου βίον καταστρέψαντος ἐν Βοιωτίᾳ, σφῶν Ἰωάννης παραλαμβάνει κράτος, ἔξωρος ἀνήρ, τῆς Σιὼν ῥὴξ τυγχάνων·
8140ὃς καὶ μάχην ἵστησι πρὸς βασιλέα, μετά γε νηῶν ἐκπεπλευκὼς εἰς ἕω καὶ τῆς Λαμψάκου κατάρας νεωρίῳ. πλέον δὲ μηδὲν δεδρακὼς ὑποστρέφει· ὁ γὰρ βασιλεὺς Αὐσόνων Ἰωάννης327
8145γενναῖος ἀντίμαχος ἦν ἀντιστάτης, εἰ καὶ καθυπέστρεψεν ἄρτι τῆς μάχης τῆς πρὸς Καίσαρα Γαβαλᾶν ἀποστάτην, εἰ καὶ τριήρεις καὶ δυνάμεις αὖ πάλιν Παλαιολόγῳ παραδοὺς Ἀνδρονίκῳ,

(8150)

ὃν εἶχε δομέστικον μέγαν τῷ τότε, πρὸς τὴν Ῥόδον πέπομφε κατ’ ἀποστάτου. ἀλλ’ οὖν μετρίους παραλαβὼν ὁπλίτας ὅπλοις ἀπεῖργεν ἐκδρομὰς τοῖς Λατίνοις. καὶ τὰ κατὰ μάχην δὲ τὴν ἀποστάτου
8155αἴσιον ἔσχε Παλαιολόγῳ πέρας, καὶ κατὰ νοῦν τείνοντα τοῦ βασιλέως. Τοῦ Λατινάρχου δ’ ἐκλελοιπότος βίον κληροῦχος ἀρχῆς Βαλδουῗνος γίνεται, ἤπιος ἀνήρ, σωφρονικός, χαρίεις.
8160 Ἄναξ δὲ τιθεὶς τοῖς ὑπηκόοις σθένος καὶ τοῖς ὑπ’ αὐτὸν ἄστεσι καὶ χωρίοις εἰρηνικὴν σύναρσιν εἴτε καὶ πλάτος, ἐναντίοις δὲ συστολὴν καὶ δειλίαν, κῆδός τε κατήλλαξε μνηστείαν θ’ ἅμα
8165πρὸς τὸν κρατοῦντα Βουλγάρων τὸν Ἀσάνην, καὶ πιστὰ συντέθεικεν ὅρκια πάλιν,
σπονδὰς ἐνωμότους καὶ συμφωνίας, ὡς, εἰ παρείκοι, συγκροτοῖτο προσφόρως καὶ συμμαχοῖτο πρὸς μάχας ἐναντίων,328
8170καὶ πάλιν εἰ δέοιτο, χειρὸς Αὐσόνων, καταπολαύοι Βουλγάρων ἀρχηγέτης. τούτων πραχθέντων ὅνπερ εἰρήκειν τρόπον, συνέρχεται δὴ πρὸς πόλιν τὴν Καλλίου μετὰ συνεύνου καὶ θυγατρὸς Ἑλένης
8175Ἀσὰν βασιλεῖ καὶ βασιλίδι τότε, καὶ συντελοῦσι συνάφειαν υἱέων, Θεοδώρου Λάσκαρι συνεζευγμένου Ἀσὰν θυγατρὶ κατὰ νόμους Ἑλένῃ. ἐπευλόγει δὲ τοὺς γάμους ἀρχιθύτης
8180θεῖος Γερμανός, συμπαρὼν τελουμένοις, τῷ τηνικαῦτα ποιμενάρχης Τρινόβου, τῷ Βουλγαρίας ὑποκείμενος θρόνῳ. οὐκ οἶδ’ ὅπως κέκριτο συνόδου κρίσει θεσπίσματί τε τοῦ κρατοῦντος Αὐσόνων
8185τιμὴν πατριάρχου γε καὶ κλῆσιν ἔχειν, κήδους τινόντων τῶν κρατούντων οἱ χάριν. ἐπεὶ δ’ ἐπεπλήρωτο τὰ κατὰ γάμους, βασιλὶς Εἰρήνη μὲν ἅμα νυμφίοις οἴκαδ’ ἀπῄει κατὰ τοὺς ἕω τόπους,
8190πρὸς Μυσίαν δ’ αὖ ἡ βασιλὶς Βουλγάρων· δυὰς δ’ ἀνάκτων σὺν δυνάμεσι πάλιν
Μακεδονίαν κατέδραμε καὶ Θρᾴκην, καὶ Λατινικὰ χωρία τε καὶ πόλεις αὑτοῖς διεῖλον καὶ κατέσχον ἀμάχως.329
8195τὰ Μάδυτα μὲν καὶ Χερρονήσου πλάκα, πόλιν Καλλίου σὺν ὄρει τε τοῦ Γάνου μάχῃ παρεστήσατο προφθὰς ὁ κράτωρ, οὗ καὶ πόλιν ἔκτισε πρὸς πόδας ὄρους· ἀρχῆς δ’ ὅρους ἔπηξεν ἄχρι Μαρίτζης.

(8200)

τὰ δ’ αὖ κατ’ ἄρκτον προσνενευκότα μέρη κληρουχίαν εἴληφε Βουλγάρων ἄναξ. καὶ μέχρι δ’ αὐτῶν τειχέων Βυζαντίδος ἄνακτες ἄμφω προσπελάζουσιν ὅπλοις, καὶ πτοίαν οἵαν ἐντιθοῦσι Λατίνοις.
8205ἑκάτερος δ’ ἔπειτα τῶν βασιλέων χειμῶνος ὑπέστρεψεν εἰς κραταρχίαν. Ὁ μέν γε Θεόδωρος ἄνακτος γόνος, ἄνηβος ὤν τις καὶ νεώτατος φύσει, εἰ καὶ συνῄει μηδαμῶς γε τῇ κόρῃ,
8210πλὴν ἀλλ’ ἀνῆκτο σὺν Ἑλένῃ συζύγῳ πρὸς βασιλίδος εὐμενῶς φιλοφρόνως. μεταμεληθεὶς δ’, ὡς ἐνῆν ἀπεικάσαι, ἐφ’ οἷς Ἀσὰν δέδρακε πρὸς βασιλέα, στείλας πρὸς αὐτὸν ἐκλιπαρεῖ σὺν δόλῳ
8215αὐτῷ σταλῆναι τὴν φίλην θυγατέρα προσρήσεώς τε καὶ φίλης θέας χάριν ἐν Ἀδριανοῦ τῇ πόλει σκηνουμένῳ
μετὰ στρατιᾶς καὶ συνεύνου φιλτάτης, μετὰ δ’ ἐπανήκειν γε πρὸς τὸν γαμέτην.330
8220σταλεῖσαν οὐκοῦν προσλαβὼν φυτοσπόρος οὔκουν μεθῆκε καὶ δακρύουσαν μάλα ἐπαναδραμεῖν, ὡς ὑπόσχεσις, πάλιν· ἀλλὰ σὺν αὐτῇ πρὸς Μυσοὺς ἀποτρέχει, μεθεὶς ὀπαδοὺς ἰέναι παλινδρόμους.
8225 Εἶτα Σκυθικὸν μυριάριθμον στῖφος Ἴστρον περᾶσαν σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις, ἄκοντος Ἀσάν, δι’ Αἵμου καὶ Ῥοδόπης χύδην ἐπῆλθε Μακεδονίας τόποις, καὶ τήνδ’ ἐληΐσαντο σὺν πάσῃ Θρᾴκῃ,
8230εἰς Αἶνον αὐτὴν πεφθακότες τὴν πόλιν καὶ τὰ πρὸς ἑσπέραν γε νεύοντα μέρη· ὧν οἱ μὲν εἶχον τὰς νομὰς ἐλευθέρας κατὰ ποταμὸν Ἕβρον ὠνομασμένον, ὃς ἐκβολὰς τίθησιν εἰς Ἀμφιτρίτην·
8235οἱ δ’ αὖ ἐνηυλίζοντο τοῦδε χωρίοις κἀν τοῖς πεδίοις καὶ τόποις παραλίοις, ἐφ’ ὧν ἐδῄουν ἐσκύλευον τὰ πέριξ, αἱροῦντες ἄστη, πυρπολοῦντες χωρία, καὶ πάντα δρῶντες Σκυθικὴν ἐρημίαν.
8240τοὺς δ’ αἰχμαλώτους εἰς πόλεις τὰς Αὐσόνων πωλοῦντες ἦγον ἀργύρου καὶ χρυσίου. τὸ δ’ Ἰταλῶν ἔκσπονδον ἀναιδὲς γένος,
κατ’ Αὐσόνων μῆνίν τε καὶ χόλον τρέφον ἐφ’ οἷς κακῶς πέπονθεν ἐκ βασιλέως,331
8245συνῆλθεν Ἀσὰν καὶ Σκύθαις εἰς συμβάσεις, καὶ σὺν στρατιᾷ Σκυθικῇ καὶ Βουλγάρων ἐπ’ αὐτὸν ὁρμᾷ τὸν κρατάρχην Αὐσόνων. ὡς δ’ ἧκον ἔνθ’ ἔρυμα Τζουρουλοῦ πέλει, περιλαβόντες μηχαναῖς πάσαις τόδε

(8250)

μάχην ἐπ’ αὐτὸ καρτερὰν συνεκρότουν, τόξοις λίθοις βάλλοντες ἐξ ἐναντίας, καὶ μηχαναῖς τύπτοντες αὐτοῦ τὰς βάρεις, καὶ πάντα δρῶντες ὥστε πορθῆσαι τόδε. ἀλλ’ ἦσαν αὐτοῖς μηχαναὶ τόξα βέλη
8255ἕωλα πάντα καὶ σαφὴς ληρῳδία· ὁ γὰρ ἔσω φρούραρχος ἢ στρατηγέτης Νικηφόρος κλήσει τε καὶ τρόποις πλέον, Ταρχανειωτῶν ἐκ γένους κατηγμένος, ὁ τοῦ μεγάλου δομεστίκου νυμφίος,
8260Παλαιολόγων ἐκ φυλῆς Ἀνδρονίκου, εἰς πρωτόπαιδα Μαρίαν θυγατέρα, τῆς βασιλείου τραπέζης ὑπηρέτης, μετὰ δὲ δομέστικος ὀφθείς τις μέγας, ἀνδρεῖος ἀνὴρ συνετὸς καὶ γεννάδας,
8265θεοῦ θεράπων νουνεχής θ’ ὑπηρέτης, ταῖς εὐτυχίαις καὶ στρατηγίαις μέγας· ὃς ταῖς κατ’ ἐχθρῶν ἀναδούμενος νίκαις στερρός τις ἀντίμαχος ἦν ἀντιστάταις, ἀποτρέπων φάλαγγας αὐτῶν εὐψύχως
8270θεοῦ σθένει τε καὶ στρατηγίας τέχνῃ. Οὕτως ἐχόντων ὡς ἔφην τῶν πραγμάτων, Ἀσὰν τολυπεύοντι τὰ κατὰ μάχην ἀγγέλλεται μήνυμα μεστὸν πικρίας, ὡς σύζυγός τε καὶ σὺν αὐτῇ παιδίον332
8275καὶ Τρινόβου πρόεδρος αὐτίκα μάλα τεθνᾶσιν ἤδη, τὸν βίον λελοιπότες. ὡς οὖν ταῦτ’ ἠνώτιστο, λύσας τὴν μάχην εὐθὺς ἐπανέζευξε πρὸς τὴν Μυσίαν, πυρὶ παραδοὺς τειχέων καθαιρέσεις.
8280μόνον δὲ φῦλον Ἰταλῶν λελειμμένον, καὶ τοῦτ’ ἐπανέζευξε πρὸς Βυζαντίδα, ἄστυ λελοιπὸς ἀσινὲς βλάβης δίχα. Ἀσὰν δὲ συνεὶς συμφορᾶς τὴν αἰτίαν, ὡς ἔκτισις πέφυκε τῆς ἐφορκίας,
8285πρεσβεύεται τάχιστα πρὸς βασιλέα, ἀνανεῶν κῆδός τε καὶ συμβιβάσεις, ἃ δέδρακε πρίν, ἠθέτησε δ’ ὑστέρως. ὁ δ’ ἀσμένως ἤκουσε πρεσβείας λόγους, καὶ σπένδεται δὴ συγγινώσκει τ’ αὖ μάλα
8290μετανοοῦντι Βουλγάρων ἀρχηγέτῃ ἐφ’ οἷς κακῶς ἔπραξεν ὅρκους συγχέας· ὃς λοιπὸν ἐκπέπομφε καὶ θυγατέρα, καὶ συμβιβάσεις ἐμπεδοῖ καὶ φιλίαν. καὶ πάλιν Αὐσόνων τε Βουλγάρων μέσον
8295ὑπῆρχεν εἰρήνης καὶ φιλίας κλέος.
Ἐξαπορηθεὶς τοῖς ὅλοις Βαλδουῗνος ὡς συνελαθεὶς εἰς πόλιν πανταχόθεν πρὸς τοῦ κρατοῦντος Αὐσόνων Ἰωάννου, πρὸς ῥῆγα Φράγγων ἐν τριήρεσι πλέει,333

(8300)

καὶ συμμαχικὸν προσλαβὼν πλεῖστον μάλα, καὶ διοδεύσας Γαλλίας Ἰταλίαν, εἰς Παιόνων ἔφθασε λιπαρὰν χθόνα· ἀφ’ οὗ περάσας τὸν βαθυδίνην Ἴστρον προσέσχε Μυσῶν τοῖς ἀποκρήμνοις τόποις,
8305οἳ καὶ παρέσχον δίοδον τοῖς Λατίνοις, τὰς πρὸς κρατοῦντα σπονδὰς ἠθετηκότες. εἷλον δ’ Ἰταλοὶ καὶ Τζουρουλὸν τῷ τότε, Σκύθας ἔχοντες συμμάχους παριστρίους, τοῦ Πετραλίφα πρὸς φυλακὴν φρουρίου
8310ἔντοσθεν ὄντος, εὐγενοῦς στρατηγέτου. Ἄναξ δ’ ἐπελθὼν Νικομηδείας τόποις δι’ ὑγροχέρσου στρατιᾶς ῥωμαλέας Δακιβύζης φρούριον εἷλε τῇ μάχῃ, ἔρυμά τ’ ἄλλ’ ᾧ κλῆσις Νικητιάτου,
8315καὶ λείαν ἀπήλασε, πλῆθος λαφύρων. πέπονθε δ’ ἄλλως ἐν στόλῳ δυστυχίαν· τοῦ γὰρ Κοντοφρὲ Μανουὴλ κεκλημένου, ἀνδρὸς στρατηγοῦ, δεξιοῦ ναυαρχίαν, ὄντος στολάρχου τὸ πρὶν εὐτύχει στόλος·
8320ὡς δ’ Ἰαφρὲ ναύαρχος ἐκ βασιλέως ἀντικαταστὰς Ἰταλοῖς συνεπλάκη, ἧτταν ὑπέσχε παρὰ τούτων ἐσχάτην,
τρεισκαίδεκα ναῦς ἀποβαλὼν ἐν μάχῃ. Ταῦτα μὲν οὖν ἔσχηκε τόνδε τὸν τρόπον·334
8325ὁ δ’ Ἀσάνης ἔστεργε συμβάσεις τέως, εἰ μὴ καθαρῶς, ἀλλὰ τὸ πλέον μέρος. τούτῳ θανούσης ὡς ἔφην τῆς συζύγου τῆς ἐξ Οὐγγρίας, πρὸς γάμους γε δευτέρους ἠγάγετ’ ἀθέσμως τε καὶ παρανόμως
8330τὴν Θεοδώρου παῖδα Κομνηναγγέλου, ὃν φωτὸς ἐστέρησε τὸ πρὶν ὀμμάτων, κλῆσιν Εἰρήνην, ἀγαθὴν ὄψιν πάνυ, μὴ κασιγνήτου κῆδος ἐν νῷ λαμβάνων. παίδων δ’ ὑπῆρχε τετρακτὺς Θεοδώρῳ,
8335Ἰωάννης τε Δημήτριος σὺν Ἄννῃ, Εἰρήνη τ’ αὖ, σύνευνος Ἀσὰν Βουλγάρου, ἣ παῖδάς οἱ τρεῖς ἀποτέξασα φθάνει, Μιχαὴλ Μαρίαν τε καὶ Θεοδώραν. εἱρκτῆς δὲ δεσμῶν ἐκλυθεὶς κήδους χάριν
8340ὁ μνημονευθεὶς Θεόδωρος πολλάκις Θεσσαλονίκην καταλαμβάνει πόλιν· μετὰ φενάκης δ’ εὐτελῶν τε ῥακίων εἴσω παρελθὼν τῆσδε λαθὼν τειχέων συνιστόρων σθένει τε καὶ συνεργίᾳ
8345δεσμοῖ τ’ ἀδελφόν, ἐν κεφαλαίῳ φάναι, καὶ τὸ πρὶν ἀνείληφε τῆς χώρας κράτος. εἶτ’ Ἰωάννην υἱέων φίλων ἕνα τοῖς βασιλικοῖς ὡραΐσας συμβόλοις,
πρὸς δ’ αὖ καλεῖσθαι θεσπίσας βασιλέα,335

(8350)

αὐτὸς διεῖπε πραγμάτων τὰς φροντίδας. τὸν σύγγονον δὲ πρὸς πόλιν τὴν Ἀττάλου ἔπεμψεν ἐξόριστον, αὐτοῦ δ’ εὐνέτιν Ἀσὰν πατρὶ πέπομφεν. ἀστάτου τύχης. ἀλλὰ Μανουὴλ ἀπάρας ἐξ Ἀττάλου
8355πρὸς τὸν χαριτώνυμον ἄνακτα τρέχει, καὶ τοῦδε τυχὼν εὐμενοῦς γε προστάτου, φιλοφρονηθεὶς δ’ ἱκανῶς ὥσπερ δέον, χρήματα λαβὼν καὶ τριήρεις ἓξ πάλιν, δι’ ὧν κατασχεῖν ἠδυνήθη τὸν τόπον,
8360πρὸς τὰ Βλαχίας ἐξαπεστάλη μέρη. καὶ καταλαβὼν Δημητριάδος τόπον, στράτευμ’ ἱκανὸν ἐν βραχεῖ συναλίσας, ἄρχει Φαρσάλων Πλαταμῶνος Λαρίσσης· εἶτα συνῆλθε τοῖν δυοῖν ὁμαιμόνοιν,
8365πηρῷ Θεοδώρῳ τε καὶ Κωνσταντίνῳ. καὶ τοῖσδε πεισθεὶς ἀμελεῖ τῶν ὁρκίων ἕκων ἄκων, ὥς φασι, καὶ συγκειμένων τῶν πρὸς κρατάρχην Αὐσόνων Ἰωάννην, ἐσπείσατο σφίσι δὲ καὶ συνεκράθη.
8370μετ’ οὐ πολὺ θνήσκων δὲ Μανουὴλ ὅδε ἐχρῆτο πολλῷ καὶ πικρῷ μεταμέλῳ παραβασίας ὁρκίων φρικαλέων. Λείπει δὲ βίον καὶ βασιλὶς Εἰρήνη, καὶ πρὸς μονὰς βέβηκε τὰς οὐρανίους,
8375γυνὴ φίλοικτος, ἀρχική, σώφρων, ξένη,
χάρισι πολλῶν ἀγαθῶν κοσμουμένη. Μετὰ βραχὺ δὲ καὶ κρατάρχης Βουλγάρων ἀνθρώπινον λέλοιπεν Ἀσάνης βίον, ἤπιος ἀνὴρ καὶ φιλοικτίρμων φύσει,336
8380ἄριστος ὀφθεὶς παρὰ Μυσοῖς βαρβάροις, εὐεργετικὸς Αὔσοσι καὶ φυλέταις, πᾶσιν ἐπαρκῶν τὰς σιτήσεις ἀφθόνους, μερίδα καὶ μέλλοντι προσνέμων βίῳ. τούτου τελευτήσαντος ἀρχὴν Βουλγάρων
8385παῖς Καλλιμάνος παραλαβὼν κατέχει, ὃν βασιλὶς ἔτικτεν αὐτῷ Μαρία, ἐκ Παιόνων ἔχουσα σειρὰν τοῦ γένους. ὑπῆρχεν αὐτῷ καὶ σύναιμος ἡ Θάμαρ, ἐκ δ’ Ἀγγελίνης Εἰρήνης Ἀσὰν ἔφυ
8390Ἄννα Μιχαὴλ καὶ σὺν αὐτοῖς Μαρία. Καλλιμάνος γοῦν κράτος ἀνεζωσμένος τὰς πρὸς κρατάρχην ἐμπεδοῖ συμβιβάσεις, καὶ πάλιν εἰρήνη τις ἦν ἐν τῷ μέσῳ. πηρὸς δὲ Θεόδωρος σὺν Ἰωάννῃ
8395Θεσσαλονίκης ἐκράτει καὶ τῶν πέριξ· μεθ’ οὓς ὑπῆρχε δεσπότης Κωνσταντῖνος πηροῦ σύναιμος καὶ Μιχαὴλ ἔγγονος, Μυσῶν κραταρχῶν Μανουήλ τε τοῦ λάχους. Οὕτως ἐχόντων πραγμάτων Ἰωάννης,

(8400)

στρατηγετῶν κράτιστος, ἀνάκτων κλέος, βουλεύεται δὴ καθελεῖν Ἰωάννην τῆς βασιλικῆς ἀξίας καὶ τοῦ θρόνου,
ὡς τήνδε κατέχοντα μαλ’ ἀναξίως. ὅθεν παρ’ αὐτὸν εἰσκαλεῖται καθ’ ἕω337
8405τὸν Ἰωάννου Θεόδωρον πατέρα ἄναξ φρενήρης, καὶ τιμᾷ φιλοφρόνως· εἶτα δυνάμεις Ῥωμαϊκὰς Σκυθίδας, ἃς εἶχε κλῆρον ἰδιαίτατον δράσας, εὖ συναθροίσας ἐκστρατεύει προφρόνως
8410κατ’ Ἰωάννου διὰ Μακεδονίας. Χριστοῦ πόλιν οὖν παραμείψας Στρυμόνα, προσέσχε φρουρίῳ γε τῷ τῆς Ῥεντίνης, πάμπαν ἐρήμῳ τῶν συνοικούντων ἔσω, ἀποδρασάντων τῶν φυλάκων ἐκ φόβου·
8415ὃ καὶ λαβὼν φύλακας ἔνδον εἰσάγει. ἔπειτ’ ἐκεῖθεν σὺν στρατῷ καὶ δυνάμει ἐφίσταται τάχιστα Θεσσαλονίκῃ· ἧς τειχέων ἄγχιστα πηγνύει φέρων σκηνὰς βασιλείους τε καὶ παντευχίας,
8420παρὰ δ’ ἑαυτῷ τῶν στρατευμάτων στῖφος, ἃ πάντ’ ἐδῄουν ἐκδρομαῖς κεχρημένα, λεηλατοῦντα τὰ πρόσοικα χωρία. Σκύθαι δὲ μᾶλλον ἠφάνιζον πλειόνως, συχνῶς ἐπιόντες γε πάντα τὰ πέριξ
8425καὶ ταῦτα δρῶντες Σκυθικὴν ἐρημίαν. ὁ δ’ αὖ στόλος πάραλα κατεπυρπόλει, οὗ περ στολάρχης Κοντοφρέ τις γεννάδας. εἵποντο τῷδε βασιλεῖ στρατηγέται ἄνδρες λογάδες ἀρεϊκοὶ γεννάδαι,
8430ἄριστος Ἀνδρόνικος ἐν στρατηγίαις, Παλαιολόγος ἐν δομεστίκοις μέγας, πρωτοβεστιάριος Ῥαοὺλ τοὐπίκλην, Τορνίκης Δημήτριος ἀγαθὸς φύσιν, πράγματα κοινὰ φροντίδας τ’ αὖ ἀνέχων338
8435Ταρχανειωτῶν ἐκ γένους Νικηφόρος, πρωτοσεβαστὸς Κοντοστέφανος πάλιν, καὶ Πετραλίφας χαρτουλάριος μέγας μετά γε πολλῶν εὐκλεῶν βουληφόρων. ἀμφιπονουμένων δὲ τῇδε ταγμάτων
8440ἀφῖκτό τι μήνυμα πρὸς βασιλέα, ὡς Ταχαρίων ἔθνος ὠνομασμένον Τούρκοις συνελθὸν ἐκνικᾷ σφᾶς ἐν μάχῃ. ταῦτ’ ἐμβραδύνειν μὴ δυνάμενος κράτωρ, ἀφεὶς τὸ πορθεῖν, ἀφορᾷ πρὸς συμβάσεις,
8445πρέσβιν μεσιτεύοντα ταύταις λαμβάνων τὸν Ἰωάννου Θεόδωρον πατέρα. τὰ δ’ ὁρκίων ἦν ὡς ἅπαντ’ Ἰωάννην τὰ σύμβολα ῥίψαντα τῆς κραταρχίας, πέδιλ’ ἐρυθρὰ καὶ πυραμίδος λίθον,

(8450)

κλῆσιν κεκτῆσθαι καὶ τιμὴν τὴν δεσπότου, καὶ φίλον εὔνουν βασιλεῖ καθεστάναι. οὕτω δεδρακὼς βασιλεὺς ὑποστρέφει, κατεμπεδώσας ὁρκίοις τὰς συμβάσεις, Θεόδωρον δ’ Ἄγγελον λιπὼν φιλτάτῳ.
8455 Ὡς οὖν ἐπανέζευξε πρὸς τὰ τὴς ἕω, Ἰαθατίνης σουλτὰν Ἰκονιέων
ἔπεμψε πρέσβεις, λιπαρῶν βασιλέα τυχεῖν βοηθείας τε καὶ συμμαχίας κακῶς πεπονθώς, ὡς ἔφην, Ταραχίοις,339
8460καὶ κινδυνεύων ἀπολέσθαι παντάπαν. συνεὶς βασιλεὺς ὡς ἑαυτῷ συμφέρει εἰ δυστυχοῦντι συμμαχήσει σουλτάνῳ, πρεσβείαν εἰσδέδεκτο καὶ μάλ’ ἀσμένως. ὅθεν κρατάρχης καὶ σουλτὰν συνηλθέτην
8465ἐν τῇ Τριπόλει τῇ πρὸς Μαιάνδρῳ πόλει· σπεισάμενοι δὲ καὶ δράσαντες συμβάσεις ὡς ἂν συνασπίζοιεν ἀλλήλοις μάχῃ, πρὸς πατρίδας ᾤχοντο καὶ κραταρχίας. Μετὰ δὲ μικρὸν ἀπολείπει τὸν βίον
8470ἐν Θεσσαλίᾳ δεσπότης Ἰωάννης, ἀνὴρ ἀγαθός, εὐλαβής, νόμων φύλαξ, σώφρων, ἱλαρός, εὐμενὴς ὑπηκόοις, ἀεὶ σχολάζων ἱεραῖς ὑμνῳδίαις καὶ ναζιραίων προκρίτοις ἐντυγχάνων.
8475τούτου θανόντος λαμβάνει κληρουχίαν καὶ δεσποτικὴν ἐξ ἄνακτος ἀξίαν Δημήτριος σύναιμος, οὐ καλὸς τρόπους, ἔρωτος ἥττων, δοῦλος ἀφροδισίων, τὰ πολλὰ συνὼν ἀνδράσιν ἀβελτέροις
8480καὶ μειρακίοις συνομιλῶν δυστρόποις. Ἄγων δὲ μάχης ἀνακωχὴν ὁ κράτωρ, περάσας Ἑλλήσποντον ἅμα βραχέσιν
ἐπιστρατεύει τοῖς κατὰ δύσιν τόποις. Κισσὸν παραμείψας δὲ φρούριον Θρᾴκης,340
8485Ἕβρου τε τὸν ῥοῦν ἐκπεράσας ἱππότης, εὐθὺ Ζιχνῶν ἤλαυνε τοῦ πολιχνίου. μήνυμα δ’ ἧκεν ὡς ὁ Βουλγάρων ἄναξ Καλλιμάνος λέλοιπεν ἡλίου φάος· βαίνων δ’ ὅμως πέφθακε Σέρρας τὴν πόλιν,
8490ἣν καὶ παρεστήσατο ταῖς εὐβουλίαις, Μυσοῦ Δραγωτᾶ παραδόντος τὴν πόλιν, τοῦ τῆσδε φρουράρχου τε καὶ πρωτοστάτου. φιλοφρονηθεὶς δ’ ἐκ βασιλέως ὅδε πρὸς Μελενίκου τὴν πόλιν ἀπεστάλη.
8495εἶτα, τί πολλὰ μηκύνοντα δεῖ γράφειν; σὺν Νικολάῳ Μαγκλαβίτῃ τοὐπίκλην, ἀνδρὶ φρονίμῳ καὶ πάνυ δραστηρίῳ, παραδιδοῦσι τῷ κρατάρχῃ τὴν πόλιν, τὸ πρὶν προβάντων χρυσοσημάντων λόγων

(8500)

ἐρυθρογράφων ἐξ ἄνακτος ὡς ἔθος, πόλει τυπούντων δωρεὰς χορηγίας. τούτων τελεσθέντων δὲ τόνδε τὸν τρόπον οἱ κρείττονές τε καὶ περίβλεπτοι γένει οἰκητόρων ἥκουσι πρὸς βασιλέα,
8505καὶ μᾶλλον οἷς Ἄρης τε καὶ μάχη φίλα, ἄνδρες σθεναροὶ γεννάδαι ῥωμαλέοι, πλείους ἀριθμῷ πεντακοσίων τάχα, καὶ βασιλεῖ τίνουσι πρόσφορον σέβας. εἶτα κατῆρξεν ἀμαχεὶ στεφηφόρος
8510Στενομάχου τε Τζεπαίνης πολιχνίων, χώρας τε πάσης πρὸς Ῥοδόπῃ κειμένης, καὶ Βελέσβου Δίου γε σύμπαντος τόπου. καὶ Βελεσσὸν εἷλε δὲ σὺν τοῖς Σκοπίοις· κατέσχε καὶ Πρίλαπον ἅμα τοῖς πέριξ,341
8515Πελαγονίας τοὺς ὅρους καὶ τὰ πλάτη, καὶ φρούριον Πρόσακον ἅμ’ Εὔτζᾳ πόλει. ταῦτα καθυπέταξε τῇ κραταρχίᾳ ἄναξ χαριτώνυμος ἄνευθεν μάχης· ἐφ’ οἷς παρέσχεν αἰτήσασι Βουλγάροις
8520ἐχέγγυον μόνοις γε τούτοις ἐμμένειν. ἔπειτ’ ἐπῆλθε Θεσσαλονίκης ὅροις, καὶ τῆσδε κρατεῖ τῇ θεοῦ συμμαχίᾳ. ὅπως δ’ ἑάλω, συνελὼν δήπου φράσω. Ταύτης κρατοῦντος, ὡς ἔφην, Δημητρίου,
8525ἀτασθάλου τε δυσαναγώγου νέου, καὶ παιδιαῖς χαίροντος ἀεὶ καὶ μέθαις, καταμελοῦντος ἀστικῶν δὲ πραγμάτων, καττύεταί οἱ σκέμμα καὶ σκευωρία παρὰ πολιτῶν γνωρίμων τῇ πατρίδι,
8530Ἰατροπούλου Σπαρτηνοῦ Κουνσουλάτου, σὺν οἷς Καμπανός, Σίσυφος ἄλλος τρόπους, ἐκ δ’ εὐγενῶν Λάσκαρις καί τις Τζιρίθων. οἳ καὶ δόλῳ πέμψαντες ὡς βασιλέα σκηνούμενόν που καθ’ ὅρους Μελενίκου
8535τοῦτον Καμπανόν, τῶν συνιστόρων ἕνα,
τῇ μὲν προφάσει πραγματεύσεως χάριν, τῷ δ’ ὄντι λαβεῖν χρυσοσημάντων λόγων ἐρυθρογράφων ἀσφάλειαν πατρίδι, ἃ πάντα κρατῶν ἐκπεραίνει προφρόνως,342
8540ἁλώσεως ἤνυσαν ἅπαντα λόχον. ἐπαναδραμὼν Καμπανὸς γοῦν εἰς πόλιν ἕκαστα σαφεῖ λάθρα τοῖς συνωμόταις. εἶτα βασιλεὺς μηνύει Δημητρίῳ ὡς αὐτὸν ἐλθεῖν προσκύνησιν ἐκτίσων,
8545καθάπερ ἐστοίχησε τὸ πρὶν ὁρκίοις, τὴν δεσποτικὴν ἀξίαν δεδεγμένος· ὁ δ’ ἀκλινὴς ἦν, μηδαμῶς ἐπαΐων. τοίνυν ἐπιστὰς Θεσσαλονίκῃ κράτωρ πάλιν ἐδήλου ταῦτα τῷ Δημητρίῳ

(8550)

ἀλλ’ ἦν ἀπειθὴς ἀμελῶν συμβουλίας. τῶν πραγμάτων οὖν τῇδε διακειμένων βοή τις ἔνδον ἀθρόως ἐξερράγη ὡς πυλὶς ἀνέῳκτό τισιν ἀνδράσιν ἡ καθ’ ἅλα νεύουσα, καὶ συνερρύη
8555ὁπλιτική τις ἔνδον τειχέων φάλαγξ. ἐν τῷδέ τις θροῦς παμμιγὴς ἤρθη μέγας, καὶ τῶν πυλῶν ἔντοσθεν ἀνεῳγμένων στρατιὰ συνήλασεν ἔνδον καὶ κράτωρ. φεύγει δὲ Δημήτριος εἰς ἄκραν πόλιν·
8560ἐχέγγυον δὲ προσλαβὼν σωτηρίας αὑτόν τε φρουρὰν τῷ κρατάρχῃ προσνέμει.
Οὕτως ἑάλω Θεσσαλονίκη πόλις· οὗ διαγαγὼν βασιλεὺς βραχὺν χρόνον, καὶ διαθεὶς ἅπαντα καθάπερ δέον,343
8565χαίρων ἐπανέζευξεν εἰς ἕω τόπους, ὑμνούμενος ξύμπασιν ὡς νικηφόρος, ἀφεὶς στρατηγὸν τῶν δυτικῶν ταγμάτων πάντων ἐπιστάτην τε χωρῶν ἀστέων Παλαιολόγον ἐν δομεστίκοις μέγαν,
8570ἄνδρα στρατηγίας τε καὶ μάχης ἴδριν καὶ παντοδαπαῖς καλλοναῖς ἠνθισμένον· τὸν δ’ αὖ Κομνηνὸν Μιχαὴλ τούτου γόνον, τὸν ὑστέροις ἄρξαντα Ῥωμαίων χρόνοις, ἐπιστατεῖν Σερρῶν τε καὶ Μελενίκου
8575καὶ τοῦ μεταξὺ καὶ πέριξ τούτων τόπου. καὶ πάλιν ἄλλους ἀλλαχοῦ γῆς καὶ τόπου ἄρχειν ἐφῆκε καὶ διευθύνειν πόλεις. Δημήτριον δὲ Λεντιανῶν ἐν πόλει ἔμφρουρον εἶχεν ἐν μακρῷ καθειργμένον.
8580 Τοῦ δ’ ἀρχιθύτου Γερμανοῦ Βυζαντίδος βίον λιπόντος καὶ σὺν αὐτῷ τὸν θρόνον, ἀναδραμόντος δ’ εἰς μονὰς αἰωνίους, Μεθόδιός τις ἐκ μονῆς Ὑακίνθου ἐπὶ βράχιστον παραλαμβάνει θρόνον.
8585τούτου θανόντος εἰς μακρὸν χρόνου θρόνος ἔρημος ὑπῆν ποιμένος καὶ προστάτου. Μετὰ δὲ μικρὸν καὶ δομέστικος μέγας Παλαιολόγος ἐξαμείβει τὸν βίον,
τὰ τῶν μοναχῶν ἐνδυθεὶς πρὶν ὡς θέμις·344
8590καὶ Φιλῆς Θεόδωρος ἐξαπεστάλη ἄρχειν στρατηγεῖν ἀντ’ ἐκείνου ταγμάτων. Θεσσαλονίκη καὶ Βέρροια μὲν πόλεις τὸν Αὐσονάρχην δεσπότην εἶχον τότε· πηρὸς δὲ Θεόδωρος ἐκφὺς Ἀγγέλων
8595κατῆρχεν αὖθις Βοδηνῶν Σταριδόλων σὺν Ὀστροβοῦ κλίματι καὶ τῶν ἐν κύκλῳ· τῶν ἐκ Πλαταμῶνος δὲ καὶ κατωτέρω μερῶν κλινόντων ὡς πρὸς ἑσπέρας τόπους, σὺν Ἀχαΐᾳ Βλαχίας καὶ τῶν πέριξ,

(8600)

παλαιᾶς Ἠπείρου τε σὺν Αἰτωλίᾳ ἅμ’ Ἰλλυρικῷ καὶ Δυρραχίῳ πόλει, ἔτι Πριλάπου, Πελαγονίας ὅλης, κλεινῆς Ἀχρίδος, σελασφόρου καὶ Πρέσπης, ὁ Μιχαὴλ ἦν δεσπότης ὁ δεσπότης,
8605ὃς ἐκ νοθείας Μιχαὴλ πρὶν ἐξέφυ Κομνηναγγέλου, συγγόνου Θεοδώρου, ὡς ἀνόπιν εἴρηκε φθάσας μοι λόγος. Οὕτω μὲν ἔσχε τὰ πρὸς ἑσπέραν μέρη· ἄναξ δὲ λιπὼν βασίλειαν Νυμφαίου
8610ἦρος φανέντος Ἑλλήσποντον διέβη, καὶ βάλλεται χάρακα κατ’ ἄστυ φθάσας τὸ τῆς Τζουρουλοῦ, καὶ νόμῳ τῷ τῆς μάχης καθαιρετικῶν μηχανημάτων τέχνῃ ῥᾷστα παρεστήσατο φρούριον τόδε·
8615οὗ κασιγνήτην Εἰρήνης βασιλίδος Εὐδοκίαν ἔντοσθεν εὑρών, εὐνέτιν παρ’ Ἰταλοῖς ἄρχοντος Ἀσελδεκάε, κέλητι παρέπεμψεν εἰς Βυζαντίδα, πάντων γυμνώσας τῶν ἐνόντων πραγμάτων345
8620αὐτήν τε προσπόλους τε καὶ δορυφόρους. ἐκεῖσε δ’ ὢν σύνευνος αὐτῆς ἀπέδρα πρὶν ἢ κρατάρχην προσβαλεῖν τῷ φρουρίῳ, τρόμῳ τε ληφθεὶς καὶ ψυχῆς ἀγωνίᾳ. ἤδη παρεστήσατο καὶ τὴν Βιζύην,
8625πέμψας κατ’ αὐτῆς στρατιάν, αὐτοκράτωρ. Τούτοις ἑάλω τοῖς χρόνοις νῆσος Ῥόδος τοῖς Γενουΐταις Ἰταλοῖς μετὰ δόλου· ἐπεὶ γὰρ ἀπόδημος ἦν ἐπιστάτης Ῥόδου Γαβαλᾶς Ἰωάννης τῷ τότε,
8630ὅμαιμος ὢν Καίσαρος ἄρξαντος Ῥόδου, συνεκστρατεύων Αὐσονάρχῃ δεσπότῃ, νῆσον κατέσχον οἱ λελεγμένοι λάθρα. ὃ γνοὺς βασιλεὺς ἐν Θρᾴκῃ διατρίβων Καντακουζηνῶν ἐκ γένους Ἰωάννην
8635σὺν στρατιᾷ πέπομφε Ῥοδίων πόλει· ὃς ἐκπεπλευκὼς καὶ κατάρας ἐν Ῥόδῳ κατέσχε Φιλέρημον ἄστυ τῇ μάχῃ, ἀφ’ οὗπερ ἐχθροῖς ἀντεπιὼν εὐψύχως ῥᾷστα κατέσπα τὴν ὀφρὺν σφῶν καὶ θράσος.
8640καὶ τάχ’ ἂν εἷλε καὶ πόλιν κατὰ κράτος, εἰ μὴ πρίγκιψ ἤμυνε τῆς Ἀχαΐας,
ὁπλίτας αὐτοῖς συμμάχους δοὺς ἱππότας. ὡς οὖν ἐπανέζευξεν ἐκ μάχης ἄναξ, ναῦς ἱππαγωγοὺς εὐτρεπίσας καὶ στόλον,346
8645ἵππους ἐν αἷς ἔβαλε τριακοσίους, εἶτ’ ἀποτάξας καὶ στολάρχην τοῦ στόλου τινὰ Κοντοστέφανον, ἄνδρα γεννάδαν, πρωτοσεβαστοῦ τὴν τιμὴν εἰληχότα, εἰς νῆσον ἀπέστειλε τὴν τῶν Ῥοδίων·

(8650)

καὶ κατὰ μάχην συμπλακεὶς Γενουΐταις κατὰ κράτος σφᾶς ἐκνικᾷ καὶ συντρίβει, καὶ νῆσον ἀνέσωσεν Αὔσοσι πάλιν. Ὁ δ’ αὐτοκράτωρ πρὸς Μιχαὴλ δεσπότην κῆδός τε ποιεῖ συμβάσεις τ’ ἐνωμότους·
8655παῖς δεσπότου γὰρ Μιχαὴλ Νικηφόρος εἰς γαμετὴν εἴληφε τὴν Θεοδώρου ἄνακτος υἱοῦ Μαρίαν θυγατέρα, τῆς τοῦ Μιχαὴλ συζύγου Θεοδώρας δι’ Ἑλλησπόντου φθασάσης χώρους ἕω
8660μετά γε παιδὸς φιλτάτου Νικηφόρου, καὶ τὴν ἐπ’ αὐτῷ συγγένειαν δρασάσης, εἶτα σὺν αὐτῷ πρὸς δύσιν χωρησάσης. ἀλλὰ Μιχαὴλ Αἰθίοψ ὤν, καρκίνος, οὐκ εὖ βαδίζειν οὐδὲ ῥύπτεσθαι θέλει·
8665συμφωνίας γὰρ ἠθετηκὼς συμβάσεις ἀναπέφανται δυσμενὴς ἀποστάτης, σύμβουλον εὑρὼν πατράδελφον εἰς τόδε Θεόδωρον Ἄγγελον, εὔριπον τρόπους.
ὡς οὖν τάδ’ ἠνώτιστο τῷ στεφηφόρῳ,347
8670τὰς Ῥωμαϊκὰς δυνάμεις συναλίσας καὶ τοὺς ὑπ’ αὐτὸν εὐσθενεῖς στρατηγέτας, Ταρχανειωτῶν ἐκ γένους Νικηφόρον, κλῆσιν ἀληθεύουσαν εὖ κεκτημένον τὴν ἀξίαν τε τὴν ἐπὶ τῆς τραπέζης,
8675πληροῦντα δ’ ἔργα μεγάλου δομεστίκου, Στρατηγόπουλον Ἀλέξιον γεννάδαν καὶ φίλον υἱὸν μεγάλου δομεστίκου, Παλαιολόγον Μιχαήλ, κλέος νέων, καὶ τὸν Μακρηνὸν καὶ Τύραννον Βουδελόν,
8680παραλαβὼν τούτους τε καὶ τὰς δυνάμεις Θεσσαλονίκην καταλαμβάνει πόλιν, κἀκεῖθεν ἄρας ἐν Βοδηνῶν φρουρίῳ ἀνακτορικὰς σκηνὰς ἐγκαθιδρύει, καὶ τοῦτο πορθεῖ μηχαναῖς καὶ σὺν χρόνῳ.
8685ἔφθη δ’ ἀποδρὰς Θεόδωρος φρουρίου, καὶ τῷ Μιχαὴλ δεσπότῃ προσερρύη. εἶτα βασιλεὺς Ὀστροβοῦ φθάνει λίμνην, καὶ στρατιὰν πέπομφε κατὰ δεσπότου. μετὰ δὲ μικρὸν παρὰ πᾶσαν ἐλπίδα
8690προσηλθέτην ἄνακτι Γλαβᾶς τοὐπίκλην ἐκ Καστορίας ἀγγελεὺς τῶν κρειττόνων, καὶ Πετραλίφας εὐγενῶν τῶν ἐν τέλει, γαμβρὸς Τορνίκη τυγχάνων Δημητρίου, γυναικάδελφος Μιχαὴλ δεσπότου.
8695ὡς οὖν προσῆλθε βασιλεῖ Πετραλίφας, αὐτόν τε χαρᾶς ἐμπιμπλᾷ στράτευμά τε· εὐθὺς προσερρύη γὰρ ἡ Καστορία καὶ τὰ πέριξ ἅπαντα σὺν Δεαβόλει. καὶ Γολεάμος Ἀλβανῶν εἷς ἐντίμων,348

(8700)

αὐτανεψιὰν Εἰρήνης βασιλίδος σύνευνον αὐχῶν, εἰς ὅμηρα φιλίας, γράμμασι πεισθείς, αὐτεπάγγελτος φθάνει. οὕσπερ κρατάρχης εὐμενῶς δεδεγμένος πολλαῖς ἐδωρήσατο ταῖς εὐποιίαις.
8705ταῦτ’ ἄρα μαθὼν Μιχαὴλ ὁ δεσπότης ἔπεμψε πρέσβεις, ποιμένα Ναυπακτίων, Μαλιασηνὸν εὐγενῆ καὶ Λαμπέτην, πρὸς τὸν κρατοῦντα, καὶ τιθοῦσι συμβάσεις· καὶ παραχωρεῖ Μιχαὴλ τοῦ Πριλάπου
8710Βελεσσοῦ Κροῶν ἀστέων στεφηφόρῳ, εἶτ’ ἀσφαλεῖς τίθησιν ὅρκους ἐγγράφως. καὶ Μιχαὴλ πέπομφεν ἄναξ δεσπότῃ δι’ ἀρχιθύτου Φωκᾶ Φιλαδελφείας, Ἰσακίου Δούκα τε καὶ Ὑαλέα,
8715οἳ πρὸς Λαρίσσῃ Μιχαὴλ εὑρηκότες σπονδὰς πεπληρώκασι καθάπερ δέον. ἔπειτα παῖδα τοῦδε τὸν Νικηφόρον παραλαβόντες, καὶ μετ’ αὐτοῦ δ’ αὖ πάλιν τὸν Ἄγγελον δέσμιον ὡς φαυλεργάτην,
8720αὖθις ὑποστρέφουσι πρὸς βασιλέα. τιμᾷ δ’ ὁ κρατῶν ἄξια τοῦ δεσπότου
τὸν τοῦ Μιχαὴλ παῖδα τὸν Νικηφόρον. Οὕτω περάνας τὰ πρὸς ἑσπέραν κράτωρ, κἀν τοῖς Βοδηνῶν παραχειμάσας τόποις,349
8725ἦρος φανέντος καταλιπὼν αὐτόθι πλεῖστον στρατιᾶς, σὺν ὁπλίταις μετρίοις βλέψων ἀπῄει προσρυέντα φρουρίων. ἀφῖκτο λοιπὸν εἰς Λυχνιδὸν τὴν πόλιν, ἔβλεψε Δεάβολιν καὶ Καστορίαν.
8730ἐλθὼν δ’ ἐκεῖθεν, ἀναλαβὼν δυνάμεις, Θεσσαλονίκην παραμείψας τ’ αὖ πόλιν, ἔνθα δικαστήριον ἀθροίσας μέγα, κριτάς τ’ ἐν αὐτῷ καὶ δικαστὰς καθίσας, προύθηκεν ἐξέτασιν ἀστάτου λόγου,
8735ὃν Μαγκλαβίτης Νικόλαος ἐκ φθόνου ἐν τοῖς Βοδηνοῖς βασιλεῖ σκηνουμένῳ ἐξεῖπε λάθρα κατὰ Κομνηνιάδου κλήσει Μιχαήλ, Παλαιολόγων γένους. ὁ δ’ εἶχεν ὧδε, συντεμόντα με φράσαι.
8740ἐπεὶ γὰρ ἐκλέλοιπε Τορνίκης βίον, ὅστις προσῆκε Μιχαὴλ κατὰ γένος, ἦν βαρυθυμῶν καὶ σκυθρωπάζων ὅδε, πενθῶν στέρησιν συγγενοῦς ἀνδρὸς τάχα. ἅπερ δ’ ἐπὶ τούτοις γε φιλεῖ συντρέχειν,
8745“ὅτου χάριν” ἔφη τις “ἡγεμὼν στένει;” ὁ πεῦσιν ἀκούσας δὲ τἀληθῆ λέγει, αἴτιον εἶναι Τορνίκη φράσας μόρον. ὁ δ’ ἀνανεύσας ὠδίνει πονηρίαν,
κἀκεῖνα φάσκει κατὰ Παλαιολόγου350

(8750)

ἃ μηδ’ ἐπὶ νοῦν ἐμβέβληκε παράπαν μήτ’ οἶδεν εἰπεῖν ἢ γινώσκειν συνόλως, νοῦς δ’ ὑπέτεινε βασκάνῳ συνηγόρῳ, ὡς δῆθεν ἐν νῷ συστρέφει κακουργίαν γνώμην τ’ ἀποστάτιδα Παλαιολόγος,
8755καὶ βούλεταί γε πρὸς γάμου κοινωνίαν λαβεῖν ἀδελφὴν Καλλιμάνου τὴν Θάμαρ, εἶτα κατασχεῖν καὶ Μελενίκου πόλιν σὺν τοῖς πέριξ ἅπασι φρουρίοις τόποις. κἂν τοῦτο συμβῇ, φεῦ τόποις τοῖς ἐνθάδε
8760τοῖς ἄρτι κατάστασιν εὖ σχοῦσιν ἔφη. ἀποκριθεὶς δ’ εἴρηκεν ἅτερος τάδε “ἑταῖρε, κἂν γένοιτο τοιοῦτον, φίλε, οὐ χείρον’ ἔσται τὰ καθ’ ἡμᾶς καὶ πάλιν· ἐν Θεσσαλονίκῃ γὰρ ἡγεμὼν ἔνι
8765Παλαιολόγος ἐν δομεστίκοις μέγας, ἐν δ’ αὖ παρ’ ἡμῖν Μιχαὴλ τούτου γόνος ἐπιστατεῖ χώρας τε καὶ τῶν πραγμάτων· ὥσθ’ ὑπὸ τούτοιν τὰ καθ’ ἡμᾶς ἠγμένα οὐ κοσμικὴν ἂν καθυποσταίη ζάλην.”
8770ἐκ τῶνδ’ ἀναστὰς ἅτερος Μαγκλαβίτῃ τὰ θατέρῳ πέφρακεν ὡμιλημένα· Μαγκλαβίτης δ’ αὖ βασιλεῖ καταλέγει. κατασχεθέντες τοιγαροῦν ἄνδρες δύο οἱ καθ’ ἑαυτοὺς τὸν λόγον δεδρακότες
8775ἐπυνθάνοντο τῶν λελεγμένων χάριν· καὶ τῶνδ’ ὁ μὲν συνεῖπε τὸν λόγον φάναι, πλὴν ἀφ’ ἑαυτοῦ, μηδενὸς συνειδότος, κατήγορος δ’ ἔφασκε καὶ συνειδότος τούτου Μιχαὴλ Παλαιολόγου φάναι.351
8780ὁ δ’ ἀντέβαινεν ἰσχυρῶς ἀντιλέγων. καὶ λοιπὸν ηὐτρέπιστο τούτου δὴ χάριν στρατηγική τις ἀπόδειξις ἐκ μάχης. ἑκάτερος γοῦν ὁπλίτης δεδειγμένος εἰσῆλθε τὸ στάδιον ἱππεὺς λογχίτης,
8785εἶτα συνεπλάκησαν ἄμφω πρὸς μάχην. καὶ τὴν νίκην κατήγορος κομίζεται, ῥίψας τὸν ἀνθάμιλλον ἀφ’ ἵππου κάτω. καὶ πάλιν ἠρωτᾶτο τοῦ λόγου χάριν, ὁ δ’ ἐμμένων ἦν τοῖς πρὶν οὐχ ἧττον λόγοις,
8790ἀθῷον εἶναι Μιχαὴλ φάσκων λόγου. ὅθεν κατακέκριτο θανεῖν ἐκ ξίφους. δεθεὶς οὖν καὶ καλυφθεὶς τὰ φάη ἀπήγετ’ εἰς θάνατον ἀδίκῳ κρίσει, προύτεινεν αὐχένα δὲ δέξασθαι μόρον.
8795καὶ πάλιν ἠρωτᾶτο παρὰ δημίου· ὁ δ’ ἀμετακίνητος ἦν δεδογμένων, ὅρκοις ἀθῳῶν Μιχαὴλ φρικαλέοις. ἀλλ’ οὗτος ἐρρύσθη μὲν ἀδίκου μόρου, καθειργμένος δὲ φυλακὴν ὑπεισέδυ·

(8800)

ἡ δ’ ἐξέτασις καὶ βάσανος τοῦ λόγου
πρὸς τὸν Κομνηνὸν Μιχαὴλ μετηνέχθη. καὶ τόνδε μύδρον χειρίσαι κατηξίουν, καὶ σκέψιν οὕτως ἀμφιβάλλουσαν λῦσαι· ὁ δ’ ἀντεπῆγε πρὸς κριτὰς πεποιθότως352
8805ὡς εἰ μὲν ἦν τις κατ’ ἐμοῦ τάχα λέγων, πρὸς αὐτὸν ἂν ἠγωνισάμην σὺν ὅπλοις· κατηγόρου δὲ μὴ παρόντος μοι τέως, πρὸς τίνα δεῖ με τὴν δίκην καθεστάναι; εἰ θαυματουργεῖν δ’ ἐγκελεύεταί μέ τις,
8810ἀλλ’ ὢν ἀλιτρὸς οὐ δυνήσομαι τόδε. ἐνθεὶς δέ τις σίδηρον ἐκκεκαυμένον πνέοντος ἀνδρὸς χερσὶν ἐψιλωμέναις, οὐκ οἶδα πῶς ἂν οὐ καταφλέξοι χέρας. παρὼν δὲ ποιμὴν τῆς Φιλαδέλφου τότε,
8815λαχὼν δικάζειν καὶ τὰ πρὸς χάριν λέγειν, τοῦτον Μιχαὴλ παραλαβὼν ἰδίᾳ τοιαῦτά οἱ δήπουθεν οὐκ εὖ ὡμίλει, ὡς σὺ μὲν ἀνὴρ εὐγενὴς ὢν τυγχάνεις, κἀξ εὐγενῶν ἔφυς δὲ πατέρων πάλιν,
8820καὶ δεῖ σε λοιπὸν τοῦ γένους ἐπαξίως πάντ’ εὖ νοεῖν τε καὶ πέρατι διδόναι· ἐπεὶ γὰρ οὐ πάρεισι μάρτυρες λόγου, θείᾳ τε δείξει καὶ σαφεῖ τεκμηρίῳ μύδρῳ χρεὼν ἔλεγχον ἐκτῖσαι, φίλε.
8825ὁ δ’ ἀνδρικῶς ἔφησεν εὐεπηβόλως “τέθηπα πῶς ἅγιον ᾄδεται μύδρος, ᾧπερ δέδοικα χειρί μου προσεγγίσθαι
ὡς ἂν ἀλιτρός, ᾗπερ ἀνόπιν ἔφην· σὺ δ’ ἅγιός τε καὶ θεοῦ θεῖος θύτης,353
8830χερσὶ προσάγων κυρίῳ τὴν θυσίαν· εἰ γοῦν κελεύεις, ἐνδὺς ἱεραρχίας σὺ τὴν στολὴν ἅπασαν, ὡς ἔστιν ἔθος, σιδήριον πύρωσον ἐν τῇ καμίνῳ, καὶ τοῦτο λαβὼν τῇ καθαρᾷ χειρί σου
8835χερσὶν ἐπίθες ταῖς ἐμαῖς ταῖς ἀνάγνοις· καὶ δὴ θεῷ πέποιθα παντοδυνάμῳ ὡς θαυματουργήσει σαῖς δυσωπίαις πληθὺν παριδὼν τῶν ἐμῶν ἁμαρτάδων.” οὕτω Μιχαὴλ ἀρχιθύτης δ’ ἀντέφη
8840ὡς οὗτος, ὦ βέλτιστε, βαρβάρων νόμος, οὐ Ῥωμαϊκοῖς ἐγκατάγραφος νόμοις, οὐ κανόσι θείοις τε τῆς ἐκκλησίας δεκτὸς πέφυκεν, οὐ πατράσιν ἁγίοις, ἡμῖν δ’ ἀγνώς τις βαρβαρικός θ’ ὁ τρόπος.
8845ἦ δ’ ὃς Μιχαὴλ προσφυῶς ἐπηβόλως “οὐκοῦν, μέγιστε ποιμενάρχα κυρίου, τὰ κατ’ ἐμαυτὸν ἐκτελεσθῆναι δέον ὡς Ῥωμαϊκοὶ διατυποῦσι νόμοι· εἰ μὲν γὰρ αὐτὸς ἐξέφυν ἐκ βαρβάρων

(8850)

ἢ βαρβαρικοῖς ἀνατέθραμμαι νόμοις, τάχ’ ἂν δικαίως σφῶν ὑπηγόμην δίκαις· Ῥωμαῖος ὑπάρχων δὲ κἀκ τούτου γένους τοῖς Ῥωμαϊκοῖς ὑπαχθήσομαι νόμοις.”
οὕτω Μιχαὴλ φαμένῳ τὰ τῆς δίκης354
8855ἀνεῖται τηνικαῦτα πρὸς βασιλέως· ὅμως παρεῖχεν οὐ μικρὰν ὑποψίαν. πέμπει τὸ λοιπὸν χαριτώνυμος κράτωρ τοῦτον πρὸς υἱὸν καὶ διάδοχον κράτους καὶ ποιμενάρχην Μανουὴλ Βυζαντίδος·
8860οὗτος γὰρ ἦρχε τηνικαῦτ’ ἐκκλησίας. ὁ δ’ ὑποβάλλει Μιχαὴλ φρικαλέοις ἐπιτιμίοις ἀφορισμοῖς καὶ λέγειν, ἦ μὴν καθαρῶς εὐνοεῖν τῷ δεσπότῃ καὶ βασιλεῖ πάντα γε τὸν ζωῆς χρόνον,
8865μισεῖν τ’ ἀποστάτιδα γνώμην ἐκτόπως. τούτου πραχθέντος βασιλεὺς Ἰωάννης εἰς συνάφειαν γαμικὴν συζευγνύει τούτῳ Μιχαὴλ Παλαιολόγων γένους τὴν Θεόδωραν ἔγγονον τοῦ συγγόνου
8870τοῦ σεβαστοκράτορος Ἰσαακίου· καὶ λοιπὸν αὐτὸν εὐμενῶς ἦν προσβλέπων, καὶ συνέταττεν εὐνοοῦσι γνησίως. Οὕτω συνηνέχθη μὲν ὑπάρξαι τάδε· ὁ δ’ αὐτοκράτωρ ἧκεν εἰς Νικαέων
8875μηνὸς περί που τέρμα Φεβρουαρίου, ἐπὶ κλίνης δὲ καθίσας καθ’ ἑσπέραν παρεῖχεν ἀνάπαυσιν αὑτοῦ σαρκίῳ· μετὰ βραχὺ δ’ εὕρητο πρηνὴς ἐν κλίνῃ, ἐξαπίνης ἄναυδος, οὐκ ἐπαΐων.
8880ταῦτ’ ἄρα συνέδραμον Ἀσκληπιάδαι,
ἕκαστος συμφέροντες ἄκος τῆς νόσου, πρὸς δ’ αὖ ἀμυχὰς ἐν ποσὶ τεθεικότες, τἆλλά τε δρῶντες ὧν διδάσκαλος τέχνη. ἀλλ’ οὐδὲν ἧττον ἡμέραν εἰς δευτέραν355
8885ὑπῆρχεν ἀκίνητος ἄφωνος κράτωρ, ἐμπληξίας νόσῳ γε συνισχημένος. νόσου δὲ μικρὸν ῥαΐσας πλὴν δυσκόλου εἶχε χρόαν σώματος ἠλλοιωμένην. ἀφῖκτο λοιπὸν εἰς βασιλείους δόμους
8890τοὺς ἐν Νυμφαίῳ, καὶ βραχὺν βιοὺς χρόνον ἀπῆλθε πρὸς κύριον, ἐκλιπὼν βίον, ἄναξ ἀγαθὸς καὶ στρατηγὸς γεννάδας, πρὸς δυσὶν ἑξήκοντα βιώσας ἔτη, ἐξ ὧν κατῆρξε πρὸς τριάκοντα τρία.
8895ἐπεὶ δ’ ἐτετρύχωτο χαλεπῇ νόσῳ, ἐπιπολάζων τοῖς τόποις ἦν Νυμφαίου, κατὰ διαστήματα πάσχων τοῦ χρόνου· ἐν παλατίῳ διάγων γὰρ ἔσθ’ ὅτε ἐπὶ κλίνης ἄναυδος ἦν ἐρριμμένος·

(8900)

ἐνίοτ’ αὖθις ἱππότης δεδειγμένος ἐκινδύνευεν ἐκπεσεῖν ἐφεστρίδος, εἰ μὴ παριππεύοντες ἀντεῖχον νέοι· εἶτα καθεστὼς τὸ φρόνημα λαμβάνων, βάδην ὑπῆρχεν εἰς δόμους ὑποστρέφων
8905ἢ καὶ φοράδην τοῖς ὑπηρετουμένοις.356
ante8906tΘεόδωρος Δούκας ὁ Λάσκαρις ἔτη γʹ 𐅶.
8906Οὕτω τὸ βιοῦν ἐκμετρῶν Ἰωάννης Θεόδωρον κληροῦχον ἀρχῆς καὶ κράτους τὸν παῖδα κατέλιπεν, ἐκ Λασκαρίων τοὐπώνυμον φέροντα τῶν προπατόρων,
8910ἄγοντα τριάκοντα τοῦ βίου χρόνους πρὸς τρισὶν ἄλλοις, ὡς ἔφασαν εἰδότες· ὃς αὐτοκράτωρ βασιλεὺς ἐπ’ ἀσπίδος ἀναγορευθεὶς κατὰ κρατῆσαν ἔθος, εὐθὺς ἀπάρας ἀπὸ χώρου Νυμφαίου
8915τὴν Φιλαδέλφου καταλαμβάνει πόλιν, ἀφ’ οὗ βεβαιοῖ τὰς πρὸς σουλτὰν συμβάσεις· κἀκεῖθεν ἐλθὼν εἰς Νικαέων πόλιν βασιλικῆς ἔτυχε τῆς εὐφημίας. εἶτ’ ἀρχιθύτας ἁλίσας πανταχόθεν
8920κλήρου τε παντὸς τοὺς λογάδας ὡς δέον σὺν τοῖσδ’ ἐδίφα προστάτην ἐκκλησίᾳ, τοῦ ποιμενάρχου Μανουὴλ τεθνηκότος πρὶν ἢ θανεῖν ἄνακτα μησί που δύο. ἔσπευδεν οὖν ὡς ταινιωθεὶς τῷ στέφει
8925ἐπιστρατεύσει τοῖς κατὰ δύσιν τόποις πάσχουσι κακῶς πρὸς Μιχαὴλ Βουλγάρου, ὃν Ἀγγέλου παῖς ἀπέτικτεν Ἀσάνῃ· μαθὼν γὰρ οὗτος τὸν μόρον βασιλέως σφοδρῶς ἐπῄει Ῥωμαϊκοῖς φρουρίοις
8930τοῖς κατὰ δύσιν κειμένοις καὶ χωρίοις.
ἄλλων παρ’ ἄλλων τοιγαροῦν καλουμένων εἰς ποιμεναρχίαν τε καὶ προεδρίαν, ἡ δόξα κοινὴ Βλεμμύδην Νικηφόρον προστασίας ἄξιον εἶναι προυτίθει,357
8935ἄνδρ’ ἀρετῇ τε συνέσει κεκασμένον, ἴδριν σοφίας παντοδαπῆς καὶ λόγων, καὶ τῶν κατ’ αὐτὸν οὐδενὸς λελειμμένον, τετρακτύος διδάσκαλον μαθημάτων, φιλούμενον φιλοῦντα πρὸς βασιλέως,
8940διδάσκαλον φανέντα τῷδε τῶν λόγων, παιδείας ἄλλης καὶ καλῶν διδαγμάτων. καὶ βασιλεὺς οὐχ ἧττον ἠγάπα τόδε. ἔσπευδεν οὐκοῦν τόνδ’ ἐνιδρῦσαι θρόνῳ, πεῖραν προσάγων, προστιθείς τι καὶ βίας.
8945ὡς δ’ εἶδεν οὐ θέλοντα τὴν προεδρίαν, τρόπῳ δὲ παντὶ μηδ’ ὅλως πεπεισμένον, ἐπὶ μοναχὸν Ἀρσένιον ἐτράπη, ἀσκοῦντ’ Ἀπολλωνιάδος κατὰ λίμνην, πεῖραν ὀλίγην γραμμάτων κεκτημένον,

(8950)

ἐπιπολαίως γραμματικῆς ἡμμένον, ἄλλων δ’ ἄγευστον ἐγκρίτων μαθημάτων. τοῦτον μετεστείλατο ταχέως κράτωρ, καὶ δὴ παρόντα πατριάρχην δεικνύει, καὶ ποιμενάρχαις ἐγκελεύεται τάχος
8955ἅπαντ’ ἐπ’ αὐτῷ τὰ κατὰ νόμους δρᾶσαι·
ὃν καὶ τελοῦσιν ἐν τρισὶ τόνδ’ ἡμέραις διάκονόν τε καὶ θύτην καὶ ποιμένα. παρ’ οὗ βασιλεὺς ταινιωθεὶς τῷ στέφει, ὡς εἶχεν ἐξώρμησεν εὐθὺς πρὸς δύσιν,358
8960πορθμὸν διαβὰς ναυσὶν Ἑλλησποντίων. καὶ καταλαβὼν Ἀδριανοῦ τὴν πόλιν ἐν τῇδε διήγαγεν ἡμέραν μίαν· εἶτ’ ἐκστρατεύει πρὸς τὰ Ῥοδόπης μέρη κατὰ Μιχαὴλ Βουλγάρων ἀρχηγέτου
8965σὺν στρατιᾷ καθ’ Ἕβρον ἐσκηνημένου· ὃς εἷλε Στενίμαχον Τζέπαιναν Οὔστραν Κρυβοὺς Περπεράκιον καὶ Περιστίτζαν, Ἐφραὶμ Κριτζιμόν, Ἀχριδοῦ πάντα τόπον, ὑπήκοα φρούρια τῇ Ῥωμαΐδι.
8970οὕτως ἐπιόντος δὲ κρατάρχου δρόμῳ, ὁ Μιχαὴλ γνοὺς ἐκ κατασκόπων δρᾶμα φυγὰς ἀπιὼν ᾤχετο πρὸς πατρίδα αὐτός τε καὶ στράτευμα διὰ δυσπόρων συνηρεφῶν τρίβων τε καὶ δυσεκβάτων.
8975εὑρὼν κενὸν δ’ ἕωθεν ἄναξ τὸν τόπον ἐπὶ Βερρόην ἧκε τὴν ἐν γειτόνων· ἑλὼν δὲ ταύτην καὶ σκυλεύσας τὰ πέριξ εἰς Ἀδριανοῦ τὴν πόλιν ὑποστρέφει μετὰ λαφύρων ἀμυθήτων τε σκύλων·
8980ἀφ’ οὗ πεπομφὼς στρατιὰν ὅτι τάχος πόλεις παρεστήσατο τὰς ἀποστάσας.
καὶ βασιλεὺς δ’ ἔξεισι κατὰ Ῥοδόπης, καὶ Στενίμαχον Κρυτζιμὸν Περιστίτζαν ἐπανασώζει κράτει τῶν Αὐσόνων·359
8985ἔμεινε δ’ ἀνάλωτος Τζέπαινα μόνη διά τε κρυμὸν καὶ τόπου δυσχωρίαν. ἦρος δ’ ἐπιλάμψαντος αὐτίκα γράφει ἄναξ στρατηγοῖς τοῖς κατὰ Σέρρας πόλιν, τῷ Στρατηγοπούλῳ καὶ Τορνικίῳ,
8990μετὰ στρατιᾶς προσβαλεῖν τῇ Τζεπαίνῃ. ἐξῄεσαν οὖν παρὰ τόνδε τὸν τόπον· εἶτ’ οὐκ ἰδόντες στρατιὰν ἐναντίων, οὐχ ὁπλίτας ἰόντας εἰς μάχην ὅλως, φύλλων δὲ κτύπων καὶ ψόφων ᾐσθημένοι,
8995ᾤχοντ’ ἀκόσμως, ἐν φυγῇ λελοιπότες ἵππους πανοπλίας τε καὶ σκευὴν ὅλην τοῖς ἱπποφορβοῖς καὶ συβώταις Βουλγάρων· ὃ γνωσθὲν ἠνίασεν ἄνακτα λίαν. οὐχ ἧττον ἠνίασεν εἰσπεσὸν πάλιν

(9000)

λυποῦν τι κακὸν Δραγωτᾶς ἐκ Βουλγάρων, ἄρχων στρατιᾶς τῆς κατὰ Μελενίκον, ὅστις ἀποστὰς καὶ στρατὸν συναλίσας κατατρέχων ἦν τὰ πέριξ Μελενίκου, ἄστυ δὲ συνέκλεισε πορθῆσαι θέλων.
9005ἤκουστο ταῦτα βασιλεῖ στρατηγέτῃ, καὶ τὴν ταχίστην, ἀετός τις καθάπερ ὤκιστος, ἔπτη πρὸς Μελενίκου τόπους μετὰ στρατιᾶς καὶ στρατηγῶν ταγμάτων,
καὶ καταπλήξας στρατιὰν ἐναντίων360
9010αἰφνιδίῳ τε καὶ στρατιᾶς τῷ στίφει ἐτρέψατο σφᾶς εἰς φυγὴν κατὰ κράτος, κτείνων διώκων, αἰχμαλώτους λαμβάνων, ὡς ἐκ τοσούτων ἐκφυγεῖν βραχεῖς μόρον καὶ πρὸς Μυσίας διασωθῆναι μέρη.
9015ὁ δ’ αὖ Δραγωτᾶς συμπατηθεὶς ἀθλίως ἵππων ποσὶν τέθνηκεν ἐκλιπὼν φάος. Οὕτω βασιλεὺς διαθεὶς πάνθ’ ὡς δέον, καὶ τὰς ἀπίστων γαμετὰς καὶ τεκνία πορρωτάτω θεὶς ἄστεος Μελενίκου,
9020ἐκεῖθεν ἧκεν εἰς Θεσσαλονικέων· ἀφ’ οὗ περάσας Ἀξειὸν βαθυδίνην ἄστυ Βοδηνῶν ὑδατόρρυτον φθάνει, ἔνθα νοσήσας κοιλιακόν τι πάθος μικρόν τι χώρῳ προσμένει τούτου χάριν.
9025εἶτα ῥαΐσας ἄστυ Πριλάπου βλέπει. οὗ διαγαγὼν οὐκ ὀλίγας ἡμέρας ἐπιστρατεύει Βελεσῷ τινὶ πόλει, καθαιρετικὰς μηχανὰς ἐπηγμένος· ἥνπερ παρεστήσατο τῇ συμφωνίᾳ
9030τοῦ μή τι παθεῖν ὅρκον εἰσδεξαμένων τῶν ἔνδον ὄντων καὶ προδόντων τὴν πόλιν. ἅπαντα τοίνυν εὖ διαθεὶς φρουρίου διὰ Ναυτζαπόλεως ἀνύδρου τόπου σὺν ἀπορίᾳ καὶ ποτῶν καὶ βρωμάτων
9035εἰς Σέρρας ἧκε τληπαθῶς πλὴν τὴν πόλιν. ἔνθα γραφὴν δέδεκτο πρὸς τῶν ἐξ ἕω ὅτι τὰ Τούρκων πρὸς Ταχαρίων ἔθνους κυμαίνεται νῦν καὶ ταράσσεται πάλιν. ταῦτα διαγνοὺς συντεταμένῳ δρόμῳ361
9040πέφθακεν Ἕβρον τὸν ποταμὸν ἐν τάχει· οὗ μήνυμα γνοὺς ἀτρεκὲς μὴ τυγχάνειν, τρίβου παρεκκλίνας τι καταλαμβάνει Διδυμότειχον ὠνομασμένην πόλιν, εἶτα κυδίστην Ἀδριανοῦ τὴν πόλιν.
9045καὶ πάλιν ἐστράτευσε κατὰ Τζεπαίνης· καὶ μηδ’ ὁτιοῦν δεδρακὼς ὑποστρέφει κατὰ Διδυμότειχον ἀσφαλῆ πόλιν· ἔνθα λελοιπὼς στρατιὰν οὐ μετρίαν καὶ ταγματάρχας καὶ φύλακας φρουρίου,

(9050)

Μανουὴλ τὸν Λάσκαριν καὶ Μαργαρίτην, ἀγροῖκον ἄνδρα, πιτύροις τεθραμμένον, ἐκ Νεοκάστρων σειρὰν ἕλκοντα γένους, καὶ νουθετήσας σφᾶς δέοντα πρὸς μάχας, ἐκεῖθεν ἄρας Ἑλλήσποντον διέβη
9055καὶ σκηνὰς αὐτοῦ πηγνύει πρὸς Λαμψάκῳ, καὶ τοὺς ὑφ’ αὑτὸν ἀξίαις ὑπερτάταις τιμᾷ κυδαίνει δωρεάς τε προσνέμει. Γεώργιον μὲν Μουζάλωνα τοὐπίκλην πρωτοβεστιάριον ἀναδεικνύει,
9060πρωτοσεβαστόν, στρατοπεδάρχην μέγαν·
Ἀνδρόνικον δὲ σύγγονον τούτου πάλιν μέγαν κατωνόμασεν ἐν δομεστίκοις, τὸν Ἄγγελον δὲ πρωτοστράτωρα πάλιν. Ταῦτα δεδρακὼς βασιλεὺς ὑποστρέφει362
9065πρὸς βασιλείους τοὺς ἐν Νυμφαίῳ δόμους· οὗ διαγαγὼν χειμερινὰς ἡμέρας, ἦρος φανέντος στρατιὰν συναλίσας μυριάριθμον, πεζικὴν αὖ ἱππότιν, Μυσοῖς Ἰταλοῖς συγκροτουμένην Σκύθαις,
9070μάλιστα πάντων Ῥωμαϊκῇ πληθύϊ, ὡς πρὸς δύσιν ἔτεινεν ὅρμημα κράτωρ, καὶ Λάμψακον πέφθακεν Ἑλλησποντίαν, ἔνθα περ ἔγνω συμφορὰν στρατευμάτων καὶ τῶν στρατηγῶν τῶν ἐν Διδυμοτείχῳ.
9075ἐπεὶ γὰρ ἀπῆν βασιλεὺς μακρὰν τόπου, ὁ Βουλγαράναξ ἐκ Σκυθῶν συναλίσας χιλιάδας τέτταρας εἴτε καὶ πλέον, κατὰ Θρᾴκης πέπομφε χωρῶν ἀστέων· οἳ πρὸς ποταμὸν Ῥηγῖνα κεχυμένοι
9080ἅπαντ’ ἐποίουν Σκυθικὴν ἐρημίαν. ἔνθα στρατηγοὶ προσταγῆς βασιλέως οὖκ οἶδα τί παθόντες ἐκλελησμένοι, ἐπαφιᾶσι τὴν στρατιὰν τοῖς Σκύθαις. συρρήξεως οὖν συμβάσης ἑκατέροις,
9085νικῶσαν ἠνέγκαντο βαρβάρων στῖφος, καὶ κτείνεται στράτευμα Ῥωμαίων ξίφει,
ἁλίσκεται δὲ Μαργαρίτης τοῖς Σκύθαις πολλοῖς συνάμα καὶ πιπράσκεται σφίσιν. ὃ γνοὺς ὁ κρατῶν καταταχήσας δρόμῳ363
9090Βουλγαροφύγῳ προσπελάζει φρουρίῳ, καί τινας εὑρὼν βαρβάρων ἐν Βιζύῃ ἔργον σπάθης τίθησιν αὐτοὺς καὶ ξίφους. πλὴν καταλαβὼν τὸν ποταμὸν Ῥηγῖνα, σκηνὰς ἐκεῖ πήγνυσι καὶ παραμένει.
9095ἔνθα περ Οὖρον Ῥῶσον ὠνομασμένον τὸν Παιόνων πέπομφε ῥῆγα Μυσάναξ πρὸς τὸν κρατάρχην Θεόδωρον Αὐσόνων, ὡς ἂν ἐρωτήσειε τὰ πρὸς συμβάσεις. ἀφιγμένος γοῦν Ῥῶσος ὡς βασιλέα,

(9100)

ὢν πενθερός γε Βουλγάρων ἀρχηγέτου, καλῶς ἐδέχθη καὶ λίαν φιλοφρόνως, καὶ συμβιβάσεις ἐκτελεῖ σὺν ὁρκίοις· αἱ δ’ ἦσαν ὡς Τζέπαινα Ῥωμαίων κράτει πρὸς Βουλγάρων ἄρχοντος ἀφεθῇ πάλιν.
9105 Τούτων βασιλεῖ κατὰ νοῦν πεπραγμένων, ἄρας ἐκεῖθεν Θεσσαλονίκην βλέπει, ἔχων μεθ’ αὑτοῦ καὶ Μιχαὴλ δεσπότου σύνευνον ἅμα φιλτάτῳ Νικηφόρῳ, ὁδοιποροῦντας εἰς περάτωσιν γάμων.
9110ἤνυστο τοίνυν τὰ τῶν γάμων ὡς δέον, παῖδα κρατάρχου Μαρίαν Νικηφόρος
κατὰ νόμους σχὼν εἰς γάμου κοινωνίαν· πλὴν πρόσθεν ἀπέλυσεν Αὐσόνων κράτει Σέρβια Δυρράχιον οὗτος δεσπότης,364
9115περὶ γυναικὸς δειλιῶν καὶ φιλτάτου. Ἐν τοῖσδε διάγοντος ἄνακτος τότε, γραφήν τις ἐκπέπομφέν οἱ Βιθυνόθεν διεξιοῦσαν ὡς ἀποδράσας ἔχει πρὸς Περσίδος γῆν ἡγεμὼν Βιθυνίας,
9120Παλαιολόγος Μιχαὴλ κομνηνόπαις. τοῦτ’ ἀνακυκᾷ καρδίαν βασιλέως. ὅμως ἀπιὼν ἐν φυγῇ πρὸς Περσίδα γράμμ’ ἐγχαράττει προστάταις Βιθυνίας, ἐν ὑπογραφαῖς ἀσφαλισθὲν ἰδίαις,
9125διαγορεῦον ὡς ἐκεῖνος μὲν τάχα φεύγει δεδιὼς τὴν σβέσιν τῶν ὀμμάτων, “αὐτοὶ δ’ ἔχεσθε νουνεχῶς τῶν πραγμάτων, καὶ πάντα δρᾶτε πρὸς φυλακὴν ἀστέων χώρας τε λοιπῆς” φησί “καὶ στρατευμάτων.”
9130τουτὶ κομισθὲν τὸν κρατάρχην ἡδύνει. Πλὴν διαθεὶς εὖ τὰ καθ’ ἑσπέραν ἄναξ μετὰ στρατιᾶς ἐκτρέχει πρὸς τὴν ἕω, λιπὼν στρατηγοὺς κατὰ Θεσσαλονίκην Μιχαὴλ Λασκάριον, ἄνδρα γεννάδαν,
9135ἐν δὲ Πριλάπῳ Σκουτέριον Ξυλέαν, ἐπωνυμίαν ἀτρεκῆ κεκτημένον, ἐν δ’ αὖ Βελεσσῷ τοῖς περικύκλῳ τόποις φύλακα Θεόδωρον τὸν Καλαμπάκην,
Ἰλλυριῶν δὲ Χαβάρων’ ἐπιστάτην.365
9140πρὸς τοῖσδε Γεώργιον Ἀκροπολίτην ἄρχοντα πάντων καὶ πρόεδρον δεικνύει, πρόσθεν τιμήσας τῇ πραίτωρος ἀξίᾳ. οὕτως ἀφῖκτο πρὸς πόλιν Βερροιαίων, κἀκεῖσε πρέσβεις προσμένοντας τοῦ πάπα,
9145εὖ τὰ κατ’ αὐτοὺς διαθεὶς ὥσπερ δέον, ὑποστρέφειν δέδρακε πρὸς τῆν πατρίδα. εἶτα παρελθὼν φρούριον τῶν Σερβίων, καὶ Καστορίαν παραμείψας τὴν πόλιν, δι’ Ἀχρίδος πέφθακεν Ἀλβάνου τόπον,

(9150)

κἀκεῖθεν ἧκεν εἰς Ἐπίδαμνον πόλιν. κἀκεῖ διαθεὶς τὰ κατὰ νοῦν ὡς δέον, διὰ Χουναβίας τε καὶ Μάτης τόπων Κιτζάβεως Δεύρης τε τῶν πολιχνίων, ὡς εἶχε κατέλαβεν ἄστυ Πριλάπου.
9155ἔνθα διατρίβοντι κατ’ ἄστυ τόδε δυσάγγελος φήμη τις ἧκεν ἀθρόον ὅτι περ ἁλοὺς Χαβάρων Κωνσταντῖνος ἐν καστελλίῳ Κανίνων πρὸς Μαρίας γυναικαδέλφης Μιχαὴλ τοῦ δεσπότου,
9160ἐρωτοδέσμαις ἀπατηθεὶς καὶ γάμῳ, εἱρκτὴν κατακέκριτο κλοιὰ καὶ πέδας· καὶ τηνικαῦτα Μιχαὴλ ὁ δεσπότης τὰς πρὸς κρατοῦντα συμβάσεις διαλύσας χώρας ἐπῄει Ῥωμαϊκὰς σὺν ὅπλοις,
9165πᾶσάν τε κατέδραμε Πελαγονίαν
καὶ τὸν πέριξ ἅπαντα χῶρον Πριλάπου. τὸ φρούριον λέλειπτο Πριλάπου μόνον, ὅπερ προδόντων συνέλαβε καὶ τόδε. Ἀκροπολίτης δ’ εὑρεθεὶς ἔνδον τότε,366
9170ἐρύματός τι καταλαβὼν πυργίον ἐκεῖ διῆγε, καὶ λαβὼν πρὸς δεσπότου ὅρκια κακῶν ἀπαθῆ πεφηνέναι καὶ παραπεμφθῆναι δὲ πρὸς βασιλέα, αὑτὸν παραδέδωκε σὺν τῷ πυργίῳ.
9175ὁ Μιχαὴλ δ’ ἔφορκος ὢν ὁ δεσπότης δεσμοῖς περιέβαλεν αὐτὸν ἀφύκτοις. ὁ δ’ αὖ Κομνηνὸς Μιχαήλ, οὗ πολλάκις μνήμην ἐποιήσαμεν ἀνόπιν λόγου, ὅρκια λαβὼν πιστὰ πρὸς βασιλέως,
9180πρὸς τόνδ’ ἐπανέζευξεν ἐκ τῆς Περσίδος· ᾧ δοὺς στρατιὰν ἐκ Μακεδόνων ἄναξ εἰς ἑσπέραν πέπομφε κατὰ δεσπότου. καὶ καταλαβὼν Θεσσαλονίκην πόλιν καί που συνελθὼν Μιχαὴλ Λασκαρίῳ
9185σὺν τῷδ’ ἐπῆλθε τὰ μέρη τῆς Βερροίας, καὶ λείαν ἀπήλασεν ἔνθεν μυρίαν. τῶν πραγμάτων οὕτω δὲ διακειμένων, καὶ Τριβαλάρχης, ἡ κάκιστος καρδία, ἔκσπονδος ἀνὴρ ἀποφρὰς μιαιφόνος,
9190ὑπὲρ χιλίους στρατιὰν συναλίσας, τὰ Ῥωμαϊκὰ κατέδραμε χωρία. ὁ δεσπότης δὲ Μιχαὴλ τὰ πρὸς δύσιν
δῃῶν ἐρημῶν οὐκ ἔληγε καθόλου καὶ τῇ κατ’ αὐτὸν προστιθεὶς ἐξουσίᾳ.367
9195ὅθεν στρατιὰν ἱκανὴν ἀποκρίνας, ἧς ἡγεμὼν παῖς Θεόδωρός τις νόθος, πρὸς τὰ Βοδηνῶν ἐξαποστέλλει μέρη· ἣ Ῥωμαϊκῷ συντυχοῦσά που στίφει ἥττησεν ἐσκέδασεν αὐτὸ ῥᾳδίως.

(9200)

ὃ γνοὺς Μιχαὴλ Παλαιολόγος τόδε, ἀνὴρ μαχητὴς γεννάδας ῥωμαλέος, ὡς εἶχεν ἐξώρμησε κατ’ ἀντιπάλων, καί τινα τῷ δόρατι πλήξας ἱππότην (ἦν δ’ ἄρα Θεόδωρος παῖς ἀποστάτου)
9205εἰς γῆν καταβέβληκεν ἐξ ἐφεστρίδος. ὁ δ’ αὖ Κομνηνῷ προσδραμὼν ἠντιβόλει ζωῆς τε χάριν καὶ ψυχῆς πεφιλμένης, καὶ συμπαθοῦς ἔτυχε συγγνώμης τότε· πλὴν ἠγνοεῖτο τίς ἄρα καὶ τυγχάνει.
9210τῷ τοι παραδίδωσιν φυλάσσειν Τούρκῳ, ὁ δ’ αὖ φονεύει καὶ παραπέμπει μόρῳ. τουτὶ μὲν οὕτω Μιχαὴλ ἐδραμένος σὺν τοῖς δ’ ὑφ’ αὑτὸν ἀρεϊκοῖς ἀνδράσι, Παφλαγονίαν πατρίδα κεκτημένοις,
9215πολλοὺς μὲν ἔργον εἰργάσατο τοῦ ξίφους, ζωοὺς δὲ συνέσχηκεν εἴκοσιν πάλιν ἄνδρας τιμίους ἐγκρίτους ἀποστάτῃ. Ταῦτα μὲν οὕτω συμβέβηκεν ὡς ἔφην·
ὁ Μιχαὴλ δὲ Βουλγάρων ἀρχηγέτης,368
9220ὃς δὴ γυναικάδελφος ἦν βασιλέως ἐχθρὸς δ’ ἄσπονδος Αὐσόνων κραταρχίᾳ, πρὸς Καλλιμάνου καιρίαν βεβλημένος, πρωτεξαδέλφου προσγενοῦς πεφυκότος, ἐξαπίνης τέθνηκεν ἐκλιπὼν φάος·
9225οὗ τῇ γυναικὶ συναφθεὶς Καλλιμάνος, ἔδοξεν ἀρχὴν προσλαβεῖν καὶ Βουλγάρων· ἀλλὰ Ῥῶσος Οὖρος μὲν ὡς θυγατέρα μετὰ στρατιᾶς συμπεσὼν προσλαμβάνει, φονεύεται δὲ Καλλιμάνος Βουλγάροις.
9230ἔρημον οὐκοῦν γνησίου διαδόχου ὑπῆρχε λοιπὸν τὸ κράτος τοῖς Βουλγάροις· ἀλλ’ οἱ παρ’ αὐτοῖς ἔγκριτοι βουληφόροι ἀρχηγετεῖν τάσσουσιν ἀρχῆς Βουλγάρων Τείχου τὸν υἱὸν τὸν καλὸν Κωνσταντῖνον.
9235ὡς ἂν δὲ καὶ δόξειεν ἐκ κληρουχίας εἰς Βουλγαρικὸν ἐγκαθεστάναι θρόνον, ἐρίτιμοι πέμπουσι πρέσβεις Βουλγάρων πρὸς τὸν κρατοῦντα Θεόδωρον Αὐσόνων, ἵνα συναφθῇ τῷ Τείχου Κωνσταντίνῳ
9240Εἰρήνη πρώτη τοῦδε τῶν θυγατέρων, Ἀσὰν κρατάρχου Βουλγάρων οὖς’ ἐγγόνη· ἃ καὶ περατοῖ σὺν προθυμίᾳ κράτωρ. ἐπεὶ δ’ ὁ Τείχου ἦν ἔχων ὁμευνέτιν, ταύτην διαζεύξαντες ἀνδρὸς ἀνόμως
9245εἰς φυλακὴν πέμπουσι τῷ στεφηφόρῳ.
Μετὰ δὲ ταῦτα χαλεπωτάτῃ νόσῳ περιπεσὼν ἔκειτο κρατάρχης κλίνῃ· ἡ δ’ ἦν ἀνιάτρευτος Ἀσκληπιάδαις καὶ σφῶν τέχναις ἄκαμπτος οὐδ’ εἴκουσά πως369

(9250)

τοίνυν ἀπογνοὺς καὶ διαγνοὺς ὡς δέον, ῥίψας τὰ λαμπρὰ τοῦ κράτους καὶ τοῦ στέφους. τὰ τῶν μοναχῶν ἐνδιδύσκεται ῥάκη, ἐξαγορεύσας πάντα οἱ πεπραγμένα ἔμπροσθεν ἀνθρώπων τε καὶ θεοῦ πλέον.
9255πόρνης γὰρ οὗτος σώφρονος θρυλουμένης τὴν πίστιν ἐν νῷ προσλαβὼν καὶ τὸν πόθον, τῷ ποιμενάρχῃ προσδραμὼν Μιτυλήνης, ᾧ σφαλμάτων ἦν ἀνακαλύπτων βάρη, εἰς τοὔδαφος πέπτωκεν αὐτοῦ πρὸς πόδας,
9260καὶ τούσδε θερμοῖς δάκρυσιν ἀποπλύνει, ὡς πρὶν γυνὴ βέβηλος Χριστοῦ δεσπότου, ὡς καὶ γενέσθαι πηλὸν ἐκ τῶν δακρύων, ἐξαγορείας ταῦτα συνείρων λόγοις “σὲ Χριστὲ κατέλιπον, ἵλεως ἔσο.”
9265οὕτω δεδρακὼς συνεχῶς χρηστὸς κράτωρ πρὸς τὰς μονὰς βέβηκε τὰς οὐρανίους, λιπὼν τὸ κράτος παιδὶ τῷ Ἰωάννῃ ἑπταέτει που τυγχάνοντι καὶ πλέον, μήπω καθαρῶς τέτταρας ὅλους χρόνους
9270τὴν Ῥωμαϊκὴν ἰθύνας κραταρχίαν, ἀνὴρ ἀγαθός, εὐσεβὴς αὐτοκράτωρ, ἡδύς, ἱλαρός, εὐμενὴς ὑπηκόοις, ἴδρις σοφίας παντοδαπῆς καὶ λόγων, πιστὸς κυρίου νουνεχὴς ὑπηρέτης,370
9275τάλαντον αὔξων πλατύνων κραταρχίας, προκινδυνεύων εὐψύχως κληρουχίας, ἄναξ προσηνὴς καὶ στρατηγὸς γεννάδας, μηδὲν νεοχμώσας τι τῆς ἐκκλησίας, ἐπαινετός τε τοῦ βίου καὶ τοῦ κράτους,
9280καὶ μακαριστὸς τῆς καλῆς μετοικίας καὶ τῆς μετανοίας γε τῆς σωτηρίου. τούτου θανόντος εἰς ταφὴν νέκυν φέρει μονὴ πατρῴα Σωσάνδρων κεκλημένη, οὗ καὶ πατὴρ τέθαπτο θανὼν ἐντίμως.
ante9285tἸωάννης ὁ τοῦ Θεοδώρου καὶ Μιχαὴλ Παλαιολόγος.
9285 Οὗτος βίῳ λέλοιπε παιδία τρία, ὃν πρόσθεν εἶπον χαριτώνυμον νέον κληροῦχον ἀρχῆς καὶ διάδοχον κράτους, καὶ θήλεα δ’ ἄζυγα πρὸς τούτῳ δύο, Εὐδοκίαν τε καὶ Θεοδώραν ἅμα.
9290πρώτη δ’ Εἰρήνη τῷ Τείχῳ συνεζύγη, ἡ δευτέρα δὲ Μαρία Νικηφόρῳ παιδὶ Μιχαήλ, ὡς ἔφαμεν, δεσπότου. νεώτατος δ’ ἦν παῖς Ἰωάννης πάνυ· ὅθεν δεδιὼς τεκνίου φίτης ἄναξ
9295ἐν διαθήκαις τῷδε λείπει τὸ κράτος,
πρόσθεν προβάντων ὁρκίων φρικαλέων ὑπηκόοις ἅπασι καὶ τοῖς ἐν τέλει ἦ μὴν φυλάξειν τεκνίῳ πίστιν σχέσιν. εἶτα παραδίδωσι τοῖς ἐπιτρόποις,371

(9300)

ὧν πρῶτος ὑπῆν Γεώργιος Μουζάλων, πρωτοβεστιάριος ὢν τὴν ἀξίαν. ἀλλὰ τριταῖος οὐδέπω πρὸς τῷ τάφῳ ἔκειτο νεκρὸς ἄνακτος τεθειμένος, καὶ πάντ’ ἀναμὶξ μεστά τε τρικυμίας.
9305εἰς γὰρ Σωσάνδρων τὴν μονὴν ἀφιγμένων τῶν ἐν τέλει τε καὶ στρατευμάτων στίφους, ὡς ἂν ὁσίαν θῶσι τῷ τεθνηκότι, τοῖς κασιγνήτοις συμπαρῆν καὶ Μουζάλων, καὶ τῆς φρικώδους θυσίας τελουμένης
9310Μουζάλων παρίστατο σὺν ὁμογνίοις. ἀλλ’ οἱ γερουσίας τε καὶ τῶν ἐν τέλει συσπειραθέντες πάντες εἰς ὁμαιχμίαν, ὡς ἄγριοι θῆρές τε καὶ βροτοκτόνοι, ἐπὶ μονὴν ἥλαντο τὴν σεβασμίαν,
9315ῥινηλατοῦντες ἐκλαφύξαι σὺν βίᾳ πρωτοβεστιάριον σὺν ὁμαιμόνοιν. σὺν κασιγνήτοις Μουζάλων ᾐσθημένος ἔνδον τραπέζης παναγοῦς ὑπεισέδυ· ἀλλ’ οἱ μιαροὶ καὶ φονικοὶ τοὺς τρόπους
9320ποσὶ βεβήλοις εἰσδραμόντες εὐθέως εἰς ἱερὰν τράπεζαν ἱλαστηρίου,
ξιφηφόροι τε καὶ θυμοῦ πεπνευκότες, φεῦ ἀσεβείας βαρβαρικῆς μανίας, μεληδὸν ἐκτέμνουσι τοὺς ἀναιτίους,372
9325καίτοι διαθήκης τε καὶ τῶν ὁρκίων τρανῶς τε σαφῶς ἀνεγνωσμένων τρίτον ἐπὶ γερουσίας τε καὶ στρατευμάτων, καὶ τοῖσδε παντὸς ἐμμένειν εἰρηκότος. μετὰ δὲ τήνδε τὴν κακὴν φονουργίαν
9330οἵ γ’ ἐν τέλει τε καὶ λοχαγοὶ ταγμάτων, κλῆρος πατριάρχης τε σὺν ἀρχιθύταις, συνεισδραμόντες εἰς μίαν συμφωνίαν, σκέψιν ἐτίθουν πραγμάτων κοινῶν χάριν, τίς ἂν κυβερνήσειε προσδεδεγμένος
9335τῆς Ῥωμαϊκῆς ὁλκάδα κραταρχίας. ἐπυνθάνοντο τοιγαροῦν κατὰ γένη καὶ κατὰ τάξιν πάντες οἱ τῶν ἐν τέλει· καὶ πλείοσιν ἦν ἡ ῥοπὴ καὶ καρδία ἐπὶ Κομνηνὸν Μιχαὴλ τεταμένη·
9340ὅθεν, τί μακροὺς δεῖ περιάγειν κύκλους; χειρίζεται δὴ τὴν διοίκησιν ὅλων καὶ Ῥωμαϊκῶν πραγμάτων τὴν φροντίδα οὗτος Μιχαὴλ Παλαιολόγων γένους, δραστήριός τις καὶ πεφυκὼς πρὸς τόδε,
9345εἶδος προδεικνὺς ἄξιον τυραννίδος, βλοσσυρὸν ἦθος καὶ λεόντειον φέρων, φρικτὸς μὲν ἐχθροῖς, ἥμερος δ’ ὑπηκόοις, ἄναξ ἀριστεὺς καὶ στρατηγὸς γεννάδας,
πρῶτα μὲν ἀξίωμα λαβὼν δεσπότου,373

(9350)

μετὰ δὲ μικρὸν ταινιωθεὶς τῷ στέφει παρ’ ἀρχιθύτου κατὰ τὴν Νικαέων. οὗτος Λατίνους ἐξελαύνει πατρίδος τῆς Κωνσταντίνου, βασιλίδος ἀστέων, ἐλευθερώσας τήνδε Λατίνων βίας.
9355τιμᾷ δ’ ἀδελφὸν Κομνηνὸν Ἰωάννην τῇ σεβαστοκράτορος εὐθὺς ἀξίᾳ, ἔκδημον ὄντα τοῖς καθ’ ἑσπέραν τόποις· Ἀλέξιον δὲ Στρατηγόπουλον πάλιν προυβάλετ’ εἰς μέγιστον ἐν δομεστίκοις·
9360Κωνσταντῖνον ἄλλον δὲ σύγγονον πάλιν τῇ καισαρικῇ ταινιώσας ταινίᾳ πρόμαχον ἀπέστειλε τῶν Παφλαγόνων. καὶ πρὸς Μιχαὴλ ἐκπέπομφε δεσπότην τὸν Φιλὴν Θεόδωρον, αἰτῶν φιλίαν
9365σύνδεσμον εἰρήνης καὶ τῆς συμφωνίας, καί τινα λῦσαι φρουρίων Ῥωμαΐδι, πρὸς δ’ αὖ καθειργμένους γε τῶν ἐξ Αὐσόνων Χαβάρωνά τε καὶ τὸν Ἀκροπολίτην. ἀλλ’ ἦν ἀπειθὴς Μιχαὴλ πρὸς τοὺς λόγους
9370πρεσβευτικοὺς ἄνακτος, ἄτεγκτος πάνυ, καὶ μηδ’ ὁτιοῦν ἐκτελῶν αἰτουμένων. ὅθεν βαρυνθεὶς βασιλεὺς τούτων χόλῳ τῷ σεβαστοκράτορι συγγόνῳ γράφει, τοῖς κατὰ δυσμὴν ἐμμένοντί που τόποις,
9375μετὰ στρατιᾶς καὶ στρατηγῶν ἐκκρίτων μάχην συνάψαι Μιχαὴλ τῷ δεσπότῃ. καὶ τοῦτο δρῶντος συνεὶς ὁ δεσπότης, στρατῷ συνυπάρχοντος ἐν Καστορίᾳ, φυγὰς ἀπέπτη κατ’ ἀποκρήμνων τόπων·374
9380σεβαστοκράτωρ δ’ ἐκποδὼν ὑπαρξάσης οὕτω στρατιᾶς Μιχαὴλ ἀντιμάχου κατ’ ἀστέων ὥρμησε τῶν τοῦ δεσπότου, ἔχων μεθ’ αὑτοῦ ποιμενάρχην Βουλγάρων, τὸν θεῖον Καβάσιλαν τὸν Κωνσταντῖνον·
9385οὗ νουθεσίαις καὶ καλαῖς συμβουλίαις πόλιν παρεστήσατο κλεινὴν Ἀχρίδος, ἔπειτα Δεάβολιν ἄλλο φρουρίων ταῖς μηχανουργίαις τε καὶ μάχης νόμῳ. ἐξαπορηθεὶς Μιχαὴλ γοῦν τοῖς ὅλοις,
9390ἐνοῦσαν αὐτῷ στρατιὰν συναλίσας καὶ συμμαχικὸν προσλαβὼν ἐκ Λατίνων τῶν τοῦδε γαμβρῶν πρίγκιπός τ’ Ἀχαΐας καὶ Σικελῶν ἄρχοντος, ἄλλου νυμφίου, εἰς ἀντιπαράταξιν ἧκεν Αὐσόνων.
9395Στανὸν παραμείψας δὲ Σωσκὸν χωρία, καὶ Πελαγονίας δὲ τὰς πεδιάδας, ἀγχοῦ Πριλάπου φρουρίου κατεστάθη· κἀκεῖ συνιδὼν ὡς στενά οἱ τυγχάνει τὰ τῆς τύχης ἅπαντα καὶ πλήρη ζάλης,

(9400)

νύκτωρ ἀπέδρα σὺν τέκνῳ Νικηφόρῳ,
σκηνούμενον στράτευμα λιπὼν αὐτόθι. ἕωθεν ἀμέλει δὲ διεγνωσμένου τὰ τοῦδε τοῦ δράματος ἐκ τῶν πραγμάτων, προστίθεται μὲν ἐκ φάλαγγος δεσπότου375
9405ἡ Ῥωμαϊκοῦ τοῦ γένους κατηγμένη σὺν ταγματάρχαις ἀνδράσι τ’ ἐριτίμοις τῷ σεβαστοκράτορι χαριτωνύμῳ· ἐν οἷς γε συντέτακτο καὶ παῖς τις νόθος ὁ Ἰωάννης τοῦ φυγάδος δεσπότου·
9410συμμαχικὸν ξύμπαν δὲ Λατίνων γένους σὺν Ἀχαΐας συσχεθέντες πριγκίπῳ πρὸς τὸν κρατάρχην ἐστάλησαν ἐν πέδαις. χώρα δὲ πᾶσα σὺν πολιχνίοις ὅλοις τῷ Ῥωμαϊκῷ καθυπεκλίθη κράτει.
9415Ἀλέξιος γοῦν ἐν δομεστίκοις μέγας Στρατηγόπουλος καὶ Ῥαοὺλ Ἰωάννης καὶ μέχρις αὐτῆς κατέδραμον τῆς Ἄρτης, λεηλατοῦντες ἐκτρίβοντες ἐσχάτως χώραν Μιχαὴλ δεσπότου σὺν φρουρίοις.
9420σεβαστοκράτωρ Ἰωάννης δ’ αὖ πάλιν πρὸς Πάτραν ἐστράτευσε τὴν νεωτέραν, ἔχων μεθ’ αὑτοῦ καὶ τὸν υἱὸν δεσπότου, οὗ φθὰς ἐμνημόνευσεν ἀνόπιν λόγος. ὅστις σὺν ἄλλοις ἀποδράσας μετρίοις
9425τρέχει πρὸς αὑτοὺ πατέρα τὸν δεσπότην, νήσους περιπλέοντα τὰς ἀμφιρρύτους, τὴν τῶν Κεφαλήνων τε καὶ τὴν Λευκάδα,
ἔκδημος ὢν ἄθλιος ἀρχῆς πατρίδος. ἐπεὶ δ’ ἐπανέδραμε πρὸς τὸν πατέρα,376
9430σὺν τῷδ’ ἀθροίσας στρατιὰν οὐ μετρίαν, τὴν Ῥωμαϊκὴν ἐξελαύνει μακρόθεν ὅρων παλαιᾶς Ἠπείρου μάχης νόμῳ. Ἀλλὰ χαριτώνυμος σεβαστοκράτωρ καὶ τοῦδ’ ἑκυρὸς Κωνσταντῖνος Τορνίκης
9435ἐν τῇ Λαμψάκῳ βασιλεῖ προσηλθέτην· καὶ τὸν μὲν αὐτάδελφον αὐτοῦ τὴν χάριν τῷ δεσποτικῷ ταινιοῖ λαμπρῷ στέφει, εἰς ἀξίαν δὲ σεβαστοκρατορίας ἀναβιβάζει Τορνίκην Κωνσταντῖνον,
9440Ἀλέξιον δὲ Στρατηγόπουλον πάλιν εἰς Καισάρων ἤγαγε λαμπρὰν ἀξίαν, τὸν Καίσαρα δὲ σύγγονον Κωνσταντῖνον εἰς σεβαστοκράτορα καὶ τόνδ’ ἀνάγει· πλὴν χρυσοϋφεῖς ἀετοὺς φορεῖν νέμει
9445ἐν τοῖς πεδίλοις, παράσημον ἀξίας. Ἦρος δ’ ἐπιλάμψαντος ἄρας Λαμψάκου ἄναξ Μιχαὴλ σὺν στρατεύμασιν ὅλοις ἐπιστρατεύει τῇ Κωνσταντίνου πόλει, εἴ πως δυνηθῇ Λατινικῆς κακίας

(9450)

ἐλευθερῶσαι τήνδε ταῖς στρατηγίαις. καὶ ταῦτ’ ἐποίει τοῖς λόγοις πεπεισμένος, οὐχ ἧττον ἤπερ τῷ στρατευμάτων σθένει, ἀνδρὸς Λατίνου κλῆσιν Ἀσελδεκάε πόλιν προδώσειν βασιλεῖ προφαμένου.
9455ἐπεὶ δ’ ἐπεστράτευσεν ἐν Βυζαντίδι καὶ φανερῶς ἔγνωκε τὰ τῆς ἀπάτης, αὖθις ἐπανέζευξεν εἰς ἕω τόπους. Ἔνθα προσελθὼν Τορνίκης ἐκ Νικαίας δι’ Ἀρσένιον λιπαρῶς ἠντιβόλει377
9460ὡς ἐγκρατὴς γένοιτο πάλιν τοῦ θρόνου· ἐπεὶ γὰρ ἐστέρητο ποιμένος θρόνος ἄρτι θανόντος Ἐφέσου Νικηφόρου, ὃς δὴ μετήχθη πρὸς θρόνον Βυζαντίδος, τοῦ δ’ Ἀρσενίου τοῦτον ἀπειπαμένου,
9465ἐδεῖτο πάλιν τόνδε λαβεῖν τὸν θρόνον. δύσνουν δ’ ἑαυτῷ ποιμενάρχην μὴ θέλων ἄρχειν βασιλεὺς παρακλήσεις ἠκύρου. οὗτος γὰρ Ἀρσένιος ὢν ἀρχιθύτης στέφει Μιχαὴλ τῷ κραταρχίας στέφει,
9470ἄνακτα δείξας αὐτοκράτορ’ Αὐσόνων· ἔπειτα φανεὶς δυσμενὴς οὐκ οἶδ’ ὅπως σὺν Ἀνδρονίκῳ Σάρδεων ἀρχιθύτῃ, πρὸς δ’ αὖ Μανουὴλ τῷ Θεσσαλονικέων, μονῇ παραδέδωκεν αὑτὸν διάγειν,
9475ἑκὼν λελοιπὼς τὴν λεὼ προεδρίαν. ὅθεν βασιλεὺς ποιμεναρχῶν τὸ στῖφος Νικηφόρον πρόεδρον ὄντ’ Ἐφεσίων τῆς Κωνσταντίνου δεικνύουσι προστάτην. ἐπεὶ δ’ ἐλειτούργησε τῷ χρεὼν τότε,
9480ἑκὼν ἄκων, ὥς φασι, λιταῖς Τορνίκη
Ἀρσενίῳ δίδωσιν ἄναξ τὸν θρόνον. Ταῦτα μὲν οὕτω συμβέβηκεν ὡς ἔφην· στράτευμα δ’ ἄναξ ἱκανὸν συναλίσας, καὶ τοῦτο δοὺς Καίσαρι Στρατηγοπούλῳ,378
9485καθ’ ἑσπερίων ἐκπέπομφε δυσνόων· πλὴν ἐν παρέργῳ καὶ Βυζαντίδα φθάσαι καὶ τῇδ’ ὁμοκλὴν προσδρᾶσαι παρηγγύα. ὑπῆρξεν οὕτω, καὶ φθάσας Καῖσαρ πόλιν ἔρημον εὗρεν ὁπλιτῶν οἰκητόρων,
9490προβραχέως σφῶν ἐν στόλῳ πεπλευκότων ἐπὶ σκύλευσιν νησίδος Δαφνουσίας. ὡς τοίνυν ἧκε νυκτὸς εἰς ταύτην πόλιν ἔχων ὀπαδοὺς φυγάδας ταύτης Καῖσαρ, ἔγνω παρ’ αὐτῶν ὡς ὀπή τις τυγχάνει
9495κατά γε τεῖχος συμβεβηκυῖα πάλαι. ἐφίσταται γοῦν ᾗ τάχος πρὸς τὸν τόπον, καὶ δι’ ὀπῆς τις ὁπλίτης προσερπύσας ἐνῆκε θάρσος οὐ βραχὺ συνοπλίταις· εἶτ’ ἄλλος εἰσείρπυσεν ὁπλίτης πάλιν,

(9500)

καὶ πάλιν ἄλλος, καὶ τριάς που πεντάδων. εἶτα καταρράξαντες οὗτοι τὰς πύλας ῥᾴστην παρέσχον εἴσοδον πάσαις ἴλαις· οἱ δ’ ἐντὸς ἐν δράματι κατεπτηχότες εἰς γῆς μυχοὺς ἔδυον, εἰς στοῶν βάθη,
9505εἰς ἀποκρύφους καὶ σκοτεινὰς γωνίας, εἰς ἱερούς τ’ αὖ καὶ σεβασμίους δόμους.
Βαλδουῗνος δ’ ὥρμησε Λατινάναξ ἐπὶ μεγάλους καὶ βασιλείους δόμους, ἀφ’ ὧν φυγὰς ἔπλευσε πρὸς τὴν πατρίδα.379
9510στράτευμα δ’ ἐσκύλευε Ῥωμαίων πόλιν, ταύτης ἐπιὸν καὶ στενωποὺς καὶ τρίβους. ὁ δ’ ἐκπεπλευκὼς εἰς Δαφνουσίαν στόλος, κατ’ ἀνάπλουν γνοὺς συμβεβηκότα πόλει, τάχιον ἔπλει προσβοηθήσων πόλει·
9515ἀλλ’ ἡ στρατιὰ Λατινικαῖς οἰκίαις ἐνιᾶσι πῦρ καὶ φλέγουσι τὰς ὅλας, ὅπερ θεαθὲν Ἰταλοῖς καὶ μακρόθεν ὁρμὴν ἀπεῖρξε καὶ σκεδαννύει στόλον. ὑπὸ κραταρχίαν δὲ λοιπὸν Αὐσόνων
9520αὖθις ὑπήχθη βασιλὶς τῶν ἀστέων οὔσης τετάρτης ἰνδικτιῶνος τότε, καὶ πέντ’ ἄγοντος πεντάκις Ἰουλίου, ἔτους δ’ ἐπιτρέχοντος ἀρχῆς ἀπ’ ἄκρης χιλιάδων ἓξ ἑπτακοσίοις ἅμα,
9525πρὸς δ’ αὖ ἑνὸς δέοντος ἑπτάκις δέκα. ἐχθροῖς δ’ Ἰταλοῖς ἥδε τυραννουμένη ὀκτὼ πρὸς πεντήκοντα τοῖς ὅλοις χρόνοις, οὕτω θεοῦ νεύσαντος ἡ Κωνσταντίνου πόλις, πολυθρύλητος ἀνθρώποις ὅλοις,
9530οἰκουμένης θαῦμά τε καὶ μέγα κλέος, ἠλευθερώθη Λατίνων τυραννίδος
καὶ Ῥωμαϊκῷ καθυπεκλίθη κράτει. Τῷ δὲ κρατάρχῃ Μιχαὴλ σκηνουμένῳ περὶ Μετεώριον ἤκουστ’ ἀθρόως380
9535εὐάγγελος φήμη τις, ἡδονῆς πλέα, πρὸς κασιγνήτης φιλτάτης Εὐλογίας, ὡς τὴν περιλάλητον ἅπασι πόλιν περιπολοῦσι τὰ στίφη τῶν Αὐσόνων. εἶτ’ ἄγγελός τις ὢν θεατὴς πραγμάτων
9540ἐλθὼν σαφῶς ἤγγειλε τὰ πεπραγμένα· μετὰ δὲ μικρὸν καὶ Λατινάρχου στέφος πέδιλ’ ἐρυθρὰ καὶ βασίλειον ξίφος κομίζεται δὴ βασιλεῖ τῶν Αὐσόνων. ὃς δὴ ταχύνας καταλαμβάνει πόλιν,
9545καί που κατεσκήνωσεν αὐτῆς πλησίον. εἶτ’ ἀναβάντος τοῦ προέδρου Κυζίκου εἴς τινα πύργων τῆς πύλης τῆς χρυσέας, αὐτῷ συνούσης εἰκόνος σεβασμίας τῆς μητρανάνδρου καὶ πανυμνήτου κόρης,

(9550)

ὡς μὴ παρόντος ποιμένος Βυζαντίδος θεῷ τ’ ἀναπέμποντος εὐχὰς δεσπότῃ, πίπτει βασιλεὺς ἀκαλυφὴς εἰς χθόνα, πάντες τε συμπίπτουσιν αὐτῷ κατόπιν. μετὰ δὲ συμπλήρωσιν εὐχαριστίας
9555εἰσῆλθε πύλην χρυσέαν στεφηφόρος, πεζῇ βαδίζων ἐς μονὴν τοῦ Στουδίου, ἔχων σεβαστὴν εἰκόνα θεοτόκου ἔμπροσθεν ἠγμένην τε καὶ τιμωμένην.
κἀκεῖ λελοιπὼς εἰκόνα σεβασμίαν,381
9560ἔφιππος ἧκεν εἰς θεοῦ νεὼν μέγαν· καὶ προσκυνήσας, εὐχαριστήσας ἅμα τῷ πανσθενουργῷ θαυματουργῷ δεσπότῃ, μετὰ προπομπῆς βασιλικῆς καὶ κρότων
εἰσῆλθε χαίρων εἰς ἀνάκτορον μέγα.382
ante9565t1Καὶ ποιμεναρχῶν τὸν κατάλογον σκόπει Ῥώμης νέας, βέλτιστε,
ante9565t2τῆς Κωνσταντίνου.
9565Ὁ πρωτόκλητος Ἀνδρέας ἀποστόλων, τῆς εὐσεβείας ἐγκατασπείρων σπόρον τοῖς Ποντικοῖς κλίμασι καὶ Βιθυνίας, ὁδῷ προϊὼν καὶ Βυζαντίδα φθάνει· ἣν φαιδρύνας δόγμασιν ἐνθέου λόγου,
9570Χριστῷ τ’ ἀγείρας εὐσεβῶν ἐκκλησίας, εὐκτήριον τεύξας τε τοῖς πιστοῖς δόμον ἐν Χρυσοπόλει τῇ κεκλημένῃ πόλει,
ἐπίσκοπον τίθησιν ἐν ταύτῃ Στάχυν, ἕνα μαθητῶν ἑβδομήκοντα λόγου·383
9575ὃς ποιμάνας θρέμματα καλῶς δεσπότου γῆθεν μετέστη πρὸς μονὰς οὐρανίους. μεθ’ ὃν νομεῖς ὤφθησαν εὐσεβοφρόνων ὁ κλῆσιν Ὀνήσιμος ἅμα καὶ τρόπον, Πολύκαρπος Πλούταρχος καὶ Σεδεκίων,
9580Διογένης Ἐλευθέριος καὶ Φήλιξ, ἄλλος τε Πολύκαρπος ἱερὸς πάλιν. οὗτοί γε πάντες ἀσεβῶν ὑποψίᾳ πέραν ὑπῆρχον ἰθύνοντες ἀγέλην. μεθ’ οὓς Ἀθηνόδωρος ἔνθεος θύτης
9585ἐκκλησίαν ἴθυνε τῆς Βυζαντίδος· ὃς οἶκον εὐκτήριον ἄλλον καινίσας κατά γε χῶρον Ἐλαία κεκλημένον, ἐκεῖ συνάξεις ἐκτελῶν ἦν ἐνθέως· ὃν Κωνσταντῖνος εὐσεβοκράτωρ μέγας
9590ὕστατον ἀνύψωσε καλλύνας μάλα. εἶτα Ζωΐλος λαμβάνει προεδρίαν καὶ Λαυρέντιος, Ἀλύπιος, Περτίναξ ὑπατικός τις εὐγενὴς τῶν ἐν τέλει, ὃς ναὸν ἀνίστησιν εὐαγῆ ξένον
9595ἔν τινι Συκαῖ προσκεκλημένῳ τόπῳ. ἔπειτ’ Ὀλυμπιανὸς καὶ θεῖος Μάρκος, πρὸς τοῖσδε Κυριλλιανὸς καὶ Καστῖνος, ὃς πρῶτον ἀνήγειρεν ἐν Βυζαντίῳ Εὐφημίᾳ μάρτυρι σηκὸν ἐκ βάθρων384

(9600)

ἐν τῷ Πετρίῳ τῷ φερωνύμῳ τόπῳ, τότ’ ἐκδραμούσῃ τὸν δρόμον μαρτυρίου. μεθ’ ὅν τις Τῖτος προστατεῖ Χριστοῦ λάχους, ἔπειτα κασίγνητος ἄνακτος Πρόβου, Δομετιανὸς εὐγενὴς ψυχὴν δέμας,
9605καὶ τοῦδε παῖδες, σὺν Πρόβῳ Μητροφάνης, ἐφ’ οὗ μέγιστος εὐσεβὴς Κωνσταντῖνος εἰς ἄστυ Βυζάντιον ἐλθὼν τῷ τότε, τουτὶ μετεσκεύασεν εἰς εὖρος μέγα, Ῥώμην ὁρίσας τοῦτο καλεῖσθαι νέαν.
9610 Μητροφάνους δὲ τὸν βίον λελοιπότος ὁ θεῖος Ἀλέξανδρος ἔσχε τὸν θρόνον, κοσμούμενος λόγῳ τε καὶ βίῳ πλέον· ἐφ’ οὗ γε συνήθροιστο πατέρων στῖφος κατ’ Ἀρείου τὸ πρῶτον ἐν Νικαέων·
9615ὅστις βαλὼν Ἄρειον εὐχῆς τῷ βέλει τοῦτον θανατοῖ καὶ παραπέμπει μόρῳ. Ἔπειτα Παῦλος, ὀρθοδοξίας στῦλος, πρεσβύτερος τρόφιμος ὢν ἐκκλησίας Ἀλεξάνδρου μύστης τε σεπτοῦ ποιμένος,
9620ποίμνην ποδηγεῖ πρὸς νομὰς ψυχοτρόφους·
ὃν ἔσχεν ἐξόριστον Κουκουσὸς πάλαι ὑπερμαχοῦντα δογμάτων ὀρθοφρόνων, οὗ καὶ τέλος βίαιον εὗρε τοῦ βίου, παθὼν παρ’ ἐχθρῶν πνιγμονήν τε καὶ βρόχον.385
9625 Μεθ’ ὅν τις Εὐσέβιος Νικομηδείας προεδρίαν εἴληφε τῆς Κωνσταντίνου, θερμὸς πρόμαχος Ἀρειανῶν μανίας, ὃς Βηρυτοῦ πρόεδρος ὑπάρξας πάλαι κἀκεῖθεν ἀχθεὶς εἰς πόλιν Νικομήδους
9630πρὸς Κωνσταντίου καθιδρύεται τρίτον τῆς Κωνσταντίνου τῷ πανυψήλῳ θρόνῳ. Πνευματομάχος Μακεδόνιος γέρων, λυμαντικὸς λύκος τις, οὐ νομεὺς ὅλως, παρεισφθαρεὶς ἔλαθε ποίμνῃ δεσπότου·
9635ὃν ἀπελάσας Κωνστάντιος τοῦ θρόνου δι’ οὕς γε προυξένησεν ἀδίκους φόνους, καὶ μᾶλλον οἷσπερ ἱερὸν πατρὸς νέκυν ἀνακομίσας ὦπτο ναοῦ κηρύκων εἰς Ἀκακίου μάρτυρος θεῖον δόμον,
9640ἄδοξον Εὐδόξιον, Ἀρείου φίλον, ἀντικαθιστᾷ λύκον ἀντὶ ποιμένος· ὃς τυγχάνων πρόεδρος Γερμανικείας, εἶτα κατασχὼν Ἀντιοχείας θρόνον, τέλος τυραννεῖ καὶ θρόνον Βυζαντίδος.
9645 Πρὸς τοῖσδε Δημόφιλος μύστης Ἀρείου, ἐπίσκοπός τις Βερρόης τῆς ἐν Θρᾴκῃ,
μετατεθεὶς ᾔσχυνε τὴν προεδρίαν. Οὗπερ τὸ βιοῦν ἐκμετρήσαντος μόρῳ Εὐάγριός τις, ὀρθοδοξίας φίλος,386

(9650)

προεδρίαν εἴληφε τῆς Κωνσταντίνου πρὸς Εὐσταθίου μακαριστοῦ ποιμένος, ὅστις πρὸς Οὐάλεντος ἐξώσθη θρόνου, μηδὲ βραχύ τι τοῦ λάχους γεγευμένος. Εἶτα προέστη κοσμίως ἐκκλησίας
9655ὁ γρήγορος νοῦς, ἡ θεηγόρος λύρα, θεῷ κινηθεὶς πρὸς κυβέρνησιν θρόνου, ὅστις ἀνέτλη μυρίους τοὺς κινδύνους ὑπερμαχῶν κάλλιστα τῆς ἐκκλησίας· ἐφ’ οὗ συνέστη κατὰ Μακεδονίου
9660ἄθροισμα σεπτὸν συνόδου τῆς δευτέρας ἐν βασιλίδι τῇ Κωνσταντίνου πόλει. Αὐθαιρέτως τούτου δὲ λιπόντος θρόνον ἡ σύνοδος χρίουσι ποιμένα πόλει Νεκτάριον, λάμποντα βίῳ καὶ λόγῳ,
9665συγκλητικῶν τε καὶ περιδόξων ἕνα, χριστώνυμον μέν, ἀμύητον δ’ εἰσέτι· ὃν ἅμα βαπτίζουσι χρίουσι θύτην. Οὗπερ μεταλλάξαντος εὐαγῶς βίον, κλέος μοναστῶν ἅμα καὶ πρεσβυτέρων,
9670στόμα τὸ χρυσοῦν, ἡ θεόσδοτος χάρις, ἡ τῶν λόγων θάλασσα, φύσις ἡ ξένη, λαμπτὴρ καθάπερ ἀρετῶν λάμπων φάει
ἐξ Ἀντιόχου κατηύγασεν ἐνθέως τῆς Κωνσταντίνου τὸν περίκλυτον θρόνον,387
9675ἢ μᾶλλον εἰπεῖν, τὴν τετράκλιμον κτίσιν διδασκαλίαις φαιδρύνει καθ’ ἡμέραν, οἰκουμένης ἥλιος ὢν ψυχοτρόφος. οὗ τοῦ θρόνου φεῦ ἀπελασθέντος φθόνῳ εἰς δ’ ἀλλοδαπὴν ἐκδιωχθέντος χθόνα,
9680τὴν ἐν Κομάνοις ἐσχάτην ἐρημίαν, οὗ μακαριστὸν ἔσχε καὶ τέρμα βίου, γηραιὸς Ἀρσάκιος, ἔμψυχος νέκυς, πρὸς βασιλίδος ἐγκατεστάθη θρόνῳ Εὐδοξίας, φεῦ οἷος ὢν μετὰ τίνα,
9685μεθ’ ἥλιον ζόφωσις εἴτ’ ἀκοσμία. Τούτου καταστρέψαντος ἐν θρόνῳ βίον, πρεσβύτερός τις εὐλαβὴς ἐκκλησίας, κλῆσιν Ἀττικός, ἐμπρέπων βίῳ λόγῳ, κοσμεῖ καθέδραν ἱερὰν Βυζαντίδος.
9690 Μεθ’ ὅν τις Σισίννιος, ἀνὴρ πρεσβύτης, τῆς κατ’ Ἐλαίαν ὢν θύτης ἐκκλησίας, πρᾶος γεραρὸς καὶ νομεὺς ψυχοτρόφος. Τούτου θανόντος Νεστόριός τις, θύτης τῆς Ἀντιόχου δυσσεβὴς καὶ κακόφρων,
9695στόμα βδελυρὸν καὶ βέβηλος καρδία, ἢ λυμεὼν λύκος τις, ἐμπηδᾷ θρόνῳ· ὅστις γυμνωθεὶς ἱερωσύνης θρόνου δι’ ἅπερ ἠρεύξατο δόγματα νόθα
πρὸς συνόδου τρίτης τῆς ἐν Ἐφέσῳ,388

(9700)

ἧς προστάτης Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, εἰς ἐξορίαν ἀπελήλαται δίκῃ. Εἶτ’ ἐγκατέστη τῷ Βυζαντίδος θρόνῳ γένει Ῥωμαῖος καὶ θύτης ἐκκλησίας Μαξιμιανός, ὀρθοδοξίας βάσις.
9705 Γῆθεν μεταστάντος δὲ τοῦδε πρὸς πόλον μύστης φιλητὸς τοῦ πατρὸς Χρυσοστόμου καθίσταται πρόεδρος, ἱερὸς Πρόκλος, ὅστις γε χρισθεὶς ποιμενάρχης Κυζίκου πρὸς Σισιννίου μακαριστοῦ ποιμένος,
9710καὶ Κυζικηνοῖς μὴ δεχθεὶς οὐκ οἶδ’ ὅπως, ἄγων σχολὴν δὲ τὸν διὰ μέσου χρόνον, τότ’ εἰς καθέδραν ᾑρέθη Βυζαντίδος. ποίμνην δὲ καλῶς ποιμάναντος δεσπότου, διδασκάλου σῶμά τε συνηργηκότος
9715ἀνακομισθῆναί γε πρὸς πόλιν κράτους, εἶτα λιπόντος γηγενῶν παροικίαν, ὀρθῶν πρόμαχος Φλαβιανὸς δογμάτων, πρεσβύτερος τρόφιμος ὢν ἐκκλησίας, προεδρίαν εἴληφε μάλ’ ἐπαξίως.
9720 Οὗπερ θανόντος λακτίσει Διοσκόρου ἐν Ἐφεσίων λῃστρικῷ συνεδρίῳ ὡς ὑπερασπίζοντος ὀρθῶν δογμάτων, θύτης Ἀνατόλιος Ἀλεξανδρείας ποιμὴν ἀναδέδεικτο τῆς Κωνσταντίνου,
9725νομεὺς ἀγαθός, πύργος ὀρθοδοξίας·
ἐφ’ οὗ τετάρτης συνόδου θεῖον στῖφος καλῶς ἁλισθὲν ἐν πόλει Χαλκηδόνι ἀλλότριον τίθησι τῆς ἐκκλησίας Διόσκορον δύστηνον Ἀλεξανδρείας389
9730ἅμ’ Εὐτυχεῖ τε καὶ σφίσιν ὁμοτρόποις. Ἔπειτα Γεννάδιος, ἀνὴρ γεννάδας, τῆς εὐσεβείας καὶ καλοῦ παντὸς τύπος, ἐκκλησίας τρόφιμος ἅμα καὶ θύτης, τοὺς οἴακας ἴθυνε τῆς ἐκκλησίας.
9735 Μεθ’ ὅν τις Ἀκάκιος ὀρφανοτρόφος ἐκκλησίας θύτης τε, κάκιστος σέβας, κακῶς ἐπεισέφρησεν τῇ προεδρίᾳ· ὅστις τετάρτην σύνοδον σεβασμίαν τό γ’ εἰς ἑαυτὸν ἀκυροῖ ψήφοις τάλας.
9740 Τούτου θανόντος τὸν διπλοῦν ὄντως μόρον ἀνὴρ Φλαβίτας, μάρτυρος ναοῦ Θέκλης τοῦ κατὰ Συκᾶς διακειμένου θύτης, ἀνίερος βλάσφημος οἰοφυσίτης, Ἀκακίῳ σύμπνους καὶ σύμφρων σέβας,
9745ἀναξίως ἔσχηκε τὴν προεδρίαν. Τούτου τελευτήσαντος ἐν βραχεῖ χρόνῳ Εὐφήμιος ἄξιος ἱεραρχίας, πρεσβύτερος μὲν τῆς θεοῦ γ’ ἐκκλησίας, τῆς δ’ αὖ Νεαπόλεως ὀρφανοτρόφος,

(9750)

πιστεύεται κάλλιστα τὴν προστασίαν,
ὅσιος ἀνήρ, ὀρθοδόξων προστάτης, ὅντιν’ ἀναθέματι μὴ πεπεισμένον καθυποβαλεῖν σύνοδον τρισολβίαν ἐν Χαλκηδόνι συναλισθεῖσαν πάλαι390
9755ἄναξ Ἀναστάσιος ἐκβαλὼν θρόνου τίθησιν ἐξόριστον ἀδίκῳ δίκῃ. ἀντικαθιστᾷ δ’ εἰς θρόνον Βυζαντίδος σκευῶν μέγαν φύλακα τῆς ἐκκλησίας, θεῖον Μακεδόνιον ἐκ πρεσβυτέρων·
9760ὃν ἀθετῆσαι μηδαμῶς ᾑρημένον εἰρημένον σύστημα σεπτῶν πατέρων, εἰς Εὐχάϊτα φυγαδεύει τὴν πόλιν. Τιμόθεον δ’ ἄτιμον ἐγκαθιδρύει, θύτην μὲν ὄντα σκευοφύλακα θ’ ἅμα
9765ἐκκλησίας πρίν, αἱρετικὸν δ’ αὖ σέβας, ὀρθόφροσιν ἄχθος τι φανέντα μέγα. Τούτου καταστρέψαντος ἀθλίως βίον Ἰωάννης σύγκελλος ἅμα καὶ θύτης, γένει Καππαδόκης δέ, λαμβάνει θρόνον.
9770 Οὗπερ τελευτήσαντος ἐν προεδρίᾳ Ἐπιφάνιος, ἐμφανὴς ὢν τὸν βίον πρεσβύτερος σύγκελλος, ἔσχε τὸν θρόνον. Τούτου θανόντος Ἄνθιμος Τραπεζοῦντος ἐπιβάτης δέδεικτο τοῦ σεπτοῦ θρόνου,
9775νοσῶν Σεβήρου καὶ Διοσκόρου νόσον· ὃν Ἀγαπητὸς καθελὼν Ῥώμης πάπας
εἰς ποιμενάρχην τῆς βασιλίδος χρίει Μηνᾶν λόγῳ λάμποντα καὶ βίῳ πλέον, ἐκκλησίας τρόφιμον ὄντα καὶ θύτην,391
9780Ἀλεξανδρέα, τῶν Σαμψὼν ξενοδόχον. Οὗπερ μεταλλάξαντος εὐαγῶς βίον Εὐτύχιός τις, καὶ μοναστὴς καὶ θύτης μονῆς κατ’ Ἀμάσειαν εὐαγεστάτης, λόγων ἑταῖρος ἀρετῆς τ’ αὖ ἐργάτης,
9785νομεὺς ἀγαθὸς ὦπτο Χριστοῦ θρεμμάτων· ἐφ’ οὗ γε πέμπτης συνόδου θεῖον στῖφος καλῶς ἁλισθὲν ἐν βασιλίδι πόλει, στοιχοῦν τετάρτης συνόδου θείοις ὅροις, αὐτοῖς γε συγγράμμασι τὸν Ὠριγένην
9790τίθησιν ἐκκήρυκτον ἅμα Διδύμῳ καὶ Θεόδωρον τὸν τῆς Μοψουεστίας. ἐξωσμένου θρόνου δὲ τοῦδ’ Εὐτυχίου ἐφ’ οἷσπερ ἐξήλεγχε τὸν βασιλέα δόγμα στυγητὸν κρατύνοντα καὶ νόθον
9795τῶν σάρκα φθαρτὴν μὴ λεγόντων σχεῖν λόγον, σχολαστικός τις εὐσεβὴς Ἰωάννης, τῆς Ἀντιόχου τυγχάνων θυηπόλος, προεδρίαν εἴληφε τῆς Κωνσταντίνου. χρησαμένου τέλει δὲ τοῦδε τοῦ βίου

(9800)

καὶ πάλιν Εὐτύχιος εὐτυχεῖ θρόνον. Μεθ’ ὃν καθωράϊσε τὴν ἐκκλησίαν ἀνὴρ χαριτώνυμος, ὄλβιον κάρα,
νηστευτὴς τοὐπώνυμον ἐξ ἔργων φέρων, ἐκκλησίας τρόφιμος ὢν καὶ λευίτης,392
9805σύγκελλος ἀξίαν δέ, πνεύματος δόμος, ὃς Μαυρίκιον ταινιοῖ λαμπρῷ στέφει. Τούτου δ’ ἀναλύσαντος εἰς θείους δόμους Κυριακός τις, οἰκονόμος καὶ θύτης θεοῦ μεγάλης ἁγίας ἐκκλησίας,
9810τὴν ἱερὰν εἴληφεν ἱεραρχίαν, θεῖός τις ἀνήρ, ὀρθοδοξίας στῦλος. Τούτου λιπόντος τὴν κάτω προεδρίαν Θωμᾶς σακελλάριος ἅμα καὶ θύτης πιστεύεται δὴ τὴν λεὼ προστασίαν,
9815ἀποστολικός, εὐσεβέστατος σέβας. Οὗπερ τὸ φάος ἐκλελοιπότος τόδε ἀντικατέστη λευίτης ἐκκλησίας πτωχοτρόφος τε λιμένος τῶν τοῦ Φρίξου, Σέργιος, ἀνὴρ οἰοφυσίτης σέβας.
9820 Τούτου θανόντος ἀντικατέστη Πύρρος, ἀνὴρ ὅμοιος Σεργίῳ κατὰ σέβας, θύτης μεγάλης τοῦ θεοῦ ἐκκλησίας, ἄρχων σεμνείων καὶ μονῆς ἐπιστάτης ἐν Χρυσοπόλει διακειμένης πέραν,
9825ἀνειμένης δὲ τῇ θεοῦ μητρὶ λόγου, τῆς Φιλιππικῷ συσταθείσης πρὸ χρόνων. Τούτου διωχθέντος δὲ τῆς ἐκκλησίας
οἰκονόμος καὶ θύτης τῆς ἐκκλησίας κἀπὶ φυλακῶν, δυσσεβὴς Παῦλος σέβας,393
9830παρεισεφθάρη ποιμνίῳ τις ὡς λύκος· οὗπερ θανόντος δυσσεβῶς ἐν τῷ θρόνῳ καὶ πάλιν ἀπέλαβε τὸν θρόνον Πύρρος. Εἶτα Πέτρος κάκιστος ἔσχε τὸν θρόνον, ἐκκλησίας ὢν λευίτης πτωχοτρόφος
9835καὶ ῥαιφερενδάριος καὶ γηρωκόμος τοῦ κατὰ Νεάπολιν πτωχείου τότε, σύμφρων Σεργίου καὶ Πύρρου καὶ Παύλου. Τούτου θανόντος τὸν διπλοῦν ὄντως μόρον Θωμᾶς τις ἄλλος, ὀρθοδοξίας φίλος,
9840ἐκκλησίας τρόφιμος ὢν καὶ λευίτης, Χριστοῦ καλῶς ἴθυνε τὴν ἐκκλησίαν. Οὗπερ μεταλλάξαντος εὐσεβῶς βίον Ἰωάννης εἴληφε τὴν προεδρίαν, θύτης τε πρωτέκδικος ὢν ἐκκλησίας
9845καὶ σκευοφύλαξ σύγκελλος οἰκονόμος γηρωκόμος τε Ῥωσῶν Δεξιοκράτους, ποίμνην ποδηγῶν πρὸς νομὰς ψυχοτρόφους. Τούτου θανόντος Κωνσταντῖνος λευίτης καὶ σκευοφύλαξ τῆς θεοῦ γ’ ἐκκλησίας,

(9850)

περιοδευτὴς Θρᾴκης Μακεδονίας, ἀρχιθύτης δέδεικτο τῆς ἐκκλησίας, σπουδαῖος ἀνήρ, εὐσεβοφρόνων κλέος.
Τούτου καταλύσαντος ἐν θρόνῳ βίον Θεόδωρός τις, ἱερὸς Χριστοῦ θύτης394
9855ἐκκλησίας τ’ αὖ ἱερῶν σκευῶν φύλαξ, ἄρχων μονῶν τε, σύγκελλος τὴν ἀξίαν, προΐσταται κάλλιστα τῆς ἐκκλησίας, ὀρθῶν προμαχῶν εὐσεβῶν τε δογμάτων. Τούτου ῥιφέντος ἀδίκως ποίμνης θρόνου
9860Γεώργιός τις, εὐλαβὴς Χριστοῦ θύτης, ἐκκλησίας μέγιστος ὢν σκευοφύλαξ καὶ ποιμενάρχου σύγκελλος τὴν ἀξίαν, ἐκκλησίας εἴληφε τὴν προεδρίαν, νομεὺς ἀγαθὸς καὶ θεοῦ νόμων φύλαξ·
9865ἐφ’ οὗ κελεύσει κράτορος Κωνσταντίνου, ὀρθόφρονός γε, τοὐπίκλην Πωγωνάτου, ἕκτης σεβαστῆς συνόδου θεῖον στῖφος ἐν βασιλίδι συναλισθὲν τῇ πόλει ἐπί γε Χριστοῦ τοῦ θεανθρώπου λόγου
9870καλῶς ἐδογμάτισεν εὐσεβοφρόνως διττὰς θελήσεις καὶ φύσεις ἡνωμένας, καὶ πάντα κατῄσχυνεν οἰοφυσίτην. Οὗ γῆθεν ἀπάραντος εἰς σκηνὰς ἄνω Θεόδωρος αὖ ἀπολαμβάνει θρόνον.
9875 Τούτου μεταστάντος δὲ πρὸς θεὸν μόρῳ ἐκ βασιλείων ἀσηκρῆτίς τις Παῦλος ποιμαντικῆς ἔτυχε καὶ προεδρίας,
ποιμαντικῆς ἄξιος ἂν καὶ τοῦ θρόνου. Καὶ τοῦδε τὸ ζῆν ἐκμετρήσαντος μόρῳ395
9880Καλλίνικός τις, γεννάδας θυηπόλος καὶ σκευοφύλαξ Βλαχερνῶν ἐκκλησίας, ἀνὴρ λόγῳ βίῳ τε καλῶς ἐμπρέπων, λαβὼν ἐκυβέρνησε τὴν ἐκκλησίαν· ὅντινα ῥινότμητος ἄναξ ἀδίκως
9885πηρὸν δεδρακὼς ἐξελαύνει τοῦ θρόνου. Κῦρον δ’ ἀπ’ Ἀμάστριδος ἀγαγών, θύτην ἔγκλειστον ὄντα, ποιμενάρχην δεικνύει· ὃν Φιλιππικὸς βασιλεὺς ὁ Βαρδάνης, ὑπερμαχοῦντα δογμάτων τῶν ἐνθέων,
9890θρόνου τε ποίμνης ἀπελάσας ἀδίκως ἀντικαθιστᾷ λευίτην Ἰωάννην, ὄντα χαρτουλάριον οἰκονομείου, ἄνδρα στυγητόν, Εὐτυχοῦς Διοσκόρου ὁμόφρονα μύστην τε, τῆς ποίμνης λύκον,
9895ὃς ἐξεβλήθη τοῦ θρόνου μάλ’ ἐνδίκως. Θύτης δὲ Χριστοῦ καὶ νομεὺς ψυχοτρόφος, θεῖος Γερμανός, ἀρεταῖς λάμπων λόγοις, ἐπὶ λυχνίαν ἐντεθεὶς ὥς τις λύχνος τῆς Κωνσταντίνου τῷ περιόπτῳ θρόνῳ,

(9900)

λόγων διδαχαῖς κατελάμπρυνε κτίσιν·
ὅστις προβληθεὶς ποιμενάρχης Κυζίκου, καὶ τοῖς ἐκεῖσε μὴ δεχθεὶς οὐκ οἶδ’ ὅπως, ὑπῆν σχολάζων τὸν διὰ μέσου χρόνον, μετατεθεὶς δὲ πρὸς Βυζαντίδος θρόνον,396
9905ποίμνην καθωδήγησεν εὐσεβοφρόνως. Τοῦδ’ ἀπελασθέντος δὲ κακῶς τοῦ θρόνου πρὸς κράτορος Λέοντος ἐξ Ἰσαυρίας, πρώτου σεβαστῶν εἰκόνων καταλύτου, ἐφ’ ᾧπερ ἐξήλεγχε τοῦτον ἐνθέως,
9910νέκυς Ἀναστάσιος, εἰκόνων λύτης, πρεσβύτερος σύγκελλος ὢν ἐκκλησίας, ποίμνην τυραννεῖ, παραλαβὼν τὸν θρόνον, μισθωτὸς οἰκτρός, ἄντικρυς λύκος φθόρος, ὃς πρῶτος ἠθέτησε τιμὴν εἰκόνων.
9915 Τούτου διπλοῦν θάνατον ὑφεστηκότος, Κωνσταντῖνος ἄθλιος, Συλαίου λύκος, Ἀναστασίῳ πάντ’ ἐοικὼς εἰς σέβας, σχολὴν ἄγων ἥρπασε τὸν θεῖον θρόνον· ὅντινα Κοπρώνυμος (αἰνῶ ς’ ὦ δίκη)
9920θρόνου κατασπάσας γε καὶ μάλ’ ἐνδίκως, οὐ πίστεως αὖ οὐδὲ δογμάτων χάριν, ἔθηκεν ἐξόριστον εἰς ἀλλοτρίαν. καὶ καταγαγὼν αὖθις αὐτὸν εἰς πόλιν, ἐπιβιβάσας καὶ θριαμβεύσας ὄνῳ,
9925ἱπποδρομίας ἠγμένης ἐν σταδίῳ
τέτμηκεν αὐτοῦ τὴν παναθλίαν κάραν. ὃν ἤρετο, πρὶν ἐκλιπεῖν ξίφει βίον, εἰ σύνοδον στέργειε τὴν κατ’ εἰκόνων, καὶ τήνδε καλῶς φαμένου δογματίσαι,397
9930οὐχ ἧττον ἐκτέτμηκεν αὐτοῦ τὴν κάραν. Μεθ’ ὃν Νικήτας ἐκτομίας οἰκότριψ, μᾶλλον δὲ καὶ τρίδουλος ἀμαθὴς πάνυ, πρεσβύτερος μὲν κηρύκων θείου δόμου, ναοῦ σκευοφύλαξ δὲ Χαλκοπρατείων,
9935ἄρχων σεμνείων ἔκδικός τ’ ἐκκλησίας, Χριστοῦ σεβαστῶν εἰκόνων καθαιρέτης, ποίμνῃ παρεισέφρησε καθά τις λύμη. Τούτου καταστρέψαντος ἐν θρόνῳ βίον, ἐκ λαϊκῶν Παῦλός τις ἀνὴρ Κυπρόθεν,
9940οὐ χρηματίζων προσκυνητὴς εἰκόνων, προεδρίαν εἴληφεν ἱεραρχίας. οὗτος νοσήσας καὶ λιπὼν προεδρίαν, μονῇ προσελθὼν κείρεται μελαμφόρος, στένων δακρύων οἷς κατέσχε τὸν θρόνον
9945ἐκκλησίας αἴσχιστα τυραννουμένης, καὶ σεπτὰς ἠθέτησε τιμᾶν εἰκόνας. ὃν οἱ βασιλεύοντες ἀπεσταλκότες ἤροντο τούτοις ὑποθέσθαι πρακτέα· ἦ δ’ ὃς “συνελθεῖν σύνοδον δεῖ πατέρων

(9950)

οἰκουμενικὴν εἰς ἴασιν τῆς νόσου ἐκκλησιῶν θ’ ἕνωσιν ἀπεσχισμένων·
ἄλλως τυχεῖν γὰρ οὐκ ἔνι σωτηρίας.” οἱ δ’ ἀντεπῆγον τῷδ’ ἐπιστάντες πάλιν “καὶ πῶς προεδρίαν σὺ μέλλων λαμβάνειν398
9955ἀπηγόρευσας προσκύνησιν εἰκόνων;” ὁ δ’ αὖ κρατούντων ᾐτιᾶτο μανίαν, ὅθεν στένων νῦν προσπεφευγὼς κυρίῳ καθικετεύω λιπαρῶς κριτὴν ὅλων ὡς ποιμενάρχην μὴ κριθῆναί με κρίσει.
9960μετὰ δὲ μικρὸν ἀπολείπει τὸν βίον. Μεθ’ ὃν κατηγλάϊσεν ἱερὸν θρόνον Ταράσιος, πρόμαχος ὀρθοδοξίας, κοσμούμενος βίῳ τε λαμπρῷ καὶ λόγῳ, πρωτασηκρῆτις, εὐγενὴς ψυχὴν δέμας·
9965ἐφ’ οὗ συνέστη κατὰ Νίκαιαν πόλιν τῆς ἑβδόμης ἄθροισμα σεπτῶν πατέρων, οἳ καὶ κυροῦσιν εἰκόνας σεβασμίας ὡς πρὶν τιμᾶν τε καὶ σέβειν ἐπαξίως, νέκυν δ’ Ἀναστάσιον καὶ Κωνσταντῖνον
9970σὺν τῷ Νικήτᾳ, μισθίους, οὐ ποιμένας, ἀναθέματι παρέδωκαν εἰκότως. Πρὸς νηνέμους δὲ λιμένας Ταρασίου βίον καθορμίσαντος ἐκ τρικυμίας διάδοχος θρόνου τε τοῦδε καὶ τρόπου
9975Νικηφόρος δέδεικτο πρωτασηκρῆτις, ἀνήρ τις ὄντως εὐγενὴς εὐπατρίδης, προκινδυνεύων δογμάτων τῶν ἐνθέων,
Χριστοῦ τε ποίμνης ὑπεραθλῶν ὡς θέμις· ὅντινα ποίμνης ἀπελάσας καὶ θρόνου399
9980ἐξ Ἀρμενίας θηριώνυμος Λέων, οἷς συμφρονοῦντα μηδαμῶς ἔχων σέβας μηδ’ αὖ συνυβρίζοντα Χριστοῦ τὸν τύπον, τίθησιν ἐξόριστον εἰς νήσων μίαν. Θεόδοτον δὲ Κασιτηρᾶν τοὐπίκλην
9985ἢ Μελισσηνόν, ἐγκαθιδρύει θρόνῳ, ἄνδρα βέβηλον, εἰκόνων καθαιρέτην καὶ λύκον αὐτόχρημα Χριστοῦ θρεμμάτων, θρέμμα πονηρὸν ἄστεος Νακωλείας. Τούτου θανόντος δυσσεβῶς ἐν τῷ θρόνῳ,
9990Ἀντώνιός τις Κασσυματᾶς τοὐπίκλην, νομεὺς Συλαίου δυσσεβής, ἔσχε θρόνον, θεανδρικὸν τύπωμα μισῶν δεσπότου. Εἶτ’ Ἰαννῆς ἄθλιος, ὁ σκαιὸς γόης, τοῦ μισοχρίστου κράτορος Θεοφίλου
9995διδάσκαλος κάκιστος, εἰκόνων λύτης· ὃν οἱ κρατοῦντες Μιχαὴλ Θεοδώρα θρόνου κατασπάσαντες ὡς λαοπλάνον ἀρχιθυτῶν ψήφῳ τε καὶ συμφωνίᾳ, ἄνδρα μοναστὴν καὶ θεοῦ θεῖον θύτην

(10000)

Μεθόδιον, σύμμαχον ὀρθοδοξίας, στίγματα βαστάζοντα σαρκὶ δεσπότου, εἰς θῶκον ἀνάγουσι τῆς βασιλίδος,
ἐπὶ λυχνίαν ἀναθέντες τὸν λύχνον. Τούτου μεταστάντος δὲ πρὸς τὸν δεσπότην,400
10005ποιμὴν θεαυγὴς ὦπτο τῆς βασιλίδος Ἰγνάτιος, παῖς Μιχαὴλ βασιλέως, κανὼν ἀκριβὴς ἀρετῶν καὶ δογμάτων, παιδεύσεως μέλημα καὶ λόγων κράτος· ὃν ἐκτομίαν θηριώνυμος Λέων
10010κράτος κατασχὼν ἀπέφηνε σὺν βίᾳ· εἶτα μονάσας ὡς θεοῦ θεῖος νόμος, ὕστατον ἔσχε τῆς Κωνσταντίνου θρόνον. τοῦτον Μιχαὴλ καταγαγὼν τοῦ θρόνου, μᾶλλον δὲ Καῖσαρ Βάρδας, ἀδίκῳ δίκῃ
10015ἄνδρα πανοῦργον καὶ σοφώτατον λίαν ἐκ λαϊκῶν, Φώτιον πρωτασηκρῆτις, ἀντικαθιστᾷ ποιμενάρχην ἀδίκως. τοῦ δ’ ἀπελασθέντος ἐκ προεδρίας, Ἰγνάτιος ἔσχηκε τὸν θρόνον πάλιν.
10020οὗ γῆθεν ἀπάραντος εἰς πόλου πλάτος, ἀνάγεται Φώτιος αὖθις πρὸς θρόνον. οὗ καὶ πάλιν αὖ καταχθέντος τοῦ θρόνου, ἀδίδυμος Στέφανος, ἄνακτος γόνος τοῦ Βασιλείου, λευίτης τὴν ἀξίαν,
10025προεδρίαν εἴληφε τῆς Κωνσταντίνου. Μεθ’ ὅν τις Ἀντώνιος, ἀσκητὴς μέγας,
αὐχῶν πατρίδα τὴν βασιλίδα πόλιν, ὅσιος ἀνήρ, ἀρεταῖς ἐστεμμένος, οἴκτου νεώς, ἄντικρυς ἀγαθωσύνη.401
10030 Τούτου λιπόντος τὴν γεηρὰν οὐσίαν μεταβεβηκότος δὲ πρὸς θείους νόας, ἀρχιθύτης δέδεικτο τῆς Βυζαντίδος ἀνὴρ μοναχὸς εὐλαβής, σοφὸς μέγας, κλῆσιν μὲν Νικόλαος, ἄξιος θρόνου,
10035μυστικὸς ἀξίαν δὲ πρόσθεν τυγχάνων, ἐκφὺς Ἰταλῶν, εὐφυὴς περὶ λόγους. ὃν ἐξελάσας τοῦ θρόνου σοφὸς Λέων τετραγαμίας ἄγος οὐ δεδεγμένον, Εὐθύμιον σύγκελλον ἐγκαθιδρύει.
10040τούτου διωχθέντος δὲ τῆς προεδρίας, πάλιν ὁ Νικόλαος ἔσχε τὸν θρόνον. Τούτου θανόντος Στέφανος Ἀμασείας, σπουδαῖος εὐνοῦχός τις, ἱερὸς θύτης, Ῥώμης νέας εἴληφε τὴν προεδρίαν.
10045 Τούτου τὸ βιοῦν καταλύσαντος μόρῳ, ἀρχιερεὺς δέδεικτο τῆς Κωνσταντίνου Τρύφων μοναστὴς εὐλαβής τε καὶ γέρων. Τοῦδ’ ἀπελαθέντος δὲ τοῦ θρόνου δόλῳ, εὐνοῦχος υἱὸς Ῥωμανοῦ βασιλέως,

(10050)

κλῆσιν Θεοφύλακτος, αὐχεῖ τὸν θρόνον,
οὐκ εὐαγῶς ζῶν οὐδὲ κατὰ ποιμένας, κυνηγεσίοις προστετηκὼς δ’ ἐκτόπως ταῖς ἱππομανίαις τε καὶ τούτων δρόμοις. Τούτου καταστρέψαντος ἐν θρόνῳ βίον402
10055ἀντικατέστη ποιμενάρχης κυρίου Πολύευκτος, ἄξιος ἱεραρχίας, εὐκταῖον ὄντως χρῆμα καὶ πᾶσι φίλον, κλέος μοναστῶν, ἀρετῶν πασῶν τύπος, διαπρέπων λόγῳ τε καὶ τρόπῳ πλέον.
10060 Τοῦδ’ ἐκλελοιπότος δὲ τὸν φθαρτὸν βίον μοναχὸς Βασίλειος ἔσχε τὸν θρόνον, ἐκ τῆς πατρίδος Σκαμανδρηνὸς τὴν θέσιν. Καθαιρεθέντος τοῦδε τῆς προεδρίας Ἀντώνιός τις εὐλαβὴς ὁ Στουδίτης
10065ἀρχιθύτης πέφηνε τῆς Βυζαντίδος. Τοῦ δ’ Ἀντωνίου θῶκον ἀπειπαμένου ὁ Νικόλαος Χρυσοβέργης τοὐπίκλην εἰς τόνδ’ ἀνήχθη τὸν περίπυστον θρόνον. Τούτου μεταστάντος δὲ πρὸς τὸν δεσπότην
10070κατέσχε Σισίνιος μάγιστρος θρόνον, παιδείας ἴδρις ἰατρικῆς καὶ νόμων, βαθμοὺς ὁ συνθεὶς συγγενικοὺς ἐννόμους. Τούτου θανόντος καὶ λελοιπότος φάος, μονῆς προεστὼς Μανουὴλ κεκλημένης
10075Σέργιος ἀνὴρ παραλαμβάνει θρόνον. Τούτου θανόντος ἐγκαθίσταται θρόνῳ πρῶτός τις Εὐστάθιος ἐν πρεσβυτέροις τῶν ἐν βασιλείοις γε κατειλεγμένων. Καὶ τοῦδε τὸ ζῆν ἐκμετρήσαντος μόρῳ403
10080ἐκκλησιάρχης τῆς μονῆς τοῦ Στουδίου μοναχὸς Ἀλέξιος εἴληφε θρόνον, ἀνὴρ μεγαλόδωρος, ὄλβιος θύτης. Οὗπερ μεταλλάξαντος εὐαγῶς βίον κλῆσιν Μιχαήλ, Κηρουλάριος θέσιν,
10085εὐπατριδῶν εἷς καὶ μονοτρόπων ἅμα, καθίσταται πρόεδρος ἀρχιποιμένων, θερμουργὸς ἀνήρ, ὑπερόπτης τῶν νόμων, ὃν καταγαγὼν Ἰσαάκιος θρόνου εἰς ἐξορίαν παρέπεμψε σὺν δόλῳ.
10090 Ἔνθα θανόντος ἐγκαθίδρυται θρόνῳ καὶ ποιμενάρχης ἀναδείκνυται μέγας Κωνσταντῖνός τις ἐκτομίας Λειχούδης, πρωτοβεστιάριος ὢν τὴν ἀξίαν, σπουδαῖος ὄντως, εὐλαβής, θεῷ φίλος,
10095ἐν δημοσίαις πραγμάτων λειτουργίαις φανεὶς ἀμεμφὴς ἀνεπίληπτος πάνυ, πολλῷ δὲ μᾶλλον ἐν καλῶν ἐργασίαις. Οὗ τὸν παρόντα καταλύσαντος βίον ὁ Ξιφιλῖνος χαρίεις Ἰωάννης

(10100)

ἐκκλησίας ἰθύνει τὴν προεδρίαν,
βίῳ λόγῳ γένει τε λαμπρῶς ἐμπρέπων· ὃς πρόσθεν ὢν εἷς εὐγενῶν τῶν ἐν τέλει, κόσμον λελοιπὼς τὰ μοναχῶν ὑπέδυ καὶ ποιμενάρχης ἐκρίθη Βυζαντίδος.404
10105 Τούτου τὸν ἀνθρώπινον ἐκβάντος βίον Κοσμᾶς μοναχὸς Ἱεροσολυμίτης, ἀνὴρ ἀγαθός, ἀρετῶν θεῖος δόμος, χειρίζεται δὴ τὴν λεὼ προστασίαν· ὃς δυσχεραίνων πραγμάτων τῇ συγχύσει
10110ἑκὼν ἀπηγόρευσεν ἱερωσύνην, καλῶς ὑπεκστὰς καὶ θρόνου καὶ ποιμνίου. Εἶτ’ ἐγκατέστη τῷ πανυψήλῳ θρόνῳ μοναχὸς Εὐστράτιος, Γαριδᾶς θέσιν, πρὸς πᾶν ὁτιοῦν μὴ πεφυκὼς κρειττόνων,
10115παιδεύσεως ἄμοιρος ἅμα καὶ λόγων, ἡσυχίᾳ τε γωνίᾳ μᾶλλον πρέπων ἢ προστασίᾳ καὶ λεὼ προεδρίᾳ. Τοῦδ’ ἀπελαθέντος γε τῆς προεδρίας ὅσιος ἀνήρ, εὐλαβής, πρᾶος φύσει,
10120θεῷ προβληθεὶς Νικόλαος ἀξίως, μοναχὸς ἐλλόγιμος, ἄξιος θρόνου, ἐκκλησίαν ἴθυνεν ὡς θεῷ φίλον. Τούτου μεταστάντος δὲ πρὸς θείους νόας ἀνὴρ χαριτώνυμος, ἐμπρέπων λόγοις,
10125ἱερομνήμων λευίτης ἐκκλησίας, τῷ τηνικαῦτα ποιμένι Χαλκηδόνος
ἀγχοῦ καθ’ αἷμα καὶ γένος συνημμένος, τὸ δ’ Ἀγαπητὸς ὡς ἐπώνυμον φέρων, ἀνάγεται δὴ πρὸς θρόνον Βυζαντίδος.405
10130 Οὗ τὸν παρόντα καταλείψαντος βίον Στυππῆς Λέων εἴληφε τὴν προεδρίαν, οἰκονόμος ὢν λευίτης ἐκκλησίας. Καὶ τοῦδε τὸ ζῆν ἐν θρόνῳ λελοιπότος πρόεδρος ὤφθη ποιμενάρχης αὖ μέγας
10135σεμνὸς Μιχαήλ, ἀρεταῖς λάμπων λόγοις, μονῆς προεστὼς εὐαγοῦς τῆς Ὀξείας· ὅστις ἑκὼν λέλοιπεν ἱεραρχίαν, πρὸς νησίδα δὲ καὶ μονὴν τῆς Ὀξείας ἐπαναδραμών, ὑποθεὶς τὸν αὐχένα
10140ναοῦ πύλῃ δόχμιον, ὢ πράου τρόπου, πατεῖν παρεῖχεν εἰσιοῦσι τὸν δόμον, ἐφ’ οἷς ἀποστὰς τῆς μονῆς τῆς ἰδίας ἀξυμφόρως εἴληφε τὴν προεδρίαν. Οὕτω μεταστάντος δὲ Μιχαὴλ θρόνου
10145Κοσμᾶς Ἀττικός, κόσμος ἱεραρχίας, τῶν ἀρετῶν ὄχημα, καλῶν ἑστία, προφητικός τις καὶ τὸ μέλλον προβλέπων, ἀρχιθύτης δέδεικτο τῆς Κωνσταντίνου, ποιμὴν ἀγαθὸς καὶ νομεὺς ψυχοτρόφος,

(10150)

ὅνπερ καθεῖλε Μανουὴλ ἄναξ θρόνου, ψευδεῖς προφάσεις αἰτίας τε συμπλάσας· ὅθεν προαχθεὶς ποιμενάρχης ὁ βλέπων ἦ μὴν μενεῖν ἄκαρπον ἄρρενος τόκου
μήτραν προηγόρευσε τῆς βασιλίδος·406
10155καὶ ταῦτα συμβέβηκεν ὑστέρῳ χρόνῳ. δουκὶ μεγάλῳ καὶ κρατοῦντος νυμφίῳ Κοντοστεφάνῳ, πρὸς τόδ’ ἠπειληκότι δρᾶσαι δ’ ἀεικὲς τόνδ’ ἐπιβεβληκότι, ἔχειν προεῖπε τὸν διὰ λίθου μόρον·
10160εἴληφε δ’ ἄμφω τὰ προλεχθέντα τέλος. Μεθ’ ὃν Μουζάλων Νικόλαος Κυπρόθεν μετατεθεὶς ἴθυνε τὴν ἐκκλησίαν, ἀνὴρ τρόφιμος λευίτης ἐκκλησίας, διδάσκαλός τ’ αὖ τῶν Παύλου θείων λόγων.
10165εἶτ’ ἀρχιθύτης ἀνεδείχθη Κυπρίων, καὶ δυσχεράνας πραγμάτων τῇ συγχύσει θρόνον παρῃτήσατο καὶ προεδρίαν· βακάντιβος δ’ ὢν ἐν βασιλίδι πόλει καὶ Κοσμιδίου τῆς μονῆς ἐπιστάτης,
10170εἴληφε θῶκον τῆς Βυζαντίδος τότε. Αὐθαιρέτως τούτου δὲ λιπόντος θρόνον Θεόδοτός τις, καὶ μοναχὸς καὶ θύτης, μονῆς προεστὼς ἀναστάσεως λόγου τῆς ἐν πόλει νῦν κειμένης βασιλίδι,
10175πρόεδρος ὤφθη τῆς Κωνσταντίνου θρόνου. Οὗπερ θανόντος Κωνσταντῖνος, λευίτης καὶ σακελλίου τῆς θεοῦ γ’ ἐκκλησίας, ὁ Χλιαρηνός, παραλαμβάνει θρόνον.
Καὶ τοῦδε βίον ἐκμετρήσαντος μόρῳ407
10180Λουκᾶς μοναχὸς εὐσεβὴς Χρυσοβέργης, ἀσκητικὸν κάλλιστον ἀνύων βίον, ἐπαξίως ἔσχηκε τὴν προεδρίαν. Μεθ’ ὃν Μιχαὴλ λευίτης σακελλίου, φιλοσόφων ὕπατος, τοῦ Ἀγχιάλου,
10185κοσμεῖ θρόνον κάλλιστα τῆς Κωνσταντίνου. Τούτου μεταστάντος δὲ πρὸς πόλου πλάτος Εὐγενειώτης ἐν μονοτρόποις θύτης, μονῆς προεστὼς χρηματίσας Μαγγάνων, κλῆσιν Χαρίτων, παραλαμβάνει θρόνον.
10190 Τούτου λιπόντος τὴν κάτω παροικίαν Θεοδόσιος ἐκ μονῆς Βοραδίου, ἀνὴρ ἀγαθὸς καὶ μονοτρόπων κλέος, Χριστοῦ καλῶς ἴθυνε τὴν ἐκκλησίαν. Τούτου λιπόντος ἱεραρχίας θρόνον
10195ἑκουσίως τε τὸν θρόνον λελοιπότος, Βασίλειός τις Καματηρὸς τοὐπίκλην, λόγιος ἀνήρ, χαρτοφύλαξ λευίτης, ἀντικατέστη τῷ σεβασμίῳ θρόνῳ· ὃν Ἄγγελος σχὼν Ἰσαάκιος κράτος

(10200)

κατήγαγε θρόνου τε καὶ προεδρίας, συνθεὶς προφάσεις παντάπαν ἀνευλόγους. σακελλάριον λευίτην δ’ ἐκκλησίας, κλῆσιν Νικήταν, Μουντάνην δὲ τοὐπίκλην, παλαίτερόν γε Τιθωνοῦ καὶ Θουκρίτου,
10205ἀρχιθύτην δείκνυσι τῆς Κωνσταντίνου. μετὰ μικρὸν δὲ τοῦ θρόνου κατασπάσας ὡς ἀφελῆ τε καὶ χρόνῳ παρειμένον, ἄνδρα μοναχόν, ἀρετῆς ὄντ’ ἐργάτην, τὸν πρᾶον Λεόντιον ἐγκαθιδρύει,408
10210λόφων ἀπ’ αὐτῶν ἀγαγὼν Αὐξεντίου· ὃν τῷδε δεῖξαι τὴν ἀπείρανδρον κόρην ἔφασκε νυκτὸς συλλόγων ἠθροισμένων, εἶδός τε κλῆσιν ἀρετὴν τοῦδ’ εὐστόχως καλῶς διαγράψασαν ὡς ἐν εἰκόνι.
10215ἀλλά γε καὶ τόνδ’ ἀπελαύνει τοῦ θρόνου, πάντα παριδὼν τὰ προηγορευμένα, μετάθεσιν δὲ δραματουργεῖ ποιμένος· ἀρχιθύτην γὰρ τῆς Σιὼν τῆς ἁγίας, κλῆσιν Θεοδόσιον, φύντα Λατίνων,
10220ἐθάδα τῷδε καὶ προήγορον κράτους, εἰς θῶκον ἀνήγαγε τῆς Κωνσταντίνου. ἀλλ’ οὐδὲν ἀπώνατο τῆς κακουργίας· ἀμφοῖν γὰρ ἐκπέπτωκεν ἱεραρχίαιν καὶ τῶνδ’ ἀτίμως ὁ προβληθεὶς ἀκρίτως.
10225 Ἔπειτα Γεώργιος ὁ Ξιφιλῖνος, σκευοφύλαξ ὢν τῆς θεοῦ γ’ ἐκκλησίας,
ποιμαντικὴν εἴληφε καὶ προεδρίαν. Τούτου θανόντος ἐγκαθίσταται θρόνῳ ὁ Καματηρὸς εὐεπὴς Ἰωάννης,409
10230ἴδρις σοφίας παντοδαπῆς καὶ λόγων, ἐπήβολός τε δογμάτων τῶν ἐνθέων, ἐκκλησίας ὢν λευίτης χαρτοφύλαξ· ἐφ’ οὗ παρεστήσαντο Λατῖνοι πόλιν. ὃς ἐξελαθεὶς δυστυχῶς πρὸς Λατίνων
10235θρόνου πατρίδος, τῆς σεμνῆς Βυζαντίδος, οἰκεῖ Διδυμότειχον εἰς ἄστυ φθάσας, ἔνθα θανὼν ἔλιπεν ἡλίου φάος. Μετὰ δὲ τοῦτον ποιμένες Βυζαντίδος οὗτοι προεβλήθησαν ἐν Νικαέων,
10240πρῶτος Μιχαήλ, Αὐτωρειανὸς θέσιν, σακελλάριος λευίτης ἐκκλησίας, ἴδρις σοφίας κοσμικῆς θείας ἅμα. Οὗπερ μεταλλάξαντος ἐν θρόνῳ βίον, Θεόδωρος εἴληφε τὴν προεδρίαν,
10245ἐκκλησίας ὢν λευίτης χαρτοφύλαξ, τοὐπώνυμον σχὼν Εἰρηνικὸς πατρόθεν, φιλοσόφων ὕπατον ἀξίαν λόγους. Καὶ τοῦδε θανόντος δὲ τὴν προεδρίαν Μάξιμος αὐχεῖ καὶ μοναχὸς καὶ θύτης,

(10250)

μονῆς προεστὼς εὐαγοῦς ἀκοιμήτων. Μεθ’ ὃν Μανουὴλ φιλόσοφος τὸν λόγον, φύλαξ ἀκριβὴς καὶ νόμων καὶ κανόνων. Τούτου λιπόντος τὴν κάτω παροικίαν, πολὺς Γερμανὸς τὸν βίον καὶ τὸν λόγον410
10255ἀρχιθύτης δέδεικται τῆς Κωνσταντίνου, ἀνὴρ μοναστὴς καὶ θεοῦ θυηπόλος, αὐχῶν Ἀνάπλουν πατρίδα Προποντίδος, ἐκκλησίας τρόφιμος ὢν τῆς ἐν πόλει· εἶτα μονάσας, καὶ φανεὶς θεοῦ λάτρις
10260Γεωργίῳ μάρτυρι καὶ πεφιλμένος, ἔλαχε ποίμνην ἰθύνειν Βυζαντίδος. Τούτου μεταστάντος δὲ πρὸς τὸν δεσπότην καὶ συναφθέντος πατριαρχῶν ἁγίοις, Μεθόδιός τις, καὶ μοναχὸς καὶ θύτης,
10265μονῆς προεστὼς τῆς Ὑακίνθου τότε, ἐπὶ βράχιστον ἀπολαύει τοῦ θρόνου. Οὗπερ θανόντος καὶ λιπόντος τὸν βίον ὁ πρωτοθύτης Μανουὴλ ἔσχε θρόνον τῶν ἐν βασιλείοις γε κατειλεγμένων,
10270γέρων προσηνής, μειλίχιος τὸν τρόπον. Χρησαμένου τέλει δὲ τοῦδε τοῦ βίου Ἀρσένιός τις εὐλαβὴς μονοτρόπων, τῶν ἀρετῶν κάλλιστος ἔμψυχος θρόνος, εἰς ποιμενάρχην ᾑρέθη Βυζαντίδος,
10275σειρὰν γένους ἕλκων μὲν ἐκ Βυζαντίου,
κόμην δὲ καρεὶς ἐν μοναῖς τῆς Νικαίας, καὶ τῇδε δειχθεὶς καὶ μονῆς ἐπιστάτης· εἶθ’ ἡσυχάζων καὶ θεῷ προσανέχων ἐν Ἀπολλωνιάδος ἀσκητηρίοις411
10280ἀφῖκτο κληθεὶς εἰς πόλιν Νικαέων πρὸς τοῦ κρατοῦντος Αὐσόνων Θεοδώρου, καὶ πάντα βαθμὸν ἀνύσας ἐκκλησίας εἰς ὕψος ᾔρθη ποιμεναρχίας μέγα. Αὐθαιρέτως τούτου δὲ λιπόντος θρόνον,
10285μονῇ δὲ αὑτὸν εὐαγῶς δεδωκότος, Νικηφόρος πρόεδρος ὢν Ἐφεσίων προεδρίαν εἴληφε τῆς Κωνσταντίνου, ὃς ἀρχιλευίτης πρὶν ἦν παλατίου, ἀνὴρ ἀμεμφής, παρθένος διὰ βίου.
10290 Τούτου τελευτήσαντος ἐν προεδρίᾳ Ἀρσένιος πρώτιστος ἀπολαμβάνει τῆς βασιλίδος ἱερὰν προεδρίαν. καθαιρέσει τούτου δὲ καθυπηγμένου πρὸς ποιμεναρχῶν καὶ δικαστῶν τῶν τότε,
10295εἶτ’ ἀπελαθέντος τε τῆς ἐκκλησίας, εἰς Προικόνησον δ’ ἀπαχθέντος νησίδα, τῆς Ἀδριανοῦ Γερμανὸς ἀρχιθύτης μεταθέσει δέδεικτο καὶ Βυζαντίδος. Τούτου παραιτήσει δὲ λιπόντος θρόνον

(10300)

ἀνὴρ Ἰωσήφ, ὀρθοδοξίας στῦλος, κλέος μοναστῶν ἅμα καὶ πρεσβυτέρων, μονῆς προεστὼς εὐαγοῦς Γαλησίου, πρᾶος χαρίεις καὶ θεοῦ τρέμων νόμους, πτωχοτρόφος φίλοικτος, εὔσπλαγχνος φύσει,412
10305εἰς πατριαρχῶν τὸν περίπυστον θρόνον ἀνάγεται δὴ κανονικῶς ἀξίως, κλήρου πέλων εἷς τοῦ βασιλείου πάλαι, γήμας τε σεμνῶς καὶ τεκὼν θυγατέρα· εἶτ’ ἀποβαλὼν θανάτῳ συνευνέτιν,
10310καὶ τὰ μοναχῶν ὑποδὺς ὁμοψύχως, ὤφθη δοχεῖον ἀρετῶν τῶν ἐνθέων, ἔπειτα ποιμὴν τῆς μονῆς Γαλησίου, καὶ ποιμενάρχης ἀρχιθύτης τ’ αὖ μέγας. ἐπεὶ δ’ Ἰταλῶν δόγμα παρεισεφθάρη
10315ἐν τῇ καθ’ ἡμᾶς οὐ καλῶς ἐκκλησίᾳ τούτου διιθύνοντος εὐσεβῶς θρόνον,
καὶ τῷδ’ ἐπῆκτο τάδ’ ἐπαινεῖν τις βία, ὁ δ’ ἀκλινῶς ἥδραστο δογμάτων βάσει. ἐκβάλλεται δὴ τοῦ θρόνου μαλ’ ἀδίκως,413
10320ὡς ὑπεραθλῶν δογμάτων ὀρθῶν ἄγαν, εἰς δ’ ἀλλοδαπὴν ἀπελαύνεται χθόνα, καθαιρετικὴν ψῆφον ἀρχιποιμένων σχεδιασάντων κατὰ τοῦδ’ ἀναιτίως. τοῦδ’ ἀπελαθέντος δὲ τῆς προστασίας,
10325Ἰωάννης τις τὴν ἐπίκλησιν Βέκκος ἀντικατέστη, συμφρονῶν τοῖς Λατίνοις, ἐκκλησίας ὢν χαρτοφύλαξ λευίτης, ἀνὴρ σοφός τις, ἐντεθραμμένος λόγοις. τοῦδ’ ἐκδιωχθέντος δὲ τῆς ἐκκλησίας
10330νεύσει κρατοῦντος εὐσεβοῦς Ἀνδρονίκου ζήλῳ τε πιστῶν, ὡς προμάχου Λατίνων, πάλιν Ἰωσὴφ ἀπολαμβάνει θρόνον. Οὗπερ λιπόντος τὸν βίον καὶ τὸν θρόνον, σοφός τις ἀνήρ, Γρηγόριος Κυπρόθεν,
10335λόγων σοφῶν μαίευμα, Μουσῶν ἑστία, εἰς πατριαρχῶν ἀνεβιβάσθη θρόνον· ὅστις πατρίδος καὶ πατρικῆς οἰκίας φυγὰς ὑπάρξας παῖς ἔτι πω τυγχάνων παιδεύσεως ἔρωτι καὶ μαθημάτων
10340ἐλθὼν κατοικεῖ πρὸς πόλιν Κωνσταντίνου, αὑτὸν δὲ μαθήμασιν ἐκδοὺς καὶ πόνοις ἀφῖκτο πρὸς μέγα τι παιδείας βάθος· εἶτα καταστὰς γνώριμος στεφηφόρῳ καὶ συνταγεὶς κλήρῳ τε τοῦ παλατίου,414
10345ἀρχιθύτης πέφηνε τῆς Κωνσταντίνου, τὰ τῶν μοναχῶν πρὶν τελεσθεὶς ὡς ἔθος. Αὐθαιρέτως τούτου δὲ λιπόντος θρόνον, Ἀθανάσιος ἐκ καλῆς ἡσυχίας, ἀσκητικός τις ἐν μονοτρόποις θύτης,

(10350)

γεννάδας ἀνήρ, καρτερικὸς πρὸς πόνους, ἀντικατέστη τῷ Βυζαντίδος θρόνῳ. Τούτου παραιτήσει δὲ λιπόντος θρόνον, ὅσιος ἀνήρ, εὐλαβὴς Ἰωάννης, γαληνός, εὐέντευκτος, ἀρετῶν θρόνος,
10355κλέος μοναχῶν ἅμα καὶ πρεσβυτέρων, πλέον δὲ πλουτῶν πραότητα καρδίας, ἐπαξίως εἴληφε τὴν προεδρίαν, ὡρμημένος μὲν ἐκ μερῶν Μεσημβρίας, γάμοις ὁμιλήσας δὲ σεμνοῖς ἐν βίῳ,
10360καὶ παιδὸς ὀφθεὶς ἄρρενος φυτοσπόρος, ἑκών τε λιπὼν γαμετῆς συνοικίαν, ἀσκητικὸν προύκρινεν ἔνθεον βίον. ἐνστάσεως οὖν συμπροϊούσης βίῳ,
Ῥώμης ἐδείχθη πατριάρχης τῆς νέας.415
10365 Τούτου δ’ ἑκόντος ἀπολιπόντος θρόνον πάλιν Ἀθανάσιος ἔσχε τὸν θρόνον. καὶ τόνδε λοιπὸν αὖθις ἀπειπαμένου μεταθέσει δέδεικτο Κυζίκου Νίφων τῆς βασιλίδος ἀστέων ἀρχιθύτης,
10370ἀνὴρ μοναχός, ἀγχίνους ἐν πρακτέοις, παιδεύσεως μὲν ἀδαὴς ἐγκυκλίου, ἐπήβολος δὲ καὶ φρενῶν πεπλησμένος, Βέρροιαν αὐχῶν τὴν δυτικὴν πατρίδα, λαύρας ὑπάρξας προστάτης τῆς καθ’ Ἄθω.
10375εἶτα κατέστη ποιμενάρχης Κυζίκου καὶ πατριάρχης τῆσδε Κωνσταντίνου. Τοῦδ’ ἐγγραφῇ δὲ θῶκον ἀπειπαμένου Ἰωάννης τις, ὁ Γλυκὺς δὲ τοὐπίκλην, συγκλητικός τε καὶ λογοθέτης δρόμου,
10380εἷς ὢν ἀρίστων καὶ σοφῶν λόγων ἴδρις, χειρίζεται δὴ τὴν λεὼ προστασίαν. Καὶ τοῦδ’ ὁμοίως θῶκον ἀπειπαμένου Γεράσιμός τις, καὶ μοναχὸς καὶ θύτης, πόλιν Φιλαδέλφειαν αὐχῶν πατρίδα,
10385μονῆς προεστὼς χρηματίσας Σωσάνδρων, προεδρίαν εἴληφε τῆς Κωνσταντίνου. Τούτου τὸ βιοῦν ἐν θρόνῳ λελοιπότος
ἀνὴρ μοναχός, εὐλαβὴς Ἠσαΐας, πρᾶος γεραρὸς καὶ ταπεινόφρων γέρων,416
10390κλέος μοναστῶν τῶν βιούντων κατ’ Ἄθω, Ἤπειρον αὐχῶν πατρίδα παλαιτέραν, εἰς ὕψος ἀνήνεκτο ποιμεναρχίας.
post10392tΤΕΛΟΣ.417